RUBI FRUTICOSI FOLIUM Liść jeżyny fałdowanej

RUBI FRUTICOSI FOLIUM Liść jeżyny fałdowanej (zastępuje tekst opublikowany w FP VI 2002) DEFINICJA Wysuszony liść jeżyny fałdowanej Rubus fruticosus S.L. Zawartość: nie mniej niż 3,0% garbników, w przeliczeniu na pirogalol (C 6 H 6 O 3 ; m.cz. 126,11) (wysuszona substancja roślinna). WŁAŚCIWOŚCI Bez zapachu, smak ściągający. TOŻSAMOŚĆ A. Liść dłoniasto złożony, trój-, pięciolistkowy, ogonkowy, o blaszkach wzdłuż nerwów charakterystycznie pofałdowanych. Listki jajowate, zwężające się ku nasadzie, o szczycie zaostrzonym, brzegu nierówno piłkowanym. Listek środkowy ma ogonek dłuższy od listków bocznych. Poszczególne listki stykają się ze sobą lub zachodzą na siebie. Długość listka 3 9 cm, szerokość 2 6 cm. Powierzchnia górna liścia zielona, słabo owłosiona lub bezwłosa, dolna jaśniejsza, u młodych liści gęsto miękko owłosiona, u starszych jedynie na nerwach. Unerwienie pierzaste, od strony dolnej silnie uwypuklone. Na nerwach głównych i ogonku liściowym występują ostre haczykowato zagięte, rozszerzone w nasadzie kolce, długości 1 2 mm. B. Substancję roślinną sproszkować (355) (2.9.12). Proszek jest zielony. Obserwować pod mikroskopem używając mieszaniny 10% (V/V) roztworu wodzianu chloralu OD w glicerolu OD. Proszek wykazuje następujące cechy diagnostyczne: fragmenty skórki górnej i dolnej o ścianach falistych, aparaty szparkowe występują na skórce dolnej, jednokomórkowe, grubościenne włoski proste o spiralnym urzeźbieniu, lub ich fragmenty, włoski krzaczkowate złożone z dwóch-, czterech członów, powyginanych, nieliczne włoski gruczołowe o kilkukomórkowym trzonie i dwu-, trzykomórkowej główce, wypełnionej żółtą treścią, odłamki naczyń i słabo zdrewniałych włókien oraz komórki miękiszu z gruzłami szczawianu wapnia. Niekiedy widoczne są grubościenne, wydłużone, zdrewniałe komórki pochodzące z kolców. 1

C. Do 0,5 g sproszkowanej substancji roślinnej (180) (2.9.12) dodać 10 ml etanolu OD (60% V/V), ogrzewać 2 min we wrzącej łaźni wodnej, ochłodzić, przesączyć. a) Do 2 ml przesączu dodawać stopniowo 0,5 ml roztworu chlorku żelaza(iii) OD (10 g/l); powstaje granatowe zabarwienie i wytrąca się czarny osad. b) Do 2 ml przesączu dodać 1 ml roztworu waniliny w kwasie solnym (10 g/l) OD ; powstaje czerwonobrunatne zabarwienie. D. Chromatografia cienkowarstwowa (2.2.27). Roztwór badany. Do 1,0 g sproszkowanej substancji roślinnej (355) (2.9.12) dodać 25 ml metanolu OD, ogrzewać 15 min we wrzącej łaźni wodnej, przesączyć. Pozostałość ekstrahować 2-krotnie metanolem OD, porcjami po 25 ml, przesączyć. Połączone wyciągi odparować do sucha, pozostałość rozpuścić w 1 ml metanolu OD. Roztwór porównawczy. Rozpuścić 2,5 mg kwasu kawowego OD w 5 ml metanolu OD. Płytka: płytka TLC z żelem krzemionkowym G OD. Faza ruchoma: octan etylu OD, chlorek metylenu OD, metanol OD, woda OD (60:40:17:5 V/V/V/V). Naniesienie: 10 µl roztworu badanego i 5 µl roztworu porównawczego, w postaci pasm. Rozwijanie: na odległość 15 cm. Suszenie: na powietrzu. Detekcja: spryskać płytkę roztworem waniliny w kwasie solnym (10 g/l) OD i ogrzewać kilka min w temp. 105 C. Wyniki: poniżej podano kolejność charakterystycznych pasm obecnych na chromatogramach roztworu porównawczego i roztworu badanego. Ponadto na chromatogramie roztworu badanego mogą być obecne inne pasma. Górna część chromatogramu Kwas kawowy: różowoszare pasmo Ciemnofioletowe pasmo Fioletowe pasmo (tormentozyd) Czerwonofioletowe pasmo Roztwór porównawczy Roztwór badany 2

