SYSTEM EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ

OPERATOR GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH SYSTEM EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ PROCEDURA Wydanie IV Obowiązuje od dnia: 01.04.2016 roku Niniejsza procedura jest własnością GAZ SYSTEM S.A. Kopiowanie całości lub fragmentu niniejszego dokumentu bez zgody Dyrektora Pionu Eksploatacji GAZ SYSTEM S.A. jest zabronione

Rozdzielnik procedury Dyrektor Pionu Eksploatacji GAZ SYSTEM S.A. Koordynator ds. Systemu Eksploatacji Sieci Przesyłowej GAZ SYSTEM S.A. egzemplarz archiwalny Dyrektor Oddziału w Gdańsku Dyrektor Oddziału w Poznaniu Dyrektor Oddziału w Rembelszczyźnie Dyrektor Oddziału w Świerklanach Dyrektor Oddziału w Tarnowie Dyrektor Oddziału we Wrocławiu Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 2 / Stron 21

Tabela zmian Niniejsza procedura zastępuje wydanie V procedury Postępowanie w przypadku awarii i zdarzenia awaryjnego Zmiana Treść Data dotyczy Lp. wprowadzenia strona / przed zmianą po zmianie zmiany punkt 1 2 3 4 5 6 1 2 3 5.1.4 Dodano punkt 5.1.4 5.1.7 Zmiana numeracji 5.4.1 pierwszy odnośnik 4 5.5.1.1 5 5.5.1.4 Plan działania na wypadek wystąpienia awarii oraz wykaz urządzeń technicznych przewidzianych do stosowania podczas usuwania awarii ewidencjonowane są w Systemie Paszportyzacji zgodnie ze ścieżką: Biblioteka zasobów - Plany awaryjne Oddział 16.07.2015 5.1.4, 5.1.5, 5.1.6, 5.1.7 5.1.5, 5.1.6,.5.1.7, 5.1.8 16.07.2015 - Przewodniczący Komisji (Z-ca Dyrektora Oddziału lub Użytkownik obiektu sieci przesyłowej, Z każdej awarii sporządzany jest protokół na formularzu, którego wzór stanowi załącznik Z.-01 do niniejszej procedury. Protokół sporządza Sekretarz powołanej przez Dyrektora Komisji ds. awarii Po fizycznym usunięciu awarii w terenie użytkownik obiektu sieci przesyłowej zmienia status protokołu dynamicznego Protokół awarii w Systemie Paszportyzacji na Awaria usunięta. - Przewodniczący Komisji 16.07.2015 Z każdej awarii sporządzany jest Protokół z awarii nr.. na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr Z.-01 do niniejszej procedury oraz Protokół z ustaleń Komisji dotyczący awarii nr na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr Z.-02 do niniejszej procedury. Protokoły sporządza Sekretarz powołanej przez Dyrektora Komisji ds. awarii. Po fizycznym usunięciu awarii w terenie użytkownik obiektu sieci przesyłowej załącza skan kompletnie wypełnionego protokołu nr Z.-01 oraz zmienia status protokołu dynamicznego Protokół awarii w Systemie Paszportyzacji na Awaria usunięta. 28.12.2015 28.12.2015 Uwagi Wniosek Działu EA zatwierdzony przez Dyr. Pionu Eksploatacji Wniosek Działu EA zatwierdzony przez Dyr. Pionu Eksploatacji Wniosek nr OW/1/2015 Oddziału we Wrocławiu przyjęty na naradzie SESP 26.05.2015r. Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 3 / Stron 21

6 5.5.1.5 Dodano nowy punkt Sekretarz Komisji ds. awarii po zakończeniu działań, o których mowa w pkt.5.4.1 sporządza protokół z prac Komisji. Wzór protokołu stanowi załącznik nr Z.-02 do niniejszej procedury. 28.12.2015 7 5.5.1.6 i 5.5.1.7 Protokół z awarii Protokół z ustaleń Komisji 28.12.2015 8 8 Dodano nowy załącznik 9 Z.-01 Nr Z.-02 Protokół z ustaleń Komisji dotyczący awarii nr Zmodyfikowano treść załącznika 28.12.2015 28.12.2015 10 Z.-02 Nowa treść załącznika 28.12.2015 11 12 5.2.1 przed ostatnim zdaniem dodano treść 5.2.5 dodano Dyspozytor wysyłając pracowników na miejsce zdarzenia, decyduje o potrzebie użycia ostrzegawczych sygnałów świetlnych i dźwiękowych 29.03.2016 Dyrektora Pionu Eksploatacji 29.03.2016 Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. Przyjęto na naradzie SESP 01.12.2015 r. obowiązek stosowania opisu działania nr 36 z Planu działań prewencyjnych BCMS zapis przyjęty na naradzie SESP 03.03.2016r Decyzja Dyrektora Pionu Eksploatacji Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 4 / Stron 21

