badanie ican Research Audyt finansowy 2013 Zmiana charakteru audytu z pasywnego na aktywnodoradczy, podniesienie jakości współpracy i poprawa wizerunku to kierunki, w których powinien podążać współczesny audyt finansowy. Mariusz Smoliński, Client Service Director ICAN Research m.smolinski@hbrp.pl
Wyniki badania przeprowadzonego przez ICAN Research na temat audytu finansowego pokazują, że przedsiębiorstwa nadal bardzo wysoko oceniają samą jego wartość i równie wysoko jakość usług świadczonych przez firmy audytorskie. Mimo to, w trzeciej edycji badania, oba wskaźniki nieco spadły. W 2012 roku, 92% badanych uznało, że audyt jest ważną wartością dodaną dla przedsiębiorstwa, w 2013 ten wskaźnik jednak spadł o 7 pkt proc. Podobnie rzecz wygląda z oceną jakości świadczonych usług: ocena obniżyła się z 88% w 2012 do 80% w 2013. Przypuszczalnie trend wiąże się, ze stwierdzonym w badaniu, spadkiem wpływu przeprowadzanych audytów na rozwiązywanie problemów operacyjnych i strategicznych (- 9%). Okazuje się, że audytorzy lepiej radzą sobie ze wsparciem w rozwiązywaniu problemów w dużych firmach, które zatrudniają powyżej 250 pracowników niż w mniejszych. Małe i średnie przedsiębiorstwa są bardziej wymagające i częściej niż duże oczekują usprawnienia systemu kontroli sprawozdawczości finansowej. W tej sytuacji istotne jest wytyczenie kierunków rozwoju usług audytu finansowego oraz wskazanie sposobów podnoszenia jego wartości dla przedsiębiorstw. Metodologia NPS opracowana przez Freda Reichhelda z Bain & Company i Satmetrix (po raz pierwszy opisana w Harvard Business Review, w artykule The One Number You Need to Grow, w 2003 r.) opiera się na pytaniu o polecanie. W badaniu pytaliśmy respondentów, czy poleciliby swojego biegłego rewidenta innym przedsiębiorcom. Odpowiedź udzielona jest na skali od 0 do 10, gdzie 0 oznacza zdecydowanie nie poleciłbym, a 10 zdecydowanie poleciłbym. Badani, którzy wskażą odpowiedź 10 lub 9 określani są jako promotorzy, ci którzy udzielą odpowiedź 0-6 definiowani są jako krytycy.
Koniec z rutyną, potrzebne są zmiany Kolejne edycje badania zgodnie pokazują, że przedsiębiorstwa oczekują od audytu finansowego usprawnienia systemu kontroli sprawozdawczości finansowej dla 38% badanych ten czynnik jest najważniejszy. W dalszej kolejności respondenci wskazują podniesienie wiedzy finansowo podatkowej, ograniczenie ryzyka finansowego oraz zwiększenie wiarygodności i jakości sprawozdań finansowych. Badani są zgodni, że w realizacji tak sformułowanych celów potrzebne są zmiany w podejściu do prowadzenia audytu finansowego. Badanie pozwoliło zidentyfikować trzy kluczowe obszary takich zmian: Zmiana charakteru audytu z pasywnego na aktywny-doradczy: nie wystarczy już standardowe podejście do audytu finansowego, przedsiębiorcy oczekują doradztwa wspierającego prowadzenie biznesu. Zdecydowana większość badanych ( 69%) twierdzi, że audyt powinien mieć charakter doradztwa, a kolejnych 57%, że potrzebna jest do tego specjalizacja branżowa. Doradztwo powinno obejmować przede wszystkim pogłębioną analizę obszarów ryzyka. Właśnie diagnoza obszarów ryzyka jest wskazywana jako najważniejszy punkt w poprawie przydatności sprawozdań finansowych. Sama ich identyfikacja, jak i identyfikacja problemów jednak nie wystarczy. Badani oczekują odważnych prezentacji, które wskażą problemy do poprawy. Zmiana jakości sprawozdań: zdecydowana większość (81%) respondentów dokładnie czyta i analizuje wszystkie uwagi w raporcie szukając praktycznych wskazówek, pomocnych w prowadzeniu biznesu, dlatego ważna jest forma przekazywanej wiedzy. Kluczowe są dla nich: jakość podsumowania najistotniejszych problemów zidentyfikowanych przez audytora, jasny i zrozumiały język komunikacji, pozbawiony branżowego żargonu. W 2013 roku ponad połowa ankietowanych (58%) wskazała właśnie podsumowanie, jako bardzo ważny czynnik, a w przypadku języka komunikacji wskaźnik wzrósł prawie dwukrotnie w porównaniu do roku ubiegłego (35% wskazań w 2012, 59% w 2013). To oznacza to, że ten obszar wymaga szczególnej uwagi. Poprawa wizerunku branży: respondenci twierdzą, że potrzebne jest również podniesienie wiarygodności i rangi audytora. Na ten aspekt szczególnie zwracają uwagę duże przedsiębiorstwa, które zatrudniają powyżej 250 pracowników. Oczekują one bardziej restrykcyjnej, zewnętrznej weryfikacji usług audytorskich.
