Fachowa VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Œwiat profesjonalnej wiedzy al. Krakowska 271, 02-133 Warszawa tel.: 22 559 36 00, 559 36 66 faks: 22 829 27 00, 829 27 27 Ksi¹ ka Barbara Ksit, Bart³omiej Monczyñski Zabezpieczenie elementów budynku znajduj¹cych siê w gruncie Izolacje przeciwwodne i przeciwwilgociowe Warszawa 2011
Barbara Ksit Bart³omiej Monczyñski Copyright 2011 ISBN 978-83-7537-154-3 Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. al. Krakowska 271, 02-133 Warszawa tel.: (22) 559 36 00, 559 36 66, faks: (22) 829 27 00, 829 27 27 www.dashofer.pl Opracowanie edytorskie: Jolanta Stypu³kowska Sk³ad: NOVA Monika Stru kiewicz Wszelkie prawa zastrze one, prawo do tytu³u i licencji jest w³asnoœci¹ Dashöfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca³oœci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie na noœnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze wzglêdu na sta³e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoœci za zamieszczone informacje.
Spis treœci Spis treœci 1. Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne 5 1.1. Znaczenie hydroizolacji 5 1.2. Podzia³ hydroizolacji 8 2. Materia³y hydroizolacyjne oraz ich zastosowanie 13 2.1. Materia³y bitumiczne 13 2.1.1. Hydroizolacyjne masy pow³okowe 13 2.1.2. Materia³y rolowe 15 2.1.3. Membrany samoprzylepne (KSK) 19 2.1.4. Grubowarstwowe, modyfikowane tworzywami sztucznymi bitumiczne masy uszczelniaj¹ce (masy KMB) 22 2.2. Izolacje z tworzyw sztucznych 27 2.2.1. Polimerowe masy pow³okowe 27 2.2.2. Membrany uszczelniaj¹ce z tworzyw sztucznych (folie) 28 2.3. Materia³y mineralne 29 2.3.1. Mineralne zaprawy uszczelniaj¹ce (mikrozaprawy, szlamy) 29 2.3.2. Izolacje bentonitowe 32 3. Technologia wykonania hydroizolacji 38 3.1. Zasady ogólne 38 3.2. Budynki niepodpiwniczone 38 3.3. Budynki podpiwniczone 40 3.4. Izolacja strefy coko³owej 43 3.5. Izolacja tzw. miejsc krytycznych 44 3.6. Izolacja gara y podziemnych 47 3.7. Drena opaskowy 49 4. B³êdy podczas wykonywania izolacji przeciwwilgociowych 51 5. Metody odtwarzania/naprawy izolacji izolacje wtórne 59 5.1. Wtórne izolacje pionowe 59 3
Spis treœci 5.2. Wtórne izolacje poziome 61 5.2.1. Metody mechaniczne 61 5.2.2. Metody iniekcyjne (chemiczne) 64 5.2.3. Technologia elektrofizyczna 71 4
Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne 1. Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne 1.1. Znaczenie hydroizolacji Woda bywa groÿna nie tylko dla cz³owieka, ale mo e byæ równie Ÿród³em destrukcji dla budowli i budynków, kiedy znajduje siê w ich bezpoœrednim s¹siedztwie. Uwa a siê, e to w³aœnie woda jest najwiêkszym wrogiem materia³ów budowlanych, a przez to stanowi istotne zagro- enie równie dla budynków. Jeœli mo e wnikaæ w materia³y, z których wykonano obiekt, powoduje nieodwracalne szkody, a transportowana kapilarnie mo e doprowadziæ do zawilgocenia œcian do wysokoœci nawet kilku kondygnacji. Szczególnie nara one s¹ te czêœci budynku, które stykaj¹ siê z gruntem, dlatego kluczowym elementem dla funkcjonowania obiektu jest prawid³owe wykonanie hydroizolacji jego czêœci przyziemnej. wp³yw wody na budynki Rysunek 1. Budynek zawilgocony w wyniku braku skutecznej izolacji 5
Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne nastêpstwa zawilgocenia muru Nastêpstwa zawilgocenia muru to, oprócz redukcji w³aœciwoœci termoizolacyjnych i widocznych mankamentów w postaci plam czy porostu glonów, przede wszystkim szkody wywo³ane przez sól i mróz 1. Rodzaje uszkodzeñ wystêpuj¹cych w budynkach, których przyczyn¹ (lub wspó³przyczyn¹) jest woda, przedstawiono w tabeli poni ej. Tabela 1. Uszkodzenia substancji budowlanej (wspó³-) spowodowane przez wodê 2 Fizyczne Chemiczne Biologiczne Zjawiska higroskopijne, Reakcje spoiwa, zanieczyszczenia, Wp³ywy biogenne termiczne i statyczne szkody spowodowane przez sól ruchy pod³o a uszkodzenia wywo³ane przez mróz zmiany temperatury utrata ciep³a rysy skurczowe powstaj¹ce na skutek pêcznienia zmiany materia³owe przemokniêcia œcian wykwity solne rozsadzanie na skutek pêcznienia szkody spowodowane przez mróz i sól u ywan¹ do topienia pokrywy œnie nej i lodowej zmiany struktury przemiany/reakcje spoiwa wyp³ukiwanie wapna plamy rdzy korozja chemiczna mikroorganizmy naloty glonów porost mchu obroœniêcie porostami nalot biocydów zgrzybienie porost pleœni zanieczyszczenia hydroizolacja przyziemnej czêœci budynku Pod pojêciem hydroizolacji przyziemnej czêœci budynku nale y rozumieæ ochronê obiektu lub jego czêœci przed wnikaniem i/lub przenikaniem wody pod postaci¹ wilgotnoœci gruntu (wody w³oskowatej), wody niewywieraj¹cej ciœnienia hydrostatycznego (wody przesi¹kaj¹cej) lub wody pod ciœnieniem (wody zaskórnej lub gruntowej) 3,4. 1 KSIT B., MONCZYÑSKI B., Renowacja zawilgoconych obiektów zabytkowych na przyk³adzie koœcio³a parafialnego pw. Najœwiêtszej Maryi Panny Wniebowziêtej w Zb¹szyniu, w: KAMIÑSKI M. (red.) i inni, Wspó³czesne metody naprawcze w obiektach budowlanych, Dolnoœl¹skie Wydawnictwo Edukacyjne, Wroc³aw 2009, s. 267-276. 2 FRÖSSEL F., Osuszanie murów i renowacja piwnic, Polcen, Warszawa 2007. 3 CZIESIELSKI, E. (red.), Lufsky Bauwerksabdichtung, Teubner, Wiesbaden 2006. 4 KISIELEWICZ B., KRÓLAK E., PIENI EK., Izolacje wodochronne w budownictwie, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1999. 6
Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne Rysunek 2. Obci¹ enie budynku wod¹ wystêpuj¹c¹ w gruncie Izolacja budynku poni ej poziomu gruntu charakteryzuje siê z regu³y tym, e po jej wykonaniu nie ma ju do niej dostêpu, dlatego konserwacja lub naprawa wi¹ e siê ze znacznymi utrudnieniami. Musi siê zatem charakteryzowaæ tak¹ sam¹ trwa³oœci¹, jak chroniony element budynku. Mo liwe jest wprawdzie takie wykonanie konstrukcji budynku, aby stanowi³a element nienasi¹kliwy i nieprzepuszczalny dla wody (np. z betonu wodoszczelnego) i nie wymaga³a dodatkowych warstw, chroni¹cych go przed destrukcyjnym dzia³aniem wody 5. izolacja budynku poni ej poziomu gruntu 3 CZIESIELSKI, E. (red.), Lufsky Bauwerksabdichtung, Teubner, Wiesbaden 2006. 4 KISIELEWICZ B., KRÓLAK E., PIENI EK., Izolacje wodochronne w budownictwie, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 1999. 5 CZIESIELSKI E. (red.), Lufsky Bauwerksabdichtung, Teubner, Wiesbaden 2006. 7
Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne W praktyce (szczególnie w przypadku niewielkich obiektów) jest to jednak trudne do wykonania oraz ekonomicznie nieop³acalne. Dodatkowym zadaniem hydroizolacji jest ochrona przed agresywnymi zwi¹zkami chemicznymi, znajduj¹cymi siê w gruncie (powsta³ymi na skutek procesów gnilnych roœlin lub w wyniku procesów chemicznych 6 ), które transportowane przez wodê mog¹ wnikaæ do budynku, powoduj¹c jego destrukcjê. skuteczna i funkcjonalna izolacja Aby izolacja mog³a zostaæ uznana za skuteczn¹ i funkcjonaln¹, musi spe³niaæ przede wszystkim nastêpuj¹ce warunki 7 : izolacje powinny stanowiæ ci¹g³y i szczelny uk³ad, oddzielaj¹cy budynek lub jego czêœæ od wody lub pary wodnej, izolacje powinny œciœle przylegaæ do izolowanego pod³o a, izolacja pozioma powinna w sposób ci¹g³y przechodziæ w izolacjê pionow¹, bez przerw. 1.2. Podzia³ hydroizolacji Najczêœciej wystêpuj¹ca klasyfikacja hydroizolacji przyziemnych czêœci budynków to podzia³ ze wzglêdu na miejsce usytuowania oraz panuj¹ce w bezpoœrednim s¹siedztwie budynki warunków gruntowo-wodne. 6 ROKIEL M., Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce, Dom wydawniczy Medium, Warszawa 2009. 7 FRANCKE B., ŒCIŒLEWSKI Z., Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych czêœæ C: Zabezpieczenia i izolacje zeszyt 5: Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne czêœci podziemnych budynków, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2010. 8
Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne Ze wzglêdu na miejsce usytuowania rozró nia siê 8 : izolacje pionowe chroni¹ce œciany piwnic przed wilgoci¹, wod¹ gruntow¹ oraz opadow¹, przes¹czaj¹c¹ siê w gruncie przy œcianie izolacja pionowa powinna byæ wyprowadzona 30-50 cm ponad powierzchniê terenu 9,10, izolacje poziome chroni¹ce œciany przed kapilarnym podci¹ganiem wody; uk³adane s¹ najczêœciej w trzech miejscach: na ³awach lub p³ytach fundamentowych, pod posadzk¹ najni szej kondygnacji (piwnicy lub parteru, w przypadku budynku niepodpiwniczonego) oraz w œcianach piwnic pod stropem jeœli strop znajduje siê poni ej powierzchni terenu, izolacjê uk³ada siê dodatkowo w miejscu, w którym powinno siê zakoñczyæ izolacjê pionow¹, jak równie 11 : izolacje p³aszczyznowe, tj. takie, które usytuowane s¹ pod k¹tem wiêkszym od 0, a mniejszym ni 90 w stosunku do poziomu. Ze wzglêdu na rodzaj wywo³ywanego przez wodê obci¹ enia izolacje mo na podzieliæ na: izolacje przeciwwilgociowe chroni¹ce obiekty przed dzia³aniem wilgoci zawartej w gruncie oraz wody niewywieraj¹cej ciœnienia hydrostatycznego, miejsce usytuowania izolacji obci¹ enia izolacji przez wodê 8 FRANCKE B., ŒCIŒLEWSKI Z., Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych czêœæ C: Zabezpieczenia i izolacje zeszyt 5: Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne czêœci podziemnych budynków, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2010. 9 FRANCKE B., ŒCIŒLEWSKI Z., Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych czêœæ C: Zabezpieczenia i izolacje zeszyt 5: Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne czêœci podziemnych budynków, Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2010. 10 Deutsche Bauchemie e.v., Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtungen mit kunststoffmodifizierten Bitumendickbeschichtungen (KMB) erdberührte Bauteile, 2. Ausgabe, 2010. 11 KARYŒ J., Izolacje wodochronne w budynkach, Materia³y Budowlane, 2003, 11, s. 9-10, 37. 9