Projekt w ramach programu Unii Europejskiej Leonardo da Vinci nr PL/03/B/F/PP/174 056 Innowacyjne metody wykorzystywania technologii informacyjnej w doskonaleniu zawodowym nauczycieli i instruktorów zawodu www.teach-it.net Syllabus doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej wersja 4 Gliwice, styczeń 2004 r.
Niniejszy dokument utworzony został w ramach projektu Leonardo da Vinci nr PL/03/B/F/PP/174056 pt. Innowacyjne metody wykorzystywania technologii informacyjnej w doskonaleniu zawodowym nauczycieli i instruktorów zawodu. Na stronie www.teach-it.net dostępne są informacje związane z projektem. Syllabus doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej jest przeznaczony dla studentów kierunków pedagogicznych, czynnych zawodowo nauczycieli, autorów programów nauczania i autorów podręczników w zakresie TI, ośrodków decyzyjnych wyższych uczelni kreujących programy studiów, komisji egzaminacyjnych przyznających stopnie awansu zawodowego nauczycieli oraz podmiotów odpowiedzialnych za kreowanie prawa oświatowego. W dokumencie przedstawiono propozycje standardów przygotowania nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej, które rozwinięte zostały do postaci konkretnych wymagań. Podjęto także problem doskonalenia zawodowego nauczycieli, odpowiadając na pytanie, w jakim stopniu umożliwia ono osiągnięcie przez nauczycieli poziomu wiedzy i umiejętności wynikających z standardów i wymagań. W Syllabusie przeanalizowano aktualny system prawny związany z awansem zawodowym nauczyciela, uwzględniając w sposób szczególny aspekt technologii informacyjnej. Podano szereg propozycji mających na celu ulepszenie systemu weryfikacji wiedzy i umiejętności nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej. Syllabus stanowi bazę do dalszych prac w ramach ww. projektu. Na jego podstawie przygotowane zostaną trzy szkolenia dla nauczycieli: Komputer w dydaktyce, Internet w dydaktyce oraz Multimedia w dydaktyce. Projekt realizują: Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży KANA Gliwice 44-100 Gliwice, ul. Jana Pawła II 7, tel. +48 32 230 89 41, fax +48 32 230 89 42 www.kana.gliwice.pl, e-mail: info@teach-it.net, Christliches Jugenddorfwerk Deutschlands (www.cjd-maximiliansau.de) Tampereen yliopisto Uniwersytet Tampere (www.uta.fi) Koordynator projektu Administracja projektu Koordynator programowy Waldemar Kuwaczka Witold Zawadzki Joachim Bednorz Autorzy dokumentu: Joachim Bednorz (redaktor), Jolanta Bednorz, Katarzyna Harężlak, Robert Młynarz, Mariusz Trzciński, Jolanta Trojanowska, Aleksandra Werner Recenzja prof. dr hab. Maciej M. Sysło Konsultacja: Sabina Furgoł, Maria Gąbin-Kwiecień, Lechosław Hojnacki, Aleksandra Kotas, Waldemar Kuwaczka, Ewa Lubina, Iwona Toborowicz Upowszechnianie i public relations: Ewa Klejnot-Schreiber, Grażyna Miczka Nazwy oraz znaki towarowe wszystkich firm i ich produktów w niniejszej publikacji zostały użyte jedynie w celu ich identyfikacji. Wszelkie uwagi i komentarze dotyczące tego projektu prosimy wysyłać na adres: info@teach-it.net. Wersja 4, styczeń 2004 r. Copyright by KANA Gliwice 2004 ISBN 83-905660-8-7
Przyszłość? Jej przewidywanie nie jest naszym zadaniem. Sprawmy, by stała się rzeczywistością. Antoine de Saint-Exupéry
Wstęp 4 Spis treści 1. Wstęp...5 1.1. Formalna podstawa utworzenia dokumentu...5 1.2. Syllabus, cele, grupy docelowe...5 1.2.1. Jak autorzy rozumieją słowo syllabus?...5 1.2.2. Syllabus doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej : definicja i zakres...6 1.2.3. Grupy docelowe i cele Syllabusa......6 2. Wiedza i umiejętności nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej...8 2.1. Na początku był standard......9 2.2. Standardy i wymagania dotyczące przygotowania nauczycieli...12 2.3. Przykładowe pytania weryfikujące wiedzę i umiejętności nauczycieli w dziedzinie TI...30 2.4. Podsumowanie...41 3. Powszechna edukacja nauczycieli w dziedzinie TI...42 3.1. System doskonalenia nauczycieli...42 3.1.1. Standardy kształcenia nauczycieli w Polsce...43 3.1.2. Praktyka doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie TI...43 3.2. Wnioski...46 4. Weryfikacja umiejętności nauczycieli w dziedzinie TI...48 4.1. Uwagi ogólne...48 4.2. Technologia informacyjna a awans zawodowy nauczyciela...51 4.2.1. Wymagania w dziedzinie TI zapisane w awansie zawodowym nauczyciela (podstawa prawna)...51 4.2.2. Komisje ds. awansu zawodowego nauczyciela (umocowanie prawne, praktyka działania)...52 4.2.3. Wnioski...53 4.3. Ogólne warunki weryfikacji umiejętności nauczyciela w dziedzinie TI...54 4.4. Podsumowanie...55 5. Kolejne przedsięwzięcia w projekcie Innowacyjne metody......57
Wstęp 5 1. Wstęp 1.1. Formalna podstawa utworzenia dokumentu Niniejszy dokument utworzony został w ramach projektu Leonardo da Vinci nr PL/03/B/F/PP/174056 pt. Innowacyjne metody wykorzystywania technologii informacyjnej w doskonaleniu zawodowym nauczycieli i instruktorów zawodu (w dokumencie będzie stosowana nazwa uproszczona: Innowacyjne metody... ). Projekt realizowany jest przez konsorcjum, którego liderem jest Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży KANA w Gliwicach, a partnerami: Christliches Jugenddorfwerk Deutschlands (Niemcy) oraz Tampereen yliopisto (Uniwersytet Tampere Finlandia). Szczegóły tego projektu umieszczone zostały na stronie www.teach-it.net. 1.2. Syllabus, cele, grupy docelowe 1.2.1. Jak autorzy rozumieją słowo syllabus? Słowo syllabus pochodzi z języka łacińskiego i oznacza listę, spis, wykaz, rejestr. W Polsce wyraz syllabus pojawiał się w materiałach Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w znaczeniu informator i program zajęć, kursów, zwłaszcza takich, które mają słuchaczy przygotować do egzaminu. W opracowaniach o podobnym przeznaczeniu stosuje się coraz częściej słowo informator. Z uwagi na europejski charakter projektu i dalsze przeznaczenie opracowywanych w nim dokumentów słowo syllabus będzie zdaniem autorów lepiej rozumiane również w innych krajach Unii Europejskiej. Informatory Centralnej Komisji Egzaminacyjnej 1 zostały przygotowane w związku z obowiązującym w Polsce systemem zewnętrznych egzaminów gimnazjalnych i maturalnych. Słowo zewnętrzny oznacza, że egzaminy są realizowane przez niezależne od szkoły komisje egzaminacyjne, zatrudniające egzaminatorów państwowych, specjalnie przygotowanych i uprawnionych do przeprowadzania takich egzaminów i oceniania prac. Informatory przygotowywane są na konkretny rok szkolny, dla każdego przedmiotu egzaminacyjnego. Od strony merytorycznej syllabusy zawierają: podstawę prawną egzaminu, podstawowe pytania i odpowiedzi związane z egzaminem, omówienie struktury i formy egzaminu, przedstawienie wymagań egzaminacyjnych, przykładowe arkusze egzaminacyjne, przykładowe odpowiedzi wraz ze schematem punktowania (kluczem odpowiedzi) oraz terminarz egzaminów w danym roku szkolnym. 1 http://www.cke.edu.pl/podstrony/inform_matur/inform_matur.html, z dnia 15.12.2003 r. (lub CKE_informatory_maturalne_2005.mht).
