Spis treści: TYPY JEDNOSTEK... 5

Informator Szkoły i placówki specjalne prowadzone przez m. st. Warszawę Warszawa 2013

Spis treści: TYPY JEDNOSTEK... 5 REKRUTACJA... 7 INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO... 8 EDUKACJA DZIECI I MŁODZIEŻY Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU GŁĘBOKIM... 11 INFRASTRUKTURA... 11 DANE WG ARKUSZY ORGANIZACJI - STAN NA 31 MARCA 2013 R... 13 WYKAZ PRZEDSZKOLI SPECJALNYCH PROWADZONYCH PRRZEZ M. ST. WARSZAWĘ... 23 PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH... 23 PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI SŁABOWIDZĄCYCH... 23 PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM... 23 PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM ORAZ AUTYSTYCZNYCH... 24 PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH RUCHOWO I Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ SPRZĘŻONĄ... 24 PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI PRZEWLEKLE CHORYCH... 24 WYKAZ SZKÓŁ SPECJALNYCH PROWADZONYCH PRZEZ M. ST. WARSZAWĘ W ROKU SZK. 2012/2013... 24 SZKOŁY PODSTAWOWE DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM I Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI... 24 SZKOŁY PODSTAWOWE DLA UCZNIÓW Z AUTYZMEM... 24 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH... 25 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW NIESŁYSZĄCYCH... 25 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOWIDZĄCYCH... 25 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH RUCHOWO I ZE SPRZĘŻENIAMI... 25 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE PROWADZONE W PODMIOTACH LECZNICZYCH DLA UCZNIÓW PRZEWLEKLE CHORYCH... 25 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW NIEDOSTOSOWANYCH SPOŁECZNIE... 25 SZKOŁY PODSTAWOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW ZAGROŻONYCH NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM, ZAGROŻONYCH UZALEŻNIENIEM I Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA... 26 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM I Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI... 26 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW Z AUTYZMEM... 27 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH... 27 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW NIESŁYSZĄCYCH... 27 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOWIDZĄCYCH... 27 GIMNAZJA DLA UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH RUCHOWO I ZE SPRZĘŻENIAMI... 27 GIMNAZJA SPECJALNE PROWADZONE W PODMIOTACH LECZNICZYCH DLA UCZNIÓW PRZEWLEKLE CHORYCH:... 27 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW NIEDOSTOSOWANYCH SPOŁECZNIE... 27 GIMNAZJA SPECJALNE DLA UCZNIÓW ZAGROŻONYCH NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM, ZAGROŻONYCH UZALEŻNIENIEM I Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA... 28 LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH... 28 LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOWIDZĄCYCH... 28 LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE SPECJALNE PROWADZONE W PODMIOTACH LECZNICZYCH DLA UCZNIÓW PRZEWLEKLE CHORYCH... 28

LICEA OGÓLNOKSZTAŁCĄCE SPECJALNE DLA UCZNIÓW ZAGROŻONYCH NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM, ZAGROŻONYCH UZALEŻNIENIEM I Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA... 29 LICEA PROFILOWANE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH 29 ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU LEKKIM... 29 ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH... 29 ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOWIDZĄCYCH... 29 ZASADNICZE SZKOŁY ZAWODOWE SPECJALNE DLA UCZNIÓW ZAGROŻONYCH NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM ZAGRŻONYCH UZALEŻNIENIEM I Z ZABURZENIAMI ZACHOWANIA... 29 SZKOŁY SPECJALNE PRZYSPOSABIAJĄCE DO PRACY DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM... 29 TECHNIKA SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH... 30 TECHNIKA UZUPEŁNIAJĄCE SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH... 30 POLICEALNE SZKOŁY SPECJALNE DLA SŁUCHACZY SŁABOSŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH... 30 WARSZAWSKI SYSTEM WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA... 30 SPECJALISTYCZNE PUNKTY KONSULTACYJNE... 32 OFERTY OPRACOWANE PRZEZ DYREKTORÓW SZKÓŁ I PLACÓWEK SPECJALNYCH... 33 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 63 UL. ELEKTORALNA 12/14... 33 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 85 UL. ELEKTORALNA 12/14... 35 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 90, UL. KORDECKIEGO 54... 36 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 91 UL. WETERYNARYJNA 3... 40 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 92 UL. SZCZĘŚLIWICKA 45/47... 41 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 95 UL. HAFCIARSKA 80/86... 42 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 97 UL. TARCHOMIŃSKA 4... 43 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 98 UL. BARTNICZA 2... 45 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 99 UL. RÓŻANA 22/24... 46 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 100 UL. CZARNIECKIEGO 49... 47 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 101 UL. KAROLKOWA 56... 49 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 102 UL. PRZEDWIOŚNIE 1... 50 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 109 UL. BIAŁOBRZESKA 44... 53 PLACÓWKI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z INTERNATAMI... 54 OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY DLA DZIECI SŁABOWIDZĄCYCH NR 8 UL. KOŹMIŃSKA 7... 54 SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO WYCHOWAWCZY DLA DZIECI SŁABOSŁYSZĄCYCH NR 15 UL. ZAKROCZYMSKA 6... 55 OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY DLA GŁUCHYCH UL. ŁUCKA 17/23... 57 INSTYTUT GŁUCHONIEMYCH, PLAC TRZECH KRZYŻY 4/6... 59 SPECJALNY OŚRODEK- SZKOLNO WYCHOWAWCZY NR 9 UL. J.CH. PASKA 10... 61 ZESPÓŁ PLACÓWEK SZKOLNO WYCHOWAWCZO - REWALIDACYJNYCH NR 1, UL. BEŁSKA 5... 62 SZKOŁY I PLACÓWKI DLA UCZNIÓW ZAGROŻONYCH NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM... 63 GIMNAZJUM SPECJALNE NR 150 UL. RÓŻANA 22/24... 63 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 107 UL. DEMBIŃSKIEGO 1... 64 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 108 UL. ŚW. BONIFACEGO 81... 65 3

