WSPÓLNA POLITYKA ROLNA UE Część I Prof. dr hab. Walenty Poczta 2016/2017 r.
Przesłanki utworzenia WPR Nadzieja na dobrobyt gospodarczy i społeczny wymagała uwzględnienie spraw rolnictwa Wyżywienie w okresie powojennym - jedna z trosk gospodarczych i społecznych Różnice w poziomie cen żywności Niekorzystna struktura agrarna
Przesłanki utworzenia WPR Niskie wyposażenie rolnictwa w maszyny i urządzenia Wysokie zasoby siły roboczej Niska produktywność podstawowych czynników wytwórczych (ziemi, pracy, kapitału) Stopień samowystarczalności żywnościowej Wspólnot w granicach 85%
Francja Niemcy Włochy Holandia Belgia Luksemburg Europejska Wspólnota Gospodarcza produkcja rolna nie może być kształtowana przez swobodnie działające mechanizmy rynkowe
Uznano zatem niejako, że bez zintegrowania rolnictwa nie jest możliwy cały proces integracji w pozostałych obszarach życia gospodarczego
Traktat Rzymski art. 38-47 Podstawowe cele Wspólnej Polityki Rolnej (art. 39) : stabilizacja rynku produktów rolnych równoważenie podaży i popytu, zapewnienie ciągłości zaopatrzenia dostępności zasobów, umożliwienie konsumentom zakupu żywności po rozsądnych cenach,
Traktat Rzymski art. 38-47 Podstawowe cele Wspólnej Polityki Rolnej (art. 39) : podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego, racjonalizację produkcji i optymalizację zastosowania czynników produkcji, odpowiedni poziom dochodów rolnych.
Dla realizacji tych celów Traktat Rzymski przewidywał: 1. utworzenie wspólnej organizacji rynku produktów rolnych; 2. jednolitą politykę cenową; 3. utworzenie wspólnych funduszy finansowania rolnictwa.
1958 rok - Konferencja Rolna EWG w Stresa (we Włoszech), w oparciu o przyjęte w Traktacie cele Wspólnej Polityki Rolnej, opracowano jej pierwsze i główne zasady: jednolitości rynku preferencji produkcji rolnej krajów Wspólnoty solidarności finansowej
Jednolitość rynku oznacza swobodny przepływ towarów rolnych między państwami członkowskimi (wolny rynek wewnątrz Wspólnoty), wprowadzenie wspólnych cen i jednolitych regulacji funkcjonowania rynku rolnego (ochrona przed konkurencją zewnętrzną, jednakowe reguły handlu z krajami trzecimi, wspólne przepisy sanitarne)
Preferencja produkcji rolnej krajów Wspólnoty przyznaje priorytet w zaopatrzeniu rynku wewnętrznego produktami rolnymi wytworzonymi na terenie krajów członkowskich, chroniąc jednocześnie rynki wewnętrzne przed tańszymi produktami z importu
Solidarność finansowa zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do solidarnego uczestnictwa w kosztach funkcjonowania wspólnego rynku produktów rolnych co w praktyce oznacza, że kraje zamożniejsze, o relatywnie niewielkim znaczeniu rolnictwa finansują WPR w krajach biedniejszych oraz tych, gdzie rolnictwo ma większe znaczenie gospodarcze i społeczne
Generalnie politykę rolną EWG można podzielić na: politykę rynkowocenową politykę strukturalną
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa (FEOGA) (utworzony w 1962 w celu finansowania WPR) dzielił się na sekcje: fundusz "Gwarancje" fundusz "Orientacje"
Wspólna Polityka Rolna Polityka strukturalna Polityka rynkowo-cenowa Wewnętrzna: Zewnętrzna (protekcjonizm): system cen minimalnych (bazowa, minimalna, interwencyjna) system cen docelowych (orientacyjna, wskaźnikowa) zakupy interwencyjne i magazynowanie nadwyżek przeznaczanie produktów rolnych i żywnościowych na cele nieżywnościowe kwotowanie wielkości produkcji dopłaty bezpośrednie dla producentów rolnych redukcja kosztów produkcji (instrumenty polityki kredytowej, dotacje do środków produkcji, polityka podatkowa) ceny wejścia (ceny minimalne importu, progu, śluzy) obciążenia importowe (cła, opłaty wyrównawcze) regulacje administracyjne (kontygenty, standardy i normy techniczne, przepisy sanitarne) dotacje do eksportu
W praktyce polityka rynkowo-cenowa zdominowała WPR. Opiera się ona na dwóch podstawowych zakresach działań: 1. jednolitym systemie podtrzymywania rynku, II. wspólnej organizacji rynków poszczególnych produktów rolnych jednolitej na obszarze całej Wspólnoty
I. Istota jednolitego systemu podtrzymywania rynku polega na: - podejmowaniu decyzji o rodzaju i zakresie interwencji na rynku rolnym na szczeblu wspólnotowym i obligatoryjność stosowania tych mechanizmów we wszystkich państwach członkowskich, - finansowaniu interwencjonizmu przez budżet Wspólnoty.