Wstęp 6 Konstruując niniejszy Syllabus... autorzy posłużyli się szeroką formułą takiego dokumentu, zawierającą nie tylko konspekt wymagań egzaminacyjnych ale także szereg dodatkowych informacji 2. Słowo syllabus zostało także użyte w odniesieniu do wymagań stawianych przez Europejskie Komputerowe Prawo Jazdy (ECDL European Computer Driving Licence) 3, jakkolwiek formuła tego dokumentu jest dużo węższa niż wspomniane syllabusy Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Dokument ECDL zawiera listę wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności posługiwania się technologią informacyjną. Zostały one zgrupowane w siedmiu modułach. Każdy moduł składa się z kategorii. W kategoriach wydzielono konkretne umiejętności i zadania. 1.2.2. Syllabus doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej : definicja i zakres Syllabus doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej zawiera wykaz standardów 4 i wymagań oraz propozycje weryfikacji umiejętności nauczycieli związanych z wykorzystaniem technologii informacyjnej w tym zawodzie. W Syllabusie... przedstawiono także uwagi dotyczące systemu doskonalenia zawodowego nauczycieli. Stanowią one odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu system ten może dopomóc nauczycielowi w lepszym przygotowaniu się do stosowania TI w praktyce zawodowej. Z uwagi na brak uregulowań prawnych dotyczących weryfikacji umiejętności nauczycieli w zakresie TI, wątki związane z egzaminowaniem nauczycieli nie zostały do końca rozwinięte. Autorzy zakładają, że Syllabus... będzie podlegał ewaluacji odpowiednio do zmian legislacyjnych. 1.2.3. Grupy docelowe i cele Syllabusa... Treści zawarte w Syllabusie... skierowane są do następujących środowisk (patrz także Rysunek 1): studentów kandydatów do zawodu nauczyciela, aby uświadomić im rolę i miejsce technologii informacyjnej (TI) w procesie dydaktycznym i samokształceniu oraz zapoznać z wymaganiami stawianymi przed kandydatami do zawodu nauczyciela w tym zakresie, czynnych zawodowo nauczycieli, aby mieli świadomość, jaką wiedzą i jakimi umiejętnościami w dziedzinie technologii informacyjnej powinni dysponować, autorów programów nauczania i autorów podręczników w zakresie TI dla studentów i nauczycieli, aby studia i różne formy doskonalenia zawodowego zbudowane były na standardach i wymaganiach proponowanych w Syllabusie..., 2 Patrz przykładowy informator maturalny z informatyki: syllabus-informatyka.pdf 3 http://www.ecdl.com/main/syllabus.php, z dnia 9.10.2003 r. (lub syllabus-ecdl-org.pdf). 4 http://www.menis.gov.pl/oswiata/ed_infor/standardy.htm, z dnia 16.12.2003 r. (lub standardy_przygotowania_nauczycieli_w_zakresie_technologii_informacyjnej_i_informatyki.mht).
Wstęp 7 ośrodków decyzyjnych wyższych uczelni pedagogicznych, które tworząc programy studiów uwzględniałyby zawarte w Syllabusie... standardy i wymagania, komisji egzaminacyjnych przyznających stopnie awansu zawodowego nauczycieli (a także komisji kwalifikacyjnych, komisji certyfikujących i innych), autorów pytań egzaminacyjnych i ekspertów, aby standardy znalazły odzwierciedlenie w systemie weryfikacji wiedzy i umiejętności nauczycieli, podmiotów odpowiedzialnych za kreowanie prawa oświatowego, aby stworzyły odpowiednie warunki dla sprawnego i prawnie spójnego systemu wdrażania standardów. Studenci kandydaci do zawodu nauczyciela Podmioty kreujące prawo oświatowe Nauczyciele Syllabus doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie TI Autorzy programów nauczania, autorzy podręczników Komisje egzaminacyjne i autorzy pytań egzaminacyjnych Ośrodki kreujące programy studiów Rysunek 1. Grupy docelowe Syllabusa....
w dziedzinie technologii informacyjnej 8 2. Wiedza i umiejętności nauczycieli w dziedzinie technologii informacyjnej Przekazywanie wiedzy wspomagane nowoczesną technologią ma przynieść powszechną poprawę jakości i efektywności kształcenia. Teza ta dotyczy nie tylko klasycznego kształcenia stacjonarnego. Technologia informacyjna otwiera bowiem możliwości kształcenia przez całe życie (lifelong learning). Chodzi więc o stosowanie technologii informacyjnej nie tylko na poziomie wyższych uczelni, co w dużym stopniu stało się już faktem, ale także na wcześniejszych etapach kształcenia: w szkołach średnich, gimnazjach, a nawet w szkołach podstawowych. Upowszechnienie tej wizji przyczyni się do zbudowania tak zwanego społeczeństwa informacyjnego, w którym wiedza zdobywana będzie permanentnie i stanowić będzie personalny fundament rozwoju społecznego i ekonomicznego. Przedstawiony cel wymaga działań w dwóch podstawowych kierunkach. Pierwszy, to systematyczne wyposażanie szkół wszystkich szczebli w nowoczesne narzędzia i środki technologii informacyjnej, szerokopasmowe łącza do internetu oraz stworzenie odpowiedniej organizacji procesu kształcenia. Na niewiele zda się jednak wysiłek społeczeństw polegający na wydatkowaniu znacznych środków finansowych na nowoczesne środki nauczania, jeśli nauczyciele nie zostaną odpowiednio przygotowani do ich stosowania w procesie dydaktycznym. Nauczyciel, a konkretnie jego umiejętności posługiwania się nowoczesnymi narzędziami przekazywania wiedzy, muszą stanowić drugi kierunek działań. Dziś nauczyciel posługuje się na lekcji najczęściej tradycyjnymi metodami nauczania. Aby osiągnąć postulowany wyżej cel budowy społeczeństwa opartego na wiedzy, ta grupa zawodowa musi w pierwszej kolejności przyswoić i wdrożyć technologię informacyjną do procesu dydaktycznego. Możemy osiągnąć dzięki temu stan, w którym każdy nauczyciel będzie dla swoich uczniów nauczycielem technologii informacyjnej (tak jak jest nauczycielem pisania, czytania i liczenia). Technologia informacyjna powinna stanowić integralną część każdego nauczanego przedmiotu. Przygotowanie nauczycieli do stosowania TI w swoim zawodzie należy skoordynować w zakresie programowym i w zakresie kontroli wiedzy i umiejętności na wszystkich szczeblach: począwszy od akademickiego kształcenia kandydata do zawodu nauczyciela, poprzez studia uzupełniające, studia podyplomowe oraz inne formy doskonalenia w ramach awansu zawodowego czynnych nauczycieli.