MŁODZIEŻOWYM OŚRODKU SOCJOTERAPII NR 1 S.O.S. UL. RZYMOWSKIEGO 36... 66 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK SOCJOTERAPII NR 2 KĄT UL. ZORZY 17... 67 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK SOCJOTERAPII NR 3 DOM NA TRAKCIE UL. TRAKT LUBELSKI 40... 68 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK SOCJOTERAPII NR 4 W ZESPOLE PLACÓWEK OPIEKUŃCZO WYCHOWAWCZYCH UL. WŁADYSŁAWA REYMONTA 16... 69 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK SOCJOTERAPII NR 6 UL. J. BROŻKA 26... 70 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK SOCJOTERAPII NR 7, UL. OSOWSKA 81... 71 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK SOCJOTERAPII NR 8, UL. PODMOKŁA 4... 72 SPECJALNY OŚRODEK WYCHOWAWCZY DOM PRZY RYNKU, UL. RYNEK NOWEGO MIASTA 4... 73 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK WYCHOWAWCZY NR 2 UL. STRAŻACKA 57... 74 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK WYCHOWAWCZY NR 3 UL. PATRIOTÓW 90... 75 MŁODZIEŻOWY OŚRODEK WYCHOWAWCZY NR 4 UL. DOLNA 19... 76 SZKOŁY ZAWODOWE DLA UCZNIÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE... 79 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 38 UL. NAMYSŁOWSKA 10... 79 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 89 UL. SKARYSZEWSKA 8... 80 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 105 UL. DŁUGA 9... 82 SZKOŁY I PLACÓWKI PROWADZONE W PODMIOTACH LECZNICZYCH DLA UCZNIÓW PRZEWLEKLE CHORYCH... 83 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 96 W INSTYTUCIE PSYCHIATRII I NEUROLOGII W WARSZAWIE, UL. SOBIESKIEGO 1/9... 83 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 103 W SAMODZIELNYM PUBLICZNYM DZIECIĘCYM SZPITALU KLINICZNYM W WARSZAWIE, UL. DZIAŁDOWSKA 1... 84 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 104 W INSTYTUCIE MATKI I DZIECKA W WARSZAWIE, UL. KASPRZAKA 17A... 85 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 87 W SAMODZIELNYM PUBLICZNYM SZPITALU KLINICZNYM IM. PROF. DR M. MICHAŁOWICZA W WARSZAWIE, UL. MARSZAŁKOWSKA 24... 87 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 88 W SZPITALU KLINICZNYM DZIECIĄTKA JEZUS CENTRUM LECZENIA OBRAŻEŃ W WARSZAWIE, UL. LINDLEYA 4... 88 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 94 W INSTYTUCIE REUMATOLOGICZNYM W WARSZAWIE, UL. SPARTAŃSKA 1... 89 SZKOŁA PODSTAWOWA SPECJALNA NR 302 W OŚRODKU TERAPII DZIECKA W ŚRODOWISKU W WARSZAWIE, UL. J. SOBIESKIEGO 93... 90 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 93 W SZPITALU BIELAŃSKIM IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W SAMODZIELNYM PUBLICZNYM ZAKŁADZIE OPIEKI ZDROWOTNEJ W WARSZAWIE, UL. CEGŁOWSKA 80... 91 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 86 W SAMODZIELNYM ZESPOLE PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ IN. PROF. DR. JANA BOGDANOWICZA W WARSZAWIE, UL. NIEKŁAŃSKA 4/24... 92 ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 78 IM. EWY SZELBURG ZAREMBINY W INSTYTUCIE POMNIK CENTRUM ZDROWIA DZIECKA W WARSZAWIE, AL. DZIECI POLSKICH 20 94 PRZEDSZKOLE SPECJALNE NR 68 W CENTRUM REHABILITACJI IM. PROF. M. WEISSA W WARSZAWIE, UL. OŻAROWSKA 75A... 96 4

TYPY JEDNOSTEK Miasto stołeczne Warszawa prowadzi dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie, wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy: przedszkola specjalne 9 (w tym 6 prowadzonych przez Dzielnice m. st. Warszawy), szkoły specjalne wszystkich typów, w tym szkoły przysposabiające do pracy oraz szkoły, w których prowadzone są grupy rewalidacyjno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży upośledzonych w stopniu znacznym i głębokim 109 specjalne ośrodki szkolno - wychowawcze - 6 młodzieżowe ośrodki wychowawcze - 3 młodzieżowe ośrodki socjoterapii 7 specjalny ośrodek wychowawczy 1, ośrodek rewalidacyjno - wychowawczy dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim i ze sprzężonymi niepełnosprawnościami - 1. Plan sieci publicznych szkół specjalnych w m. st. Warszawie stanowi załącznik do uchwały Nr XV/282/2011 Rady m. st. Warszawy z dnia 12 maja 2011 r. roku w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół specjalnych w m. st. Warszawie. Ponadto wykaz szkół i placówek specjalnych zawiera tzw. uchwała kompetencyjna, tj. uchwała Nr XVLVI/1423/2008 Rady m. st. Warszawy z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie określenia instytucji kultury i innych jednostek organizacyjnych m.st. Warszawy o znaczeniu ponaddzielnicowym. W roku szkolnym 2012/2013 zaszła istotna zmiana w sieci szkół specjalnych ze względu na duży spadek liczby pacjentów pediatrycznych zostały podjęte prace nad uchwałą w sprawie rozwiązania z końcem roku szkolnego Zespołu Szkół Specjalnych nr 88 w Szpitalu Klinicznym Dzieciątka Jezus Centrum Leczenia Obrażeń w Warszawie, ul. Lindley a 4. W związku z podjęciem przez Radę m. st. Warszawy powyższej uchwały (nr LIV/1547/2013) od 1 września szkoły i placówki specjalne funkcjonują pod 46 adresami. Odrębną grupę warszawskich placówek specjalnych stanowi 6 przedszkoli specjalnych pozostających w bezpośrednim nadzorze Dzielnic m. st. Warszawy. Zasady organizacji roku szkolnego ww. przedszkoli oraz ich grafik dyżurów wakacyjnych ustala i zatwierdza Dyrektor Biura Edukacji. W nadzorze Wydziału Kształcenia Specjalnego i Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej Biura Edukacji pozostają 3 przedszkola specjalne Przedszkole Specjalne nr 343 wchodzące w skład Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego dla Dzieci Słabosłyszących nr 15, Przedszkole Specjalne nr 104 w Zespole Szkół Specjalnych nr 78 w Centrum Zdrowia Dziecka, oraz Przedszkole Specjalne nr 68 w Centrum Rehabilitacji im. prof. M. Weissa. Szkoły specjalne dla dzieci młodzieży niepełnosprawnych usytuowane są w następujących dzielnicach Warszawy: Mokotów 5, Ochota 2, Praga Południe 4, Praga Północ 2, Śródmieście 8, Targówek 1, 5

Wawer 3, Wola 5, Żoliborz 2. W 8 dzielnicach miasta zlokalizowanych jest 14 placówek resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych oraz zespołów szkół dla młodzieży zagrożonej niedostosowaniem społecznym: Bielany 1, Mokotów 4, Praga Południe 1, Rembertów 1, Śródmieście 1, Wawer 4, Wola 1, Żoliborz 1. Sieć szkół i placówek specjalnych rozłożona jest nierównomiernie, najwięcej z nich znajduje się w dzielnicach: Śródmieście - 9, Mokotów - 9, Wawer - 7, Wola - 6, Praga Południe - 5. W dzielnicach: Bemowo, Białołęka, Ursynów, Wilanów, Ursus, Wesoła, Włochy nie ma szkół i placówek specjalnych. Warszawskie szkoły i placówki specjalne są prowadzone dla dzieci i młodzieży z różnymi rodzajami zaburzeń oraz różnymi niepełnosprawnościami i dzielą się one na kilka charakterystycznych grup: zespoły szkół dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym - 17, szkoły zawodowe specjalne dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim - 3, szkoły przysposabiające do pracy dla młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym - 8, zespoły szkół dla dzieci przewlekle chorych zorganizowane w warszawskich szpitalach, w tym zespół szkół i szkoła podstawowa dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi 10 zespołów szkół i 1 przedszkole, zespoły szkół przy pogotowiach opiekuńczych - 2, młodzieżowe ośrodki socjoterapii dla młodzieży zagrożonej niedostosowaniem społecznym - 7, młodzieżowe ośrodki wychowawcze dla młodzieży niedostosowanej społecznie -3, ośrodki szkolno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami spostrzegania - 4 (dzieci i młodzież: słabowidząca -1, słabosłysząca i niesłysząca - 3), ośrodki szkolno wychowawcze dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym 2 ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy dla dzieci głęboko upośledzonych i z niepełnosprawnościami sprzężonymi -1, 6

