PROGRAM NAUCZANIA PRZYRODY W SZKOLE: I Wstęp Program przyrody jest przeznaczony do realizacji na IV etapie edukacyjnym. Adresowany jest do uczniów klas II III LO, którzy nie realizują nauki przedmiotów przyrodniczych w zakresie rozszerzonym (jest przedmiotem uzupełniającym). Opracowany zgodnie z podstawą programową wprowadzoną do realizacji Rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008r. Uczniowie klas II i III LO uzyskali już podstawową wiedzę z przedmiotów przyrodniczych w szkole podstawowej, gimnazjum, a także w I klasie LO realizując dopełnienie podstawy programowej z przedmiotów przyrodniczych program wykorzystuje wiadomości i umiejętności zdobyte na wcześniejszych etapach edukacyjnych. II. Założenia programu Głównym celem kształcenia tego przedmiotu jest sprawienie, że uczeń po zakończeniu cyklu będzie bardziej rozumiał świat przyrody, który go otacza, poprzez rozumienie metody naukowej, polegającej na stawianiu hipotez i ich weryfikowaniu za pomocą obserwacji i eksperymentów. Najważniejszym zadaniem nauczyciela każdego przedmiotu jest kształtowanie umiejętności wysokiego poziomu np. analizowania wyników prowadzonych obserwacji i wyciąganie z nich wniosków, rozumowania w naukach przyrodniczych Z celów wychowania program zwraca uwagę na kształtowanie postaw, poszerzanie zainteresowań, harmonijny i wszechstronny rozwój ucznia oraz zrozumienie i tolerancję wobec innych kultur, obyczajów, przekonań W programie przyrody duży nacisk położono na uczeń umie, rozumie Zakłada nauczanie przedmiotu przez nauczycieli biologii, fizyki, chemii i geografii. Jest zgodny z obowiązującą podstawą programową tego przedmiotu. Zajęcia będą realizowane z wykorzystaniem zaplecza doświadczalnego i pozostałych środków dydaktycznych szkoły. Zakłada także korzystanie z innych dostępnych uczniowi źródeł wiedzy. Realizacja zajęć z przyrody ma charakter interdyscyplinarny (wymaga to ścisłej współpracy nauczycieli przedmiotów przyrodniczych uczących w szkole). Główną metodą pracy jest zalecana w podstawie programowej metoda projektów uczniowskich oraz inne metody aktywizujące pracę uczniów. III Wybrane do realizacji wątki tematyczne.., 21., 1
IV Treści nauczania (wymagania szczegółowe) 21. ZDROWIE 21.1.FIZYKA Wymienia mechanizmy utraty ciepła przez organizm Wyjaśnia rolę ubioru w wymianie ciepła między ciałem ludzkim a otoczeniem 21.2. CHEMIA Analizuje ulotkę leku i omawia podane w niej informacje 21.3. BIOLOGIA Wyjaśnia, w jaki sposób organizm zachowuje homeostazę Opisuje stan zdrowia w aspekcie fizycznym, psychicznym i społecznym Analizuje wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na zdrowie 21.4. GEOGRAFIA Analizuje zdrowie jako wartość indywidualną i społeczną; Wyszukuje informacje o zagrożeniach wynikających z pobytu w odmiennych warunkach środowiskowych (doskonali umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji analizowania, porządkowania, porównywania ); Wskazuje sposoby zabezpieczenia się przed zagrożeniami środowiskowymi V Proponowane tematy zajęć, rozpisane szczegółowe cele edukacyjne, sposoby osiągania celów, założone osiągnięcia ucznia według wątków przedmiotowych 2
21.1. Fizyka Treść/temat 21.1 1) Fizyczne przyczyny wyboru właściwego ubioru. (2 godziny) Szczegółowe cele - podaje i wyjaśnia sposoby transportu ciepła, przewodniki i izolatory cieplne, i wyjaśnia mechanizmy utraty ciepła przez organizm, - opisuje zjawisko oraz podaje przyczyny przegrzania i wychłodzenia organizmu, - wyjaśnia rolę ubioru w wymianie ciepła. Sposoby osiągania celów - analiza tekstów popularnonaukowych na temat zjawiska przegrzania i wychłodzenia praca w grupach, - wyszukanie informacji w Internecie o odpowiednim ubiorze na różnych szerokościach geograficznych (prezentacje uczniowskie wycieczka do najciekawszych miejsc świata