Wprowadzenie Pojęcie i ewolucja ryzyka starości Metody zabezpieczenia ryzyka starości w prawie polskim
Przemiany gospodarczo polityczne, a reformy systemów emerytalnych.
Reformy systemów emerytalnych : } parametryczne } paradygmatyczne
Reforma ubezpieczenia społecznego w Polsce 1998 r. mieszany ( repartycyjno kapitałowy) system emerytalny.
III Filary ubezpieczeń społecznych I filar będący przykładem systemu repartycyjnego, realizowany jest przez ZUS; II filar jest przykładem systemu kapitałowego realizowanego przez Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE); III filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje w szczególności pracownicze programy emerytalne (PPE) oraz indywidualne konta emerytalne (IKE)
Repartycyjna i kapitałowa metoda finansowania ubezpieczenia społecznego: wady i zalety.
Założenia reformy : - założenie systemowości ubezpieczeń społecznych - założenie kompleksowości ubezpieczeń społecznych - założenie powszechności ubezpieczeń społecznych - założenie ograniczonego zakresu przedmiotowego ubezpieczeń społecznych - założenie obowiązkowego charakteru ubezpieczeń społecznych - założenie większego powiązania świadczeń (ich wysokości) ze składką ( Zob. W. Sanetra, Założenia reformy ubezpieczeń społecznych, w: Ewolucja ubezpieczeń społecznych w okresie transformacji ustrojowej, Bydgoszcz, 2011, s. 9 i nast.)
Założenia szczegółowe: } uzupełnienie emerytury o element kapitałowy, } ograniczenie wydatków na emerytury przez przejście z systemu zdefiniowanego świadczenia na system zdefiniowanej składki, } objęcie ubezpieczeniem szerszej grupy osób oraz wydłużenie okresu aktywności zawodowej przez podniesienie wieku emerytalnego i likwidację przywilejów emerytalnych.
Założenia szczegółowe: } uzupełnienie emerytury o element kapitałowy, } ograniczenie wydatków na emerytury przez przejście z systemu zdefiniowanego świadczenia na system zdefiniowanej składki, } objęcie ubezpieczeniem szerszej grupy osób oraz wydłużenie okresu aktywności zawodowej przez podniesienie wieku emerytalnego i likwidację przywilejów emerytalnych.
Ogólna charakterystyka OFE ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych -Dz.U.2016.291 j.t. ze zm.
Przedmiotem działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu emerytury po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.
Nowe propozycje zmian w OFE cała składka kapitałowa do ZUS na subkonto (?). } Dotychczasowe aktywa : } 75% aktywów OFE (ok. 103 mld) stanowiących akcje przedsiębiorstw ma być przeniesiona do funduszy inwestycyjnych polskich akcji zamienione na jednostki uczestnictwa w ramach Indywidualnych Kont Emerytalnych
25% aktywów (ok. 35 mld) ma być przeniesiona do FRD - ich wartość ma być wyceniona i dopisana do wartości na subkoncie
} Problem dziedziczenia oszczędności zgromadzonych na starość. Składki w systemie repartycyjny nie podlegały i nie podlegają dziedziczeniu. Dziedziczenie dotyczy składek gromadzonych w części kapitałowej. (OFE, Subkonto) Subkonto powstało w 2011 r. po zmniejszeniu składki odprowadzanej do OFE z 7,3% do 2,92%
Od 1999 r. w Polsce w zależności od daty urodzenia ubezpieczonego składka na ubezpieczenie emerytalne była w całości odprowadzana do FUS lub podzielona pomiędzy ZUS i OFE
W całości do funduszu emerytalnego w FUS składka osób urodzonych do 1.01.1949
Składka osób urodzonych po 31.12.1948 r. podzielona między FUS i OFE - urodzeni po 31.12.1948r., a przed 1.01.1969r. mieli wybór czy chcieli by część ich składki była w OFE czy ma zostać w całości w Funduszu Emerytalnym w ramach FUS, - urodzeni po 31.12.1968 r. nie mieli wyboru musieli być w OFE i odprowadzać składkę kapitałową 7,3%
Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 398 i Nr 199, poz. 1175) wprowadzała subkonto i podział części kapitałowej składki na część odprowadzaną na subkonto.
