Istota zarządzania produkcją i usługami prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2015/2016
Uogólnienie: Regulacja, sterowanie, zarządzanie, kierowanie są to rodzaje sposobów wymuszeń takiego zachowania systemu lub jego określonego fragmentu by przyjmowane przez niego stany należały do stanów pożądanych, lub aby takie wymuszenia przeciwdziałały pojawianiu się stanów niepożądanych.
Regulacja: Struktura: przedmiot i podmiot regulacji; norma sterującą (wartość zadana); przedział tolerancji; meldunki zwrotne. Regulator sam nie ma prawa zmienić poziomu normy sterującej.
Schemat:
Sterowanie a regulacja: Sterowanie różni się od regulacji tym, że ten kto steruje ma prawo do zmiany obowiązującej normy sterującej na inną, lub do zmiany poziomu (ilościowego lub jakościowego normy dotychczasowej).
Regulacja i sterowanie może dotyczyć: Lp. System sterująco - regulujący System sterowny / regulowany 1 M M 2 M C 3 C M 4 C C
Def. kierowania Oddziaływanie jednego obiektu (kierującego) na inny obiekt (kierowany) zmierzające do tego, aby obiekt kierowany zachowywał się (działał lub funkcjonował) w kierunku osiągnięcia postawionego przed nim celu.
Wej. Moduł kierujący Cel działania Moduł wykonawczy Wyj. Moduł układu kierowania
Zarządzanie def.: Zarządzanie jest zestawem działań skierowanych na zasoby organizacji i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny.
Zasady zarządzania: jest głęboko osadzone w kulturze; wymaga prostych i zrozumiałych wartości celów działania i zadań jednoczących wszystkich uczestników; powinno doprowadzić do tego, by organizacja była zdolna do uczenia się;
cd. Zasady zarządzania: wymaga komunikowania się zarówno wewnątrz organizacji, jak i z otoczeniem; wymaga rozbudowanego systemu wskaźników, pozwalających stale i wszechstronnie monitorować, oceniać i poprawiać efektywność działań;
cd. Zasady zarządzania: musi być jednoznacznie zorientowane na podstawowy i najważniejszy ostateczny rezultat, jakim jest zadowolony klient.
Reguły zarządzania 5P: 1. Produkt - posiadający funkcje: określone działanie, estetyka, jakość, niezawodność, ilość, cena sprzedaży, termin dostarczenia.
cd. Reguły zarządzania 5P: 2. Przedsiębiorstwo: określenie przyszłego możliwego popytu, zaprojektowanie i rozmieszczenie, zapewnienie niezawodności działania maszyn i urządzeń, zapewnienie sprawnego funkcjonowania, zapewnienie bezpieczeństwa pracy, określenie potrzeb kadrowych.
cd. Reguły zarządzania 5P: 3. Procesy - należy rozpatrzyć takie czynnik: dysponowana wydajność, dysponowane umiejętności, typ produkcji, rozmieszczenie zakładu i urządzeń, bezpieczeństwo, potrzeby serwisowe, zaplanowany poziom kosztów.
cd. Reguły zarządzania 5P: 4. Programy: zaopatrzenie w surowce i materiały, wytworzenie wyrobów lub świadczenie usług, eksploatacja maszyn i urządzeń, rozliczenia finansowe, magazynowanie, transport.
cd. Reguły zarządzania 5P: 5. Personel: zarobki i wynagrodzenia, bezpieczeństwo i higienę pracy, warunki pracy i motywację, związki zawodowe, kształcenie i szkolenie.
Reguły zarządzania 5P:
Def. Produkcja: Wykorzystanie różnego rodzaju materiałów, środków technicznych, energii i informacji, środków finansowych oraz pracy ludzkiej w celu wytworzenia i dostarczenia klientom wartościowych produktów (wyrobów lub usług), które (przez użytkowanie lub konsumpcję) zaspokoją potrzeby i umożliwią uzyskanie satysfakcji.
