Wyższa Szkoła Edukacji Integracyjnej i Interkulturowej w Poznaniu Koncepcja Niepublicznego Przedszkola Integracyjno-Terapeutycznego Miś w Poznaniu, ul. Berwińskiego 2/4 Przedstawiona koncepcja opiera się na założeniach naukowych i wieloletnim doświadczeniu terapeutycznym autorki. Odpowiada na realne zapotrzebowanie rodziców oraz potrzeby terapeutyczne dzieci. Poniższa propozycja może by modyfikowana i dostosowywana pod względem wyłącznie organizacyjnym, w zależności od możliwości lokalowych i organizacyjnych przedszkola. 1. Założenia Przedszkole ma charakter integracyjno terapeutyczny i realizuje założenia edukacji włączającej 1. Współczesne warunki wzrastania i rozwoju dzieci dalece odbiegają od dzieciństwa ich rodziców. Mimo pozornie znacznie bezpieczniejszych i zdrowszych uwarunkowań, co raz częściej diagnozujemy u dzieci opóźnienia i zaburzenia w rozwoju. Znaczna część dzieci prezentuje opóźnienie w rozwoju językowym, w kształtowaniu się lateralizacji, trudności w nauce czytania i pisania. Zatrważająco wzrasta liczba dzieci, u których diagnozuje się zaburzenia ze spektrum autyzmu czy całościowe zaburzenia rozwoju. 1 Opracowanie zestawu wskaźników dla obszaru edukacji włączającej w Europie; European Agency for Development in Special Needs Education 2009, s.13-14 1
We wszystkich problemach rozwojowych wspólnym mianownikiem ustalania terapii jest konieczność jej wczesnego rozpoczynania. Skuteczność prowadzonych zajęć, czy to w terapii opóźnionego rozwoju mowy, alalii, ryzyka dysleksji czy autyzmu zależy od wczesnego ich rozpoczęcia. Dziś powszechnie mówi się o potrzebie diagnozowania ryzyka zaburzeń rozwojowych. Znane są objawy, które często już w wieku poniemowlęcym wskazują, iż u danego dziecka MOŻE rozwinąć się, i zostać w późniejszych latach zdiagnozowane, określone zaburzenie. Zasadnym jest zatem podejmowanie działań wspierających rozwój, aby nie dopuścić do realizacji niekorzystnego scenariusza. Co raz więcej odchyleń i zaburzeń w rozwoju jest diagnozowanych wcześnie. Zaburzenia ze spektrum autyzmu rozpoznaje się współcześnie u dzieci przed trzecim rokiem życia. Wymaga to podjęcia natychmiastowej, kompleksowej i intensywnej terapii. Przyjmujemy, iż jednym z najważniejszych zadań rozwojowych wieku przedszkolnego jest opanowanie posługiwania się językiem ojczystym we wszystkich jego poziomach. Nauczanie języków obcych, zwłaszcza w odniesieniu do dzieci z zaburzeniami, we wczesnym wieku przedszkolnym intensyfikuje ich trudności językowe. Dlatego zajęcia z języka angielskiego prowadzone będą wyłącznie dla tych dzieci, u których nie stwierdza się opóźnienia rozwoju językowego w zakresie języka ojczystego i których rodzice wyrażą zgodę. Nieprawidłowości w rozwoju językowym są składową wielu jednostek diagnostycznych a osiągnięcie właściwego poziomu w rozwoju językowym w wieku przedszkolnym jest gwarantem powodzenia w nauce szkolnej i uniknięcia specyficznych trudności w nauce. Zgodnie z powyższymi przyjmujemy, iż wiek przedszkolny (2 2,5 do 5 lat) jest najważniejszym okresem w rozwoju, w którym można i należy: wspomagać naturalne dynamizmy rozwojowe dziecka, rozpoznawać ryzyko powstawania zaburzeń w rozwoju oraz prowadzić intensywną terapię zdiagnozowanych niepełnosprawności. Realizując założenia edukacji inkluzywnej (włączającej) zakładamy, iż każde dziecko ma prawo do wychowania, wzrastania i terapii (jeśli takowej potrzebuje) oraz dostosowanych dla jego potrzeb warunków w środowisku rodzinnym i placówkach najbliższych miejscu zamieszkania. Wiedząc, że współcześnie wielu rodziców nie znajduje skutecznej pomocy dla własnych dzieci w pobliżu miejsca zamieszkania, zmuszonych jest