Spis treści Lp. Tytuł rozdziału strona 1 Cel procedury 6 2 Przedmiot i zakres procedury 6 3 Definicje 6 4 Odpowiedzialność 7 5 Opis postępowania 7 5.1 Wymagania ogólne 7 5.2 Weryfikowanie potencjalnego zagrożenia 8 5.3 Działania w przypadku wystąpienia katastrofy 9 5.4 Powołanie Komisji ds. awarii 9 5.5 Dokumentowanie i ewidencjonowanie awarii 10 5.6 Archiwizowanie dokumentów dotyczących awarii 11 6 Informacje dodatkowe 11 7 Dokumenty związane i powołane 11 8 Załączniki 11 Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 5 / Stron 21

1. Cel procedury Celem procedury jest wprowadzenie i utrzymanie we wszystkich Oddziałach Operatora Gazociągów przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. jednolitych rozwiązań organizacyjnych w przypadku wystąpienia na sieci przesyłowej awarii ich ewidencjonowania oraz analizowania przyczyn wystąpienia. 2. Przedmiot i zakres procedury Przedmiotem niniejszej procedury jest sposób postępowania przy kwalifikowaniu, usuwaniu skutków oraz dokumentowaniu awarii zaistniałych na sieci przesyłowej. Procedura ustanawia podział kompetencji i zakres odpowiedzialności realizatorów działań dotyczących awarii. 3. Definicje W niniejszej procedurze stosuje się określenia zawarte w procedurze P.02.O.01 Warunki techniczne eksploatacji sieci przesyłowej oraz: Awaria Brygada awaryjna Dyspozytor Dyżur domowy Gazowe Pogotowie Techniczne (GPT) Katastrofa Kierujący akcją Rzecznik prasowy Służby ratownictwa ogólnego Zdarzenie niespodziewane na elemencie systemu przesyłowego, które spowodowało lub może spowodować wstrzymanie lub ograniczenie realizacji usługi przesyłowej i/lub poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, mienia i/ lub szkodę w środowisku. Zespół pracowników, w tym minimum jeden pracownik na stanowisku dozoru, będący w gotowości do podjęcia prac w przypadku wystąpienia awarii w celu jej zabezpieczenia i likwidacji. Kierownik w Centralnej Dyspozycji Gazu lub Dyspozytor Oddziałowej Dyspozycji Gazu lub Dyspozytor zmiany Terenowej Dyspozycji Gazu. Określony harmonogramem okres czasu, w którym wyznaczeni pracownicy są w ciągłej gotowości do podjęcia prac w przypadku wystąpienia awarii. Komórka organizacyjna w Oddziale GAZ-SYSTEM S.A. prowadząca prace związane z usuwaniem awarii i ich skutków, jak również prace związane z zabezpieczeniem prac remontowych, inwestycyjnych i bieżącą eksploatacją na czynnych sieciach i obiektach gazowych. Poważna awaria - zdarzenie niespodziewane na elemencie systemu przesyłowego, które spowodowało istotne wstrzymanie realizacji usługi przesyłowej i poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, mienia i istotne straty w środowisku wywołujące skutki medialne i wymagające współpracy z służbami ratownictwa ogólnego oraz organów administracji państwowej. Pracownik posiadający świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, który prowadzi akcję, współpracuje ze służbami ratownictwa ogólnego oraz koordynuje działania, gdy w akcji uczestniczy więcej niż jedna brygada awaryjna. Osoba określona w Regulaminie Organizacyjnym Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Państwowa Straż Pożarna, Policja, Straż Miejska, Pogotowie Ratunkowe, Pogotowie Energetyczne, Pogotowie Wodno- Kanalizacyjne, Wojewódzkie Centra Zarządzania Kryzysowego i inne służby działające w ramach Zintegrowanego Systemu Bezpieczeństwa Miasta w miastach, w których taki system został ustanowiony. Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 6 / Stron 21

Szkoda w środowisku Usterka Użytkownik obiektu sieci przesyłowej Wykaz urządzeń technicznych Negatywna, mierzalna zmiana stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, oceniona w stosunku do stanu początkowego, która została spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez prowadzoną działalność: a) w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych, mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu ochrony tych gatunków lub siedlisk przyrodniczych, b) w wodach, mającą znaczący negatywny wpływ na stan ekologiczny, chemiczny lub ilościowy wód, c) w powierzchni ziemi, przez co rozumie się zanieczyszczenie gleby lub ziemi, w tym w szczególności zanieczyszczenie mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. Różnica pomiędzy rzeczywistym stanem elementu sieci przesyłowej a wymaganiami technicznymi, bezpieczeństwa, estetycznymi itp. dla tego elementu, powodująca lub mogąca spowodować utratę jego technicznej sprawności, która wymaga pozaplanowych działań służb eksploatacyjnych. Osoba odpowiedzialna z racji zajmowanego stanowiska za eksploatację obiektu sieci przesyłowej na danym obszarze. Wykaz maszyn, narzędzi i innych urządzeń przeznaczonych do wykonywania prac związanych z usuwaniem awarii na sieci przesyłowej przez służby Gazowego Pogotowia Technicznego. 4. Odpowiedzialność Odpowiedzialność za nadzór nad przestrzeganiem postanowień niniejszej procedury ponosi Dyrektor Pionu Eksploatacji GAZ SYSTEM S.A. Dyrektorzy, kadra kierownicza oraz pracownicy Oddziałów GAZ SYSTEM S.A. a także wykonawcy zewnętrzni prowadzący prace związane z usuwaniem awarii, zależnie od zakresu swoich uprawnień, odpowiedzialni są za postępowanie zgodne z postanowieniami niniejszej procedury. 5. Opis postępowania 5.1. Wymagania ogólne 5.1.1 Osoba odpowiedzialna za funkcjonowanie Gazowego Pogotowia Technicznego w Oddziale lub inna upoważniona przez Kierownika Działu Eksploatacji Sieci sporządza i aktualizuje: - plan działania na wypadek wystąpienia awarii, - wykaz urządzeń technicznych przewidzianych do stosowania podczas usuwania awarii, - harmonogram dyżurów domowych pracowników. 5.1.2 Plan działania na wypadek wystąpienia awarii obejmuje: - lokalizację brygad awaryjnych, - lokalizację urządzeń technicznych, - środki transportu, - trasy dojazdowe, - inne czynniki wpływające na sprawność przeprowadzenia akcji. Plan działania podlega corocznej weryfikacji w terminie do końca I kwartału. Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 7 / Stron 21

