System ochrona odgromowa Wymagania bezpieczeñstwa ludzi przebywaj¹cych w miejscach pracy, mieszkaniach itp. stawiaj¹ przed projektantem i wykonawc¹ szczególne zadania dba³oœci o jakoœæ instalacji odgromowej w powstaj¹cym budynku. Instalacje odgromowe w budynkach powinny w razie uderzenia pioruna zapewniæ bezpieczne odprowadzenie ³adunku do ziemi i tym samym bezpieczeñstwo ludzi w nim przebywaj¹cych. Jest to szczególnie wa ne zwa ywszy na fakt, e na ca³ym œwiecie w ci¹gu sekundy ma miejsce 100 wy³adowañ atmosferycznych i zawsze istnieje prawdopodobieñstwo uderzenia pioruna w budynek. Ochrona odgromowa ma zatem przej¹æ wy³adowanie atmosferyczne i zabezpieczyæ obiekt, poprzez wykonanie instalacji z wykorzystaniem zwodów poziomych i pionowych, które po³¹czone za pomoc¹ przewodów odprowadzaj¹cych z uziemieniem stanowi¹ bezpieczn¹ drogê odprowadzenia ³adunku wy³adowania do ziemi. Wy³adowanie atmosferyczne jest zwi¹zane z procesami zachodz¹cymi w chmurach. W wyniku przemieszczania siê i oddzia³ywania na siebie mas powietrza, cz¹stek lodu, pary wodnej tworz¹ siê ³adunki elektryczne. Ze wzglêdu na sposób powstawania burz dzieli siê je na: termiczne, które powstaj¹ w wyniku silnego nagrzania i unoszenia siê dolnych mas powietrza ku górze, frontowe, powstaj¹ w wyniku wyniesienia ku górze dolnych, ciep³ych mas powietrza na skutek zderzenia z nierównoœciami terenu lub klinami zimnego powietrza. Aby unikn¹æ niebezpiecznych skutków wy³adowañ powstaj¹cych w w/w sposoby nale y na obiekcie zainstalowaæ ochronê odgromow¹. W celu odpowiedniego rozmieszczenia poszczególnych zwodów instalacji na budynku nale y wyznaczyæ strefy ochronne. regu³a tocz¹cej siê kuli zewnêtrzny obrys obiektu opisuje siê sferami. Powierzchnia styku sfery z obiektem nara ona jest na uderzenie. W zale noœci od poziomu ochrony obiektu przyjmuje siê ró ne wartoœci promieni, wymiarowanie sieci dla ró nych poziomów ochrony przyjmuje siê ró ne wymiary oka sieci zwodów poziomych uk³adanych na obiekcie. Doboru zwodów dla poszczególnych obiektów wed³ug poziomu ochrony, mo na dokonaæ przy pomocy poni - szej tabeli. Strefy ochronne wyznacza siê przy pomocy regu³y k¹ta ochronnego, tocz¹cej siê kuli, wymiarowania sieci: regu³a k¹ta ochronnego polega na umieszczeniu chronionego obiektu w strefie ochronnej zwodu pionowego, * W tych przypadkach zastosowanie maj¹ tylko: regu³a tocz¹cej siê kuli i wymiarowanie sieci 1
Poszczególne poziomy ochrony mo na okreœliæ nastêpuj¹co: I ochrona szczególnie obostrzona (wra liwe urz¹dzenia, od których wymagane jest niezawodne i pewne dzia³anie, urz¹dzenia te pracuj¹ na najwy szych piêtrach lub bezpoœrednio pod dachem), II obiekty zagro one wybuchem mieszanin gazów, par i py³ów z powietrzem, III obiekty zagro one po arem, IV obiekty, które ze wzglêdów technicznych nie wymagaj¹ specjalnych rozwi¹zañ. Materia³y w instalacji odgromowej Do wykonywania instalacji odgromowej mo na stosowaæ materia³y zestawione w tabeli poni ej. Stosuj¹c ró ne materia³y na poszczególne elementy instalacji odgromowej, musimy pamiêtaæ o ich prawid³owym ³¹czeniu. Bardzo istotne jest tutaj stosowanie przek³adek bimetalicznych, eliminuj¹cych powstawanie ognisk korozyjnych na styku metali, np.: miedzi i stali ocynkowanej. W podanym przyk³adzie, przek³adk¹ tak¹ bêdzie mosi¹dz, który jest obojêtny pod wzglêdem korozji zarówno dla miedzi jak i cynku. Materia³y podane w tabeli poni ej dotycz¹ materia- ³ów wykorzystywanych na tzw. sztuczne elementy ochrony odgromowej. Nale y mieæ równie na uwadze fakt, i naturalne czêœci nie mog¹ byæ pokryte materia³em izolacyjnym, oraz musi byæ zapewniona trwa³a ci¹g³oœæ elektryczna