w różnych porach roku), - praca indywidualna z podręcznikiem karty pracy. podstawowe sposoby transportu ciepła, po trzy przykłady substancji, które są przewodnikami oraz izolatorami cieplnymi, mechanizmy utraty ciepła przez organizm, - podaje przyczyny przegrzania i wychłodzenia organizmu, - potrafi zaplanować właściwy ubiór na każdą porę roku w wybranych częściach świata. Założone osiągnięcia ponadpodstawowe - wyjaśnia na czym polegają zjawiska: przewodnictwa cieplnego, konwekcji i promieniowania, - wyjaśnia zjawisko przegrzania oraz wychłodzenia organizmu, - wyjaśnia rolę ubioru w wymianie ciepła między ciałem ludzkim a otoczeniem. 21.1 2) Jak unikać przeciążeń? Fizyka (1 godzina) - wyjaśnia, na czym polega zjawisko przeciążenia, trzy zasadnicze funkcje rodzaje sił działających na kręgosłup, - opisuje techniki wyznaczania sił występujących w kręgosłupie, - opisuje na czym polega praca oraz przeciążenie kręgosłupa mechanizmy powstawania jego przeciążeń, - opisuje warunki fizyczne, w jakich dochodzi do przeciążeń - wyszukanie informacji w Internecie o objawach występujących po przeciążeniu kręgosłupa praca domowa - analiza tekstu popularnonaukowego (np. biomechanika kręgosłupa) praca indywidualna (karta pracy ucznia) objawy występujące po przeciążeniu trzy zasadnicze funkcje kręgosłupa: ochrony rdzenia kręgowego, narządu ruchu, narządu podpory ciała, rodzaje sił działających na kręgosłup, dwa mechanizmy powstawania przeciążeń - opisuje warunki fizyczne, w jakich dochodzi do przeciążeń - podaje - wyjaśnia, na czym polega zjawisko przeciążenia, - opisuje przynajmniej jedną technikę wyznaczania sił występujących w kręgosłupie, - opisuje pracę kręgosłupa podczas podnoszenia ciężarów, - wyjaśnia, na czym polega przeciążenie 3
- podaje przykłady sprzętów ergonomicznych oraz zachowań ludzkich zapobiegających przeciążeniom przynajmniej trzy przykłady sprzętów ergonomicznych przynajmniej trzy przykłady zachowań ludzkich zapobiegających przeciążeniom 21.2. Chemia Treść/temat 21.2 Co należy wiedzieć o antybiotykach Szczegółowe cele edukacyjne Poznanie mechanizmu działania leku Poznanie wskazań i przeciwwska zań Poznanie dawkowania i czynników mających na nie wpływ Poznanie sposobu przechowyw ania leku Proponowane sposoby osiągania celów Praca uczniów z ulotką antybiotyku Analiza treści ulotki pod kątem mechanizmu działania, wskazań i przeciwwskazań, dawkowania i sposobu przechowywania Dyskusja o dobrych i złych stronach antybiotyków Obliczenie dawki leku na podstawie ilości antybiotyku na kg wagi ciała przy znanej wadze. Założone osiągnięcia ucznia wie, że godziny przyjmowania leku są ważne wyjaśnia, dlaczego lekarstw nie powinno się popijać kawą, herbatą czy napojami gazowanymi wyjaśnia, dlaczego w trakcie antybiotykowej terapii nie wolno spożywać alkoholu na podstawie ulotki oblicza dawkę leku uzasadnia konieczność przyjmowania leku o określonych godzinach definiuje pojęcie probiotyku, skutków ubocznych, wskazań i przeciwwskazań interpretuje warunki przechowywania leku i sposób ich podawania. 21.3. Biologia 21.4. Geografia Temat/treść Zdrowie jako wartość indywidualna i społeczna Szczegółowe cele edukacyjne 1. Poznanie definicji zdrowia według WHO 2. Poznanie wskaźników zdrowia fizycznego, Proponowane sposoby osiągania celów Wyszukiwanie informacji w Internecie. Sporządzenie mapy Założone osiągnięcia ucznia zna definicję zdrowia, potrafi wymienić różne wskaźniki zdrowia, 4