zespół szkół dla dzieci autystycznych -1, w 4 innych szkołach są utworzone klasy dla dzieci z autyzmem, zespoły szkół dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo i z trudnościami w komunikacji - 2, zespół szkół dla dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym, znacznym i głębokim przy domu opieki społecznej - 1, szkolny ośrodek wychowawczy dla dzieci z zaniedbanych środowisk, zagrożonych niedostosowaniem społecznym 1. Od roku szkolnego 2007/2008 w szkołach i placówkach specjalnych powstają zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka na warunkach określonych w uchwale Nr LXXXIV/2890/2006 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 26 października 2006 roku w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci w m.st. Warszawie oraz zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (Dz. U. z 2009 r. nr 23 poz. 133). Obecnie w szkołach i placówkach prowadzonych przez m. st. Warszawę funkcjonuje 29 zespołów wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Zespoły wczesnego wspomagania prowadzi 13 poradni psychologiczno pedagogicznych, 5 przedszkoli specjalnych, 1 przedszkole integracyjne, 3 specjalne ośrodki szkolno wychowawcze, 1 zespół placówek szkolnowychowawczo - rewalidacyjnych i 6 zespołów szkół specjalnych. Corocznie indywidualną terapią w zakresie wczesnego wspomagania jest objętych ponad 500 niepełnosprawnych dzieci i ich rodzin. Od września 2010 r. w zespołach szkół i placówkach specjalnych, z myślą o dzieciach i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych i ich rodzinach, funkcjonuje 10 specjalistycznych punktów konsultacyjnych, których zadaniem jest pomoc nauczycielom rodzicom i ich dzieciom w rozwiązywaniu problemów edukacyjnych i rodzinnych związanych z problemami ich dzieci wynikających z niedostosowania społecznego oraz z niepełnosprawności. Rok szkolny 2012/2013 był trzecim rokiem funkcjonowania Specjalistycznych Punktów Konsultacyjnych (SPK). Pomoc udzielana w punktach jest bezpłatna; nie obowiązuje rejonizacja. REKRUTACJA Do szkół i placówek specjalnych przyjmowane są dzieci i młodzież posiadający orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez zespół orzekający poradni psychologiczno-pedagogicznej na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego bądź okresu kształcenia w danej szkole. W przypadku dzieci i młodzieży zamieszkałych poza m. st. Warszawą przyjęcie do szkoły specjalnej następuje na podstawie skierowania Prezydenta m. st. Warszawy, wydanego na wniosek starosty właściwego dla miejsca zamieszkania kandydata. Kierowanie nieletnich do młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz młodzieżowych ośrodków socjoterapii odbywa się na podstawie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Przepisem wykonawczym, który reguluje kwestie przyjmowania do młodzieżowych ośrodków wychowawczych jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (Dz. U. z 2011 r. Nr 296 poz. 1755). Nieletni, wobec których sąd rodzinny 7

zastosował środek wychowawczy w postaci umieszczenia w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub młodzieżowym ośrodku socjoterapii (w przypadku MOS-ów postanowienia sądów wydane przed 1 styczniem 2012 r.), kierowany jest przez Prezydenta m.st. Warszawy, w imieniu którego działa Biuro Edukacji, do ośrodka wskazanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie. Wskazanie odpowiedniego dla nieletniego ośrodka następuje na podstawie informacji zawartych w dołączonej do wniosku dokumentacji, dotyczącej w szczególności: sytuacji rodzinnej nieletniego, etapu kształcenia, stanu zdrowia, warunków mogących wpłynąć na dalszą demoralizację nieletniego oraz analizy zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, jeżeli zostało wydane. Nieletni musi być doprowadzony do ośrodka w ciągu miesiąca od wskazania i wystawionego na jego podstawie skierowania. Uczniowie mieszkający na terenie m.st. Warszawy są przyjmowani do młodzieżowych ośrodków socjoterapii na wniosek rodziców lub opiekunów prawnych przez dyrektora tego ośrodka, na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych (Dz. U. Nr 26, poz. 232 ze zmianą z 2009 r. Dz. U. Nr 31 poz. 208). Uczniowie szkół specjalnych organizowanych w podmiotach leczniczych realizują w nich obowiązek szkolny bez konieczności posiadania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Szkoły te są prowadzone dla uczniów z chorobami przewlekłymi i dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi. Miasto stołeczne Warszawa jest organem prowadzącym dla 11 szpitalnych zespołów szkół i przedszkoli. Dzieci i młodzież, którym stan zdrowia utrudnia funkcjonowanie w grupie rówieśników w szkole, mogą spełniać obowiązek szkolny lub obowiązek nauki w formie nauczania indywidualnego. Indywidualne nauczanie organizuje dyrektor szkoły za wiedzą i zgodą organu prowadzącego szkoły na podstawie orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, wydanego uczniowi na wniosek rodziców przez zespół orzekający publicznej poradni psychologiczno - pedagogicznej. Zajęcia edukacyjne w ramach indywidualnego nauczania prowadzi się w miejscu pobytu ucznia (np. w domu rodzinnym) lub w przedszkolu, szkole, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, placówce opiekuńczo - wychowawczej. Wymiar zajęć jest szczegółowo określony w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz. U. z 2008 r. nr 175 poz. 1086). INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO Wszyscy niepełnosprawni uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów, a także niepełnosprawni ruchowo oraz umiarkowanie i znacznie upośledzeni umysłowo uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (do 21 roku życia) korzystają z bezpłatnego specjalistycznego dowozu do szkoły, finansowanego z budżetów Dzielnic m.st. Warszawy organizowanego na podstawie Zarządzenia Nr 1920/2008 Prezydenta miasta stołecznego Warszawy z dnia 4 sierpnia 2008 r. w sprawie realizacji zadania polegającego na zapewnieniu transportu i opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi w czasie przewozu na trasie dom szkoła dom. Dowożenie realizowane jest przez przewoźników wyłonionych w trybie przetargu organizowanego przez dzielnicę. Możliwe jest wykonywanie tego zdania przez rodziców, na ich wniosek. Otrzymują oni wtedy zwrot poniesionych kosztów dowozu. 8