5.1.3 Wykaz urządzeń technicznych podlega corocznej weryfikacji w terminie do końca I kwartału. 5.1.4 Plan działania na wypadek wystąpienia awarii oraz wykaz urządzeń technicznych przewidzianych do stosowania podczas usuwania awarii ewidencjonowane są w Systemie Paszportyzacji zgodnie ze ścieżką: Biblioteka zasobów - Plany awaryjne Oddział. 5.1.5 Harmonogram dyżurów domowych pracowników na kolejny miesiąc zatwierdzany jest przez Dyrektora Oddziału/Z-ca Dyrektora, do 25-go dnia każdego miesiąca. Wzór harmonogramu stanowi załącznik nr Z.-03 do niniejszej procedury. Kopie harmonogramów niezwłocznie po zatwierdzeniu przekazywane są do ODG. Informacje o wszelkich zmianach w harmonogramach dyżurów zatwierdzone przez Dyrektora Oddziału/Z-cę Dyrektora lub upoważnionego przez nich kierownika działu eksploatacji przekazywane są niezwłocznie do ODG. 5.1.5 Usuwanie awarii zalicza się do prac gazoniebezpiecznych i/lub niebezpiecznych, które należy wykonywać zgodnie z procedurą P.02.O.02 Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne. 5.1.6 Za likwidację szkód powstałych w wyniku awarii, odpowiada Kierujący akcją lub inna osoba wskazana przez Dyrektora Oddziału /Z-ca Dyrektora. 5.1.7 Za całokształt działań techniczno - organizacyjnych zmierzających do ograniczenia ilości awarii i minimalizowania strat nimi spowodowanych odpowiada Dyrektor Oddziału. 5.1.8 Informacje do mediów o awariach i katastrofach oraz o podjętych działaniach przekazywane są za pośrednictwem lub w uzgodnieniu z Rzecznikiem Prasowym Spółki. 5.2. Weryfikowanie potencjalnego zagrożenia. 5.2.1 Dyspozytor ODG po otrzymaniu informacji o potencjalnym zagrożeniu zaistniałym na sieci przesyłowej, w celu dokładnego rozeznania zagrożenia i wstępnego zabezpieczenia miejsca zdarzenia, w porozumieniu ze służbami eksploatacyjnymi wysyła pracowników służb eksploatacyjnych lub w uzasadnionych przypadkach pracowników Gazowego Pogotowia Technicznego. Dyspozytor wysyłając na miejsce zdarzenia pracowników GPT decyduje o użyciu przez pojazdy GPT sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej. W godzinach obowiązywania dyżurów domowych wysyłana jest brygada awaryjna. 5.2.2 Kierujący zespołem pracowników ocenia na miejscu stopień zagrożenia, zasięg i oddziaływanie zdarzenia na środowisko i kwalifikuje zdarzenie jako awarię lub usterkę. W przypadku zagrożenia życia lub zdrowia Kierujący zespołem pracowników podejmuje działania niezbędne do wyeliminowania lub minimalizacji powstałych zagrożeń. Zebrane informacje przekazuje Dyspozytorowi ODG i uzgadnia z nim dalszy tok postępowania. 5.2.3 Jeśli potencjalne zagrożenie zostało zakwalifikowane jako usterka należy postępować zgodnie z procedurą P.02.O.33 Usuwanie i ewidencjonowanie usterek stwierdzonych w sieci przesyłowej. 5.2.4 Jeśli potencjalne zagrożenie zostało zakwalifikowane jako awaria Kierujący akcją w zależności od jej zakresu i miejsca wystąpienia ustala stan osobowy oraz wyposażenie brygady w pojazdy, sprzęt i materiały w ilości niezbędnej do jej usunięcia. Ponadto zabezpiecza materiały i informacje mające znaczenie dla późniejszego ustalenia przyczyn awarii. 5.2.5 Dyspozytor ODG na podstawie zebranych informacji określa potencjalne skutki zdarzenia dla ruchu systemu i zgodnie ze swoim rozeznaniem powiadamia: - Dyrektora Oddziału, - Dyrektora Pionu Eksploatacji, Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 8 / Stron 21