w dziedzinie technologii informacyjnej 9 2.1. Na początku był standard... Jak już wspomniano w poprzednim rozdziale, niewątpliwą pomocą na drodze upowszechniania technologii informacyjnej w edukacji jest określenie standardów, jakim ma odpowiadać kształcenie nauczycieli. Można powiedzieć wyraźniej: standardy powinny stać się fundamentem sprawnego transferu nowoczesnych technologii do edukacji. W Polsce pierwsza wersja standardów ukazała się w 1998 roku (opracował ją prof. Maciej M. Sysło z Instytutu Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego). W kwietniu 2002 roku prace dotyczące standardów podjęła Rada ds. Edukacji Informatycznej i Medialnej działająca w Polsce przy Ministrze Edukacji Narodowej i Sportu (MENiS). W skład Rady, jako podmiotu opiniodawczego i doradczego, wchodzą przedstawiciele nauki, polityki i gospodarki, specjalizujący się w zagadnieniach technologii informacyjnej i informatyki 5. Wśród wielu wątków działalności Rady warto zauważyć intensywne prace nad sformułowaniem standardów przygotowania nauczycieli w zakresie TI. Prace Rady zaowocowały opublikowaniem w sierpniu 2003 r. na stronie internetowej MENiS dokumentu: Standardy przygotowania nauczycieli w zakresie technologii informacyjnej i informatyki 6 (w dalszej części niniejszego dokumentu będzie on nazywany w skrócie Standardy... ). Aktualnie jest to dokument nie posiadający mocy prawnej, gdyż Rada jest jedynie organem opiniodawczym. Należy go jednak odczytać jako najbardziej spójną podstawę dokonania zmian w kształceniu nauczycieli w zakresie TI. Standardy... zostały przyjęte przez autorów jako punkt wyjścia dla prac związanych z realizacją niniejszego projektu (patrz: Rysunek 2). Warto zauważyć, że ustalenia Rady nie wykluczają działań związanych z budowaniem alternatywnej wersji standardów (patrz: Rysunek 2). Standardy... nie stanowią jeszcze gwarancji osiągnięcia odpowiedniego poziomu wykształcenia nauczycieli w zakresie TI. Można je traktować jako dokument wyjściowy niezbędny do kolejnych działań. Na pierwszy plan wysuwają się następujące zadania: 1. Należy upowszechnić Standardy... i nadać im postać nadającą się do praktycznego wdrożenia, która byłaby jednoznacznie odbierana przez wszystkich zainteresowanych (nauczycieli, uczelnie, ośrodki kształcące i doskonalące nauczycieli, komisje weryfikujące umiejętności nauczycieli i nadające im stopnie awansu zawodowego). Takie zadanie ma także niniejszy Syllabus... (patrz: Rysunek 2). 2. Zdefiniowanie i ogłoszenie Standardów... nie wystarczy. Należy zastanowić się, w jaki sposób doprowadzić do szybkiego i powszechnego ich wdrożenia. Poniżej kilka warunków koniecznych do osiągnięcia tego celu. Należy odpowiednio przygotować kandydatów do zawodu nauczyciela, budując programy nauczania uwzględniające Standardy.... 5 http://www.menis.gov.pl/oswiata/ed_infor/powola.htm, z dnia 16.12.2003 r. (lub Rada_do_spraw_Edukacji_Informatycznej_powolanie.mht). 6 http://www.menis.gov.pl/oswiata/ed_infor/standardy.htm, z dnia 16.12.2003 r. (lub standardy_przygotowania_nauczycieli_w_zakresie_technologii_informacyjnej_i_informatyki.mht).
w dziedzinie technologii informacyjnej 10 Należy wspierać nauczycieli czynnych zawodowo, organizując powszechne i kompleksowe doskonalenie zawodowe wypełniające obszar TI zapisany w Standardach..., angażując w to m.in. środki strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz innych programów wspierających. Należy przemyśleć sposób weryfikacji, pozwalający stwierdzić, czy i w jakim stopniu nauczyciel jest przygotowany do stosowania TI w procesie dydaktycznym. Nie wystarczy weryfikacja w tym zakresie na poziomie wyższej uczelni przygotowującej kandydata do zawodu nauczyciela (np. egzamin z przedmiotu Technologia informacyjna w nauczaniu i wychowaniu ). Wypełnienie części wymagań zapisanych w Standardach... wymaga bowiem praktyki zawodowej. Wydaje się absolutnie konieczne, aby technologia informacyjna zajmowała kluczowe miejsce w procedurach awansu zawodowego nauczyciela. (Ten wątek rozwinięty zostanie w rozdziale zatytułowanym Weryfikacja umiejętności nauczycieli w dziedzinie TI.). Należy rozwinąć i zastosować metody i narzędzia badawcze ustawicznie weryfikujące, w jakim zakresie proces dydaktyczny w szkołach realizowany jest zgodnie z Standardami.... S T A N D A R D S Y L L A B U S Standardy przygotowania nauczycieli w zakresie technologii informacyjnej i informatyki Rada ds. Edukacji Infromatycznej i Medialnej przy MENiS Projekt Leonardo da Vinci PL/03/B/F/PP/174 056 Alternatywne standardy przygotowania nauczycieli w dziedzinie TI Instytucje, organizacje, grupy ekspertów... Inne rozwiązania P R O G i R A M Y M E T O D Y Komputer w dydaktyce Internet w dydaktyce Multimedia w dydaktyce Szkolenia na platformie e-learningowej Programy i metody Rysunek 2. Standardy, syllabus, szkolenia. Kolejność działań.
w dziedzinie technologii informacyjnej 11 2.2. Standardy i wymagania dotyczące przygotowania nauczycieli Niniejszy rozdział stanowi kluczową część Syllabusa.... Zawiera opis szczegółowych wymagań, jakie powinni spełniać wszyscy nauczyciele zatrudnieni w szkolnictwie. Wymagania zapisano jako rozwinięcie standardów opublikowanych w dokumencie 6, a konkretnie jego części odnoszącej się do wszystkich nauczycieli zatrudnionych w systemie oświaty. Standardy i wymagania odnoszą się do czterech podstawowych sfer zastosowania technologii informacyjnej w praktyce zawodowej nauczyciela. Stąd cztery grupy standardów i wymagań. Są to: Pierwsza grupa: Druga grupa: Trzecia grupa: Czwarta grupa: podstawy posługiwania się terminologią (pojęciami), sprzętem (środkami), oprogramowaniem (narzędziami) i metodami TI. technologia informacyjna jako składnik warsztatu pracy nauczyciela. rola i wykorzystanie TI w dziedzinie nauczanej przez nauczyciela. wykorzystanie TI jako medium dydaktycznego w nauczaniu swojej dziedziny. 1. Podstawy posługiwania się terminologią (pojęciami), sprzętem (środkami), oprogramowaniem (narzędziami) i metodami TI Nauczyciel zna podstawy działania komputera i potrafi z niego korzystać wraz z jego wyposażeniem peryferyjnym, medialnym i sieciowym w posługiwaniu się informacją. Ocenia adekwatność konfiguracji systemu komputerowego do wykonywanych zadań, potrafi go rozbudować o niezbędne elementy sprzętowe i oprogramowania, dba o bezpieczeństwo i higienę pracy oraz radzi sobie z prostymi usterkami systemu 6. Standard 6 1.1. Zna i rozumie pojęcia i zasady leżące u podstaw TI. Posługuje się poprawnie terminologią związaną z TI, w mowie i piśmie oraz w przekazie edukacyjnym. Zna podstawowe trendy w rozwoju technologii informacyjnej. Wymagania wobec nauczyciela 1.1.1. Potrafi używając właściwej terminologii: a) opisać sposób reprezentowania informacji w komputerze, b) wymienić jednostki miary ilości informacji, c) przedstawić możliwości, jakie stwarza wykorzystanie TI zarówno w procesie przygotowania, jak i realizacji procesu dydaktycznego, d) opisać funkcje środków (sprzętu) i narzędzia (oprogramowanie) niezbędne do wykorzystania możliwości TI, e) wypowiedzieć się na temat podstawowych tren-
w dziedzinie technologii informacyjnej 12 Standard 6 Wymagania wobec nauczyciela dów w rozwoju technologii informacyjnej. 1.2. Zna budowę i funkcje multimedialnego zestawu komputerowego, jego podstawowych elementów i urządzeń peryferyjnych (takich jak: drukarka, skaner, kamera, mikrofon itp.). 1.2.1. Zna podstawowe elementy budowy komputera i ich funkcje. 1.2.2. Określa podstawowe parametry zestawu komputerowego i ocenia ich wpływ na efektywność pracy. 1.2.3. Zna funkcje podstawowych urządzeń peryferyjnych (drukarka, skaner, aparat cyfrowy, kamera, mikrofon, głośniki itd.) i potrafi określić zasadnicze parametry ich pracy. 1.3. Posługuje się multimedialnym zestawem komputerowym i jego oprogramowaniem (systemem operacyjnym, oprogramowaniem użytkowym, oprogramowaniem edukacyjnym) w zakresie swoich potrzeb zawodowych i edukacyjnych potrzeb uczniów. 1.3.1. Potrafi określić swoje potrzeby i oczekiwania w zakresie budowy i funkcjonowania multimedialnego zestawu komputerowego wykorzystywanego na potrzeby swojego przedmiotu. 1.3.2. Potrafi we właściwy sposób połączyć zasadnicze elementy zestawu komputerowego (moduł centralny, monitor, klawiatura, mysz, dostęp do sieci komputerowej). 1.3.3. Potrafi podłączyć typowe urządzenia peryferyjne. 1.3.4. Świadomy roli systemu operacyjnego, potrafi wykorzystać jego narzędzia do zarządzania (struktura katalogów, kopiowanie, przenoszenie i usuwanie informacji), archiwizacji i udostępniania informacji. 1.3.5. Tworzy i nazywa pliki i katalogi zgodnie z zasadami obowiązującymi w tym zakresie. 1.3.6. Potrafi dostosować środowisko systemowe w celu ułatwienia pracy (np. tworzenie skrótów do plików i programów). 1.3.7. Potrafi dostosować wybrane opcje systemu do potrzeb użytkownika (np. ułatwienia dla leworęcznych, osób niepełnosprawnych itp.). 1.3.8. Potrafi posługiwać się różnymi nośnikami informacji oraz znając ich cechy określić wady i zalety.
