Fot. Atls Jk prwidłowo NAPRAWIĆ TARAS LUB BALKON mgr inż. Mciej Rokiel Polskie Stowrzyszenie Mykologów Budownictw Odpdjące płytki, wykruszone fugi, spękne i odspjjące się podkłdy orz jstrychy, tkże przecieki przez płytę konstrukcyjną i zlewnie ścin pod trsem, to njczęstsze ojwy uszkodzeń trsu. Nprw wszystkich tych usterek to zdnie niełtwe. Trze owiem precyzyjnie ustlić przyczyny uszkodzeń, tych może yć rdzo wiele, zstosowć odpowiednie mteriły i przeprowdzić wszelkie prce nprwcze zgodnie ze sztuką udowlną. Przyczyn destrukcji trsu może yć rdzo wiele, jednk njczęściej występujące to: przesącznie się wody pod wrstwę użytkową, złe wykonstruownie i uszczelnienie dyltcji, złe wykonstruownie, mocownie i uszczelnienie oróek lchrskich orz lustrd, złe uszczelnienie progu drzwiowego, niewłściw kolejność wrstw konstrukcji trsu, wykrplnie się wilgoci w konstrukcji i wniknie pry wodnej z położonych pod trsem pomieszczeń. Przyczyną destrukcji trsu może yć tkże pró nprwy wrstwy użytkowej polegjąc jedynie n skuciu odpdjących płytek i wykonniu nowej okłdziny, co może yć dodtkowo kosztowną lekcją dl inwestor. Niekiedy usterki w wykonniu trsu mogą kumulowć się z usterkmi w wykonniu termoizolcji przyległych przegród, co dodtkowo utrudni ustlenie przyczyn zwilgoceni (fot. 1). Skąd się iorą usterki? Przystępując do nprwy trsu, trze wiedzieć, jkie zjwisk występują w poszczególnych wrstwch konstrukcji i czym mogą się one ojwić. Podstwowym ociążeniem trsu jest ociążenie termiczne (zminy tempertury, cykle zmrzni-odmrzni) w połączeniu z oecnością wilgoci/ wody. Dziłni nprwcze powinny więc yć im podporządkowne i umożliwić poprwną prcę w zkresie tempertur od 30 nwet do +0 C. Tempertur powierzchni płytek n trsie czy lkonie, zwłszcz tych w ciemnych kolorch i od południowej strony, może podczs letnich upłów dochodzić nwet do +0 C, w czsie urzy z intensywnymi opdmi deszczu oniżyć się gwłtownie do kilkunstu stopni. W zimie dochodzą do tego jeszcze niemłe ociążeni wynikjące z przejść przez zero może ich yć w ciągu jednej zimy nwet sto kilkdziesiąt. Tk duż różnic tempertur powoduje znczne zminy wymirów. Jeśli odległość między dyltcjmi wynosi 3 m, różnic tempertur 0 C (doow zmin tempertury okłdziny cermicznej i jstrychu), to zmin długości tkiego odcink jstrychu wynosi od 1, do 1,9 mm, dl okłdzin cermicznych od 0, do 1,2 mm. Podczs szokowego schłdzni powierzchni połci w lecie, np. n skutek gwłtownej urzy, różnic zmin długości okłdziny cermicznej i jstrychu wynosi od 0,3 do 1,3 mm. Biorąc pod uwgę roczny grdient temperturowy (zim-lto) rzędu 100 C, różnic zmin długości trzymetrowego odcink okłdzin i jstrychu wynosi od 0, do 2, mm. Odksztłceni te, przy rku włściwie wykonstruownych dyltcji są gtówną przyczyną uszkodzeń konstrukcji (fot. 3). Inną przyczyną może yć tkże złe zmocownie oróek lchrskich i/lu zyt głęokie wsunięcie ich pod okłdzinę cermiczną (fot. 4). Złe wykonnie jstrychu skutkuje często spęknimi pojwijącymi się jeszcze przed ułożeniem okłdziny cermicznej (ptrząc n fot. i, możn mieć wątpliwości, czy przewidzin ył hydroizolcj podpłytkow). Po wejściu n powierzchnię trsu przedstwionego n fot. pod spęknym jstrychem dło się słyszeć chlupot wody, któr wydostwł się przez spękni. Przyczynę tkiego stnu rzeczy pokzuje fot.. Pod jstrychem wykonno wnnę ze zgrzew- Fot. 1. Wypływ skroplin spod ościeży okn pod lkonem/trsem może świdczyć tkże o łędch w ociepleniu ściny Fot. 2. Zwilgoceni strefy cokołowej w pomieszczeniu mogą sugerowć łędy w uszczelnieniu styku połci ze ściną. Przyczyną jednk mogą yć tkże łędy w termoizolcji połci ze ściną 42 EKSPERT BUDOWLANY nr 4/201 www.ekspertudowlny.pl