- użytkownika obiektu sieci przesyłowej i innych operatorów sieci przesyłowych powiązanych z siecią GAZ-SYSTEM S. A. - odpowiednie Służby Ratownictwa Ogólnego, - służby ochrony środowiska w Oddziale w sytuacji, gdy na miejscu zdarzenia będzie obecny przedstawiciel Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, - CDG i ustala z nim dalszy tok postępowania w tym potrzebę zgłoszenia do Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej wniosku o wydanie depeszy telekomunikacyjnej Kierownictwa Lotów NOTAM. Sposób postepowania w przypadku podjęcia decyzji o potrzebie zgłoszenia awarii do PAŻP opisany jest w załączniku Z.-05. Zgłoszenia depeszy NOTAM należy dokonać w przypadku znacznego uchodzenia gazu np. w przypadku kiedy potwierdzone jest rozszczelnienie gazociągu, z powziętych wiadomości wynika, że wskutek awarii doszło do erupcji gleby lub wody nad gazociągiem. W przypadku gdy doszło do awarii a jej rozmiar jest trudny do oszacowania należy powiadomić służby lotnicze telefonicznie pod numerami wskazanymi w załączniku Z.-05 podając nawet nie do końca jeszcze potwierdzone informacje o miejscu i skali zdarzenia. W miarę napływania potwierdzonych informacji od służb eksploatacyjnych należy odwołać telefonicznie lub doprecyzować zgłoszenie do służb lotniczych na odpowiednim formularzu zgodnie z załącznikiem Z.-05. 5.2.6 Każdorazowa zmiana Kierującego akcją musi być odnotowana i zgłoszona do Dyspozytora ODG. 5.2.7 Podczas usuwania awarii, Dyspozytor ODG podejmuje decyzje dotyczące pracy sieci, w tym w szczególności: - zmiany ciśnienia gazu w sieci przesyłowej, - wyłączenia z ruchu odcinka sieci przesyłowej, - wyłączenia z ruchu obiektu sieci przesyłowej W przypadku wstrzymania lub ograniczenia realizacji usługi przesyłowej powiadamia odbiorców o powyższym. 5.2.8 Kierujący akcją powinien utrzymywać stały kontakt telefoniczny z Dyspozytorem ODG. 5.2.9 ODG przekazuje użytkownikowi obiektu sieci przesyłowej informację o wstrzymaniu lub ograniczeniu realizacji usługi przesyłowej, o której mowa w Części II protokołu z awarii. 5.2.10 Kierujący akcją powiadamia ODG o zakończeniu usuwania awarii. 5.3 Działania w przypadku wystąpienia katastrofy 5.3.1 W przypadku wystąpienia katastrofy należy prowadzić analogiczne działania jak w przypadku wystąpienia awarii. 5.3.2 W celu sprawnego działania przy usuwaniu katastrofy poszczególne Oddziały Spółki ściśle współpracują ze sobą w zakresie sprzętowym i osobowym oraz w zależności od potrzeb mobilizują brygady awaryjne i wysyłają w rejon katastrofy. 5.3.3 Archiwizowanie dokumentów dotyczących katastrof należy prowadzić zgodnie z zasadami archiwizowania określonymi dla awarii. 5.4 Powołanie Komisji ds. awarii 5.4.1 Dla każdej stwierdzonej awarii Dyrektor Oddziału powołuje Komisję ds. awarii. Komisja ustala przyczynę awarii, ocenia jej skutki, ocenia poprawność działań związanych z usunięciem awarii oraz rekomenduje działania mające na celu zapobieganie ponownemu wystąpieniu tego typu awarii. W skład komisji wchodzą: - Przewodniczący Komisji, Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 9 / Stron 21