Def. Usługa: Działanie podejmowane zwykle w celach zarobkowych w celu zaspokojenia potrzeb innego człowieka lub organizacji.
Struktura produkcyjna def.: Układ komórek produkcyjnych o charakterze podstawowym i pomocniczym wraz z ich wewnętrznymi powiązaniami kooperacyjnymi występującymi w procesie produkcji (powstaje najczęściej przez grupowanie stanowisk, które łączy się w komórki n-stopnia, odpowiadającej jednostce wytwórczej).
Sposoby grupowania stanowisk roboczych: grupy stanowisk jednorodnych (tendencja, specjalizacja technologiczna); grupy stanowisk różnorodnych (tendencja, specjalizacja przedmiotowa); grupy mieszane.
Wynik grupowania: gniazda produkcyjne, grupujące jednorodne lub różnorodne stanowiska robocze umożliwiające wytwarzanie różnego typy wyrobów (części); linie produkcyjne, grupujące różnorodne liniowo rozmieszczone stanowiska robocze do wytwarzania lub montażu (zgodnie z dokumentacją) jednego albo kilka typów wyrobów przy liniowym ustawieniu stanowisk roboczych.
Typy struktur produkcyjnych: technologiczna grupa stanowisk jednorodnych (tendencja technologiczna); przedmiotowa - grupa stanowisk niejednorodnych (tendencja przedmiotowa); mieszana - grupa stanowisk różnorodnych.
Czynniki wyboru struktury produkcji: informacje zawarte w dokumentacji; charakterystykę produkowanych wyrobów; wielkość produkcji, zróżnicowanie programowe; stopień specjalizacji i kooperacji produkcji; charakter procesów produkcyjnych; charakter ewolucji wyrobu; charakterystykę posiadanych stanowisk pracy; charakterystykę środków technicznych stosowanych w procesach pomocniczych itp.
N 1...N 2 Zasady organizacji struktury produkcji: proporcjonalności - zadania dopasowane do możliwości wszystkich komórek, brak wąskich gardeł (licznik zadania poszczególnych komórek, mianownik fundusz czasu w tych komórkach) N N 1... N const. F F 1 N
cd. zasady organizacji struktury produkcji: liniowości I jednokierunkowość, bez skrzyżowań i nawrotów: I p - najkrótsza droga, I p - rzeczywista droga I I I p n
cd. zasady organizacji struktury produkcji: ciągłości I C bez przerw: O t okres technologiczny cyklu produkcyjnego, C p cykl produkcyjny, P p - przerwa, I c im większa tym lepsza organizacja I c O C P t p p 1 C C p p P C p p
cd. zasady organizacji struktury produkcji: równoległości I r wytwarzanie w tym samym czasie: C pr - cykl produkcyjny przy równoległym przebiegu, C prz - cykl produkcyjny rzeczywisty I r C C pr prz
cd. zasady organizacji struktury produkcji: koncentracji skupienie czynników produkcji; specjalizacji ograniczenie różnorodności procesów i asortymentu (korzyści: postęp, wzrost wydajności, mniejsze koszty);
cd. zasady organizacji struktury produkcji: rytmiczności równomierność, planowanie w tych samych rytmach; elastyczności przystosowanie się do nowych warunków.
Zadanie dla studenta: 1. Jakie przedsięwzięcia należy wdrożyć w usprawnienie procesu aby I c = 1? 2. Narysuj blokowo gniazdo produkcyjne do specjalizacji przedmiotowe do produkcji roweru.
Elementy składowe struktury produkcyjnej: 0 - stanowisko robocze, I - gniazdo, linia, II - oddział, III - wydział, itd.
Wynik grupowania stanowisk roboczych gniazdo produkcyjne różne stanowiska, różne wyroby wytwarzane; linia produkcyjna - różne stanowiska, różne wyroby wytwarzane, ale liniowe usytuowane stanowiska.
Kształtowanie struktury produkcyjnej: to łączenie stanowisk roboczych powiązanych procesem technologicznym razem z optymalizacją tych powiązań, lub też jako grupowanie przedmiotów (detali) przewidzianych do wykonania w jednej jednostce produkcyjnej.