nej memrny dchowej, którą wyciągnięto pond powierzchnię i zmocowno w ścinch, le w tki sposó, że uszczelnienie tego miejsc jest w zsdzie niemożliwe. Jedyn możliw nprw tego trsu to zerwnie wszystkich wrstw do płyty konstrukcyjnej i ponowne wykonnie cłej konstrukcji, le zgodnie z zsdmi sztuki udowlnej. Etpy prc nprwczych krok po kroku Jk więc postępowć, kiedy możn pozostwić część wrstw konstrukcji trsu, kiedy konieczne jest wykonnie go od now. Nleży przede wszystkim kierowć się podstwową zsdą, któr mówi, że wszystkie wrstwy łędnie wykonstruowne, których nprw jest niemożliw, trze usunąć. Przez nprwę nleży tu rozumieć możliwość ndni powierzchni tkiej postci (wymirów, ksztłtu, gruości, funkcji itp.), y spełnił on wymogi sztuki udowlnej i mogł współprcowć z nowymi wrstwmi konstrukcji. Fot. 3. Wynik zyt dużego rozstwu dyltcji (), orz sytucji, gdy płytki cokolik zchodzą z płytki lkonu () Trs nd pomieszczeniem ogrzewnym z wrstwą użytkową z płytek powinien mieć dwie hydroizolcje i proizolcję. Izolcj podpłytkow z elstycznego szlmu zpoieg wnikniu wody w jstrych dociskowy, ntomist drug hydroizolcj (tzw. międzywrstwow), w rzie uszkodzeni uszczelnieni podpłytkowego, zezpiecz przed wnikniem wody w głęsze wrstwy i w konsekwencji przed przeciekmi. Jeżeli hydroizolcj międzywrstwow nie jest wykonywn jko oson wrstw, to proizolcj pod dociepleniem musi pełnić funkcję hydroizolcji. W tkim przypdku zmist hydroizolcji międzywrstwowej stosuje się wrstwę rozdzieljącą, np. z dwóch wrstw folii. Nleży jednk pmiętć, że jkiekolwiek uszkodzenie (lu niedokłdność wykonni) uszczelnieni zespolonego skutkuje wnikniem wody w głą konstrukcji. Blkon jest elementem prostszym, występuje jedynie wrstw spdkow (o ile płyt nie jest wykonn ze spdkiem), izolcj podpłytkow i okłdzin cermiczn. Ukłdnie proizolcji, termoizolcji i hydroizolcji międzywrstwowej Jeżeli płyt nośn nie m wykonstruownego spdku, wynoszącego 1, 2% (minimum 1%), nleży wykonć n niej wrstwę spdkową. Kolejną wrstwą jest proizolcj. Funkcję proizolcji mogą pełnić ppy lu folie proizolcyjne, smoprzylepne memrny itumiczne, jk również itumiczne, modyfikowne polimermi msy KMB. W typowych sytucjch sprwdzją się również roztwory sfltowe, o ile są nkłdne przynjmniej dwukrotnie (nie licząc wrstwy gruntującej). Jeżeli proizolcj m pełnić funkcję izolcji międzywrstwowej, to do wykonni tej wrstwy stosuje się zzwyczj rolowe mteriły itumiczne orz msy KMB. Proizolcję nleży ukłdć n suchym podłożu, co ozncz, że n wrstwie spdkowej z gotowych zprw (np. typu PCC) możemy to zroić już po kilku dnich, le jeśli zstosowny zostł eton lu zprw cementow, trze odczekć około 3 3, tygodni. Wrstw t musi yć mocown do konstrukcyjnej części ściny (jeżeli ścin jest docieplon to pod termoizolcją cokołu). N proizolcji ukłd się termoizolcję połci. Może to yć styropin klsy EPS 200 lu wyższej lu polistyren ekstrudowny (XPS), zwny potocznie styrodurem. Płyty powinny mieć frezowne orzeż, w innym przypdku nleży je ukłdć w dwóch wrstwch, z przesunięciem szczelin. Szczególnie nieezpieczne