- Sekretarz Komisji. - Członkowie Komisji (przedstawiciele: Działów eksploatacji, Działu Ochrony Przeciwpożarowej, Działu BHP, służb ochrony środowiska, inni w zależności od potrzeb). 5.4.2 Dyrektor Oddziału każdorazowo zatwierdza ustalenia i wnioski Komisji. 5.4.3 W szczególnych przypadkach np. katastrofy, Komisję może powołać Prezes Zarządu GAZ-SYSTEM S.A. 5.5 Dokumentowanie i ewidencjonowanie awarii 5.5.1 Sporządzanie protokołu z awarii. 5.5.1.1 Z każdej awarii sporządzany jest Protokół z awarii nr.. na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr Z.-01 do niniejszej procedury oraz Protokół z ustaleń Komisji dotyczący awarii nr na formularzu, którego wzór stanowi załącznik nr Z.- 02 do niniejszej procedury. Protokoły sporządza Sekretarz powołanej przez Dyrektora Komisji ds. awarii. 5.5.1.2 Numerowanie protokołów z awarii. Numer protokołu z awarii powinien mieć formę: X/N/R gdzie : X symbol komórki organizacyjnej (zgodnie z symbolami w Regulaminie organizacyjnym Spółki) na terenie, której wystąpiła awaria N numer kolejny awarii w danej komórce organizacyjnej w roku kalendarzowym R rok kalendarzowy np.: GDJ/3/2014 5.5.1.3 Użytkownik obiektu sieci przesyłowej bez zbędnej zwłoki wprowadza awarię do Systemu Paszportyzacji. Zarejestrowanie awarii w Systemie Paszportyzacji polega na manualnym dodaniu zdarzenia typu Awaria do obiektu, na którym awaria wystąpiła z jednoczesnym wprowadzeniem protokołu dynamicznego Protokół awarii. Załącznikiem protokołu dynamicznego powinien być skan pierwszej strony protokołu nr Z.-01. O fakcie zarejestrowania awarii w Systemie Paszportyzacji użytkownik obiektu sieci przesyłowej niezwłocznie powiadamia drogą elektroniczną (e-mail) służbę ochrony środowiska w Oddziale oraz sekretariat Pionu Eksploatacji. 5.5.1.4 Po fizycznym usunięciu awarii w terenie użytkownik obiektu sieci przesyłowej załącza skan kompletnie wypełnionego protokołu nr Z.-01 oraz zmienia status protokołu dynamicznego Protokół awarii w Systemie Paszportyzacji na Awaria usunięta. 5.5.1.5 Sekretarz Komisji ds. awarii po zakończeniu działań, o których mowa w pkt.5.4.1 sporządza protokół z prac Komisji. Wzór protokołu stanowi załącznik nr Z.-02 do niniejszej procedury. 5.5.1.6 Kompletnie wypełniony Protokół z ustaleń Komisji przekazywany jest do użytkownika obiektu sieci przesyłowej. 5.5.1.7 Użytkownik obiektu sieci przesyłowej wprowadza do Systemu Paszportyzacji skan kompletnie wypełnionego Protokołu z ustaleń Komisji zmieniając status protokołu zdarzenia Awaria na Awaria zamknięta. 5.5.1.8 Informacje dodatkowe gromadzone sukcesywnie w ramach procesu usuwania awarii (zdjęcia, dokumentacja, itp.) powinny być załączane w postaci dokumentów elektronicznych w wyróżnionych folderach bezpośrednio w paszporcie zdarzenia Awaria. Założeniem jest tworzenie folderów wg schematu YYYY.MM.DD - OPIS. 5.5.2 Ewidencjonowanie awarii w Systemie Paszportyzacji przedstawia schemat blokowy, który stanowi załącznik nr Z.-04 do niniejszej procedury. Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 10 / Stron 21

5.5.3 Straty gazu powstałe w wyniku awarii na sieci przesyłowej należy obliczyć wg procedury P.02.O.05 Ewidencja zużycia własnego i strat gazu i wpisać do Protokołu z awarii. 5.6 Archiwizowanie dokumentów dotyczących awarii Oryginał protokołu z awarii dołączany jest do dokumentacji obiektu i przechowywany przez cały okres istnienia obiektu sieci przesyłowej. 6. Informacje dodatkowe 6.1 Wszelkie zmiany do niniejszej procedury należy wprowadzać zgodnie z zasadami opisanymi w procedurze P.01.001 Procedury i instrukcje forma oraz zawartość. 6.2 Badanie skuteczności działań opisanych w niniejszej procedurze oraz kontrolę przestrzegania procedury prowadzi się w drodze audytów wewnętrznych zgodnie z procedurą P.01.8.2.2 Audyt wewnętrzny SESP. 7. Dokumenty związane i powołane 7.1. Procedury i instrukcje P.01.001 Procedury i instrukcje forma oraz zawartość. P.01.8.2.2 Audyt wewnętrzny SESP. P.02.O.02 Prace gazoniebezpieczne i niebezpieczne P.02.O.05 Ewidencja zużycia własnego i strat gazu. P.02.O.33 Usuwanie i ewidencjonowanie usterek stwierdzonych w sieci przesyłowej P.02.O.01 Warunki techniczne eksploatacji sieci przesyłowej. 8. Załączniki Nr Z.-01 - Protokół awarii nr Nr Z.-02 Protokół z ustaleń Komisji dotyczący awarii nr Nr Z.-03 - Harmonogram dyżurów domowych pracowników Nr Z.-04 - Schemat blokowy Ewidencjonowanie awarii i usterek. Nr Z.-05 Postepowanie w przypadku zgłoszenia do PAŻP informacji o upuście gazu do atmosfery w związku z awarią Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 11 / Stron 21

Załącznik Z.-01 PROTOKÓŁ AWARII Nr.. NAZWA OBIEKTU SIECI PRZESYŁOWEJ (zgodnie z nazwą obowiązująca w Systemie Paszportyzacji; dla gazociągu odcinek eksploatacyjny): MIEJSCE AWARII: AWARIĘ ZGŁOSIŁ: Imię, nazwisko, firma, adres, telefon ZGŁOSZENIE PRZYJĄŁ: Imię i nazwisko: DATA ZGŁOSZENIA: KRÓTKI OPIS ZAISTNIAŁEJ SYTUACJI:.. DD-MM-RRRR GODZINA ZGŁOSZENIA:.. HH:MM POWIADOMIONO SŁUŻBY RATOWNICTWA OGÓLNEGO TAK/NIE*: 1 2 3 * uzupełnić w przypadku wyboru tak UWAGI: czytelny podpis Dyspozytora przyjmującego zgłoszenie Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 12 / Stron 21