po³¹czeñ pomiêdzy poszczególnymi elementami pokrycia dachowego. Wykorzystuj¹c materia³y w instalacji odgromowej warto zwróciæ uwagê na prawid³owe warunki stosowania tych materia³ów tabela poni ej. W przypadku wykorzystania naturalnych czêœci budynku, musz¹ zostaæ spe³nione warunki z poni szej tabeli gdy istnieje koniecznoœæ zachowania œrodków ostro noœci przeciwko perforacji lub uwzglêdnienia problemów nagrzania miejscowego. W przypadku, gdy perforacja pokrycia jest dopuszczalna i nie ma pod nim ³atwopalnych substancji norma PN-IEC-61024 dopuszcza stosowanie materia³ów istniej¹cych na obiekcie o gruboœci 0,5 mm. Minimalna gruboœæ metalowych blach lub rur w urz¹dzeniu piorunochronnym w przypadku koniecznoœci zachowania œrodków ostro noœci przeciwko perforacji lub problemów z nagrzewaniem miejscowym Warunki stosowania oraz materia³y urz¹dzenia piorunochronnego 2
Przewody odprowadzaj¹ce Stanowi¹ tê czeœæ instalacji odgromowej, która ³¹czy zwody z uziemieniem. Jeœli w obiekcie istniej¹ naturalne przewody odprowadzaj¹ce to nale y je wykorzystaæ. Musz¹ mieæ one jednak wymiary, co najmniej takie jak pokazane w tabeli na str. 2. W przypadku braku naturalnych przewodów odprowadzaj¹cych trzeba stosowaæ sztuczne np.: druty, bednarkê. Sztuczne przewody odprowadzaj¹ce nale y instalowaæ tak, aby d³ugoœci dróg pr¹dowych by³y jak najmniejsze, oraz eby ich by³o kilka. W przypadku przewodów odprowadzaj¹cych instalowanych na obiekcie preferuje siê jednakow¹ odleg³oœæ miêdzy przewodami odprowadzaj¹cymi wokó³ obwodu. W miarê mo liwoœci przewody powinny byæ usytuowane w pobli u ka dego naro nika obiektu. Uk³adanie przewodów odprowadzaj¹cych Zgodnie z norm¹ PN-IEC-61024 przewody odprowadzaj¹ce mo na instalowaæ: na powierzchni œciany lub w jej wnêtrzu je eli œciana wykonana jest z materia³u niepalnego, na powierzchni œciany je eli œciana wykonana jest z materia³u palnego, a wzrost temperatury w przewodach nie jest groÿny dla materia³u œciany, w odleg³oœci > 10 cm je eli œciana wykonana jest z materia³u palnego, a wzrost temperatury w przewodach jest groÿny dla materia³u œciany. Nale y pamiêtaæ, e przewodów odprowadzaj¹cych nie wolno instalowaæ w rynnach lub rurach spustowych, nawet izolowanych. Prowadzi to bowiem do intensywnej korozji przewodu ze wzglêdu na oddzia³ywanie wilgoci. Pamiêtaæ trzeba równie o zachowaniu odpowiednich bezpiecznych odleg³oœci od np. drzwi, chodnika itp. Zale noœæ tê przedstawia poni szy rysunek. Przewody nale y jednak tak rozmieœciæ, aby nie przekroczyæ œredniej odleg³oœci pomiêdzy nimi, zestawionej w tabeli poni ej. Minimalna iloœæ przewodów odprowadzaj¹cych wynosi 2. 3
Projektowane zgodnie z PN-IEC 61024-1 oraz PN-86 E-05003/01 Systemy te stanowi¹ uk³ad zwodów pionowych instalowanych na budynkach i pod³¹czonych do instalacji odgromowej, np.: zwodów poziomych. to zwody pionowe podœwietlane, skuteczniejsze od zwyk³ego zwodu pionowego. Pozwalaj¹ na lepsze ukierunkowanie wy³adowania piorunowego i jeszcze lepsze dobezpieczenie chronionego budynku. Posiadaj¹ autonomiczne Ÿród³o zasilania, a ich skutecznoœæ ujawnia siê przy bezpoœrednim zagro eniu, co pozwala na efektywniejsz¹ ochronê obiektu. Miejscami szczególnie nara onymi na uderzenie pioruna, a w konsekwencji uszkodzenie elewacji, czy konstrukcji budynku, s¹ naro niki tego budynku. By unikn¹æ szkód wywo³anych przez niekontrolowane zejœcie ³adunków proponujemy instalowane tam, gdzie piorun uderza najczêœciej. Galindustrial przeznaczony jest do ochrony obiektów przemys³owych typu: hale produkcyjne, magazyny, wie e GSM, obiekty zagro one po arem, obiekty zagro one wybuchem, itp. Galblock natomiast przeznaczony