Zastosowanie tomografii stożkowej w implantologii stomatologicznej dr Tomasz Śmigiel, tech. radiolog Jakub Baran Implantologia stomatologiczna jest dziedziną stomatologii zajmującą się odbudową uzębienia za pomocą implantów zębowych. Pozwala na trwałą poprawę wyglądu estetycznego oraz na prawidłowe funkcjonowanie mechaniki narządu żucia, która została zaburzona utratą TITLE: The use of conical tomography (CBCT) in implantology STRESZCZENIE: Tomografia stożkowa (CBCT) staje się obecnie niezbędnym narzędziem w pracy stomatologa, szczególnie w dziedzinie implantologii. Tego typu badanie pozwala na dokładne przeanalizowanie zmian i anomalii m.in. w obrębie kości żuchwy i szczęki. SŁOWA KLUCZOWE: tomografia stożkowa, implantologia SUMMARY: Conical tomography (CBCT) is now becoming an essential tool for dental work, particularly in the field of implantology. This type of study allows you to precisely analyze the changes and anomalies including within the jaw bone and jaw. KEY WORDS: conical tomography, implantology zębów. Aby jednak cały proces implantacji zakończył się sukcesem, potrzebne jest precyzyjne zaplanowanie zabiegu, co pozwoli zmniejszyć do minimum możliwość napotkania niespodziewanych problemów. Niewątpliwie najważniejszym aspektem obecnych czasów staje się dobór odpowiedniej techniki obrazowania, która pozwoli na precyzyjne przygotowanie planu wszczepienia implantu. Tomografia stożkowa (CBCT), a dokładniej mówiąc informacje diagnostyczne, których dostarcza, pozwala na bezpieczne zaplanowanie nawet najbardziej skomplikowanego zabiegu. Jedną z wielu zalet tomografii stożkowej jest możliwość oceny miejsca planowanego wszczepu w trzech rzutach (a. osiowym, b. czołowym oraz c. strzałkowym). 1 1b fot. archiwum autorów 1a 1c Ryc. 1. Wynik badania CBCT. Jest to okno poglądowe, gdzie wstępnie analizujemy warunki pacjenta przed zabiegiem implantacji. Możemy tu między innymi ocenić kształt żuchwy, strukturę oraz gęstość kości, a także wszelkie zmiany oraz anomalie znajdujące się w obrębie kości żuchwy i szczęki oraz zatok szczękowych mogących utrudnić planowany zabieg Ryc. 1a-c. Rzut osiowy, czołowy i strzałkowy 80
t w ó j p r z e g l ą d s t o m a t o l o g i c z n y 1-2/2015 r a d i o lo g i a Funkcjonalne oprogramowanie zastosowane do odczytu badania tomografii CBCT pozwala także na dokładną lokalizację kanału żuchwy. Ma to ogromne znaczenie w przypadku dobierania rozmiaru implantu. Za pomocą tej funkcji można uniknąć ryzyka uszkodzenia nerwu zębodołowego żuchwy, wiedząc, na jakiej pozycji i głębokości się on znajduje. Podobna sytuacja tyczy się kości szczęki, gdzie możliwość dokonywania bardzo dokładnych pomiarów, szczególnie w obrębie zębów przedtrzonowych i trzonowych, uchroni nas przed przypadkowym spenetrowaniem światła zatoki szczękowej podczas implantacji. 2 Ryc. 2. Pierwszy etap wyznaczania kanału żuchwy. Na widocznym przekroju pantomograficznym znajdujemy odpowiednią warstwę przekroju, tak aby znaleźć otwór bródkowy. Od tego momentu zaczynamy wyznaczanie kanału za pomocą stawiania pomarańczowych kropek widocznych na obrazie 3 Ryc. 3. Przesuwając przekrój pantomograficzny w kierunku językowym lub wargowym, znajdujemy najszersze miejsca wyznaczanego kanału i stawiamy kolejne pomarańczowe kropki, które tworzą zarys całego kanału 4 Ryc. 4. W pełni wyznaczony przebieg kanału nerwu zębodołowego żuchwy oraz możliwość pogrubienia warstwy danego przekroju, pozwalają uzyskać typowy obraz panoramiczny z uwidocznionym kanałem 81