Zmiany w systemie emerytalnym wprowadzone ustawą z dnia 6.12.2013 r. Dz.U. z 31.12. 2013 r. poz. 1717).
Umożliwienie ubezpieczonym dokonania wyboru, czy chcą w dalszym ciągu przekazywać część składki do otwartych funduszy emerytalnych (w odniesieniu do przyszłych składek);
Jeśli chcesz aby twoja składka była odprowadzana do OFE musisz złożyć deklarację do wybranego funduszu bo inaczej cała składka będzie szła automatycznie do ZUS!!!!!
Decyzję można było zmienić w wyznaczonym okresie tzw. okienko transferowe odbyło się to dotychczas dwukrotnie 1 kwietnia do 31 lipca w 2014 r. i w tym samym okresie w 2016 r. a kolejna będzie w 2020 r.
W przypadku: odprowadzania składki do otwartego funduszu emerytalnego część składki na ubezpieczenie emerytalne wynosząca: } a) 2,92% podstawy wymiaru składki jest odprowadzana przez Zakład do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego, } b) 4,38% podstawy wymiaru składki jest ewidencjonowana przez Zakład na subkoncie,
W przypadku nieodprowadzania lub zaprzestania odprowadzania składki do otwartego funduszu emerytalnego, część składki na ubezpieczenie emerytalne wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki jest ewidencjonowana przez Zakład na subkoncie.
W przypadku śmieci członka OFE ½ środków jest przenoszona na rachunek w OFE lub subkonto w ZUS współmałżonka pozostającego we wspólności, a pozostała część wypłacana osobom wskazanym w umowie z OFE w proporcji wskazanej przez członka OFE. Jeśli członek OFE nie wskaże takich osób konieczne jest postępowanie spadkowe. Jeśli umiera emeryt, który był członkiem OFE w pierwszych trzech latach pobierania emerytury osoba uposażona ma prawo do zw. wypłaty gwarantowanej
Na 10 lat przed osiągnieciem wieku emerytalnego również środki z OFE przekazywane są do ZUS 1/10 każdego roku i zapisywane na subkoncie.
Wiek i staż, jako przesłanki nabycia prawa do emerytury. Według J. Piotrowskiego wiek emerytalny powinien zależeć od : tzw. zabezpieczenia ( próg biologicznej niezdolności do pracy), wysługi (ubezpieczony ma prawo do korzystania z owoców pracy), rynku pracy i możliwości finansowych
W Polsce od 1 stycznia 2013 r. rozpoczął się proces zrównywania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn do 67 lat Wiek emerytalny do 31.12. 2012 r. - 60 lata kobiety 65 lat mężczyźni. Od 1 stycznia 2013 wiek ten wzrasta o 1 miesiąc co 3 miesiące kalendarzowe do osiągnięcia 67 lat przez kobiety i mężczyzn. Poziom 67 lat miał zostać osiągnięty w 2040 r. przez kobiety i w 2020 r. 67 lat przez mężczyzn. }
Obniżenie wieku emerytalnego ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych ustaw. ( obowiązuje od 1 10.2017)
Wysokość i warunki nabycia emerytury emerytury w starym i nowym systemie
Warunki nabycia prawa do emerytury w systemie zdefiniowanego świadczenia zdefiniowanej składki
Wysokość emerytury w systemie zdefiniowa nego świadczeni a 1) 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19 ustawy, 2) po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych 3) po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych
Wysokość emerytury w systemie zdefiniowa nej składki - emerytura stanowi wynik podzielenie podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, ustalane wspólnie dla mężczyzna i dla kobiet wyrażone w miesiącach
Podstawa wymiaru emerytury : } suma zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, } zwaloryzowany kapitał początkowy ustalany dla ubezpieczonych ur. po 1948 r., którzy przed 1 stycznia 1999 r. opłacali składki na ubezpieczenie lub za których składki opłacali płatnicy } środki zewidencjonowane na subkoncie, o którym mowa w art. 40 a ustawy o s.u.s. Kwota podstawy może się zwiększyć w sytuacjach szczególnych wskazanych w ustawie.
Reforma emerytalna zmieniła całkowicie sposób obliczenia emerytury, ale zakładała również inne zmiany systemowe, takie jak np. podwyższenie wieku emerytalnego, których celem było ograniczenie negatywnych skutków tej zmiany w wymiarze indywidulnych świadczeń.