w dziedzinie technologii informacyjnej 13 Standard 6 Standard jak wyżej 1.4. Łączy się z siecią komputerową: lokalną (w szkole) i internetem. Zna podstawowe usługi internetowe i ich edukacyjne zastosowania. Wykorzystuje sieć w docieraniu do informacji, gromadzeniu danych i informacji oraz porozumiewaniu się. 1.5. Rozbudowuje zestaw komputerowy o proste urządzenia peryferyjne, głównie mające przeznaczenie edukacyjne, niezbędne w pracy i prowadzeniu zajęć. Wymagania wobec nauczyciela 1.3.9. Świadomy roli programów użytkowych, potrafi podać przykłady typów programów użytkowych i ich nazw. Potrafi zlokalizować i uruchomić programy użytkowe dostępne w wykorzystywanym komputerze. 1.3.10. Potrafi korzystać z wybranych programów użytkowych (takich jak: edytor tekstu, edytor grafiki, program do tworzenia prezentacji multimedialnych, arkusz kalkulacyjny, baza danych, program do kompresji danych, program antywirusowy itd.) w zakresie swoich potrzeb zawodowych. 1.3.11. Zna i potrafi korzystać z wybranych programów edukacyjnych w swojej dziedzinie nauczania. 1.4.1. Jest świadomy zasad obowiązujących w tym zakresie, potrafi korzystać z lokalnej sieci komputerowej (logowanie, użytkownik, współużytkowanie plików, prawa dostępu, otoczenie sieciowe). 1.4.2. Potrafi udostępnić w sieci swoje zasoby informacyjne. 1.4.3. Potrafi korzystać z urządzeń peryferyjnych udostępnianych w sieci. 1.4.4. Zna rodzaje usług internetowych i możliwości ich wykorzystania edukacyjnego. 1.4.5. Potrafi korzystać z poczty elektronicznej. 1.4.6. Potrafi wykorzystywać przeglądarkę internetową do wyszukiwania i przeglądania stron www oraz transferu informacji. 1.4.7. Potrafi formułować ze słów kluczowych hasła do przeszukiwania zasobów informacyjnych. 1.4.8. Wykorzystuje wybrane adresy portali internetowych. 1.4.9. Stosuje zasady netykiety. 1.5.1. Potrafi określić swoje potrzeby w zakresie rozbudowy zestawu komputerowego. 1.5.2. Potrafi podłączyć i uruchomić zgodnie z instrukcją producenta urządzenie peryferyjne niezbędne w pracy i prowadzeniu zajęć.
w dziedzinie technologii informacyjnej 14 Standard 6 Wymagania wobec nauczyciela 1.6. Instaluje oprogramowanie, głównie edukacyjne, z uwzględnieniem swoich potrzeb oraz jego przeznaczenia (w przypadku, gdy nie wymaga to znajomości parametrów systemu komputerowego). 1.7. Dba o bezpieczeństwo i higienę pracy przy komputerze swojej i uczniów; chroni przed wirusami, niewłaściwymi materiałami i niedozwolonymi działaniami. 1.8. Radzi sobie w sytuacjach prostych i typowych awarii sprzętu i oprogramowania, pojawiających się zwłaszcza podczas zajęć. 1.9. Zna, dostrzega i potrafi przedstawić podstawowe zastosowania TI, w tym z najbliższego otoczenia szkoły: w bibli d i i 1.6.1. Potrafi zainstalować zakupiony program użytkowy lub edukacyjny zgodnie z instrukcją producenta. 1.6.2. Potrafi zainstalować program użytkowy pozyskany przez sieć komputerową. 1.6.3. Potrafi właściwie odinstalować oprogramowanie. 1.6.4. Zna konsekwencje wynikające z zainstalowania oprogramowania nielegalnego (konsekwencje prawne, możliwość wprowadzenia wirusa do systemu). 1.7.1. Zna i stosuje zasady dotyczące tworzenia ergonomicznego stanowiska pracy oraz ograniczenia dotyczące nieprzerwanego czasu pracy przy komputerze. 1.7.2. Wykorzystuje program antywirusowy do ochrony i kontroli zasobów informacyjnych i ich transferu. 1.7.3. Potrafi śledzić odwiedzane przez użytkownika strony internetowe przy użyciu narzędzi dostępnych w przeglądarce internetowej. 1.7.4. Zna i potrafi wykorzystać witryny internetowe z ograniczeniami (np. tzw. filtry rodzinne). 1.8.1. Potrafi sprawdzić poprawność fizycznego podłączenia elementów zestawu komputerowego i urządzeń peryferyjnych. 1.8.2. Rozumie i właściwie wykorzystuje typowe, wyświetlane przez system komunikaty o błędach i problemach w funkcjonowaniu urządzeń i programów. 1.8.3. Wykorzystuje, stosownie do zaistniałej sytuacji, sposoby awaryjnego zamykania systemu. 1.9.1. Potrafi wskazać podstawowe zastosowania TI. 1.9.2. Dostrzega możliwości ich wykorzystania w najbliższym otoczeniu szkoły, np. w bibliotece, administracji, komunikacji ze współpracownikami, uczniami i ich rodzicami. 1 9 3 Potrafi przedstawić udogodnienia oraz ograni-
w dziedzinie technologii informacyjnej 15 Standard 6 bliotece, administracji i w komunikacji między współpracownikami, uczniami i ich rodzicami. Wymagania wobec nauczyciela czenia wynikające z wykorzystania TI w swojej pracy zawodowej.