BADANIA Strata masy po suszeniu (2.2.32): nie więcej niż 12,0%; po suszeniu 1,000 g sproszkowanej substancji roślinnej (355) (2.9.12) 2 h w suszarce w temp. 105 C. Popiół całkowity (2.4.16): nie więcej niż 17,0%. Zanieczyszczenia (2.8.2): nie więcej niż 5% liści o niewłaściwym zabarwieniu i nie więcej niż 2% innych zanieczyszczeń. ZAWARTOŚĆ Garbniki. Wykonać wg oznaczania garbników w substancjach i przetworach roślinnych (2.8.14). Do oznaczenia użyć 1,000 g sproszkowanej substancji roślinnej (180) (2.9.12). 3

SPECIES AD GARGARISMA Zioła do płukania gardła (zastępuje tekst opublikowany w FP VI 2002) DEFINICJA Zioła otrzymane przez zmieszanie określonych ilości odpowiednio rozdrobnionych substancji roślinnych. Zioła dostępne są w formie dozowanej i niedozowanej. Zawartość: garbniki, w przeliczeniu na pirogalol (C 6 H 6 O 3 ; m.cz. 126,1): nie mniej niż 0,7%; olejek eteryczny: nie mniej niż 4 ml/kg. PRZYGOTOWANIE Quercus cortex 25,0 cz. Matricariae flos 25,0 cz. Millefolii herba 20,0 cz. Salviae officinalis folium 15,0 cz. Thymi herba 15,0 cz. Zmieszać kolejno rozdrobnione (zioła niedozowane (5600), zioła dozowane (2000) (2.9.12)) Millefolii herba (1382), Salviae officinalis folium (1370), Thymi herba (0865), Quercus cortex (1887) oraz nierozdrobnione Matricariae flos (0404). TOŻSAMOŚĆ A. Badania anatomiczne wykonać wg monografii Quercus cortex (1887) i Millefolii herba (1382). W przypadku ziół niedozowanych wykonać również badania morfologiczne. B. Chromatografia cienkowarstwowa (2.2.27). Matricariae flos, Salviae officinalis folium, Thymi herba Roztwór badany. Olejek eteryczny otrzymany w badaniu zawartości olejku w substancjach roślinnych. Roztwór porównawczy. Rozpuścić 10 mg tymolu OD i 5 μl cyneolu OD w ksylenie OD, i uzupełnić takim samym rozpuszczalnikiem do 5 ml. Płytka: płytka TLC z żelem krzemionkowym OD. Faza ruchoma: octan etylu OD, toluen OD (7:93 V/V). 1