II. Wspólna organizacja rynków poszczególnych produktów rolnych jednolita na obszarze całej Wspólnoty: na mocy postanowień zawartych w Traktacie Rzymskim i decyzji podjętych na konferencji w Stresa, w 1962 roku zapoczątkowany został proces formułowania organizacji rynków branżowych rynek rolny EWG zaczął działać w oparciu o różnorodny dla każdej branży i jednocześnie skomplikowany system regulowania obrotu rolnego
Na przełomie lat 1967-1968 weszły w życie jednolite ceny dla większości produktów:
Produkty Wspólna organizacja rynku od dnia : Wspólne ceny od dnia : Zboża 30.07.1962 1.07.1967 Mięso wieprzowe " " Jaja i drób " " Owoce i warzywa - zarządzenie podstawowe " " - zarządzenie uzupełniające 1.01.1967 -- Ryż 1.11.1964 1.09.1967 Mięso wołowe " 1.04.1968 Mleko i przetwory z mleka " " Tłuszcze: - oliwa 1.11.1966 1.11.1966 - siemię lniane, rzepak itp. 1.07.1967 1.07.1967 Cukier " 1.07.1968
Instrumenty regulowania rynków dla różnych produktów: zboże, cukier, mleko i mięso (72% produkcji rolnej EWG) interwencja wewnętrzna i zewnętrzna jaja, drób, kwiaty, wino, pewne rodzaje owoców i warzyw (25% produkcji rolnej) - regulacje rynkowe ograniczały się do ceł i innych restrykcji handlowych w stosunku do krajów trzecich (interwencja zewnętrzna) pszenica twarda, oliwa z oliwek, tytoń, konopie, len, ziarno siewne - subwencje produkcyjne lub ryczałtowe subwencje zależne od ilości lub obszaru upraw
Dla różnych rynków zastosowano zróżnicowane instrumenty ich regulacji:
Produkty Zboża Opłaty wyrównawcze Ceny wskaźnikowe Ceny interwencyjne Ceny progu wyrównawcze Ceny śluzy dla krajów trzecich Dopłaty przy eksporcie Ujednolicenie cen Normy jakościowe Zezwolenia przywozowe Kontyngenty przywozowe X X X X X X X Mięso wieprzowe X X X Jaja X X X Cła Bilanse i zestawienia Roczne Drób Owoce i warzywa X X X X Wino X X X X Mleko i przetwory X X X X X X X Mięso wołowe X X X X X X X X X Ryż X X X X X X X X
Wpływ wybranych instrumentów interwencjonizmu Wspólnot na kształtowanie się relacji podażowopopytowych
Wszystkie formy cła cło sztywne (specyficzne) kwotowo związane z jednostką towaru, cło ad valorem i cło zmienne (parataryfa) (opłata wyrównawcza) można opisać jednym wzorem:
T t PW t w przypadku cła ustalonego kwotowo (cła specyficznego) dla jednostki towaru: PW t - wartość dodatnia (stała stawka opłaty celnej) = 0 - cena cif zatem: T t
T t PW t w przypadku cła ad valorem: PW t =0 - stawka celna (%) - cena cif zatem: T t PW t
T t PW t w przypadku opłaty wyrównawczej (cła zmiennego): - cena progu = -1 PW t - cena światowa zatem: T t PW t
P Ds Ps Ss Q Ds krzywa popytu przy cenach światowych Ss krzywa podaży przy cenach światowych Ps ceny światowe
P Ds DUE SUE Ow Pp Ps Ss - Δ qd UE + Δ qs UE Q Ds krzywa popytu przy cenach światowych DUE krzywa popytu w UE Ss krzywa podaży przy cenach światowych SUE krzywa podaży w UE Ps ceny światowe Ow opłata wyrównawcza Pp ceny progowe w UE - Δ qd UE zmniejszenie wielkości popytu w UE + Δ qd UE zwiększenie wielkości podaży w UE
P Pp Pi Pr S Di Np D Q S krzywa podaży D krzywa popytu bez interwencji Di krzywa popytu przy interwencji Pp cena progowa Pr cena równowagi Pi cena interwencyjna Np - nadprodukcja
Pw P D Sk S Ps q s k q s Q D- krzywa popytu S krzywa podaży Sk krzywa podaży w warunkach Pw cena wewnętrzna stosowania kwot zakupu Ps cena światowa q s k wielkość podaży w warunkach q s wielkość podaży bez stosowania kwot zakupu stosowania kwot