Bariery współpracy Badanie pozwoliło zidentyfikować dwie grupy barier. Pierwsza wynika z charakteru bezpośredniej współpracy, druga dotyczy ogólnych jej zasad. Jak pokazują wyniki, w bezpośrednią współpracę z audytorem najczęściej zaangażowany jest zarząd. Biorąc pod uwagę dostępność członków zarządu nie dziwi, że największą barierą jest ich permanentny brak czasu. Prawie połowa badanych (49%) wskazuje to jako poważną barierę w efektywnej współpracy z biegłym rewidentem. Drugim obszarem, który ogranicza bądź utrudnia tę współpracę jest komunikacja - tak twierdzi prawie co czwarty ankietowany (23%). Respondenci oczekują nie tylko zwiększenia częstotliwości spotkań, dostępności i terminowości audytorów, ale i poprawy w sposobie komunikacji w obszarach: rozpoznania potrzeb oraz wsparcia konsultacyjnego i doradczego. Większość badanych (83%) uważa przy tym, że audytorzy dobrze rozpoznają specyfikę działalności audytowanych przedsiębiorstw. Co drugi badany twierdzi, że przeszkodą w efektywnej współpracy jest również długoterminowa umowa oraz świadczenie dodatkowych usług przez firmę audytorską. Mimo to, w trzeciej edycji badania, wskaźnik zagrożenia dla jakości i niezależności zewnętrznych audytorów, z powodu długoterminowej umowy spadł o 9 pkt proc. W 2012 wynosił 60%, a w 2013 r. 51%. Natomiast na tym samym poziomie (50%) utrzymuje się wskaźnik zagrożenia dla jakości i niezależności zewnętrznych audytorów wynikający ze świadczenia dodatkowych usług przez tę samą firmę audytorską. W przypadku obu wskaźników zdecydowanie mniej ufna niż pozostałe jest branża usługowa.
Jak wybrać firmę audytorską? Doświadczenie i cena to dwa kluczowe czynniki wyboru zewnętrznego audytora. W porównaniu do poprzedniego roku rośnie również rola reputacji. Doświadczenie we współpracy z audytorem lub w branży wskazywane jest jako istotne przez nieco ponad połowę badanych. Cena znajduje się na drugim miejscu i wskazywana jest przez połowę badanych. Bardziej wrażliwe cenowo są małe i średnie przedsiębiorstwa, które zatrudniają poniżej 250 pracowników. Na cenę wskazywał też częściej handel, a dla sektora usług ważniejsze jest doświadczenie branżowe biegłego rewidenta. Czy przedsiębiorcy poleciliby swojego audytora? Analiza metodą NPS, opartą na wskaźniku polecania, pozwoliła wyodrębnić dwie grupy badanych: promotorów aktywnie polecających swojego audytora oraz krytyków, niezadowolonych z efektów takiej współpracy. Obie grupy reprezentują różne oczekiwania wobec audytu finansowego, a ich poznanie umożliwia zrozumienie czynników kształtujących polecanie i powody wpływające na krytykę. Metodologia Promotorzy 27% badanych W tej grupie audytorzy najczęściej polecani są ze względu na swoje kompetencje, profesjonalne podejście i rzetelność, co przekłada się na przygotowywanie użytecznych raportów podkreślających praktyczne wykorzystanie wyników audytu w biznesie. Jest to ważne ponieważ promotorzy częściej systemowo wykorzystują uwagi audytora, ważna jest dla nich praktyczność sprawozdań. Zdecydowana większość promotorów twierdzi, że wyniki audytu przekładają się na korzyści dla przedsiębiorstwa (74%). Nieco częściej są to firmy z branży handlowej. Krytycy 27% badanych To grupa bardziej najbardziej wymagająca, oczekująca od audytora zaangażowania, doświadczenia w branży proaktywności, niestandardowego podejścia. Krytycy zdecydowanie rzadziej niż promotorzy twierdzą, że wyniki audytu przekładają się na korzyści dla przedsiębiorstwa, w raportach najbardziej brakuje im wskazówek na temat istotnych aspektów prowadzenia działalności. Częściej oczekują usprawnienia systemu kontroli sprawozdawczości finansowej i usprawnienia procesów biznesowych, narzekają również na słabą komunikację. Wśród krytyków największy udział (58%) mają przedsiębiorstwa z branży usługowej. HBRP przeprowadziło trzecią edycję badania na temat audytu finansowego. W 2013 roku wzięło w nim udział 200 firm, respondentami byli głównie prezesi i członkowie zarządu (68%). Badanie prowadzone było w przedsiębiorstwach o różnym profilu działalności: produkcja (46%), usługi (37%) i handel (17%). Połowa badanych to duże przedsiębiorstwa o obrotach powyżej 50 mln zł (53%). Co trzecia badana firma (31%) zatrudniała powyżej 250 osób, a prawie połowa (47%) miała od 49 do 250 pracowników. Zdecydowana większość badanych firm podlegała obowiązkowi badania sprawozdań finansowych (86%).