Ryc. 5. Okno planowania zabiegu implantologicznego. To tutaj mamy możliwość dokonania wszystkich potrzebnych pomiarów mających na celu dobór odpowiedniego implantu do danego przypadku, a następnie możliwość jego wirtualnego wstawienia w kość pacjenta Ryc. 6. Obraz radiologiczny przedstawiający przekrój transsektalny, w którym widzimy przebieg nerwu, a także znamy miary wysokości oraz szerokości wyrostka Ryc. 7. Wstawienie wirtualnego implantu spełniającego warunki dla wcześniejszych pomiarów. Położenie implantu (głębokość, nachylenie, odległość od brzegów wyrostka) modyfikujemy za pomocą czerwonych punktów zaznaczonych na implancie 5 6 7 Wyznaczenie przebiegu kanału nerwu zębodołowego żuchwy oraz wykonanie pomiaru od szczytu wyrostka do nerwu zębodołowego nie pozwala nam jeszcze na prawidłowe zaplanowanie zabiegu implantacji. Aby perfekcyjnie zaplanować cały zabieg, oprócz pomiaru wysokości wyrostka potrzebny jest jeszcze wymiar mezjalno-dystalny oraz przednio-tylny, czyli uwidaczniający szerokość wyrostka. Możliwość wykonywania pomiarów w tych przekrojach daje tylko badanie tomograficzne. Na zdjęciach dwuwymiarowych jest to niemożliwe ze względu na nakładające się na siebie warstwy anatomiczne. Dlatego dzięki trójwymiarowym możliwościom analizy danego badania za pomocą tomografii stożkowej implantolodzy mają sposobność doboru odpowiedniego implantu dla danego przypadku oraz mogą bardzo precyzyjnie określić jego położenie w kości pacjenta. 82
t w ó j p r z e g l ą d s t o m a t o l o g i c z n y 1-2/2015 r a d i o lo g i a 8a reklama SPECJALISTYCZNE BADANIA TOMOGRAFICZNE CBCT Wykonujemy tomografię wycinkową zębów do leczenia: ENDODONTYCZNEGO USUNIĘCIA ZĘBÓW ZATRZYMANYCH TORBIELI IMPLANTACJI Możliwość wykonywania rzeczywistych pomiarów 1:1. Klasyczne zdjęcie rtg widoczne niedopełnione kanały w zębie trzonowym. Dopiero przestrzenny obraz pokazuje, jak duży zanik kości natąpił wokół problematycznego zęba. Katowice ul. Św. Jacka 14 Pon Pt: od 9 do 19:00 Tel. 669 669 532 www.3dtomo.pl 83
Ryc. 8a-d. Obraz trójwymiarowej rekonstrukcji, na którym mamy wizualny podgląd wybranego przez nas implantu (kolor czerwony) oraz automatycznie dobieranego łącznika (kolor żółty). Dodatkowo za pomocą aplikacji umożliwiającej ściąganie kości z badanej okolicy mamy wgląd w ułożenie implantu względem innych zębów oraz względem wyznaczonego już wcześniej kanału nerwowego 8b 8c 8d Mając tak dokładne możliwości diagnostyczne, a także możliwości wykonywania pomiarów, lekarze oraz chirurdzy stomatologiczni są w stanie precyzyjnie zaplanować zabieg, aby odbył się on bez jakichkolwiek komplikacji. Obrazowanie za pomocą tomografii stożkowej pozwala nie tylko na bezpieczne przeprowadzenie zabiegu, ale również, ze względu na niskie dawki promieniowania, umożliwia stałą kontrolę nad wszczepem. 84