System protekcji i interwencji jest jednocześnie systemem wtórnej redystrybucji dochodu narodowego na rzecz rolnictwa za pośrednictwem rynku Polityka interwencji rolnej jest świadomym wyborem politycznym w wyniku którego inne grupy społeczno-zawodowe zgadzają się część swoich dochodów przeznaczać na wspieranie rolnictwa
Schematycznie drogi redystrybucji dochodu na rzecz rolnictwa w wyniku realizacji polityki rynkowo-cenowej można przedstawić następująco: 1. Bezpośrednie zakupy żywności na rynku 2. Wpływające do budżetu EWG środki z tytułu ceł i innych opłat na granicy oraz podatku VAT 3. Wpływające do budżetu EWG środki z obowiązkowych wpłat państw członkowskich
Bezpośrednie zakupy żywności na rynku Konsument Rynek Rolnik Konsumenci nabywając na rynku droższe produkty żywnościowe - na skutek wyższych cen produktów rolnych we Wspólnocie wywołanych interwencjonizmem i protekcjonizmem dotują rolników
Wpływające do budżetu EWG środki z tytułu ceł i innych opłat na granicy oraz podatku VAT Konsument Budżet Rynek Rolnik Konsumenci, nabywając towary obciążone cłami i podatkiem VAT - które w znacznej części trafiają do budżetu Wspólnoty dotują rolników, bo ci są głównymi biorcami środków z tego budżetu za sprawą interwencyjnych działań na rynku rolnym
Wpływające do budżetu EWG środki z obowiązkowych wpłat państw członkowskich Podatnik Budżet Rynek Rolnik W tym przypadku obywatele Wspólnoty wspomagają rolnictwo jako podatnicy zasilając budżety krajowe, z których część środków trafia do budżetu Wspólnoty (jako tzw. wpłata obowiązkowa uzależniona od wielkości PKB), a stąd do rolników poprzez system działań interwencyjnych.
Każdorazowo interwencja (wspomaganie rolnictwa) odbywa się poprzez rynek Ekonomiści o tym sposobie interwencji często powiadają, że system ten psuje rynek rolny i żywnościowy, wywołując deformacje cenowo-kosztowe
Polityka strukturalna (ustalona w Stresa): podstawowy element struktury agrarnej gospodarstwo rodzinne główny cel polityki strukturalnej istnienie sprawnych, nowoczesnych gospodarstw rodzinnych środki poprawy struktury agrarnej wzrost produktywności pracy i kapitału zwiększeniu dochodów ludności pracującej w rolnictwie
Memorandum Komisji EWG z 18 grudnia 1968 roku w sprawie reformy rolnictwa (Plan Mansholta): 80% wszystkich znajdujących się w granicach Wspólnoty gospodarstw, to gospodarstwa za małe, by racjonalnie zatrudnić jednego mężczyznę i efektywnie wykorzystać kapitał zaproponowano reorientację polityki rolnej Wspólnoty Europejskiej zapewnienie równowagi rynkowej oraz poprawa struktury agrarnej ugrupowania kształtowanie właściwej polityki cenowej oraz prowadzenie aktywnej polityki strukturalnej w państwach członkowskich
Poprawa struktury produkcji poprzez oddziaływanie na przyspieszone zmniejszanie zatrudnienia w rolnictwie: osobom zaprzestającym działalności w rolnictwie i przekazującym ziemię w drodze sprzedaży lub wydzierżawienia w celu poprawy struktury agrarnej, zaoferowano premię z tytułu poprawy struktury osoby prowadzące gospodarstwo rolnicze i będące w wieku co najmniej 55 lat, mogłyby otrzymać rentę strukturalną, o ile zdecydowały się zaprzestać działalności rolniczej oraz przekazać ziemię na cele realizacji programu
W ramach poprawy struktury produkcji: pomoc w celu zwiększenia lub tworzenia nowych gospodarstw rolniczych, dysponujących planem rozwoju, prowadzących księgowość oraz na tyle dużych, by osoby w nich zatrudnione, mogły osiągnąć dochód i mieć zapewnione warunki życia odpowiadające porównywalnym kategoriom socjalnym i zawodowym w regionie popieranie tworzenia jednostek produkcyjnych, których wielkość (...) umożliwia wprowadzenie nowoczesnych procesów produkcji oraz zapewnia optymalne wykorzystanie czynników produkcji (...)