Zarządzanie produkcją: to wiedza i działalność praktyczna, polegająca na planowaniu, bieżącym sterowaniu i kontroli ilości surowców, robót w toku, wyrobów gotowych oraz wykorzystaniu zasobów dla zaspokojenia zapotrzebowania klientów, minimalizacji opóźnień, kosztów zapasów oraz maksymalizacji produktywności.
System zarządzania produkcją: zbiór hierarchicznie powiązanych i wyposażonych w środki techniczne oraz posiadających uprawnienia kontrolne i decyzyjne osób lub komórek organizacyjnych.
Jednostka organizacyjna jest to zespół ludzi wyposażony w środki pracy, zdolny do samodzielnego działania w celu realizacji określonego programu.
Cykl produkcyjny: 1. jest to okres czasu pomiędzy rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu, albo 2. czas, w którym materiał wejściowy przechodzi kolejno przez wszystkie operacje produkcyjne i jest przekształcony w wyrób gotowy.
Proces (system) produkcji: transformacja wchodzących do systemu produkcyjnego czynników produkcji w gotowe wyroby o odpowiedniej wartości dla klientów dzięki kwalifikowanej pracy ludzkiej oraz dostarczenie tych wyrobów klientom i roztaczanie serwisowej opieki nad sprzedanymi wyrobami.
Proces (system) wytwórczy: dotyczy wytwarzania wyrobu, czyli bezpośredniego przetwarzania czynników produkcji w wyroby.
Struktura procesu wytwórczego
cd. Struktura procesu wytwórczego objaśnienia: 1. Faza uporządkowany zbiór operacji mających podobny charakter, stanowiący pewien zamknięty etap procesu wytwórczego (ułatwia mapowanie). 2. Operacja to część procesu produkcyjnego lub usługowego na jednym stanowisku pracy. 3. Zabieg część operacji wykonywana przy użyciu tych samych narzędzi (tej samej technologii) i w tych samych technicznych warunków pracy.
cd. Struktura procesu wytwórczego objaśnienia: 4. Czynność część zabiegu lub operacji (np. montaż wiązki kablowej: ciecie przewodów, odizolowanie, zaciskanie, bandażowanie, kontrolowanie, montaż ostateczny). 5. Ruch roboczy np. nacisnąć przycisk.
System wytwórczy: obejmuje zbiór wszystkich komórek wytwórczych niezbędnych do wytwarzania wyrobów oraz powiązania tych komórek w całość.
Pojęcia związane z zarządzaniem produkcją i usługami:
1. Innowacja/e: jest twórczym procesem nastawionym na działalność praktyczną. Jest szczególnym narzędziem przedsiębiorczości, które umożliwia podjęcie nowego działania gospodarczego.
2. Reengineering: filozofia i strategia innowacyjnego działania, a także metoda radykalnego przeprojektowania i modernizacji procesów gospodarczych z wykorzystaniem technik informacyjno-informatycznych w celu osiągnięcia istotnych efektów ekonomicznych oraz poprawy jakości, niezawodności, nowoczesności i dystrybucji wyrobów, poziomu obsługi klientów i obsługi serwisowej wyrobów, a także skrócenia obiegu środków finansowych i informacji, w których stosuje się najnowsze metody tzw. data processingu.
3. IT (Information Technology) technika informacyjna; 4. HT (High Technology) wysoka technika; 5. AMT (Advanced Manufacturing Technology) zaawansowana technika wytwarzania; 6. FMS (Flexible Manufacturing Systems) elastyczne systemy wytwórcze; 7. CNC (Computer Numerical Control) komputerowe sterowanie numeryczne;
Kryteria organizacji systemów produkcyjnych: TE techniczno-ekonomiczne; ZS zadowolenie społeczne pracowników; HT (High Technology) wysoka technika; AMT (Advanced Manufacturing Technology) zaawansowana technika wytwarzania;
Kryteria organizacji systemów produkcyjnych: TQM (Total Quality Management) zarządzanie przez jakość (kompleksowe zarządzanie jakością); ZI zarządzanie przez kreowanie innowacji; BPR zarządzanie przez ideę reengineeringu.