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie organizowania warunków kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. nr 228, poz. 1489 oraz z 2012 r. poz. 981) kształcenie dzieci i młodzieży jest prowadzone w warszawskich szkołach i placówkach specjalnych nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia: 18. roku życia w przypadku szkoły podstawowej, 21. roku życia w przypadku gimnazjum, 24. roku życia w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej. We wszystkich szkołach i placówkach specjalnych obowiązują procedury bezpieczeństwa i jednolite zasady w zakresie udzielania pomocy przedmedycznej. Uczniowie szkół i placówek specjalnych mają zapewnioną profilaktyczną opiekę pielęgniarską w ramach szkolnej opieki medycznej we współpracy z podmiotami leczniczymi. Na potrzeby uczniów niepełnosprawnych ruchowo, umiarkowanie i znacznie upośledzonych umysłowo, z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi są zatrudniane osoby na stanowisku pomocy nauczyciela. Zgodnie z regulacjami zawartymi w ramowych statutach publicznych przedszkoli i publicznych szkół w przedszkolach specjalnych i szkołach specjalnych tworzone są oddziały o ściśle określonej liczbie uczniów. Liczebność oddziałów waha się od 2 do 16 uczniów, w zależności od niepełnosprawności uczniów lub niedostosowania społecznego/zagrożenia niedostosowaniem społecznym. W przypadku, gdy u co najmniej jednego ucznia w oddziale występują niepełnosprawności sprzężone, liczbę uczniów w oddziale można obniżyć o 2, przy czym termin niepełnosprawności sprzężone należy rozumieć jako występowanie u dziecka niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub słabowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, z upośledzeniem umysłowym albo z autyzmem co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepełnosprawności. Liczba wychowanków w grupie wychowawczej odpowiada liczbie uczniów w oddziale odpowiedniego przedszkola specjalnego lub szkoły specjalnej. Szkoła specjalna zapewnia uczniowi realizację szkolnego planu nauczania zgodnego z ramowym planem nauczania dla danego typu szkoły. Uczniowie niepełnosprawni z zachowaną normą intelektualną oraz uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim realizują treści szkolne zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym obowiązuje odrębna podstawa programowa kształcenia ogólnego. W szkołach specjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych realizuje się szkolne programy nauczania zgodnie z podstawami programowymi kształcenia ogólnego i z ramowymi planami nauczania szkół, do których uczniowie uczęszczali przed przyjęciem do szpitala. Uczniowie szkół specjalnych piszą sprawdziany oraz przystępują do egzaminów, w tym egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe zgodnie z przepisami prawa oświatowego dotyczącymi warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, jednak formy i warunki przeprowadzania tych sprawdzianów 9

i egzaminów dostosowuje się do specjalnych potrzeb edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych, w szczególności: przedłużając czas przewidziany na przeprowadzenie sprawdzianu lub egzaminu, zapewniając uczniowi korzystanie z odpowiedniego sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w przypadku uczniów niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących i z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim przygotowując odpowiednio zestawy zadań, zestawy albo arkusze egzaminacyjne dostosowane do rodzaju ich niepełnoprawności. Szkoły i placówki specjalne zapewniają realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Dla każdego ucznia opracowany jest indywidualny program edukacyjno terapeutyczny - na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Jest on modyfikowany w miarę potrzeb, po uprzednim dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia. Działania nauczycieli, wychowawców i specjalistów zajmujących się dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych są skorelowane. W każdym oddziale szkoły specjalnej dla uczniów niepełnosprawnych z ramowego planu nauczania realizowane są zajęcia rewalidacyjne w wymiarze 10 godzin tygodniowo, zgodnie z potrzebami uczniów. Od 1 września 2012 r. wymiar zajęć rewalidacyjnych w klasie I i IV szkoły podstawowej, klasie I gimnazjum i klasie I szkół ponadgimnazjalnych wynosi 12 godzin tygodniowo na oddział. Zajęć rewalidacyjnych nie prowadzi się (i nie są one wpisane do szkolnego planu nauczania) w szkołach organizowanych w podmiotach leczniczych. Dla uczniów tych szkół organizowane są zajęcia wychowawcze mające na celu odwrócenie ich uwagi od problemów zdrowotnych na korzyść ich zainteresowań pozalekcyjnych i zajęć o walorach terapeutycznych; są to m.in. zajęcia plastyczne, teatralne, czytelnicze, komputerowe, także spacery oraz gry i zabawy ruchowe. Pracę grup wychowawczych organizuje się w ciągu całego roku, również w okresie ferii szkolnych. Oprócz zajęć rewalidacyjnych z uczniami szkoły specjalnej realizowane są zajęcia specjalistyczne. Zajęcia specjalistyczne są prowadzone zgodnie z indywidualnymi edukacyjnymi i rozwojowymi potrzebami ucznia. Obejmują różnorodne formy pracy m. in. w zakresie socjoterapii, logopedii, komunikacji alternatywnej, integracji sensorycznej, terapii manualnej, psychologicznej, pedagogicznej, terapii ruchowej, Prawną podstawą realizacji jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach ( Dz. U. nr 228, poz. 1489 oraz z 2012 r. poz. 981) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 maja 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( Dz. U. z 2013 r. poz. 532). W realizowanych w szkołach specjalnych programach wychowawczych i programach profilaktycznych jako cele główne działań szkolnych i pozaszkolnych wytycza się przezwyciężenie trudności rozwojowych dzieci i młodzieży niepełnosprawnych lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym, ich integrację ze środowiskiem rówieśniczym, dbałość o własne zdrowie i bezpieczeństwo oraz przygotowanie do samodzielności w życiu dorosłym. Cele te realizowane są we współpracy z rodzicami (opiekunami prawnymi) 10

uczniów, wspieranymi w zakresie umiejętności służących harmonijnemu rozwojowi ich dzieci. Dobrą praktyką wielu szkół i placówek jest organizowanie turnusów rehabilitacyjnych dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem i ich rodzin oraz zielonej szkoły lub letnich obozów artystycznych, sportowych dla uczniów. Bardzo cenionym w środowisku przedsięwzięciem jest organizowanie przez Biuro Edukacji punktów dziennego pobytu w czasie ferii zimowych i wakacji letnich. Corocznie ponad 300 uczniów niepełnosprawnych intelektualnie i z niepełnosprawnościami sprzężonymi uczestniczy w wypoczynku specjalnie zaplanowanym i zorganizowanym w 7 szkołach i placówkach specjalnych w ramach projektu Lato w Mieście i Zima w Mieście. Wszyscy uczestnicy mają zapewnioną wykwalifikowaną opiekę, wyżywienie (2 posiłki dziennie) oraz ciekawą ofertę zajęć i wycieczek. EDUKACJA DZIECI I MŁODZIEŻY Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU GŁĘBOKIM Zajęcia rewalidacyjno wychowawcze organizuje się dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, posiadających orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno wychowawczych wydane przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno pedagogicznych, w tym publicznych poradniach specjalistycznych. Wymiar zajęć dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem w stopniu głębokim (Dz. U. z 2013 r. poz. 529); to 20 godzin - w przypadku zajęć zespołowych, i 10 godzin - w przypadku zajęć indywidualnych. Zajęcia rewalidacyjno wychowawcze organizuje się dla dzieci i młodzieży w wieku od 3 do 25 lat. Ich celem jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz rozwijanie samodzielności w funkcjonowaniu codziennym, stosownie do ich możliwości psychofizycznych. W przypadku dzieci i młodzieży objętych obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki ich udział w zajęciach rewalidacyjno - wychowawczych uznaje się za spełnianie tych obowiązków. INFRASTRUKTURA Szkoły i placówki specjalne zapewniają swoim uczniom i wychowankom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Integralną częścią szkolnej infrastruktury są internaty (pracujące w systemie feryjnym i nieferyjnym), stołówki, świetlice, boiska i place zabaw. Większość pomieszczeń ma odpowiednią wentylację, ogrzewanie i oświetlenie. Drogi ewakuacyjne są oznaczone, a plany ewakuacyjne wywieszone w widocznych miejscach. Schody posiadają balustrady z poręczami i zabezpieczenia antypoślizgowe. Wejścia na teren szkół/placówek jest zabezpieczone w sposób uniemożliwiający przebywanie na ich terenie osób nieuprawnionych. Budynki szkół, w których uczą się uczniowie niepełnosprawni ruchowo są w pełni dostosowane do ich potrzeb. 11 placówek zlokalizowanych jest w budynkach podmiotów 11