jest na obiekty u ytecznoœci publicznej: szko³y, przedszkola, hipermarkety, kina, hotele, obiekty kultu religijnego, budynki wielorodzinne, itp. S¹ to urz¹dzenia, które nale y stosowaæ zgodnie z normami do ochrony kominów, wylotów wentylacyjnych, urz¹dzeñ klimatyzacyjnych, wie, wspomnianych naro ników budynków oraz do urz¹dzeñ chronionych w sposób izolowany. Dobór urz¹dzenia wykonywany jest wg. poni szej zasady zgodnie z norm¹. zastêpuj¹ dotychczas stosowane zwody pionowe (Franklin), daj¹c w zamian urz¹dzenie skuteczniejsze w swoim dzia³aniu. Oferowane przez firmê Galmar zwody s¹ umieszczone na masztach ró nej d³ugoœci, wykonanych ze stali dodatkowo zabezpieczonej korozyjnie poprzez elektrolitycznie na- ³o on¹ pow³okê miedzi gruboœci min. 0,250 mm, gwarantuj¹c¹ 50 letni¹ ywotnoœæ masztu. Maszty montowane s¹ do uchwytów mocowanych na œcianie budynku. Galmar zapewnia równie szeroki asortyment osprzêtu umo liwiaj¹cego ³¹czenie poszczególnych elementów instalacji odgromowej z oraz z innymi elementami wykorzystywanymi w instalacji odgromowej. Stosuj¹c w instalacji odgromowej zyskuje siê: ukierunkowanie wy³adowania, kontrolowane zejœcie ³adunków piorunowych do uziomu, d³ug¹ ywotnoœæ instalacji, konkurencyjn¹ cenê. 4
System produkty Galindustrial Piorunochron szybkiego zadzia³ania do stosowania zamiast zwodów pionowych wg normy. Œrednica 14,2 mm Uchwyty Uchwyt do masztów pozwala mocowaæ maszt z piorunochronem Galindustrial do œciany bocznej Podstawa wolnostoj¹ca masztów odgromowych na dachy p³askie. Waga ok. 48 kg. Konstrukcja umo liwia pod³¹czenie drutu przy pomocy uchwytu nr 115 07 oraz pod³¹czenie bednarki przy pomocy uchwytu nr 115 08 Uchwyt do mocowania przewodów do masztu. Pozwala mocowaæ 2 przewody odprowadzaj¹ce do masztu 5
Zwody pionowe Korona miedziana montowana na prêtach o œrednicy 16 mm Zwody pionowe wykonane z litej miedzi. Na prêcie o œrednicy 16 mm mo na montowaæ koronê Podstawa do zwodu 16 mm monta podstawy na powierzchniach p³askich poziomych Podstawa do zwodu 10 mm umo liwia monta zwodu na powierzchniach p³askich poziomych lub pionowych Maszt Maszt odgromowuy ze stali nierdzewnej z grotem 6
Uchwyt Uchwyt do mocowania przewodów do masztu pozwala mocowaæ dwa przewody odprowadzaj¹ce do masztu Maszt stalowy pomiedziowany do podstawy wolnostoj¹cej z art. nr 212 05 oraz z grotem, art. nr 106 20 Grot do zwodów wysokich Maszty odgromowe wysokie, wolnostoj¹ce na ³awie fundamentowej. Mo liwa dowolna konfiguracja wysokoœci. Maszt wykonany z profilu stalowego ocynkowanego. Istnieje równie mo liwoœæ malowania proszkowego w palecie kolorów RAL Fundament pod maszty odgromowe wysokie 7
Uchwyty dachowe na dachy kryte dachówk¹ Uchwyt przeznaczony do monta u na g¹siorze. Wspornik w zale noœci od potrzeb mo na przykrêciæ w ró nym miejscu obejmy Uchwyt z tulej¹ uszczelniaj¹c¹ do dachów pokrytych dachówk¹ oraz powierzchni pofa³dowanych. Mocowanie wspornika nastêpuje poprzez skrêcenie tulei uszczelniaj¹cej w uprzednio wykonanym otworze. Wymagany otwór do zamocowania φ 12 mm Uchwyt z uszczelk¹ do dachów pokrytych blach¹. Monta do ³at przy pomocy wkrêtów. Dodatkowo mo na uszczelniæ silikonem dekarskim 8
Uchwyt dachowy uniwersalny. Perforowana listwa uchwytu pozwala kszta³towaæ siê w zale noœci od rodzaju dachu. Najczêœciej wystêpuje mocowanie do ³aty dachu Uchwyty dachowe na dachy p³askie Wspornik dachowy klejony. Mocowanie klejenie do dachu za pomoc¹ paska materia³u wykonanego z takiego samego materia³u co pokrycie dachu Wspornik dachowy. Mocowanie klejenie do dachu przy pomocy kleju lub lepiku Uchwyt rynnowy Uchwyt umo liwiaj¹cy po³¹czenie przewodu instalacji odgromowej z rynn¹. Mocowanie poprzez przykrêcenie do krawêdzi rynny 9
