Nowe badania w diagnostyce chorób układu immunologicznego Alicja Bąkowska
Reumatoidalne zapalenie stawów Przewlekła, układowa choroba o podłoŝu autoimmunologicznym, charakteryzująca się postępującą destrukcją stawów, prowadząca do niepełnosprawności, często do przedwczesnej śmierci. Ann. Intern. Med..1994,120 Arthritis Rheum. 1994,37
Nowe kryteria klasyfikacyjne reumatoidalnego zapalenia stawów Amerykańskie Kolegium Reumatologiczne (American College of Rheumatology ACR) Europejska Liga do Walki z Chorobami Reumatycznymi (European Leaque Against Rheumatism - EULAR) Filadelfia -ACR/EULAR 2010 wrzesień 2010» Arthritis and Rheumatism 2010, 62: 2569-2581» Annals of Rheumatic 2010, 69: 1580-1588
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) Kryteria diagnostyczne ARA 1957 rok zrewidowane przez ACR w 1987 roku Kryteria Uwagi 1. Sztywność poranna Czas trwania >1 h 2. Zapalenie 3 lub >stawów Jednoczasowy obrzęk lub wysięk 3 st. 3. Zapalenie stawów ręki 1 staw śódręczno-palcowy (MCP) lub międzypaliczkowy bliŝszy (PIP) oraz staw nadgarstkowy 4. Symetryczne zapalenie Jednoczasowość, obustronność stawów 5. Guzki reumatoidalne Nad wyniosłościami kostnymi po stronie wyprostnej lub w okolicach stawów 6. RF (+) Metoda w kontroli nie więcej niŝ 5% 7. Zmiany radiologiczne Obecność nadŝerek i osteoporozy typowe dla RZS okołostawowej (przednio-tylny rtg) Arthritis Rheum. 1988, 31, 3
Kryteria ACR/EULAR 2010 4 grupy wybranych parametrów Rodzaj i liczba zajętych stawów Testy serologiczne: czynnik reumatoidalny (RF), przeciwciała przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (anty-ccp) Wskaźniki ostrego stanu zapalnego (OB, CRP) Czas trwania zapalenia stawów dłuŝszy niŝ 6 tygodni KaŜdemu z parametrów przypisano odpowiednią liczbę punktów (0-5)
Klasyfikacja do grupy chorych na RZS Interpretacja uzyskanej punktacji Suma 6/10 moŝliwych punktów - RZS Czas trwania choroby < 6 tygodni: duŝa liczba zajętych stawów, podwyŝszony wskaźnik ostrej fazy lub dodatni wynik co najmniej jednego badania serologicznego Czas trwania zapalenie stawów > 6 tygodni rozpoznanie moŝna ustalić nawet w przypadku ujemnego RF i anty-ccp W praktyce diagnostykę w kierunku RZS przeprowadza się u pacjenta z przynajmniej jednym stawem objętym procesem zapalnym
Następstwa wprowadzenia nowych kryteriów Wczesna diagnostyka RZS MoŜliwość określenia prawdopodobieństwa rozwoju przetrwałego zapalenia stawów Szansa włączenia leczenia modyfikującego we wczesnym okresie choroby Wczesny okres choroby w piśmiennictwie anglosaskim jest określany jako window of oportunity okienko szansy Ann.Rheum.Dis. 2010, 69 (suppl. 3)
Choroba trzewna Celiakia Enteropatia zapalna jelita cienkiego o podłoŝu immunologicznym, spowodowana trwałą nietolerancją glutenu Clin.Exp.Immunol.. 2005,140,406-416
Celiakia Testy serologiczne ڛ Przeciwciała przeciw gliadynie (Antigliadin antibodies -AGA)* ڛ *Przeciwciała przeciw endomysium mięśni gładkich (Antiendomysial antibodies - EMA) ڛ *Przeciwciała przeciw transglutaminazie tkankowej (Antitissue transglutaminase antibodies -TTG) Testy 1. generacji (białko świnki morskiej) Testy 2. generacji (antygen ludzki rekombinowany) ڛ Typowanie HLA (DQ2, DQ8) *2004 Consensus Conf. Best tests
Diagnostyla celiakii (wytyczne National Institute for Health and Clinical Excellence NICE) 2009 rok Badania serologiczne TGA w klasie IgA test pierwszego wyboru EMA gdy wynik TGA niejednoznaczny IgA gdy wyniki testów niejednoznaczne Niedobór IgA TGA i/lub EMA w klasie G immunoglobulin Badania genetyczne Tylko w szczególnych, wątpliwych przypadkach Biopsja jelita cienkiego Podstawowe znaczenie dla potwierdzenia lub wykluczenia rozpoznania celiakii http://www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/cg86fullguideline.pdf
Przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny Od 1998 roku badania nad rolą deamidacji gliadyny pod wpływem transglutaminazy tkankowej w patogenezie celiakii i znaczeniem przeciwciał przeciw deamidowanym białkom gliadyny (DGP) W 2007 roku nowe testy serologiczne oceniające przeciwciała skierowane przeciwko syntetycznym deamidowanym peptydom gliadyny Scand. J. Gastroenterol.,2007,42, 1428-1433.
Przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny Badania 2009 roku (1998-2008) Test Swoistość Czułość IgA DGP 94.1% (92,5-95.5) 87.8% (85.6-89.9) IgA TGA 96.5% (95.2-97.5) 93% (91.2-94.5) IgA TGA nadal preferowanym badaniem diagnostycznym Aliment Pharmacol Ther. 2010, 31(1):73-81 Expert Rev.Gastroenterol.Hepatol. 2010.4(1).31-35
Przeciwciała przeciw deamidowanym peptydom gliadyny w klasie G immunoglobulin Przeciwciała wykazują wyŝszą czułość i swoistość w porównaniu z TGA-IgG DGP IgG - waŝny wskaźnik diagnostyczny celiakii u chorych z niedoborem IgA J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2009, 49, 52-58
Przeciwciała przeciw nowym autoantygenom Przeciwciała przeciw TG3 (transglutaminaza komórek nabłonkowych skóry) - skórna postać celiakii Przeciwciała przeciw TG6 (przeciw tzw. transglutaminazie neuronalnej ) - czuły i swoisty wskaźnik postaci neurologicznych celiakii Przeciwciała przeciw aktynie - róŝnicowanie pacjentów z całkowitym zanikiem kosmków jelitowych Przeciwciała przeciw kalretikulinie, zonulinie, gangliozydom Autoimmunity, 2008,41, 19-26 Dig. Liver Dis., 2007, 39, 818-823
Metody oznaczania przeciwciał przeciwjądrowych (antinuclear antibodies ANA) Stanowisko ACA (American College of Rheumatology) 2009 rok
Stanowisko ACA (American College of Rheumatology) 2009 rok Technika immunofluorescencyjna pośrednia (IF) na substracie komórek HEp-2 pozostaje złotym standardem oznaczania ANA The Committee on Rheumatologic Care 01/2009
Etapy oznaczania ANA Badanie przesiewowe (IF-HEp-2) ANA+ Badanie swoistości przeciwciał (ELISA, Immunoblot/Western blot) Ustalenie przeciwciał przeciw podtypom autoantygenów ANA HEp-2+/brak moŝliwości ustalenia swoistości przeciwiał (35% badanych surowic TRU) Badania immunochemiczno-biochemiczne Reumatologia 2005, 43
Przyszłość immunodiagnostyki Zastosowanie zintegrowanych mikrosystemów analitycznych? Proteomika?
Dziękuję