leczniczych, które również nie mają barier architektonicznych. W pozostałych obiektach sukcesywnie likwidowane są bariery architektoniczne. Tabela 1. Bariery architektoniczne w szkołach i placówkach specjalnych (bez szkół w podmiotach leczniczych). rodzaj dostosowania do potrzeb niepełnosprawnych tak nie częściowo budynek parterowy 4 32 wejście na teren szkoły 18 12 6 podjazd 17 19 dostosowane wejście do budynku 16 20 dostosowane toalety 6 23 7 winda 7 29 podnośnik - umożliwiający wjazd na wszystkie kondygnacje 4 32 podnośnik - umożliwiający wjazd na niektóre kondygnacje 6 30 dostosowane sale lekcyjne 4 22 10 dostosowana sala gimnastyczna 7 29 dostosowane pomieszczenia świetlicy 8 27 w 1 placówce nie ma świetlicy dostosowana stołówka 10 26 dostosowana szatnia 8 28 dostosowany plac zabaw / boisko 8 28 inne dostosowania 3 Sprzęt szkolny odpowiada wymogom ergonomii. Sale lekcyjne, szkolne pracownie, gabinety zajęć rewalidacyjnych i specjalistycznych oraz sale gimnastyczne, rehabilitacyjne i relaksacyjne są systematycznie modernizowane i doposażane w nowe meble, sprzęt i pomoce dydaktyczne. W placówkach specjalnych znajduje się wiele wysokospecjalistycznych pracowni dostosowanych do potrzeb edukacji i rewalidacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Pracownie te są wyposażone w nowoczesne pomoce dydaktyczne, często pozyskane w ramach projektów EFS. 12

Tabela 2. Specjalistyczne pracownie będące wyposażeniem szkół i placówek specjalnych. sala do terapii integracji sensorycznej pokój do diagnozy małego dziecka gabinet terapii pedagogicznej gabinet logopedyczny sala do rehabilitacji sala doświadczania świata 23 8 32 41 13 15 pracownie komputerowe siłownie pracownie gospodarstwa domowego 36 12 12 place zabaw 15 (w tym 5 w ramach programu Radosna Szkoła) gabinety Biofeedbacku i Tomatisa pracownie do zajęć muzycznoruchowych 9 i 5 7 DANE WG ARKUSZY ORGANIZACJI - STAN NA 31 MARCA 2013 R. W roku szkolnym 2012/2013 w szkołach i placówkach specjalnych pozostających w bezpośrednim nadzorze Biura Edukacji było objętych edukacją szkolną 4379 uczniów i słuchaczy. Tabela 3. Uczniowie według typu szkoły. typ szkoły l. dzieci/uczniów/słuchaczy przedszkole specjalne 179 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych 76 szkoła podstawowa specjalna 1455 gimnazjum specjalne 1519 liceum ogólnokształcące specjalne 424 liceum profilowane specjalne 27 technikum specjalne 24 technikum uzupełniające specjalne 20 szkoła zawodowa specjalna 377 szkoła przysposabiająca do pracy 207 szkoła specjalna policealna 32 ośrodek rewalidacyjno wychowawczy (ul. Bełska 5) 39 Dodatkowo 54 dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym było pod opieką Specjalnego Ośrodka Wychowawczego Dom przy Rynku, korzystając tu z opieki internatu, posiłków, świetlicy terapeutycznej, zajęć socjoterapeutycznych i pozalekcyjnych, i realizując jednocześnie obowiązek szkolny w szkołach rejonowych. Natomiast 80 uczniów korzystało z bursy szkolnej w Zespole Placówek przy ul. Reymonta 16. 13

Najliczniejsza grupa dzieci i młodzieży uczęszczała do szkoły podstawowej i gimnazjum, co ilustruje poniższy wykres. Wykres 1. Dzieci i młodzież w szkołach specjalnych wg etapu edukacji rozkład procentowy. edukacja ponadgimnazjalna 26% przedszkole 6% szkoła podstawowa 34% gimnazjum 34% W grupie uczniów z zachowaną normą intelektualną, edukowanych na poziomie ponadgimnazjalnym - 451 było uczniami liceum ogólnokształcącego, 453 uczęszczało do technikum i zasadniczej szkoły zawodowej. W roku szkolnym 2012/2013 w szkołach specjalnych kształcenie zawodowe było prowadzone w kilkudziesięciu zawodach. Największą popularnością cieszyły się zawody: kucharz, piekarz, cukiernik, mechanik pojazdów samochodowych, monter zabudowy robót wykończeniowych w budownictwie, pracownik pomocniczy obsługi hotelowej, elektryk, technik informatyk, technik technologii żywności. Ogółem w roku 2012/2013 uczniowie szkół specjalnych byli kształceni w 526 oddziałach i grupach rewalidacyjno - wychowawczych. Najmniejsze szkoły liczyły od 2 do 3 oddziałów (ZSS nr 94, ZSS nr 88, ZSS nr 93, MOW nr 4, MOS nr 8) największe od 20 do 40 (ZSS nr 78, IG, ZSS nr 85, OSW dla Głuchych). Średnia liczba uczniów w oddziale wynosiła 8,3, i jest wyraźnie niższa od wskaźnika z roku szkolnego 2011/2012 (8,7). Najmniej liczne oddziały od 3,7 do 5,8 - funkcjonują w szkołach i placówkach, do których uczęszczają dzieci i młodzież z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, niepełnosprawnościami sprzężonymi i autyzmem, niepełnosprawnością ruchową, dzieci i młodzież z wadą słuchu oraz dzieci z zaburzonym zachowaniem, edukowane w Szkole Podstawowej Specjalnej nr 302, prowadzonej w Ośrodku Psychiatrii Dziecięcej przy ul. Sobieskiego 93. 14