jest stosownie złej jkości styropinu, nieodpornego n długotrwły ncisk i o niewielkiej wytrzymłości mechnicznej. Uwg: pierwsz wrstw płyt ociepleni ściny pod okpem (rys. 1) powinn yć z tkiego smego mteriłu co termoizolcj połci. Nstępną wrstwą jest izolcj międzywrstwow. N styropinie ukłd się n sucho ppę podkłdową i do niej, metodą zgrzewni, przyklej ppę, któr stnowi włściwą izolcję przeciwwodną. Jeżeli w tym miejscu wykonywn jest wrstw rozdzieljąc, to wykonuje się ją z folii z tworzyw sztucznego. Wykonnie jstrychu dociskowego i okłdziny cermicznej Dużo łędów wiąże się tkże z wykonniem jstrychu dociskowego i okłdziny cermicznej. Jstrych dociskowy powinien mieć gruość minimum cm i wytrzymłość n ścisknie nie mniejszą niż 20 MP (jstrych klsy C20, eton klsy C1/20 (dwny B20)). Jest on jest mteriłem n zie cementu, dltego cechuje się skurczem wynikjącym ze specyfiki procesu hydrtcji cementu i odprowni ndmiru wody. Niezleżnie od skurczu włsnego, jstrych podleg tkże ruchom termicznym, przy złożeniu różnicy Fot. 4. Przyczyną uszkodzeń może yć złe zmocownie oróek lchrskich i/lu zyt głęokie wsunięcie ich pod okłdzinę cermiczną Fot.,. Nieprwidłowe wykonnie jstrychu skutkuje często spęknimi pojwijącymi się jeszcze przed ułożeniem okłdziny cermicznej. Uniemożliwi też poprwne wykonnie i uszczelnienie dyltcji owodowych orz wpustów. Tk sytucj wymg często usunięci wszystkich wrstw, ż do płyty nośnej 44 EKSPERT BUDOWLANY nr 4/201 www.ekspertudowlny.pl
Fot.. Tkie ułożenie ppy nie może yć trktowne jko wykonnie dyltcji owodowej. Dodtkowo widoczny przewód elektryczny, którego uszczelnienie jest rdzo kłopotliwe. Brk koordyncji poziomów wrstw w oszrze progu drzwiowego Rys. 1. Termoizolcj okpu trsu nd pomieszczeniem ogrzewnym schemt: 1 ścin, 2 płyt konstrukcyjn, 3 termoizolcj ściny, 4 termoizolcj połci styropin min. EPS 200 lu polistyren ekstrudowny XPS, 4* termoizolcj strefy ściny pod okpem styropin min. EPS 200 lu polistyren ekstrudowny XPS, jstrych dociskowy Rys. Atls 1 2 3 1 2 3 4 Rys. 3. Uszczelnini dyltcji z pomocą tśmy: 1 płytk cermiczn, 2 gruntownie oków szczeliny, 3 wypełnienie elstyczne szczeliny dyltcyjnej (uszczelnicz silikonowy lu poliuretnowy), 4 klej typu flex, elstyczn zprw uszczelnijąc, tśm uszczelnijąc, sznur dyltcyjny, wypełnienie dyltcji Rys. M. Rokiel tempertur rzędu 100 C (od 30 do +0 C). Wielkość odksztłceń jest dość znczn, n jednym metrze długości może dochodzić do 0, 1 mm. Dltego rdzo wżne jest strnne i przemyślne konstruownie dyltcji, zwłszcz, gdy połć m dużą powierzchnię (rzędu kilkuset m 2 ) i nieregulrny ksztłt. Rodzj dyltcji i ich funkcję przedstwi tel. Dyltcje jstrychu są ściśle powiązne z dyltcjmi w okłdzinie cermicznej. Poz tym różnic odksztłceń płytki i jstrychu powoduje powstwnie dodtkowych nprężeń ścinjących n styku płytk-podłoże orz nprężeni w podłożu i w smej płytce. Brk dyltcji umożliwijących kompenscję tych wszystkich odksztłceń powoduje powstwnie nprężeń i niekontrolownych uszkodzeń w podłożu, okłdzinie (płytkch, spoinch) lu w oszrze styku wrstw. Do wykonni okpu zdecydownie njlepiej ndją się systemowe, prefrykowne profile. Dlczego jest to rozwiąznie njlepsze? Systemowy profil gwrntuje odpowiednią (ni z dużą, ni z młą) głęokość osdzeni, połączoną z odpowiednim zmocowniem mechnicznym. Z trdycyjnymi orókmi różnie yw. Ale istotniejsze jest