w dziedzinie technologii informacyjnej 16 2. Technologia informacyjna jako składnik warsztatu pracy nauczyciela Nauczyciel wzbogaca możliwości swojego warsztatu pracy dydaktycznej przez wykorzystanie TI w opracowywaniu informacji w różnych postaciach, komunikowaniu się i współpracy z innymi nauczycielami, rozwiązywaniu problemów oraz prowadzeniu badań w zakresie dydaktyki swojego przedmiotu. Ciągle rozwija swoje możliwości w zakresie TI i podejmuje działania w tym kierunku 6. Standard 6 2.1. Posługuje się, odpowiednio do swoich zawodowych i edukacyjnych potrzeb, podstawowym oprogramowaniem, takim jak: edytor tekstu do opracowywania dokumentów; edytor graficzny do opracowywania ilustracji; arkusz kalkulacyjny do analizy danych, wykonywania zestawień i obliczeń; bazy danych do gromadzenia i zarządzania danymi. Wymagania wobec nauczyciela 2.1.1. Edytor tekstu: a) odszukuje w systemie komputerowym i uruchamia edytor tekstu; kończy pracę z edytorem tekstu, b) otwiera istniejący dokument, c) tworzy nowy dokument; zamyka dokument, d) wprowadza, modyfikuje i usuwa teksty przy użyciu klawiatury, e) zapisuje dokument na dysku jako różne typy dokumentu, f) formatuje tekst, g) wstawia, modyfikuje, formatuje i usuwa tabele, h) wstawia, formatuje i usuwa rysunki, i) drukuje dokument lub jego fragment, j) używa zaawansowanych narzędzi edytora tekstu w zależności od nauczanej dziedziny i poziomu nauczania, k) umiejętnie wykorzystuje dostępną w oprogramowaniu pomoc. 2.1.2. Edytor graficzny: a) odszukuje i uruchamia edytor graficzny, b) otwiera istniejący dokument, c) tworzy nowy dokument; zamyka dokument, d) korzysta z dostępnych narzędzi rysunkowych do wykonania rysunku, e) modyfikuje rysunek, f) zapisuje dokument na dysku wybierając odpowiedni format zapisu grafiki, g) wykorzystuje rysunek lub jego fragmenty w innych dokumentach, h) umiejętnie wykorzystuje dostępną w oprogramowaniu pomoc.
w dziedzinie technologii informacyjnej 17 Standard 6 Standard jak wyżej Wymagania wobec nauczyciela 2.1.3. Arkusz kalkulacyjny: a) odszukuje i uruchamia arkusz kalkulacyjny, b) otwiera istniejący dokument, c) tworzy nowy dokument; zamyka dokument, d) wprowadza, modyfikuje i usuwa dane z arkusza, e) zapisuje dokument, f) formatuje wprowadzone dane i arkusz, g) wykonuje proste obliczenia matematyczne, h) korzysta z wbudowanych funkcji i formuł obliczeniowych, i) porządkuje dane w arkuszu, j) wstawia, modyfikuje i usuwa wykresy, k) drukuje dokument lub jego fragment, l) używa zaawansowanych narzędzi arkusza kalkulacyjnego w zależności od nauczanej dziedziny i poziomu nauczania, m) umiejętnie wykorzystuje dostępną w oprogramowaniu pomoc. 2.1.4. Baza danych: a) odszukuje i uruchamia program do obsługi baz danych, b) otwiera istniejącą bazę danych, c) wprowadza, modyfikuje i usuwa dane, d) zapisuje dane, e) porządkuje dane, f) używa zaawansowanych narzędzi baz danych w zależności od nauczanej dziedziny i poziomu nauczania, g) drukuje wybrane elementy bazy danych, h) umiejętnie wykorzystuje dostępną w oprogramowaniu pomoc.
w dziedzinie technologii informacyjnej 18 Standard 6 2.2. Przygotowuje materiały i prezentacje multimedialne, wykorzystując zgromadzone i opracowane materiały w wersji elektronicznej. 2.3. Wykorzystuje TI w dostępie do różnych źródeł informacji (lokalnych np. na płytach i w internecie) oraz w przetwarzaniu i wykorzystywaniu zgromadzonych informacji dla swoich zawodowych celów. Wymagania wobec nauczyciela 2.2.1. Odszukuje i uruchamia wybrane materiały multimedialne i prezentacje. 2.2.2. Odszukuje i uruchamia program do tworzenia prezentacji: a) otwiera istniejącą prezentację, b) projektuje prezentację, c) tworzy nową prezentację. zamyka prezentację, d) wykorzystuje dostępne narzędzia rysunkowe do wykonania rysunków, e) wprowadza teksty do prezentacji, f) wstawia i formatuje grafikę i teksty w prezentacji wstawiając gotowe obiekty, g) wykorzystuje dźwięk w prezentacji wstawiając gotowe obiekty, h) wykorzystuje obraz ruchomy w prezentacji wstawiając gotowe obiekty, 2.2.3. Przetwarza zgromadzone materiały w wersji elektronicznej na potrzeby prezentacji multimedialnej. 2.2.4. Przygotowuje pokaz i materiały pomocnicze dla uczestników pokazu. 2.3.1. Wykorzystuje dostępne nośniki danych w celu odczytania, obejrzenia lub wysłuchania zgromadzonego na nich materiału. 2.3.2. Wykorzystuje lokalną sieć komputerową do odczytania, obejrzenia lub wysłuchania zgromadzonego w sieci materiału. 2.3.3. Wykorzystuje internet do wyszukania i gromadzenia materiałów i informacji dla celów zawodowych. 2.3.4. Zna podstawowe przepisy prawne dotyczące praw autorskich i innych praw własności. 2.3.5. Wykorzystuje dostępne serwisy internetowe wyszukując w nich potrzebne informacje i materiały. 2.3.6. Korzysta z edukacyjnych portali tematycznych w celu zdobycia i wykorzystania informacji. 2.3.7. Sortuje i wyszukuje wśród zgromadzonych informacji treści przydatne dla swoich celów zawodowych. 2.3.8. Przetwarza przy użyciu komputera informacje zdobyte z różnorodnych źródeł i w różnorodnej formie które mogą być przydatne w pracy za-
w dziedzinie technologii informacyjnej 19 Standard 6 Wymagania wobec nauczyciela 2.4. Wykorzystuje komunikacyjne możliwości TI (np. pocztę elektroniczną, grupy dyskusyjne) do rozbudowy własnego warsztatu pracy o nowe metody oraz środki, również w kontaktach zawodowych. Komunikuje się za pomocą TI z uczniami i ich rodzicami. wodowej. 2.4.1. Komunikuje się z innymi użytkownikami komputerów wykorzystując sieć lokalną oraz internet. 2.4.2. Korzysta z poczty elektronicznej. 2.4.3. Korzysta z grup dyskusyjnych. 2.4.4. Komunikuje się poprzez komunikatory, czat lub serwery IRC. 2.4.5. Publikuje w sieci lokalnej lub internecie własne materiały. 2.4.6. Wykorzystuje TI do kontaktów z uczniami i rodzicami uczniów. 2.5. Wykorzystuje komputer i TI w planowaniu i w poszerzaniu swoich możliwości zawodowych, w nauczaniu oraz w różnych formach doskonalenia (stacjonarnego i na odległość). 2.6. Stosuje TI przy rozwiązywaniu swoich problemów zawodowych i doskonaleniu metod pracy. 2.5.1. Korzystając z TI wyszukuje odpowiednie dla siebie formy doskonalenia zawodowego. 2.5.2. Wykorzystując TI planuje własny rozwój zawodowy. 2.5.3. Korzysta z dostępnych szkoleń i warsztatów online w zależności od nauczanej dziedziny i poziomu nauczania. 2.5.4. Tworzy szkolenia i materiały do szkoleń on-line. 2.5.5. Korzysta z materiałów multimedialnych w celu poszerzenia swoich możliwości zawodowych. 2.5.6. W miarę swoich umiejętności, w zależności od nauczanej dziedziny i poziomu nauczania, przygotowuje i wykorzystuje w nauczaniu materiały multimedialne. 2.6.1. Wykorzystując TI nawiązuje kontakty z doradcami i konsultantami. 2.6.2. Korzysta z materiałów zgromadzonych w internecie w celu rozwiązania problemów zawodowych takich, jak na przykład: rozwój zawodowy, awans, reforma edukacji oraz w celu doskonalenia metod pracy.