Wykres 2. Szkoły o najmniejszych oddziałach. Szkoły o najniższej liczebności oddziałów ZSS_102_Przedwiośnie 7 5,8 6 5,3 5,4 5,4 5,1 5,3 4,7 5 5,1 5 3,7 4 3 2 1 0 ZSS_097_Tarchomińska ZSS_099_Różana ZSS_090_Kordeckiego ZSS_092_Szczęśliwicka ZSS_85_Elektoralna ZPSWR_1_Bełska SP_302_Sobieskiego ZSS_109_Białobrzeska SOSW_15_Zakroczymska Oddziały najliczniejsze powyżej 15 uczniów, jednak nie więcej niż 16 są tworzone w placówkach socjoterapeutycznych i resocjalizacyjnych, takich jak Gimnazjum Specjalne nr 150 (17,2), MOS nr 4 (15,2), MOS nr 2 (15,00). Tabela 4. Liczba uczniów wg rodzaju niepełnosprawności (strzałki pokazują wzrosty lub spadki w porównaniu z rokiem szkolnym 2011/2012). niepełnosprawność wady widzenia wady słuchu upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym niepełnosprawność ruchowa autyzm niepełnosprawności sprzężona l. uczniów 102 329 611 502 85 34 854 Utrzymuje się niemal ta sama liczba dzieci z Zespołem Aspergera (w roku szk. 2011/2012 35). Tego rodzaju autyzm jako niepełnosprawność dziecka została wpisana do arkuszy zespołów szkół: Skaryszewska 2, Weterynaryjna 1, Szczęśliwicka 8, Hafciarska 2. Karolkowa 15, oraz do arkusza ośrodka szkolno wychowawczego przy ul. Paska 6. Dzieci z autyzmem zakwalifikowanym jak niepełnosprawność współwystępująca z inną niepełnosprawnością (zwykle jest to upośledzenie umysłowe) znalazły się w grupie uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Liczba uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi zwiększyła się o 108 uczniów. Tę grupę zasilają dodatkowo osoby z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (uczestnicy indywidualnych lub grupowych zajęć rewalidacyjno wychowawczych). Bardzo poważne problemy zdrowotne dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, konieczność prowadzenia z nim 15

zajęć specjalistycznych oraz absorbująca codzienna opieka (wlewki, cewnikowanie) powodują, że edukacja tej grupy uczniów poza szkołami i placówkami specjalnymi jest właściwie niemożliwa. Szkoły lub placówki mające najwięcej uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi to: Elektoralna 85 73, Białobrzeska 62, Hafciarska 59, Karolkowa 51, Elektoralna 63 45, Instytut Głuchoniemych 44, Bartnicza 42. Wykres 3. Niepełnosprawności uczniów w roku szkolnym 2012/2013 rozkład procentowy. 4% 30% 1% 4% wady widzenia 14% wady słuchu upośledzenie umysłowe niepełnosprawność ruchowa niepełnosprawności sprzężone 47% autyzm W porównaniu z rokiem szkolnym 2010/2011 w roku szkolnym 2011/2012 spadł nieznacznie (o 1% w każdej grupie) procentowy udział dzieci i młodzieży z uszkodzonym analizatorem wzroku i słuchu oraz dzieci i młodzieży z autyzmem, któremu nie towarzyszy inna niepełnosprawność. O 2% wzrósł udział dzieci i młodzieży niepełnosprawnych ruchowo. Bez zmian pozostał udział uczniów z upośledzeniem umysłowym (w tej grupie są zarówno uczniowie upośledzeni lekko, jak i umiarkowanie, jednak z tendencją do wzrostu liczby uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym). Wzrósł wskaźnik procentowy udział uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Ogółem w roku szkolnym 2012/2013 w szkołach specjalnych edukacją i rewalidacją objęto 2517 dzieci i młodzieży niepełnosprawnych (w grupie są również osoby z pośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim). 787 dzieci i młodzieży uczyło się w szkołach zorganizowanych w podmiotach leczniczych w tej grupie są również pacjenci oddziałów i klinik psychiatrycznych (Marszałkowska 24, Sobieskiego 1/9, Sobieskiego 93). W młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych specjalnym ośrodku wychowawczym oraz w szkołach funkcjonujących przy pogotowiu opiekuńczym było 1129 uczniów i wychowanków (o 28 więcej niż w roku szkolnym 2011/2012). 16

Tabela 5. Uczniowie i wychowankowie młodzieżowych ośrodków socjoterapii, młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz specjalnego ośrodka wychowawczego w roku szkolnym 2012/2013. szkoła/placówka l. uczniów G_150_Różana 103 MOS_1_Rzymowskiego 124 MOS_2_Zorzy 210 MOS_3_Trakt 58 MOS_4_ZPOW_Reymonta 76 MOS_6_Brożka 96 MOS_7_Osowska 116 MOS_8_Podmokła 36 MOW_2_Strażacka 52 MOW_3_Patriotów 48 MOW_4_Dolna 33 ZSS_107_Dembińskiego 45 ZSS_108_Bonifacego 78 Specjalny Ośrodek Wychowawczy 54 Suma końcowa 1129 Indywidualne i specjalne potrzeby edukacyjne uczniów i wychowanków młodzieżowych ośrodków socjoterapii i młodzieżowych ośrodków wychowawczych wynikają: z niedostosowania społecznego 210 uczniów z zagrożenia niedostosowaniem społecznym 731 uczniów z zagrożenia uzależnieniem 51 uczniów z zaburzeń zachowania 129 uczniów z zaburzeń psychicznych 8 uczniów Strzałki ilustrują tendencje wzrostowe i spadkowe. Nastąpił wyraźny wzrost liczby dzieci i młodzieży zagrożonych niedostosowaniem społecznym (o 100 uczniów), niemniej w ogólnym bilansie wzrost liczby uczniów wymagających socjoterapii został zniwelowany wskutek cząstkowych spadków (od 3 do 21 uczniów) w innych grupach zagrożeń. Wykres 4. Uczniowie i wychowankowie młodzieżowych ośrodków socjoterapii, młodzieżowych ośrodków wychowawczych i specjalnego ośrodka wychowawczego w roku szkolnym 2012/2013 rozkład procentowy. 17

5% 1% 11% 19% niedostosowani społecznie zagrożeni niedostosowaniem społecznym zagrożeni uzależnieniem z zaburzeniami psychicznymi z zaburzonym zachowaniem 64% W arkuszach organizacji roku szkolnego 2012/2013 organ prowadzący szkoły i placówki specjalne zatwierdził w przeliczeniu średniorocznym 37 347 godzin pedagogicznych - o 977 godzin mniej niż w roku szkolnym 2011/2012. Tabela 6. Układ i godzinowy wymiar statutowych zadań zrealizowanych w szkołach/placówkach specjalnych w roku szkolnym 2012/2013. przedmioty w szkolnych planach nauczania (w tym również: nauczanie wczesnoszkolne, religia i zajęcia praktyczne w szkołach zawodowych) 14042,00 wychowanie przedszkolne 690,00 pomoc psychologiczno - pedagogiczna z rewalidacją uczniów niepełnosprawnych ( w tym rewalidacja osób upośledzonych w stopniu głębokim) i wczesnym wspomaganiem 7799,10 nauczanie indywidualne 827,00 zajęcia wychowawcze prowadzone poza internatem w ośrodkach socjoterapeutycznych i wychowawczych (Rzymowskiego, Zorzy, Podmokła, Strażacka, Patriotów, Dolna) 2112,50 zajęcia wychowawcze w szkołach zorganizowanych w podmiotach leczniczych 1565,50 świetlica 1839,00 internat 4770,00 zajęcia pozalekcyjne rozwijające zainteresowania uczniów 1578,70 inne 2125,00 razem: 37347,00 18