SKŁAD IMIENNY BRYGADY AWARYJNEJ: KIERUJĄCY AKCJĄ: DATA I GODZ. ROZPOCZĘCIA PRAC: ZAKRES WYKONANYCH ROBÓT ZABEZPIECZAJĄCYCH AWARIĘ: ZAKRES WYKONANYCH ROBÓT W RAMACH USUWANIA AWARII:. podpis Kierującego akcją.. data i godzina zakończenia prac Potwierdzam wykonanie prac.. Odpowiedzialny za eksploatację obiektu Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 13 / Stron 21

Straty gazu (w m 3 ).................... Przerwy i ograniczenia w usłudze przesyłowej: LP. Nazwa odbiorcy usługi przesyłowej Czas trwania przerwy / ograniczenia [ HH:MM ] Ilość niedostarczonego paliwa gazowego [ m 3 ].. podpis osoby odpowiedzialnej za ustalenie strat, przerw i ograniczeń.. data Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 14 / Stron 21

Załącznik Z.-02 PROTOKÓŁ Z USTALEŃ KOMISJI DOTYCZACY AWARII Nr.. KOMISJA W SKŁADZIE: 1............................................ Przewodniczący 2............................................ Sekretarz 3............................................ Członek Komisji 4............................................. Członek Komisji 5.............................................. Członek Komisji w oparciu o informacje z protokołu z awarii oraz zgromadzone dokumenty dotyczące przedmiotowej awarii (w załączeniu), po przeprowadzeniu analizy zaistniałych okoliczności, Komisja: I. USTALIŁA: 1. Przyczyna awarii: 2. Rodzaj i zakres skutków awarii w tym skutków dla środowiska naturalnego: II. WNIOSKUJE: Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 15 / Stron 21

ZAŁĄCZNIKI: 1. 2. DECYZJA DYREKTORA ODDZIAŁU.. data i podpis Sekretarza Komisji.. data i podpis Dyrektora Oddziału Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 16 / Stron 21

Załącznik nr Z.-03 HARMONOGRAM DYŻURÓW DOMOWYCH PRACOWNIKÓW na miesiąc... rok... Lp. Imię, nazwisko Nr telefonu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Podpis 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Sporządził:. Imię, nazwisko, data i podpis Zatwierdził:.. data i podpis Dyrektora/ Z-cy Dyrektora Oddziału Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 17 / Stron 21

Ewidencjonowanie awarii i usterek Realizacja czynności eksploatacyjnych Załącznik Nr Z.-04 Problemy? Potwierdzenie realizacji PD Zdarzenia eksploatacyjnego Czynność eksploatacyjna START TAK NIE STOP Procedura awaryjna Możliwa weryfikacja na miejscu? NIE Informacja wewnętrzna o problemie. START NIE Wpis w pole Uwagi PD Obsługi dodatkowej STOP TAK Problem potwierdzony? Potwierdzenie realizacji PD Obsługi dodatkowej Weryfikacja w ramach czynności Obsługa dodatkowa Informacja zewnętrzna o problemie nie wynikająca z czynności eksploatacyjnej TAK Kwalifikacja Usterka / Awaria AWARIA Zdarzenie AWARIA PD AWARII Fizyczne usunięcie Awarii Awaria USUNIĘTA USTERKA Zakończenie prac Komisji AWARIA ZAMKNIĘTA STOP Procedura usterek PD usterki Związany ze zdarzeniem w ramach którego zidentyfikowano problem Usterka usunięta na bieżąco? TAK (Usterka mała) Zamknięcie Protokołu usterki STOP Plan usunięcia usterki (protokół Usterki - SESP) NIE (Usterka duża) Usterka usunięta w ramach Obsługi dodatkowej? TAK Czynność eksploatacyjna Obsługa dodatkowa Potwierdzenie realizacji zdarzenia PD Obsługi dodatkowej NIE Kolejne planowane zdarzenie eksploatacyjne Potwierdzenie realizacji PD Zdarzenia eksploatacyjnego Odszukanie PD usterki STOP Zamknięcie PD usterki Edycja PD usterki, m.in.: - wprowadzenie daty usunięcia usterki - wskazanie zdarzenia zamykającego - wskazanie urządzenia usterki Kolorem pomarańczowym oznaczono czynności wykonywane w Systemie Paszportyzacji. Protokoły Dynamiczne (PD na diagramie) - bazodanowy zapis wybranych informacji o przebiegu czynności, w tym skan protokołu SESP. Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 18/ Stron 24