w dziedzinie technologii informacyjnej 20 3. Rola i wykorzystanie TI w dziedzinie nauczanej przez nauczyciela Nauczyciel zna i przedstawia najważniejsze zastosowania i wykorzystanie TI w swojej specjalności zawodowej, które mogą stanowić motywację dla integrowania TI z nauczaną dziedziną. Jednocześnie korzysta z możliwości TI do wzbogacania swoich umiejętności zawodowych oraz poszerzania obszaru zastosowań TI w swojej dziedzinie 6. Standard 6 3.1. Zna i potrafi przedstawić najważniejsze zastosowania i osiągnięcia informatyki oraz TI w swojej dziedzinie nauczania. Wymagania wobec nauczyciela 3.1.1. Zna płaszczyzny powiązania i integrowania TI z nauczaną dziedziną. 3.1.2. Zna i przedstawia możliwości praktycznego zastosowanie środków i narzędzi TI w nauczanej dziedzinie. 3.1.3. Przedstawia (opisuje) zalety i korzyści wynikające z zastosowania informatyki oraz TI w swojej dziedzinie nauczania. 3.1.4. Zna osiągnięcia informatyki oraz TI mające wpływ na rozwój swojej dziedziny nauczania. 3.1.5. Przedstawia (opisuje) nowe możliwości własnego rozwoju zawodowego oraz pogłębiania wiedzy ze swojej dziedziny nauczania powstałe w wyniku upowszechnienia informatyki i szerokiego zastosowania TI. 3.1.6. Zna bieżące (współczesne) ograniczenia środków i narzędzi TI w odniesieniu do własnej dziedziny nauczania. 3.2. Korzysta z oprogramowania ogólnego przeznaczenia (takiego, jak: edytor tekstu, edytor grafiki, arkusz kalkulacyjny, baza danych, program prezentacyjny, usługi w Internecie) w pracach związanych ze swoją dziedziną zawodową, odpowiednio do swoich potrzeb i potrzeb dziedziny. 3.2.1. Zna zakres zastosowania poszczególnych elementów podstawowego oprogramowania oraz jego przydatność w swojej dziedzinie nauczania i pracy zawodowej. 3.2.2. Trafnie dobiera zestaw narzędzi TI do realizacji określonych zadań w swojej dziedzinie i we własnym rozwoju zawodowym. 3.2.3. Rozstrzyga, jakiego oprogramowania użyć do rozwiązania konkretnych problemów w swojej dziedzinie nauczania. 3.2.4. Korzysta z podstawowego oprogramowania w zależności od własnych potrzeb zawodowych i potrzeb nauczanej dziedziny, w tym: a) do pogłębiania wiedzy ze swojej dziedziny, doskonalenia własnego warsztatu pracy oraz realizacji awansu zawodowego, b) do przygotowania notatek, konspektów, opracowań, publikacji, prezentacji oraz innych materiałów potrzebnych w swojej dziedzinie i własnym rozwoju zawodowym.
w dziedzinie technologii informacyjnej 21 Standard 6 3.3. Korzysta ze specjalistycznego oprogramowania, charakterystycznego dla swojej dziedziny nauczania. Wymagania wobec nauczyciela 3.3.1. Jest zorientowany w rozwoju specjalistycznego oprogramowania przydatnego w swojej dziedzinie, zna ofertę tego oprogramowania i możliwość jej wykorzystania we własnej dziedzinie nauczania. 3.3.2. Wyszukuje i pozyskuje specjalistyczne oprogramowanie ze swojej dziedziny. 3.3.3. Wdraża i korzysta ze specjalistycznego oprogramowania w oparciu o istniejące licencje i normy (uwarunkowania) prawne. 3.3.4. Sprawdza i selekcjonuje specjalistyczne oprogramowanie pod kątem przydatności w swojej dziedzinie nauczania. 3.3.5. Testuje i porównuje efektywność wybranego oprogramowania specjalistycznego do rozwiązywania określonych problemów w swojej dziedzinie nauczania. 3.3.6. Śledzi bieżący rozwój wykorzystywanego oprogramowania specjalistycznego i w zależności od potrzeb aktualizuje je do nowych wersji. 3.3.7. Konsultuje swoje doświadczenia dotyczące wykorzystania wybranego oprogramowania specjalistycznego z innymi nauczycielami i specjalistami TI. 3.4. Wykorzystuje TI w dostępie do informacji i do baz danych, oraz w gromadzeniu, przetwarzaniu i prezentowaniu informacji, ze szczególnym uwzględnieniem nowych, elektronicznych źródeł informacji ze swojej dziedziny nauczania. 3.4.1. Korzysta z różnych form dystrybucji informacji w postaci elektronicznej, szczególnie z zakresu swojej dziedziny nauczania. 3.4.2. Zna główne źródła informacji ze swojej dziedziny dostępne za pomocą środków i narzędzi TI. 3.4.3. Potrafi wyszukać i dotrzeć do dostępnych za pomocą komputera źródeł informacji: stron www, baz danych, forów i list dyskusyjnych (w tym chronionych zasobów z autoryzowanym dostępem) ze swojej dziedziny. 3.4.4. Korzysta z dostępnych za pomocą komputera źródeł informacji w sieci (w tym chronionych zasobów) i na dystrybuowanych nośnikach wymiennych. 3.4.5. Selekcjonuje i gromadzi potrzebne informacje w zależności od ich przydatności. 3.4.6. Przetwarza zgromadzone informacje za pomocą środków i narzędzi TI, by osiągnąć zamierzony cel.