z niej rezygnować, bądź umieszczać dzieci w placówkach specjalnych, zakładamy, że każde dziecko zgłoszone do przedszkola Miś znajdzie w nim warunki odpowiadające na jego potrzeby. Tworzymy pierwsze w Poznaniu przedszkole, w którym dzieci pełnosprawne, zdolne oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju i niepełnosprawne (zwłaszcza z autyzmem) znajdą dostosowane dla swoich potrzeb metody i formy pracy, gdzie wyznacznikiem zajęć proponowanych dzieciom nie będzie moda, ale realne, oparte na naukowych założeniach, odpowiadające na potrzeby rozwojowe dzieci działania. 2
Nadrzędnym sposobem myślenia o rozwoju dziecka jest podejście humanistyczne, zdefiniowane i poparte licznymi propozycjami terapeutycznymi przez Panią prof. dr hab. Jadwigę Cieszyńską, twórczynię Szkoły Krakowskiej. 2. Cele Przedszkole realizuje następujące cele: I. Wynikające z Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego (Załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17): 1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji; 2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe; 3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek; 4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi; 5) stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych; 6) troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych; 7) budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych; 8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne; 9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej; 10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej. II. Terapeutyczne: 1) Zapewnienie każdemu dziecku przychodzącemu do przedszkola diagnozy poziomu rozwoju oraz jego ewentualnych specjalnych potrzeb edukacyjnych; 2) Intensywne wspieranie rozwoju mowy dla każdego dziecka poprzez prowadzenie zajęć z zakresu profilaktyki logopedycznej dla wszystkich dzieci, terapii logopedycznej dla dzieci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami, intensywnej terapii procesów lewopółkulowych dla dzieci z autyzmem i innych tego wymagających; 3
3) Wczesną diagnozę lateralizacji oraz wspieranie rozwoju i terapię dla dzieci z lateralizacja nieustaloną, skrzyżowaną oraz dzieci leworęcznych; 4) Prowadzenie badań przesiewowych z zakresu ryzyka dysleksji (test SWM) oraz prowadzenie zajęć wspierających procesy lewopółkulowe dla dzieci zdiagnozowanym ryzykiem wystąpienia dysleksji; 5) Prowadzenie wobec wszystkich dzieci wczesnej nauki czytania metodą sylabową (Symultaniczno Sekwencyjna Metoda Wczesnej Nauki Czytania prof. J. Cieszyńskiej); 6) Prowadzenie pomocy psychologiczno pedagogicznej dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zgodnie z przepisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228, poz. 1487) III. Integracyjne: 1) Wychowanie i edukacja w grupie rówieśników niezależnie od poziomu psychofizycznego funkcjonowania oraz pochodzenia dziecka; 2) Tworzenie właściwego klimatu edukacyjnego i wychowawczego wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; 3) Sprzyjanie wielokulturowości (tworzenie oferty wychowawczej i edukacyjnej wobec dzieci wywodzących się ze środowisk imigracyjnych) 2 ; 4) Organizacja i prowadzenie systemowego wspierania rodziców; 5) Organizacja wsparcia dla środowiska lokalnego, z którego pochodzą dzieci; 3. Oferta programowa Przedszkole oferuje: Zajęcia w ramach opłaty podstawowej: 1) Zajęcia realizujące założenia Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego dla wszystkich dzieci; w odniesieniu do dzieci ze SPE w ramach podstawy przewidziana jest indywidualizacja i dostosowywanie zgodnie z opracowanymi dla dzieci KIPU (Kartami Indywidualnych Potrzeb Ucznia) oraz IPET (Indywidualnymi Programami Edukacyjno Terapeutycznymi) 2) Zapewnienie każdemu dziecku przychodzącemu do przedszkola diagnozy poziomu rozwoju oraz jego ewentualnych specjalnych potrzeb edukacyjnych 3) Zajęcia wspierające rozwój: 2 Wielokulturowość a Edukacja Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami, European Agency for Development in Special Needs Education 2009, s.40-41. 4