Załącznik Nr Z.-05 Postępowanie w przypadku zgłaszania do PAŻP informacji o upuście gazu do atmosfery w związku z awarią Formularz zamówienia NOTAM wg poniższego wzoru ma być wypełniony przez służby właściwego ODG i przesłany do PAŻP pod numer faksu: 22 574 7178, 22 574 7179, lub telefonicznie pod numerem 22-574 7174 oraz e-mailem: nof@pansa.pl. Dane ogólne zgłaszającego podaje ODG Informacje o miejscu awarii, która dotyczy zgłoszenie NOTAM - pole A) we wzorze formularza zamówienia NOTAM ma wartość stałą i będzie miało zawsze wpis- EPWW oznaczający teren Polski. Najbliższą miejscowość oraz współrzędne miejsca awarii - pole E) będą przekazane do ODG przez służby eksploatacyjne. Współrzędne miejsca zdarzenia należy ustalić na podstawie danych kartograficznych lub z odczytu z wykorzystaniem odbiornika GPS. Współrzędne maja być zapisane w następującym formacie xx 0 yy zz N aa 0 bb cc E Informacje do Pól B) i C) we wzorze formularza zamówienia NOTAM, dotyczące czasu trwania awarii podają służby eksploatacyjne, pole B) - czas wystąpienia zdarzenia - rzeczywisty lokalny oraz w polu C) - przewidywany czas zakończenia, w następującym formacie: data RRRR-MM-DD, czas GG:MM:SS Pole F) dotyczące dolnej wysokości występowania strefy zagrożenia dla lotnictwa ma wartość stałą i będzie miało zawsze wpis GND oznaczający poziom gruntu, Informacje zawarte w Polu G) dotyczące górnej granicy występowania strefy zagrożenia w metrach oraz zasięgu poziomego strefy promień oddziaływania w metrach, podaje ODG. Wyznaczenia górnej granicy wysokości i zasięgu występowania strefy zagrożenia wybuchem należy dokonać w oparciu o niżej przedstawiony algorytm. Wysokość do której sięga górna granica strefy należy podać w formularzu w metrach. Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 19/ Stron 24

Wzór formularza zamówienia NOTAM Procedura nr Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 20/ Stron 24

Algorytm wyznaczania górnej granicy wysokości i zasięgu występowania strefy zagrożenia dla lotnictwa podawane w Polu G) w formularzu zamówienia NOTAM. Parametry wymagane do wyznaczenia wymiarów występowania strefy zagrożenia wybuchem: Lp. Parametr Oznaczenie Jednostka 1 Pole przekroju Wylotowego A [m 2 ] 2 Maksymalne ciśnienie w odgazowywanej instalacji Pmax [bar] 3 Temperatura gazu odgazowywanej części instalacji T [K] 4 Współczynnik wypływu gazu Cd bezwymiarowy 5 Masa molowa gazu ziemnego M [kg/kmol] 6 Wysokość przekroju wylotowego gazu od powierzchni terenu H [m] 1. Wyznaczenie masowego natężenia wypływu gazu W przypadku gdy Pmax 850 mbar: W przypadku gdy Pmax 850 mbar: W obliczeniach należy przyjąć następujące wartości: Współczynnik wypływu gazu Cd= 0,9 Masa molową gazu ziemnego M=16,3257 kg/kmol Temperaturę gazu w odgazowywanej części instalacji T= 278 K Pole przekroju Wylotowego A [m2] wyznaczyć dla średnicy upustu lub średnicy nominalnej gazociągu DN w którym nastąpiło uszkodzenie i wypływ gazu. Uwaga: W przypadku gdy dla parametrów odgazowywanej instalacji masowe natężenie przepływu Qm osiągnie wartość przekraczającą wartości zawarte w tabelach NR 1 i Nr 2 należy przyjąć, że rozmiary strefy - zasięg poziomy i pionowy przekraczają wartości maksymalne odpowiadające danej średnicy wydmuchu. W formularzu zgłoszenia NOTAM należy podać informację że górna granica i promień strefy położone są powyżej maksymalnej wysokości i promienia odczytanych z tabel dla danej średnicy wydmuchu. 2.Odczyt zasięgu poziomego strefy występowania zagrożenia (promień okręgu, którego środkiem jest źródło emisji) Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 21/ Stron 24

Na podstawie wyznaczonego w punkcie 1 niniejszego algorytmu, masowego natężenia wypływu gazu oraz dla danej średnicy upustu DN, z tabeli Nr 1 należy odczytać zasięg poziomy strefy Xr wyrażony w metrach. Jest to promień okręgu strefy. Uwaga: W przypadku gdy w tabelach Nr 1 i Nr 2 nie ma podanej dokładnie średnicy upustu DN, należy przyjąć z tabeli najbliższą większą od rzeczywistej średnicę DN. 3. Odczyt zasięgu pionowego strefy występowania zagrożenia (wysokości) Xh Na podstawie wyznaczonego punkcie 1 niniejszego algorytmu, masowego natężenia wypływu gazu oraz dla danej średnicy upustu DN, z tabeli Nr 2 należy odczytać zasięg pionowy strefy Xh i powiększyć go o ewentualną wysokość kolumny wydmuchowej lub wysokość wzniesienia H nad poziom gruntu instalacji z której następuje wypływ gazu do atmosfery. Uwaga: Zgłoszenia należy dokonywać w zależności od wartości pionowego zasięgu strefy występowania zagrożenia i lokalizacji lotniska lub lądowiska (na podstawie współrzędnych lokalizacyjnych udostępnionych przez PAŻP) w stosunku do położonego upustu: - każdy upust gazu o wartości pionowego zasięgu strefy występowania zagrożenia powyżej 5 metrów, w promieniu 1 km w odniesieniu do współrzędnych lokalizacji lotniska lub lądowiska, - każdy upust gazu o wartości pionowego zasięgu strefy występowania zagrożenia powyżej 50 metrów, w promieniu od 1 do 2 km w odniesieniu do współrzędnych lokalizacji lotniska lub lądowiska, - każdy upust gazu o wartości pionowego zasięgu strefy występowania zagrożenia powyżej 100 metrów, w promieniu od 2 do 3 km w odniesieniu do współrzędnych lokalizacji lotniska lub lądowiska, - każdy upust gazu o wartości pionowego zasięgu strefy występowania zagrożenia powyżej 150 metrów, bez względu na położenie lotniska lub lądowisk Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 22/ Stron 24