Naniesienie: 5 μl roztworu badanego i 10 μl roztworu porównawczego, w postaci pasm. Rozwijanie: na odległość 5 cm. Suszenie: na powietrzu. Detekcja A: obejrzeć w świetle dziennym, zaznaczyć niebiesko zabarwione pasmo chamazulenu. Wyniki A: w górnej 1/3 części chromatogramu występuje niebiesko zabarwione pasmo chamazulenu. Detekcja B: spryskać roztworem aldehydu anyżowego OD i ogrzewać 10 min w temp. 100 105ºC. Wyniki B: poniżej podano kolejność charakterystycznych pasm obecnych na chromatogramach roztworu porównawczego i roztworu badanego. Ponadto na chromatogramie roztworu badanego, w górnej i dolnej 1/3 chromatogramu obecne są inne pasma. Górna część chromatogramu Tymol: brunatnoróżowe pasmo Czerwone lub czerwonofioletowe pasmo (chamazulen) Brunatnoróżowe pasmo (tymol) Cyneol: szarofioletowe pasmo Szarofioletowe pasmo (cyneol) Roztwór porównawczy Roztwór badany Występowanie na chromatogramie roztworu badanego pasm odpowiadających pasmom chamazulenu, tymolu, cyneolu potwierdza obecność w ziołach Matricariae flos, Salviae officinalis folium, Thymi herba. BADANIA Zanieczyszczenia (2.8.2): nie więcej niż 2%. Strata masy po suszeniu (2.2.32): nie więcej niż 12,0%; po suszeniu 1,000 g sproszkowanych ziół (355) (2.9.12) 2 h w suszarce w temp. 105ºC. Popiół całkowity (2.4.16): nie więcej niż 12,0%. 2

ZAWARTOŚĆ Garbniki (2.8.14). Do oznaczenia użyć 1,000 g sproszkowanych ziół (710) (2.9.12). Olejek eteryczny (2.8.12). Użyć 50,0 g ziół, kolby okrągłodennej poj. 1000 ml, 300 ml wody OD jako cieczy destylacyjnej, 0,50 ml ksylenu OD w kalibrowanej rurce. Destylować 4 h z szybkością 2,5 3,5 ml/min. Krótko przed końcem procesu zamknąć dopływ wody do chłodnicy, ale kontynuować destylację dopóki niebieskie składniki lotne z parą wodną nie osiągną dolnego końca chłodnicy. Natychmiast włączyć dopływ wody do chłodnicy, aby uniknąć ogrzania przestrzeni rozdzielenia (wody od olejku). Zaprzestać destylacji po dalszych 10 min. 3

SPECIES ADVULNANTES Zioła ułatwiające gojenie (zastępuje tekst opublikowany w FP VI 2002) DEFINICJA Zioła otrzymane przez zmieszanie określonych ilości odpowiednio rozdrobnionych substancji roślinnych. Zioła dostępne są w formie dozowanej i niedozowanej. Zawartość: garbniki, w przeliczeniu na pirogalol (C 6 H 6 O 3 ; m.cz. 126,1): nie mniej niż 0,7%. PRZYGOTOWANIE Meliloti herba 25,0 cz. Quercus cortex 25,0 cz. Hyperici herba 20,0 cz. Arnicae flos 15,0 cz. Millefolii herba 15,0 cz. Zmieszać kolejno rozdrobnione (zioła niedozowane (5600), zioła dozowane (2000) (2.9.12)) Arnicae flos (1391), Hyperici herba (1438), Meliloti herba (2120), Millefolii herba (1382) i Quercus cortex (1887). TOŻSAMOŚĆ A. Badania anatomiczne wykonać wg monografii Arnicae flos (1391), Millefolii herba (1382) i Quercus cortex (1887). W przypadku ziół niedozowanych wykonać również badania morfologiczne. B. Chromatografia cienkowarstwowa (2.2.27). Meliloti herba Roztwór badany. Do 3 g sproszkowanych ziół (355) (2.9.12) dodać 15 ml metanolu OD, utrzymywać 10 min we wrzeniu pod chłodnicą zwrotną, wyciąg przesączyć. Roztwór porównawczy. Rozpuścić 5 mg kumaryny CSP w 5 ml metanolu OD. Płytka: płytka TLC z żelem krzemionkowym OD. Faza ruchoma: toluen OD, aceton OD (9:1 V/V). Naniesienie: 30 μl roztworu badanego i 10 μl roztworu porównawczego, w postaci pasm. 1