w dziedzinie technologii informacyjnej 22 Standard 6 Standard jak wyżej Wymagania wobec nauczyciela 3.4.7. Przygotowuje za pomącą środków i narzędzi TI dokumenty gotowe do publikacji lub prezentacji (np. dokumenty papierowe, strony www, prezentacje multimedialne na CD). 3.4.8. Zna sposoby publikacji dokumentów w sieci i publikuje przygotowane dokumenty. 3.4.9. Zna sposoby zapisywania dokumentów i prezentacji na płytach CD i tworzy je, zamieszczając na nich potrzebny materiał. 3.4.10. Wpływa na upowszechnienie informacji dotyczących własnej dziedziny nauczania za pomocą środków i narzędzi TI. 3.5. Wykorzystuje TI w komunikacji na tematy zawodowe i ze swojej dziedziny nauczania. 3.5.1. Zna różne formy komunikacji dostępne za pomocą środków i narzędzi TI, które są przydatne do wymiany informacji z własnej dziedziny nauczania oraz na tematy zawodowe. 3.5.2. Zna zasady korzystania z różnych form komunikacji dostępnych za pomocą komputera i internetu. 3.5.3. Potrafi wyszukać i zna wybrane grupy dyskusyjne oraz tematyczne fora dyskusyjne dostępne poprzez www dotyczące swojej dziedziny nauczania. 3.5.4. Korzysta z poczty elektronicznej oraz wybranych grup i forów dyskusyjnych w celu wymiany wiedzy i doświadczeń, przedstawiania własnych opinii i poglądów na tematy zawodowe oraz ze swojej dziedziny nauczania. 3.5.5. Korzysta z narzędzi i usług sieciowych do bezpośredniej komunikacji z innymi osobami w sprawach związanych z własną dziedziną zawodową. 3.5.6. Przedstawia i aktualizuje informacje na www dotyczące swojej dziedziny oraz własnych doświadczeń zawodowych w swojej dziedzinie. 3.6. Interesuje się trendami w rozwoju środków i narzędzi TI, przynajmniej w odniesieniu do swojej dziedziny nauczania. 3.6.1. Zna ogólny poziom rozwoju środków i narzędzi TI, szczególnie w odniesieniu do nauczanej dziedziny. 3.6.2. Śledzi rozwój i upowszechnienie internetu, orientuje się w możliwościach dostępu do sieci. 3.6.3. Śledzi rozwój oprogramowania ogólnego przeznaczenia oraz wybranych pozycji oprogramowania specjalistycznego przydatnego w swojej dziedzinie nauczania. 3.6.4. Interesuje się możliwościami zdalnego nauczania przy zastosowaniu TI.
w dziedzinie technologii informacyjnej 23 4. Wykorzystanie TI jako medium dydaktycznego w nauczaniu swojej dziedziny Nauczyciel jest świadomy możliwości tkwiących w TI do wspomagania i wzbogacania uczenia się i nauczania. Jeśli przynosi to korzyści uczniom, korzysta wraz z nimi z pomocy TI podczas zajęć, odpowiednio do poziomu i zakresu przewidzianego w podstawie programowej i programie nauczania. Ocenia korzyści edukacyjne płynące ze stosowania TI 6. Standard 6 4.1. Jest świadom zmian, jakie wnosi do edukacji TI, zarówno w zakresie i sposobach, jak i roli nauczyciela. 4.2. Zna i potrafi przedstawić rolę i zakres uwzględnienia elementów TI w podstawie programowej kształcenia ogólnego, ze szczególnym uwzględnieniem swojej dziedziny nauczania. Potrafi określić fragmenty realizowanego przez siebie programu nauczania, które są zintegrowane z TI oraz te, które można skutecznie wspomagać za pomocą TI. Opracowuje rozkład materiału (plany metodyczne) i projektuje scenariusze oraz konspekty zajęć, uwzględniające korzystanie z TI. Wymagania wobec nauczyciela 4.1.1. Posiada umiejętność określenia elementów TI, możliwych do wykorzystania w procesie nauczania i wychowania. 4.1.2. Zna cechy TI i komunikacji oraz wymienia obszary nauczania, w których można wykorzystać TI i ilustruje je przykładami. 4.1.3. Zna wpływ narzędzi i środków TI na rozwój i popularyzację nowych metod nauczania w odniesieniu do swojej dziedziny. 4.1.4. Zna nowe sposoby przekazywania wiedzy w swojej dziedzinie przedmiotowej: a) wykorzystanie prezentacji multimedialnych, b) włączanie uczniów do przygotowania materiałów dydaktycznych, c) wykorzystanie internetu w celach edukacyjnych. 4.1.5. Zna pojęcie e-learningu. 4.2.1. Trafnie dobiera narzędzia TI do realizacji określonych zadań w pracy dydaktycznej i we własnym rozwoju zawodowym. 4.2.2. Potrafi dla konkretnego zapisu w Podstawie programowej określić zastosowanie TI. 4.2.3. Zna podstawowe programy użytkowe przeznaczone do nauczania własnego przedmiotu, sposób ich licencjonowania, zna miejsce ich wykorzystania w programie nauczanej dziedziny; ocenia ich przydatność do realizowanych zajęć. 4.2.4. Dostosowuje plany metodyczne i scenariusze oraz konspekty zajęć, z uwzględnieniem wykorzystania TI.
w dziedzinie technologii informacyjnej 24 Standard 6 Wymagania wobec nauczyciela 4.3. Potrafi opisać i stosuje ogólne zasady metodyczne posługiwania się TI we wspomaganiu nauczania. W konkretnych przypadkach umie ocenić korzyści edukacyjne ze stosowania TI i jej wpływu na efektywność kształcenia. 4.3.1. Określa elementy procesu poznawczego ucznia w odniesieniu do TI. 4.3.2. Zauważa i ocenia zalety i wady stosowania TI w edukacji. 4.3.3. Ocenia efektywność kształcenia z wykorzystaniem elementów TI. 4.3.4. Wie, które elementy TI mogą wpłynąć na efektywność czytania, zapamiętywania i kojarzenia. 4.3.5. Kieruje procesem interioryzacji. 4.3.6. Weryfikuje bądź na nowo określa cele i zadania edukacyjne, jak też oczekiwane wyniki procesu kształcenia z wykorzystaniem TI. 4.4. W razie potrzeby potrafi określić wymagania dotyczące dodatkowego wyposażenia komputerów, związane ze swoimi edukacyjnymi potrzebami. 4.5. Posługuje się typowymi środkami i narzędziami TI w nauczaniu i we wspomaganiu nauczania swojej dziedziny, odpowiednio do zakresu nauczania i poziomu przygotowania oraz zainteresowań uczniów. 4.4.1. Jest zorientowany w dynamice rozwoju specjalistycznego oprogramowania użytecznego w swojej dziedzinie, zna przykłady takiego oprogramowania i możliwość jego zastosowania w nauczaniu. 4.4.2. Potrafi przygotować pracownię komputerową do przeprowadzenia sprawdzianów, egzaminów, pokazów, ćwiczeń, konkursów z zastosowaniem TI w zakresie swojego przedmiotu. 4.4.3. Potrafi przygotować dokumentację wykonywanych prac i przewidzieć trudności wynikające z planowanej zmiany. 4.4.4. Testuje i porównuje efektywność wybranego oprogramowania specjalistycznego w realizacji określonych zadań programu nauczania w swojej dziedzinie nauczania. 4.5.1. Przy współpracy uczniów o zróżnicowanym poziomie wiedzy wykorzystuje typowe środki TI. 4.5.2. Stwarza lub dostosowuje warunki i zakres uczenia się dla wyodrębnionych grup uczniów. 4.5.3. Stosuje elektroniczną formę tekstu do przygotowania dokumentów związanych z prowadzoną lekcją lub z publikacją wyników nauczania. 4.5.4. Stosuje grafikę w celu wzbogacenia przekazu informacji związanej z dziedziną przedmiotową, ilustruje zachodzące w niej procesy. 4.5.5. Zna oprogramowanie specjalistyczne, które może być wykorzystane w procesie edukacji zdolnych uczniów.