dopsownie systemowego profilu do rodzju wrstwy użytkowej, dodtkowe ksztłtki (nrożne, dyltcyjne, odojniki, hki i rynny) orz możliwość wrintowni rozwiązni okpu. Tkże ksztłt i fktur powierzchni profilu ułtwi poprwne uszczelnienie tego newrlgicznego elementu. Nie ez znczeni jest tkże rdzo estetyczny wygląd profilu i smego okpu (rys. 2). Uwg n dyltcje Dyltcje strefowe jstrychu i okłdziny cermicznej przechodzą przez o elementy konstrukcji orz uszczelnienie zespolone. Muszą mieć one tę smą szerokość i idelnie 4 11 10 1 2 3 4 9 Rys. 2. Okp trsu ndziemnego wykonstruowny z zstosowniem systemowego profilu rzegowego: 1 elstyczn ms silikonow, 2 płytk cermiczn, 3 zprw spoinując, 4 klej do płytek, tśm uszczelnijąc, elstyczny szlm uszczelnijący, jstrych dociskowy, izolcj międzywrstwow 2* pp termozgrzewln lu wrstw rozdzieljąc z folii PE, 9 termoizolcj, styropin klsy min. EPS 200 lu polistyren ekstrudowny (XPS), 10 profil okpowy wklejny n elstyczną żywicę, 11 sznur dyltcyjny. Możliwe jest zstosownie elstycznego szlmu do mocown systemowych profili, o ile szlm nie dził n nie korozyjnie i jest to systemowe rozwiąznie Rys. Atls 9 Rys. 4. Przykłd wykonstruowni i uszczelnieni dyltcji w okłdzinie z płytek cermicznych: 1 płytk cermiczn, 2 fug lkonow, 3 gruntownie oków szczeliny, 4 wypełnienie elstyczne szczeliny dyltcyjnej (uszczelnicz silikonowy lu poliuretnowy), pski folii zpoiegjące przywierniu msy elstycznej do dn szczeliny, klej typu flex, tśm uszczelnijąc, elstyczn zprw uszczelnijąc, 9 jstrych Rys. M. Rokiel 4 EKSPERT BUDOWLANY nr 4/201 www.ekspertudowlny.pl
Typy dyltcji orz ich funkcj Typ dyltcji Dyltcj konstrukcyjn udynku Dyltcj rzegow (owodow, skrjn) Dyltcj pośredni (strefow) Dyltcj kontroln Dyltcj n połączenich wrstw konstrukcji trsu z elementmi o innych włściwościch (dyltcj montżow) Funkcj dyltcji Oddziel poszczególne części udynku. Zwsze przechodzi przez wszystkie wrstwy konstrukcji Oddziel wrstwy konstrukcji trsu od ścin, słupów i innych sztywno wudownych elementów Przeieg przez cłą wysokość jstrychu, dzieląc go n niezleżne części Ogrnicz możliwość tworzeni się rys skurczowych w oręie pol ogrniczonego dyltcjmi pośrednimi, rzegowymi orz konstrukcyjnymi udynku Np. oddzielenie jstrychu od krtek wpustowych ci szczeliny szerokości mm. Dyltcje rzegowe (owodowe) konstruuje się w celu oddzieleni wrstw wykończeniowych trsu od stłych elementów udynku (ścin, cokołów, slupów). Do wypełnieni stosuje się njczęściej styropin (pski szerokości 10 mm). Dyltcje montżowe wykonuje się, wypełnijąc szczeliny msą elstyczną. Ich szerokość musi yć równ szerokości spoin w okłdzinie cermicznej, le nie mniejsz niż mm. Ostteczny rozkłd pól dyltcyjnych zleży od konstrukcji i ksztłtu trsu, jego loklizcji orz zorientowni względem stron świt, się pokrywć. Jkiekolwiek przykrycie tkiej dyltcji płytkmi okłdzinowymi prowdzi nieuchronnie do ich spękni. Przyjmuje się, że n trsch i lkonch ok zdyltownej powierzchni nie powinien yć dłuższy niż 2 2, m. Optymlnym ksztłtem jest kwdrt, w innych sytucjch nleży dążyć do tego, y proporcje między okmi pol yły do sieie zliżone, le nie większe niż 2:1. Sposó uszczelnini dyltcji z pomocą tśmy ilustruje rys. 3. Szerokość dyltcji strefowych jstrychu nie może yć mniejsz niż 10 mm. Wykonwcy często lekcewżą te zleceni, wykonując dyltcję w post tkże zstosownej okłdziny