Wykres 5. Statutowe zadania zrealizowane w szkołach/placówkach specjalnych w roku szkolnym 2012/2013 podane w układzie procentowym. 4% 6% 13% 37% 5% 4% 6% 2% 21% 2% szkolne plany nauczania wychowanie przedszkolne pomoc psychologiczno - pedagogiczna nauczanie indywidualne zajęcia wych. w ośrodkach socjoterapeutycznych i wych. zajęcia wychowawcze w szkołach szpitalnych świetlica internat zajęcia pozalekcyjne inne W układzie procentowym realizacja statutowych zadań szkół/placówek specjalnych w roku szkolnym 2012/2013 jest w dużym stopniu zbieżna z układem z poprzedniego roku szkolnego. Nadal dominującymi pozycjami są plany nauczania, pomoc psychologiczno - pedagogiczna z rewalidacją i wczesnym wspomaganiem oraz opieka w internacie. W przypadku planów nauczania ich udział w nowym układzie procentowym struktury zajęć wzrósł o 1%, niemniej w zakresie liczby godzin pedagogicznych nastąpił spadek o 279 godzin. W przypadku pomocy psychologiczno pedagogicznej procentowy wzrost jest zbieżny ze wzrostem rzeczywistym o 323 godziny, a to z kolei wiąże się z rozwojem zespołów wczesnego wspomagania prowadzonych w szkołach/placówkach specjalnych oraz większej niż dotychczas liczby zajęć rewalidacyjnych w I klasach dla dzieci i młodzieży z zachowaną normą intelektualną i upośledzeniem umysłowym lekkim (12 godz. na oddział). 8,5 % (660 godzin) ogólnej puli zajęć w zakresie pomocy psychologiczno pedagogicznej stanowią zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze prowadzone z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi w stopniu głębokim. W roku szkolnym 2012/2013 objęto tego rodzaju opieką (stanowiącą substytut realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki) 73 osoby; 35 osób w ośrodku rewalidacyjno wychowawczym przy ul. Bełskiej 5, 14 osób w zespole szkół przy ul. Przedwiośnie 1, 8 osób w zespole szkół przy ul. Elektoralnej 12/14, po 6 osób w zespołach szkół przy ul. Kordeckiego 54 i przy ul. Hafciarskiej 80/86, po 4 osoby w zespołach szkół w przy ul. Różanej 22/24 i przy ul. Czarnieckiego 49, 2 osoby w ośrodku szkolno - wychowawczym przy ul. Paska 10. 19

W roku szkolnym 2012/2013 w szkołach i placówkach specjalnych pozostających w nadzorze Biura Edukacji funkcjonowało 9 zespołów wczesnego wspomagania. Z terapii prowadzonej w zespołach skorzystało 205 dzieci. Wczesne wspomaganie było realizowane w wymiarze 332 godzin. Równie ważna w organizacji szkół i placówek specjalnych jest opieka nad dziećmi i młodzieżą w internatach - 13% i w świetlicach - 4%. Z opieki świetlicowej skorzystało 1172 dzieci w 101 grupach zorganizowanych w 20 zespołach szkół. W 17 placówkach funkcjonowały internaty, które zapewniły opiekę dla 848 wychowanków (88 grup). Zajęcia wychowawcze prowadzone w 10 zespołach szkół prowadzonych w podmiotach leczniczych stanowiły 4% ogólnej liczby godzin pedagogicznych, zajęcia wychowawcze poza internatem przydzielone nauczycielom w placówkach resocjalizacyjnych i placówkach wychowawczych 6%, nauczanie indywidualne 2%, zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów 4%. Zmniejszyły się o 1% udziały nauczania indywidualnego i zajęć pozalekcyjnych, co wynika z realnego spadku liczby godzin tych zajęć; w przypadku nauczania indywidualnego był to spadek 371 godzin, w przypadku zajęć pozalekcyjnych - 218 godzin. Jako zadania inne stanowiące 6% ogólnej liczby godzin należy rozumieć: pracę biblioteki (718 godz. ), doradztwo m.in. w zakresie metodycznym i zawodowym (32 godz. ), konsultacje nauczycielskie (20,5 godz. ), urlopy zdrowotne i zniżki niefunkcyjne (206 godz. ), zniżki kierownicze (1140 godz. ). W roku szk. 2012/2013 w szkołach i placówkach specjalnych zatrudnionych było 1682 nauczycieli. Najliczniejszą kadrę pedagogiczną mają ośrodki szkolno - wychowawcze; (IG_ 87 nauczycieli, SOSWG 70 nauczycieli, SOSW nr 8 67 nauczycieli, ZPSWR nr 1 59 nauczycieli, SOSW nr 15 53 nauczycieli), młodzieżowe ośrodki socjoterapii (MOS nr 2-60 nauczycieli, MOS nr 1 50 nauczycieli) oraz niektóre zespoły szkół (ZSS nr 85 78 nauczycieli, ZSS nr 78 73 nauczycieli). 98 nauczycieli było stażystami, 410 nauczycielami kontraktowymi, 508 nauczycielami mianowanymi, 666 nauczycielami dyplomowanymi. 1291 nauczycieli pracowało w pełnym wymiarze godzin, 349 miało umowę o pracę w niepełnym wymiarze godzin, 42 nauczycieli pozostawało bez przydziału godzin i zadań (długie zwolnienia L4, urlopy wychowawcze, oddelegowani do innej pracy w systemie oświaty). Nastąpił wyraźny spadek liczby nauczycieli pracujących w pełnym wymiarze o 26, i jednocześnie zwiększył udział nauczycieli niepełnozatrudnionych, co wiąże się z przydziałem zastępstw na czas nieobecności w dużej mierze nauczycielek korzystających z urlopów macierzyńskich i wychowawczych. 20

Wykres 6. Nauczyciele wg stopnia awansu zawodowego w układzie procentowym. 40% 6% 24% 30% n. stażysta n. kontraktowy n. mianowany n. dyplomowany Na wykresie jest wyraźnie widoczna dominacja nauczycieli dyplomowanych, co wskazuje na bardzo duże doświadczenie zawodowe nauczycieli zatrudnionych w sieci szkół specjalnych. W podziale, którego kryterium jest stanowisko, najliczniejszą grupę pracowników pedagogicznych szkół i placówek specjalnych stanowią nauczyciele (1028 osób), w następnej kolejności są to wychowawcy internatu (231 osób), wychowawcy zatrudnieni w placówkach resocjalizacyjnych i w grupach zajęć pozalekcyjnych w szkołach prowadzonych w podmiotach leczniczych (74 osób) wychowawcy w świetlicy (63 osób). Ponadto w szkołach i placówkach jest zatrudnionych 51 psychologów, 38 pedagogów, 21 bibliotekarzy, 20 nauczycieli wychowania przedszkolnego, 16 logopedów, 14 reedukatorów, 10 rehabilitantów, 6 socjoterapeutów, 3 doradców metodycznych, 2 doradców zawodowych. Stanowiska kierownicze poza dyrektorami szkół/placówek (47 adresów) piastowali ich zastępcy ( 29 osób), kierownicy internatu (8 osób), kierownicy świetlic (8 osób), kierownicy filii (1 osoba), kierownicy szkoleń praktycznych (2 osoby), kierownik laboratorium (1 osoba), kierownik wychowania w szkole szpitalnej ( 1 osoba). 21