w dziedzinie technologii informacyjnej 25 Standard 6 Standard jak wyżej 4.6. Zna dostępne oprogramowanie edukacyjne i inne elektroniczne zasoby edukacyjne, takie jak: gry edukacyjne, strony www, listy i grupy dyskusyjne w swojej dziedzinie nauczania i potrafi ocenić ich przydatność do konkretnych celów. Posługuje się nimi w realizacji określonych celów kształcenia, stosując adekwatne metody nauczania. W razie potrzeby i w zakresie swoich możliwości, stosując TI, modyfikuje i samodzielnie opracowuje pomoce dydaktyczne, także wykorzystujące TI. Wymagania wobec nauczyciela 4.5.6. Korzysta z multimediów stanowiących pomoc dydaktyczną dla uczniów o słabszej zdolności poznawczej. 4.5.7. Stosuje animacje symulujące procesy z jego dziedziny przedmiotowej dla uczniów słabszych. 4.5.8. Zleca przygotowanie animacji tych procesów uczniom zdolnym. 4.6.1. Wdraża wybrane programy specjalistyczne ze swojej dziedziny i korzysta z nich w toku dydaktycznym. 4.6.2. Sprawdza i selekcjonuje specjalistyczne oprogramowanie pod kątem przydatności w swojej dziedzinie nauczania i pod kątem ich walorów dydaktycznych podczas pracy z uczniami. 4.6.3. Wykorzystuje pocztę elektroniczną jako sposób przekazywania tematu zadań domowych oraz do ich odbioru. 4.6.4. Publikuje przykładowe zadania na stronach internetowych. 4.6.5. Publikuje na stronach internetowych wyniki nauczania. 4.6.6. Korzysta z list dyskusyjnych w celu rozwiązywania problemów edukacyjnych w swojej dziedzinie przedmiotowej. 4.6.7. Korzysta z podstawowego oprogramowania w zależności od potrzeb nauczanej dziedziny, w tym: a) do doskonalenia własnego warsztatu pracy oraz metod dydaktycznych. b) do przygotowania notatek, konspektów, formularzy egzaminacyjnych oraz różnych materiałów pomocniczych wykorzystywanych w procesie dydaktycznym. c) do opracowania i dokumentowania wyników pracy uczniów oraz ich postępów w nauce. 4.7. Wykorzystuje TI do budowania środowisk aktywnego uczenia się i nauczania, pobudzających i wspomagających kreatywność uczniów. 4.7.1. Dobiera środki i narzędzia TI do nauczanego materiału stosownie do poziomu uczniów. 4.7.2. Włącza uczniów do wspólnego przygotowania zajęć. 4.7.3. Projektuje zadania, szacuje ich złożoność i dokonuje podziału pomiędzy uczniów.
w dziedzinie technologii informacyjnej 26 Standard 6 Standard jak wyżej Wymagania wobec nauczyciela 4.7.4. Pobudza i wspomaga kreatywność uczniów poprzez publikację w internecie dodatkowych materiałów, zarówno własnych, jak też materiałów przygotowanych przez uczniów. 4.7.5. Stosuje TI do bezpośredniej komunikacji z uczniami w celu ich aktywizowania np. przesyłanie plików do sprawdzenia, omawianie bieżących spraw. 4.7.6. Motywuje uczniów, dostosowując rozwiązania projektowe w swojej dziedzinie przedmiotowej do ich zmieniających się potrzeb. 4.8. Poszerza zakres swoich dydaktycznych umiejętności i możliwości korzystając m.in. ze sprawdzonych przykładów dobrej praktyki w zakresie stosowania TI. Stosuje sprawdzone w praktyce podejście do nauczania i uczenia się z pomocą TI, takie jak: indywidualizacja, praca grupowa i metoda projektu. 4.8.1. Nawiązuje kontakty, przeprowadza dyskusje i wymienia doświadczenia z innymi nauczycielami np. poprzez uczestnictwo w listach dyskusyjnych. 4.8.2. Gromadzi i systematyzuje materiały źródłowe dla potrzeb nauczania swojej dziedziny przedmiotowej. 4.8.3. Scala fragmenty opracowane i wykorzystuje je w nauczaniu. 4.8.4. Dzieli rozwiązanie problemu edukacyjnego na podzadania do realizacji grupowej. 4.8.5. Zna sprzętowe i programowe możliwości komunikacji uczestników grupowego projektu za pomocą elementów TI. 4.8.6. Opracowuje zadania projektowe dla uczniów o różnych zdolnościach. 4.8.7. Inspiruje uczniów do samodzielnego przygotowania interdyscyplinarnych projektów. 4.9. Potrafi wskazać korzyści płynące z posługiwania się TI przez uczniów specjalnej troski i uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 4.9.1. Wskazuje odpowiednie formy kształcenia dla wybranej grupy niepełnosprawnych. 4.9.2. Zna oprogramowanie specjalistyczne przeznaczone dla osób niepełnosprawnych. 4.9.3. Wyodrębnia uczniów o podobnych problemach, dostosowuje sprzęt komputerowy do ich potrzeb. 4.9.4. Wymienia korzyści wykorzystania komputera w nauczaniu indywidualnym. 4.9.5. Dostosowuje stopień trudności zadań, wykorzystując technologię informacyjną indywidualnie do poziomu niepełnosprawności dziecka. 4.9.6. Wskazuje sposoby komunikacji osób niepełnosprawnych poprzez komputer (dotarcie nie tylko do źródeł wiedzy, ale i do rówieśników).
w dziedzinie technologii informacyjnej 27 Standard 6 Wymagania wobec nauczyciela 4.10. Znając zalety oraz ograniczenia środków i narzędzi TI (ogólnego przeznaczenia i edukacyjnych), podejmuje możliwie najlepsze decyzje związane z ich miejscem w procesie nauczania i sposobach ich wykorzystania do wzbogacenia zakresu kształcenia i wspomagania przekazu edukacyjnego. Ocenia krytycznie narzędzia i metody TI i przygotowuje uczniów do takiego ich odbioru. 4.11. Przygotowuje i efektywnie prowadzi zajęcia wspomagane przez TI i wzbogacane tą technologią oraz organizuje posługiwanie się TI przez uczniów w klasie. Przeprowadza ewaluację wpływu TI na osiągnięcia uczniów oraz korzyści edukacyjne płynące z jej stosowania. 4.10.1. Wskazuje i uświadamia młodzieży wady i zalety wykorzystania środków i narzędzi TI w kształceniu. 4.10.2. Krytycznie ocenia na podstawie znanych kryteriów narzędzia i metody TI. 4.10.3. Zna źródła zdobywania wiedzy o nowych środkach i narzędziach TI do wzbogacenia procesu nauczania. 4.10.4. Kreuje uzasadnione programowo sytuacje korzystania z TI w procesie dydaktycznym. 4.10.5. Jest świadomy wpływu narzędzi programistycznych na efektywność formy i jakości przekazu wiedzy w swojej dziedzinie nauczania. 4.10.6. Przygotowuje uczniów do krytycznego odbioru oprogramowania w swojej dziedzinie przedmiotowej. 4.11.1. Przygotowuje konspekty nauczania z wykorzystaniem technologii TI. 4.11.2. Wyznacza kierunek poszukiwań rozwiązania zadań oraz udziela niezbędnej pomocy technicznej (np. udostępnia odpowiednie narzędzia sprzętowe i programowe, podpowiada wybór odpowiedniego środka plastycznego). 4.11.3. Wskazuje i ocenia różnicę osiągnięć ucznia przy zastosowaniu TI i w przypadku nauczania tradycyjnego. 4.11.4. Wymienia kryteria oceny opracowanych przez uczniów rozwiązań. 4.11.5. Czuwa nad poprawnym wykorzystaniem przez uczniów elementów TI w procesie nauczania. 4.11.6. Organizuje i koordynuje proces edukacyjny prowadzony przez program komputerowy. 4.12. Współpracuje z nauczycielami innych przedmiotów i wspólnie z nimi realizuje projekty interdyscyplinarne wspomagane przez TI, zwłaszcza w ramach ścieżek międzyprzedmiotowych. 4.12.1. Potrafi wskazać zależności pomiędzy przedmiotami, które stwarzają możliwość stosowania wspólnych projektów z użyciem elementów TI i które wzajemnie się uzupełniają. 4.12.2. Zna sposoby wykorzystania elementów TI we współpracy interdyscyplinarnej.