cermicznej (zwłszcz jej koloru). Mirodjn jest jednk zwsze dokłdn nliz, związn z określeniem zkresu odksztłceń termicznych mteriłu. Dltego nprw konstrukcji trsowych nie powinno się wykonywć według włsnych przypuszczeń, ocenę przyczyn uszkodzeń i oprcownie technologii nprwy nleży pozostwić specjlistom. Może się zdrzyć, że jstrych w nprwinym trsie dyltowny jest n pol 4 4 m i nie wykzuje żdnych uszkodzeń, wówczs jego ncinnie jest ezcelowe. Konieczne jest jednk dodtkowe zdyltownie smej okłdziny cermicznej, szczegół pokzuje rys. 4. Izolcję podpłytkową wykonuje się z elstycznego szlmu, niskonsiąkliwe płytki, np. gresowe, (o wymirch nie przekrczjących 33 33 cm) klei się n elstycznym (klsy min. C2S1) kleju. Szerokość spoin dl tkich płytek powinn wynosić mm, dl młych płytek przynjmniej mm. Mocownie rierek Jeśli chodzi o osdzenie rierek, njlepszym rozwiązniem jest mocownie lustrdy do oku lu spodu konstrukcji. Mocując lustrdę od góry, nleży zdć o to, y ył on zmocown w płycie konstrukcyj- reklm EKSPERT BUDOWLANY nr 4/201 www.ekspertudowlny.pl 4
GRUPA BUDOWA nej, nie w jstrychu dociskowym. W przypdku trsów remontownych może z tym yć prolem, wówczs do spodu lustrdy nleży przyspwć wsporniki, długości 2 30 cm, tworząc stopkę w ksztłcie litery T lu X i zezpieczyć ją ntykorozyjnie, np. żywicą epoksydową. W jstrychu dociskowym nleży wykuć ruzdy, głęokości około 3 cm, i osdzić w nich stopkę n klej lu zprwę epoksydową lo n system zprw PCC (minerln zprw ntykorozyjn, wrstw sczepn, zprw reprofilcyjn). Drug możliwość to zkotwienie stlowej mrki (rys. ) umożliwijącej osdzenie lustrdy (czkolwiek rozwiąznie to w trsch nie może yć stosowne ezkrytycznie chodzi o gruość Rys.. Przykłdowy sposó mocowni i uszczelnieni lustrdy w nprwinym trsie wrstw użytkow z płytek cermicznych (rozwiąznie to w trsch nie może yć stosowne ezkrytycznie chodzi o gruość i prmetry wytrzymłościowe jstrychu dociskowego): 1 płytk cermiczn, 2 klej do płytek. 3 elstyczny szlm uszczelnijący, 4 jstrych dociskowy, tśm uszczelnijąc, sznur dyltcyjny, elstyczn ms silikonow, stlow mrk (kotw) mocując słupek lustrdy (zezpieczon ntykorozyjnie), 9 stlowy słupek lustrdy (zezpieczony ntykorozyjnie) Rys. Atls Fot.. Uszkodzenie dyltcji rzegowej n skutek zyt dużych ruchów termicznych i niewłściwego nłożeni msy dyltcyjnej (). Uszkodzeni spoin n skutek łędów w wykonniu dyltcji () Rys. M. Rokiel i prmetry wytrzymłościowe jstrychu dociskowego). Podne w tym rtykule przykłdy uszkodzeń trsów i lkonów orz sposoy ich nprwy nie oejmują wszystkich możliwych uszkodzeń (czy też ich wrintów), jednk ze względu n specyfikę konstrukcji trsu i zchodzące w niej zjwisk występują one rdzo często. Do tego dochodzą jeszcze uszkodzeni okłdziny cermicznej, których przyczyną może yć zrówno sm jstrych, jk i płytki. Wieloletnie zniedni lu zstosownie mteriłów złej jkości może prowdzić do uszkodzeń smej płyty konstrukcyjnej. promocj dnik Ekspert 92300 10112 0 1> trsów ABCi lkonów Pordnik dl inwestorów Ekspert Budowlny ISSN 2300-1011 Wydnie specjlne ABC nkłd 000 egz. i wykonwców 1/201 cen: 30 zł (w tym % VAT) Pordnik Ekspert Pordnik Ekspert Pordnik Ekspert Pordnik Ekspert NOWOŚĆ! PORADNIK ABC TARASÓW I BALKONÓW PORADNIK DLA INWESTORÓW I WYKONAWCÓW 1 STRON, CENA 30 ZŁ fot. Liet www.ksiegrnitechniczn.com.pl 4 EKSPERT BUDOWLANY nr 4/201 www.ekspertudowlny.pl