psychicznego, społecznego, duchowego, ekonomicznego, środowiskowego. 3. Poznanie czynników wpływające na stan zdrowia. 4. Zdobycie umiejętności unikania chorób. 5. Poznanie zależności między zdrowiem indywidualnym a społecznym Zagrożenia wynikające z pobytu w odmiennych warunkach środowiskowych. ABC zdrowia turysty. 1. Poznanie instytucji, w których można uzyskać bieżące informacje na temat chorób pojawiających się w różnych krajach i regionach oraz nt. obowiązkowych i zalecanych szczepień w przypadku wyjazdu do określonego regionu świata. 2. Poznanie źródeł zakażenia się, objawów oraz rejonów występowania chorób typowych dla określonych regionów świata (np. Afryka, Azja Pd.-Wsch., Ameryka Południowa). Poznanie sposobów zabezpieczenia się przed zagrożeniami wynikających z pobytu w różnych regionach świata - zasady profilaktyki i higieny tropikalnej. mentalnej dotyczącej wskaźników zdrowia. Burza mózgów nt. czynników wpływające na stan zdrowia. Dyskusja nt. Jak zachować zdrowie i uniknąć chorób? drzewo decyzyjne. Lub Dyskusja problemowa nt. zależności między zdrowiem indywidualnym i społecznym. Wyszukiwanie informacji w Internecie w ramach pracy domowej. Wykonanie posterów prezentujących choroby typowe dla określonych regionów świata. Sporządzenie mapy mentalnej dotyczącej zasad profilaktyki prozdrowotnej i higieny w krajach tropikalnych. wymienia czynniki wpływające na stan zdrowia, wie, jak zachować zdrowie i unikać chorób, zna wpływ poszczególnych elementów zdrowia indywidualnego na zdrowie społeczne Uczeń zna: instytucje, w których można uzyskać bieżące informacje na temat chorób pojawiających się w różnych krajach i regionach oraz nt. obowiązkowych i zalecanych szczepień w przypadku wyjazdu do określonego regionu świata, źródła zakażenia się, objawy oraz rejony występowania chorób typowych dla określonych regionów świata. Uczeń zna: zasady higieny w krajach tropikalnych wie, jak zabezpieczyć się przed zagrożeniami wynikających z pobytu w różnych regionach świata VI Propozycja kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia W szkole ponadgimnazjalnej stosowane są różnorodne metody oceny pracy ucznia, zgodne z przyjętym w szkole wewnątrzszkolnym i przedmiotowym systemem oceniania. 5
Sprawdzeniu stopnia opanowania wiadomości i umiejętności uczniów będą służyły zadania wykonywane przez poszczególnych uczniów mające na celu nabywanie biegłości w odczytywaniu, analizowaniu i interpretowaniu danych zawartych w różnych źródłach informacji. Ocenie podlegać będą działania wykonywane w ramach projektu edukacyjnego samodzielne zbieranie, selekcjonowanie, próba przedstawienia własnego stanowiska. Ocena umiejętności pracy w grupie i organizowania pracy własnej i grupowej. Przedmiotem oceny może być wypowiedź ustna, która sprzyja rozwojowi ucznia oraz pozwala na zwiększenie poziomu opanowania przez niego terminologii naukowej. Ocena wypowiedzi ustnej będzie uwzględniała: logiczny układ wypowiedzi poprawność merytoryczną zakres i poprawność stosowanej terminologii naukowej umiejętność ukazania związków i zależności między przedmiotami poprawność, płynność wypowiedzi Ocena prac pisemnych obejmuje: krótkie kartkówki z ostatnich lekcji prace klasowe (w tym testy osiągnięć, sprawdziany umiejętności ) karty pracy ćwiczenia wykonane na lekcji pisemne prace domowe Najtrudniej oceniać postawy ucznia. Ta ocena stopnia realizacji założonych w podstawie programowej osiągnięć wychowawczych, jest możliwa poprzez obserwację ucznia w różnych sytuacjach. Patrzymy np. jak uczeń radzi sobie w trudnych, często nowych dla niego sytuacjach, czy potrafi pracować w grupie, czy posiada zdolność komunikowania się z różnymi osobami. VII Ewaluacja programu analiza ocen uzyskiwanych przez uczniów, kwestionariusz dla nauczyciela bieżącej i systematycznej oceny programu, ankieta dla ucznia atrakcyjność metod i treści dla ucznia, po ewaluacji: wdrożenie wniosków (w tym ewentualne zmiany w programie). W opracowaniu materiału pod kierunkiem doradcy Anny Ruszczyk uczestniczyli: Joanna Charubin, Maria Jankowska, Małgorzata Jastrzębska, Maria Jurkiewicz, Anna Nitkiewicz, Jolanta Radgowska, Barbara Zyskowska. 6