Kryterium TE: miało na celu uzyskanie maksymalnych efektów technicznoekonomicznych przez jak najlepsze wykorzystanie zasobów: pracy ludzkiej, materiałów, energii i środków technicznych. Elementy wyrobu wykonywane były najczęściej na taśmach (liniach) wytwórczych.
Wady kryterium TE: skupianie się na zadaniach wytwórczych bez poświęcania wystarczającej uwagi potrzebom klientów; mała elastyczność w dostosowywaniu się do wymagań klientów i rynku; przedmiotowe pracowników. traktowanie
Kryterium ZS: miało na celu uzyskanie zadowolenia pracowników z wykonywanej pracy, współdziałanie (praca grupowa), lepszą motywację i twórcze podejście do zadań (lata 60-te XX wieku). Pracowników traktuje się podmiotowo dając im pewne pole decyzyjne.
Bariery ZS (początek lat 80.): niewystarczająca elastyczność systemów produkcyjnych; realizacja programu ochrony socjalnej pracowników obniżyła produktywność systemów; nadmierny udział załóg (związków zawodowych) w zarządzaniu produkcją.
Kryterium oparte o HT i AMT. szybkie dostosowywanie się firmy do zmieniających się wymagań rynku dzięki elastyczności systemów wytwórczych; zatrudnianie mniejszej liczby wysoko kwalifikowanych pracowników, biegle posługujących się techniką komputerową.
Kryteria TQM, ZI i BPR omówione zostaną w dalszej części wykładów
Rozwój systemów produkcyjnych wg różnych kryteriów
Otoczenie systemu produkcyjnego Kondycja Regulacje Konkurencja Poziom ekonomiczna państwa państwa Finanse Marketing Handel Wyposażenie techniczne System produkcyjny Służby ekonomiczne Przedsiębiorstwo Badania i rozwój Środowisko naturalne (ziemia, powietrze, klimat) Otoczenie przedsiębiorstwa Środowisko społeczno - polityczne
Od klienta do klienta zamknięty obieg działań
Powiązania między podmiotami gospodarczymi w społecznej gospodarce rynkowej
Współczesne czynniki i wyzwania: globalizacja działalności gospodarczej; kształtowanie się społeczeństwa postindustrialnego; funkcjonowanie w warunkach ciągłych zmian; upowszechnienie osiągnięć mikroelektroniki i telekomunikacji;
cd. Współczesne czynniki i wyzwania: wzrost znaczenia wiedzy i kwalifikacji; wzrost aspiracji społeczeństwa (pracowników, klientów); koegzystencja państwa i kapitału;
cd. Współczesne czynniki i wyzwania: stopniowy zanik znaczenia wpływu granic narodowych na działalność produkcyjną i handlową; aktywizacja małych i średnich przedsiębiorstw;
cd. Współczesne czynniki i wyzwania: zmniejszenie roli ceny oraz wzrost znaczenia totalnej jakości i agresywnego marketingu; nowe technologie przyspieszające tempo innowacji;
cd. Współczesne czynniki i wyzwania: postępującą zmianę stylów życia wynikającą z procesu starzenia się społeczeństw, skracania czasu pracy i wieku emerytalnego, zmiany gustów, upodobań itd.;
cd. Współczesne czynniki i wyzwania: nieodwracalny kryzys struktur hierarchicznych zarządzania; transformację gospodarki industrialnej w informacyjną.
Zadanie dla studentów: Opracować diagram przyczynowo - skutkowy złego zarządzania firmą XYZ
Diagram przyczynowo-skutkowy Procesy Produkt Personel Brak dokumentacji Duża cena Niska motywacja Złe zarządzanie firmą Programy Brak strategii Przedsiębiorstwo Problemy związane z modernizacją 69/29
Dziękuję za uwagę 70