Wykres 7. Nauczyciele wg stanowiska w układzie procentowym. 9% 0% 6% 1% n. wychowania przedszkolnego n. przedmiotów wychowawcy 22% 62% specjaliści doradcy dyrektorzy/kierownicy W szkołach i placówkach specjalnych jest 567,32 etatów administracji i obsługi. Jest na nich zatrudnionych 661 osób. W porównaniu z rokiem szkolny 2011/20012 wskaźnik etatyzacji wzrósł o 20,31 etatów. Najwięcej pracowników administracji i obsługi mają duże ośrodki szkolno wychowawcze i te zespoły szkół, w których uczą się dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną, co wiąże się z koniecznością zatrudnienia pomocy nauczyciela i jak w przypadku Białobrzeskiej - organizacją samodzielnego transportu. Od 20 do 30 etatów wykazują m. in. Instytut Głuchoniemych (30,63), ZPSWR nr 1 (33,75), ZSS nr 85 (27,50), ZSS nr 109 (25,30), SOSW nr 8 (24,40), SOSW nr 15 (21,75) ZSS nr 101 (24,00), ZSS nr 97 (20,50), ZSS nr 92 (20,00). Nowe szkoły, które pojawiły się w tym zestawieniu to m.in. Szczęśliwicka i Karolkowa. 22

Wykres 8. Etaty administracji i obsługi wg realizowanego zadania. 250 230,91 200 150 100 50 101,18 80,26 52,13 102,85 0 administracja, finanse, księgowość kuchnia sprzątanie dozór mienia pozostala obsługa Warto zwrócić uwagę na bardzo pojemne zadanie pozostała obsługa, w skład którego wchodzi również zatrudnienie pomocy nauczyciela. Nie obowiązuje w tym zakresie ściśle określony wskaźnik. Pomoc nauczyciela jest zatrudniania w wymiarze adekwatnym do potrzeb oddziału, lub ucznia. W roku szkolnym 2012/2013 na stanowisku pomocy nauczyciela było zatrudnionych 178 osób, co stanowiło 141,66 etatów. WYKAZ PRZEDSZKOLI SPECJALNYCH PROWADZONYCH PRRZEZ M. ST. WARSZAWĘ PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA UCZNIÓW SŁABOSŁYSZĄCYCH 1. Przedszkole Specjalne nr 343 w Specjalnym Ośrodku Szkolno - Wychowawczym dla Dzieci Słabo Słyszących Nr 15 im. Ottona Lipkowskiego w Warszawie, ul. Zakroczymska 6 tel. 831-32-00 (status jednostki ponaddzielnicowej). PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI SŁABOWIDZĄCYCH 1. Przedszkole Specjalne nr 245 w Warszawie, ul. Pruszyńskiego1 tel. 22 834 06 89, 835-05-84 (Bielany) 2. Przedszkole Specjalne nr 188 w Warszawie, ul. Kielecka 20, tel. 22 849 94 17 (Mokotów). PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM 1. Przedszkole Specjalne nr 393 w Warszawie, ul. Puławska 97 tel. 22 854 05 77 (Mokotów). 2. Przedszkole Specjalne nr 208 w Warszawie, ul. Dzielna 1a tel. 22 831 39 23 (Śródmieście). 3. Przedszkole Specjalne nr 213 w Warszawie, ul. Teligi 1 tel. 22 643 75 59 (Ursynów). 23

PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM ORAZ AUTYSTYCZNYCH 1. Przedszkole Specjalne nr 249 w Warszawie, ul. Kobielska 5, tel. 22 613 91 65 (Praga Południe) PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH RUCHOWO I Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ SPRZĘŻONĄ 1. Przedszkole Specjalne nr 68 w Warszawie, ul. Ożarowska 75a tel. 22 877 02 04 (przedszkole w podmiocie leczniczym). PRZEDSZKOLA SPECJALNE DLA DZIECI PRZEWLEKLE CHORYCH 1. Przedszkole Specjalne Nr 104 w Zespole Szkól Specjalnych Nr 78 im. Ewy Szelburg - Zarembiny w Instytucie Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie, Al. Dzieci Polskich 20 tel. 22 815 11 23, 22 815 11 26 (przedszkole w podmiocie leczniczym). WYKAZ SZKÓŁ SPECJALNYCH PROWADZONYCH PRZEZ M. ST. WARSZAWĘ W ROKU SZK. 2012/2013 SZKOŁY PODSTAWOWE DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM I Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI SPRZĘŻONYMI 1. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 240 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 91 w Warszawie, ul. Weterynaryjna 3 tel.22 810 07 82 2. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 177 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 92 w Warszawie, ul. Szczęśliwicka 45/47 tel. 22 822 06 42. 3. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 111 w Zespole Szkól Specjalnych Nr 99 w Warszawie, ul. Różana 22/24 tel. 22 845 05 71, 22 845 44 81. 4. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 147 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 101 w Warszawie, ul. Karolkowa 56 tel. 22 632 23 86, 22 632 90 75. 5. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 213 im. Ireny Sendlerowej w Zespole Szkół Specjalnych Nr 63 w Warszawie, ul. Elektoralna 12/14. tel. 22 620 39 31. 6. Szkoła Podstawowa Specjalna Nr 99 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 98 w Warszawie, ul. Bartnicza 2 tel.22 811 03 06. 7. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 155 w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym Nr 9 w Warszawie, ul. J.Ch. Paska 10 tel.22 833 22 05. 8. Szkoła Podstawowa Specjalna Nr 5 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 90 w Warszawie, ul. Kordeckiego 54 tel.22 610 34 21. 9. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 123 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 100 w Warszawie, ul. Czarnieckiego 49 tel.22 839 22 52. 10. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 179 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 102 w Warszawie, ul. Przedwiośnie 1 tel.22 613 06 38. 11. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 243 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 85 w Warszawie, ul. Elektoralna 12/14 tel.22 620 57 72. 12. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 251 w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym Nr 12 w Warszawie, ul. Bełska 5 tel. 22 848 55 30. SZKOŁY PODSTAWOWE DLA UCZNIÓW Z AUTYZMEM 1. Szkoła Podstawowa Specjalna nr 6 w Zespole Szkół Specjalnych Nr 97 w Warszawie, ul. Tarchomińska 4 tel.22 619 05 05. 24