Profilaktyka i terapia logopedyczna, Zajęcia o charakterze terapeutycznym dla dzieci z ryzyka dysleksji, z opóźnionym rozwojem mowy, z nieustaloną lateralizacją, z dyspraksją, dzieci leworęcznych, dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi, Rytmika z elementami tańca, Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne, Zajęcia plastyczne, Zajęcia teatralno-ruchowe, Nauka czytania metodą sylabową (Symultaniczno Sekwencyjna Metoda Wczesnej Nauki Czytania prof. J. Cieszyńskiej), Zajęcia kulinarne uwzględniające kształtowanie właściwego podejścia do odżywiania i zdrowego stylu życia - dla wszystkich dzieci, których rodzice wyrażą zgodę na uczestnictwo dziecka w zajęciach; Zajęcia dodatkowo płatne: 1) Integracja sensoryczna 2) Język angielski dla dzieci bez opóźnień w zakresie rozwoju języka ojczystego; 3) Gimnastyka korekcyjna dla dzieci z wadami postawy; 4) Dogoterapia dla dzieci wymagających tego rodzaju wsparcia 5) Arteterapia 6) Karate Wszelkie zajęcia o charakterze terapeutycznym są projektowane w oparciu o wnikliwą diagnozę wstępną i omawiane z rodzicami. Rodzice otrzymują zalecenia do pracy z dzieckiem w domu. Współpraca z rodzicami: 1) Comiesięczne spotkania z wychowawcą grupy w celu omówienia bieżących potrzeb i osiągnięć dzieci; 2) Szkolenia dotyczące problemów wychowawczych i strategii postępowania z dziećmi; 3) Grupa wsparcia dla rodziców dzieci niepełnosprawnych; 4) Organizowanie niezbędnych konsultacji lekarskich, dietetycznych i innych wynikających z potrzeb dziecka Współpraca ze środowiskiem lokalnym 5
5) Organizowanie, w zależności od potrzeb, szkoleń kursów i warsztatów dotyczących sytuacji dziecka i jego rodziny 6) Opiniowanie poziomu funkcjonowania dziecka 7) Współpraca ze szkołą, do której przejdzie wychowanek w celu ustalenia optymalnego sposobu postępowania z dzieckiem 4. Organizacja Przedszkole prowadzi następujące formy organizacyjne: 1) Grupy integracyjne 10 dzieci w normie + od 1 do 4 dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego + 1 dziecko wysokofunkcjonujące z autyzmem; 1 nauczyciel prowadzący + 1 nauczyciel wspomagający + 1 pomoc 2) Grupy terapeutyczne dla dzieci z autyzmem 4 dzieci 1 nauczyciel + 2 pomoce na cały czas pobytu w przedszkolu; 3) Grupy socjalizacyjne dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu organizowane zajęcia o charakterze zabawowym, dla dzieci z grup terapeutycznych, trwające nie dłużej niż 1 godz. dziennie w grupie 10 dzieci w normie. 4) Zajęcia dla dzieci nie uczestniczących w grupie dziecko przebywa na terenie przedszkola pod opieką rodzica/opiekuna wyłącznie w czasie trwania indywidualnych zajęć terapeutycznych; Podczas zajęć terapeutycznych dziecko przebywa pod opieką osoby prowadzącej zajęcia, odpowiedzialnej za doprowadzenie i odprowadzenie dziecka na zajęcia. 5. Podsumowanie Przedszkole odpowiada na bieżące problemy i zapotrzebowania wychowanków i ich rodzin. Ideą realizacji profilu terapeutycznego jest stosowanie wybranego podejścia (humanistycznego, terapii neurobiologicznej) i ścisłej współpracy ze specjalistami koniecznymi ze względu na potrzeby dziecka. Każda rodzina znajdzie tu miejsce dla rozwoju, wsparcia i terapii swojego dziecka. Opracowanie dr Justyna Leszka 6
7