Tabela Nr 1 Średnica nominalna upustu DN (mm) Natężenie 15 25 40 50 80 100 150 200 250 300 450 600 900 przepływu (kg/s) Zasięg poziomy strefy zagrożenia promień strefy Xr (m) 0.0002 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5 > 0.0002 0.002 1 1 1 1 1 1.5 2 2 2 2 2 2 2 > 0.002 0.005 1 1.5 2 2 2 2 2.5 2.5 2.5 3 3 3 3 > 0.005 0.01 2 2 2.5 3 3.5 3.5 4 4 4 4 4 4 4 > 0.01 0.02 2 2 3 3.5 5 5 6 6 6 6 6 6 6 > 0.02 0.05 2 3 5 6 6.5 7 8.5 9 9.5 9.5 9.5 9.5 9.5 > 0.05 0.1 2 3 5 7 10 10 11 11 12 12 13 13 13 >0.1 0.2 2 3 5 7 12 15 15 16 16 16 16 17 17 > 0.2 0.5 3 3 5 7 12 15 22 22 22 22 22 22 23 > 0.5 1 4 4 5 7 12 15 22 30 40 40 40 40 40 > 1 2 5 5 6 7 12 15 22 30 40 45 45 60 60 > 2 5 8 8 9 9 12 15 22 30 40 45 70 70 80 > 5 10 12 12 12 12 15 22 30 40 45 70 90 100 > 10 15 14 14 14 15 15 22 30 40 45 70 90 120 > 15 20 16 16 17 17 22 30 40 45 70 90 120 > 20 30 20 20 20 21 22 30 40 45 70 90 120 > 30 50 30 30 30 30 30 30 40 45 7 90 120 > 50 75 35 35 35 35 40 45 70 90 120 > 75 100 40 40 40 40 40 45 70 90 120 > 100 150 50 50 50 50 50 50 70 90 120 > 150 200 60 60 60 60 60 70 90 120 > 200 300 70 70 70 70 80 90 120 > 300 500 90 90 90 90 100 100 120 Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 23/ Stron 24

Tabela 2 Natężenie przepływu (kg/s) Średnica nominalna upustu DN (mm) 15 25 40 50 80 100 150 200 250 300 450 600 900 Zasięg pionowy strefy zagrożenia X b (m) 0.0002 2 2 2 2 2.5 2.5 2.5 3 3 3 4 4.5 6 > 0.0002 0.002 5 5 5 5 5 5 5.5 5.5 6 6 7 7.5 9 > 0.002 0.005 5 7 7 7 7 7 7.5 7.5 7.5 8 8.5 10 11 > 0.005 0.01 5 7 9 9 9 9 9 10 10 10 11 11 13 > 0.01 0.02 6 7 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 > 0.02 0.05 6 9 15 15 20 20 20 20 20 20 20 20 20 > 0.05 0.1 7 9 15 20 20 25 25 25 25 25 25 25 30 >0.1 0.2 9 9 15 20 25 30 30 35 35 40 40 40 40 > 0.2 0.5 15 15 20 20 30 35 40 45 45 45 45 45 45 > 0.5 1 20 20 20 20 30 35 40 50 60 60 60 60 60 > 1 2 25 25 30 30 35 40 50 60 70 70 80 80 80 > 2 5 40 40 40 40 45 45 60 70 80 90 100 110 120 > 5 10 60 60 60 60 60 70 80 90 100 120 140 150 > 10 15 70 70 70 70 70 80 80 90 110 140 150 170 > 15 20 80 80 80 80 80 80 90 110 140 160 180 > 20 30 100 100 100 100 100 100 100 120 150 180 210 > 30 50 120 120 120 120 130 130 130 140 170 200 240 > 50 75 150 150 150 150 160 160 180 210 260 > 75 100 170 170 170 170 170 180 200 220 280 > 100 150 210 210 210 210 210 210 230 240 290 > 150 200 240 240 240 240 240 250 270 320 > 200 300 300 300 300 300 300 310 340 > 300 500 380 380 380 380 380 390 410 Wydanie IV kwiecień 2016 Strona 24/ Stron 24