Rozwijanie: na odległość 15 cm. Suszenie: na powietrzu. Detekcja: spryskać etanolowym roztworem wodorotlenku potasu (2 mol/l) OD. Obejrzeć w nadfiolecie przy 365 nm. Wyniki: poniżej podano kolejność charakterystycznych pasm obecnych na chromatogramach roztworu porównawczego i roztworu badanego. Ponadto na chromatogramie roztworu badanego mogą wystąpić inne pasma o różnym zabarwieniu i intensywności barwy. Górna część chromatogramu Kumaryna: zielonawożółte pasmo fluoryzujące Zielonawożółte pasmo fluoryzujące (kumaryna) Roztwór porównawczy Roztwór badany Występowanie na chromatogramie roztworu badanego pasma odpowiadającego pasmu kumaryny potwierdza obecność w ziołach Meliloti herba. Hyperici herba Roztwór badany. Do 1 g sproszkowanych ziół (355) (2.9.12) dodać 10 ml metanolu OD i ogrzewać 5 min w temp. 60ºC; wyciąg przesączyć i odparować do 1 ml. Płytka: płytka TLC z żelem krzemionkowym OD. Faza ruchoma: octan etylu OD, bezwodny kwas mrówkowy OD (12:1 V/V). Naniesienie: 20 μl roztworu badanego, w postaci pasma. Rozwijanie: na odległość 15 cm. Suszenie: na powietrzu. Detekcja: obejrzeć płytkę w nadfiolecie przy 365 nm. Wyniki: w środkowej części chromatogramu roztworu badanego widoczne jest charakterystyczne, czerwono fluoryzujące pasmo hiperycyny. Występowanie na chromatogramie roztworu badanego pasma hiperycyny potwierdza obecność w ziołach Hyperici herba. BADANIA Zanieczyszczenia (2.8.2): nie więcej niż 2%. Strata masy po suszeniu (2.2.32): nie więcej niż 12,0%; po suszeniu 1,000 g sproszkowanych ziół (355) (2.9.12) 2 h w suszarce w temp. 105ºC. 2

Popiół całkowity (2.4.16): nie więcej niż 9,0%. ZAWARTOŚĆ Garbniki (2.8.14). Do oznaczenia użyć 1 g sproszkowanych (710) (2.9.12) ziół. 3

SPECIES ANTIDIARRHOICAE Zioła przeciwbiegunkowe (zastępuje tekst opublikowany w FP VI 2002) DEFINICJA Zioła otrzymane przez zmieszanie określonych ilości odpowiednio rozdrobnionych substancji roślinnych. Zioła dostępne są w formie dozowanej i niedozowanej. Zawartość: garbniki, w przeliczeniu na pirogalol (C 6 H 6 O 3 ; m.cz. 126,1): nie mniej niż 2,5%; olejek eteryczny: nie mniej niż 3,3 ml/kg. PRZYGOTOWANIE Tormentillae rhizoma 30,0 cz. Menthae piperitae folium 25,0 cz. Psyllii semen 15,0 cz. Salviae officinalis folium 15,0 cz. Rubi fruticosi folium 15,0 cz. Zmieszać kolejno rozdrobnione (zioła niedozowane (5600), zioła dozowane (2000) (2.9.12)) Menthae piperitae folium (0406), Tormentillae rhizoma (1478), Rubi fruticosi folium (patrz Komunikat), Salviae officinalis folium (1370) oraz nierozdrobnione Psyllii semen (0858). TOŻSAMOŚĆ A. Badania anatomiczne wykonać wg monografii Psyllii semen (0858) i Rubi fruticosi folium (patrz Komunikat). W przypadku ziół niedozowanych wykonać również badania morfologiczne. B. Chromatografia cienkowarstwowa (2.2.27). Tormentillae rhizoma Roztwór badany. Do 0,5 g sproszkowanych (355) (2.9.12) ziół dodać 10 ml metanolu OD, pozostawić 30 min kilkakrotnie wstrząsając, przesączyć. Roztwór porównawczy. Rozpuścić 10 mg katechiny OD w 10 ml metanolu OD. Płytka: płytka TLC z żelem krzemionkowym OD. Faza ruchoma: octan etylu OD, chlorek metylenu OD, metanol OD, woda OD 1