Uchwyt rynnowy wersja ekonomiczna Uchwyt umo liwiaj¹cy po³¹czenie przewodu instalacji odgromowej z rynn¹. Mocowanie poprzez przykrêcenie do krawêdzi rynny Obejma na rynny Obejma zak³adana na rynnê umo liwia przytwierdzenie do niej drutu Uchwyty do po³¹czenia przewodu z konstrukcj¹ stalow¹ lub blach¹ Uchwyt do po³¹czenia przewodu z konstrukcj¹ stalow¹. Maksymalna gruboœæ konstrukcji stalowej w miejscu w którym bêdzie instalowany uchwyt nie mo e przekraczaæ 13 mm Uchwyt do po³¹czenia przewodu z konstrukcj¹ stalow¹. W celu przymocowania uchwytu do konstrukcji stalowej nale y wykonaæ otwór pod œrubê M10 10
Uchwyt do po³¹czenia przewodu z blach¹. Mocowanie uchwytu do blachy nastêpuje poprzez dokrêcenie œruby powoduj¹cej zacisk uchwytu na blasze. Gruboœæ blachy od 0,7 do 8 mm Uchwyt do po³¹czenia przewodu z blach¹ wersja ekonomiczna. Mocowanie uchwytu do blachy nastêpuje poprzez dokrêcenie œruby powoduj¹cej zacisk uchwytu na blasze. Gruboœæ blachy od 0,7 do 8 mm Uchwyt do po³¹czenia przewodu z konstrukcj¹ stalow¹ lub blach¹. Mocowanie uchwytu do blachy lub konstrukcji stalowej nastêpuje poprzez dokrêcenie œruby powoduj¹cej zacisk uchwytu. Gruboœæ blachy lub konstrukcji od 1 do 12 mm Uchwyty krzy owe drut drut Uchwyt umo liwiaj¹cy krzy owe po³¹czenie dwóch przewodów. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji Uchwyt umo liwiaj¹cy krzy owe lub równoleg³e po³¹czenia instalacji odgromowej. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji 11
Uchwyty elewacyjne œcienne Uchwyt mocuj¹cy przewód instalacji odgromowej do elewacji budynku Wsporniki, dystanse, uchwyty mocuj¹ce Wspornik zwiêkszaj¹cy odleg³oœæ od pod³o a uchwytów elewacyjnych. Przeznaczony g³ównie do uchwytu 115 07 i 115 08 Uchwyt mocuj¹cy przewód instalacji odgromowej do elewacji budynku. Otwór do mocowania pod œrubê φ 6 Uchwyty roz³¹czne, kontrolne Uchwyt umo liwiaj¹cy po³¹czenie drutu lub bednarki z drutem w linii prostej wykonanych z miedzi. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji Uchwyt umo liwia po³¹czenie drutu lub bednarki z bednark¹ w linii prostej. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji Uchwyt dwumetalowy umo liwia po³¹czenie bednarki ze stali ocynkowanej z drutem miedzianym w linii prostej. Przek³adka mosiê na likwiduje ogniwo korozyjne miêdzy miedzi¹ a cynkiem. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji 12
Uchwyt umo liwia po³¹czenie dwóch drutów w linii prostej wykonanych z tego samego materia³u. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji Uchwyt dwumetalowy umo liwia po³¹czenie w linii prostej drutu miedzianego z drutem ze stali ocynkowanej. Przek³adka mosiê na likwiduje ogniwo korozyjne pomiêdzy cynkiem a miedzi¹. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji Uchwyt umo liwia po³¹czenie dwóch bednarek równolegle w linii prostej. Uchwyt nie przytwierdzany do elewacji z przek³adk¹ bimetaliczn¹ art. nr 200 21 Karta rejestruj¹ca wartoœæ maksymaln¹ pr¹du piorunowego Umo liwia rejestracjê wartoœci maksymalnej pr¹du piorunowego p³yn¹cego w danym przewodzie odprowadzaj¹cym. art. nr 200 20 art. nr 200 19 art. nr 200 24 Obudowa do karty rejestruj¹cej wartoœæ maksymaln¹ pr¹du piorunowego Przystosowana do mocowania obudowy na przewodach odprowadzaj¹ch o œrednicy do 10 mm. Iskiernik do masztu anteny Iskiernik do po³¹czenia przewodu odprowadzaj¹cego z masztem anteny stanowi¹cy ochronê przed wy³adowaniami atmosferycznymi. Licznik wy³adowañ atmosferycznych Licznik umo liwia rejestracjê liczby wy³adowañ atmosferycznych. Mocowany na przewodzie odprowadzaj¹cym. 13