(60:40:17:5 V/V/V/V). Naniesienie: 10 μl roztworu badanego, 10 μl roztworu porównawczego, w postaci pasm. Rozwijanie: na odległość 15 cm. Suszenie: na powietrzu. Detekcja: spryskać rozcieńczonym kwasem siarkowym OD, ogrzewać 10 min w temp. 110ºC. Wyniki: poniżej podano kolejność charakterystycznych pasm obecnych na chromatogramach roztworu porównawczego i roztworu badanego. Ponadto na chromatogramie roztworu badanego mogą wystąpić inne pasma. Górna część chromatogramu Katechina: brunatnoróżowe pasmo Brunatnoróżowe pasmo (katechina) Granatowofioletowe pasmo (tormentozyd) Roztwór porównawczy Roztwór badany Występowanie na chromatogramie roztworu badanego pasm odpowiadających pasmom katechiny, tormentozydu potwierdza obecność w ziołach Tormentillae rhizoma. Salviae officinalis folium, Menthae piperitae folium Roztwór badany. Olejek eteryczny otrzymany w badaniu zawartości olejku w substancjach roślinnych. Roztwór porównawczy. Rozpuścić 50 mg mentolu OD i 10 μl cyneolu OD w ksylenie OD i uzupełnić takim samym rozpuszczalnikiem do 10 ml. Płytka: płytka TLC z żelem krzemionkowym OD. Faza ruchoma: toluen OD, octan etylu OD (93:7 V/V). Naniesienie: 5 μl roztworu badanego i 10 μl roztworu porównawczego, w postaci pasm. Rozwijanie: na odległość 15 cm. Suszenie: na powietrzu. Detekcja: spryskać roztworem aldehydu anyżowego OD i ogrzewać 5 10 min w temp. 100 105ºC; obejrzeć natychmiast w świetle dziennym. 2

Wyniki: poniżej podano kolejność charakterystycznych pasm obecnych na chromatogramach roztworu porównawczego i roztworu badanego. Ponadto na chromatogramie roztworu badanego mogą wystąpić inne pasma. Górna część chromatogramu Cyneol: fioletowoniebieskie do brunatnego pasmo Mentol: niebieskofioletowe pasmo Fioletowoniebieskie do brunatnego pasmo (cyneol) Niebieskofioletowe pasmo (mentol) Roztwór porównawczy Roztwór badany Występowanie na chromatogramie roztworu badanego pasm odpowiadających pasmom mentolu i cyneolu potwierdza obecność w ziołach Menthae piperitae folium i Salviae officinalis folium. BADANIA Zanieczyszczenia (2.8.2): nie więcej niż 2%. Strata masy po suszeniu (2.2.32): nie więcej niż 10,0%; po suszeniu 1,000 g sproszkowanych ziół (355) (2.9.12) 2 h w suszarce w temp. 105ºC. Popiół całkowity (2.4.16): nie więcej niż 12,0%. ZAWARTOŚĆ Garbniki (2.8.14). Do oznaczenia użyć 1,000 g sproszkowanych ziół (710) (2.9.12). Olejek eteryczny (2.8.12). Użyć 30 g ziół, kolby poj. 500 ml, 200 ml wody OD jako cieczy destylacyjnej, 0,50 ml ksylenu OD w kalibrowanej rurce. Destylować 2 h z szybkością 2,5 3,5 ml/min. 3