Uprawnione do pomocy gospodarstwa musiałyby osiągać określone wielkości minimalne koncentracji produkcji: uprawy podstawowe (zboża, okopowe i inne) mleko żywiec wołowy drób (roczna produkcja) jaja żywiec wieprzowy 80-120 ha 40-60 krów 150-200 sztuk 100 000 sztuk 10 000 niosek 400-600 sztuk
Ocena Planu Mansholta dwa aspekty, które są aktualne i stanowią swoiste memento dla polskiej polityki rolnej: po pierwsze, że wiele problemów, na które wskazywał Mansholt, a których rozwiązania zaniechano występują dzisiaj częstokroć z jeszcze większą siłą, ale jednocześnie po drugie, że nawet najsłuszniejsze wydawałyby się propozycje, gdy nie uwzględniają całej złożoności zagadnienia, w tym przypadku odpowiedniej akceptacji politycznej i społecznej, mają małe szanse na realizację
O wyodrębnieniu się polityki strukturalnej w rolnictwie można mówić w zasadzie od roku 1972 Rozpoczęły ją trzy dyrektywy Rady Ministrów WE: Dyrektywa 72/159/EWG Dyrektywa 72/160/EWG Dyrektywa 72/161/EWG Ich uzupełnieniem była: Dyrektywa 75/268/EWG
Dyrektywa 72/159/EWG z 17 kwietnia 1972 dot. modernizacji gospodarstw. Założono, że wspierane będą gospodarstwa zdolne do rozwoju, tzn. takie, których użytkownicy: - posiadają kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa, - prowadzenie gospodarstwa będzie ich głównym zajęciem, - będą posiadać plan rozwoju gospodarstwa, - będą prowadzić księgowość Założony plan winien uzyskać akceptację, cele zostać zrealizowane najdalej po 6 latach, gospodarstwo powinno zapewnić pracę dla 1 lub 2 osób pełnozatrudnionych, zaś osiągnięty dochód winien być porównywalny z dochodem pozarolniczym w regionie
Dyrektywa 72/160/EWG z 17 kwietnia 1972 w sprawie wcześniejszych rent dla rolników. Przewidywano w niej, iż państwa członkowskie wprowadzą rentę dla rolników w wieku 55-65 lat, którzy zaprzestaną prowadzenia działalności rolniczej i przekażą co najmniej 85% dotychczas użytkowanej ziemi gospodarstwom modernizującym się lub na cele pozarolnicze. Realizacja dyrektywy 160, która w zamierzeniach miała wspomagać dyrektywę 159 działała tylko w ograniczonym zakresie
Dyrektywa 72/161/EWG z 17 kwietnia 1972 w sprawie socjo-ekonomicznej informacji i kwalifikacji pracujących w rolnictwie. Jej celem było dokształcanie dorosłych (w wieku powyżej 18 lat). Została ona zrealizowana w ograniczonym zakresie.
Dyrektywa 75/268/EWG z dnia 28 kwietnia 1975 w sprawie rolnictwa na terenach górskich i niekorzystnych rolniczo
Niejako dwutorowy przebieg polityki rolnej trwał do roku 1990 i sprawił on, iż stopień realizacji założonych celów okazał się bardzo różny: 1. Sukcesem zakończył się postulat wzrostu produktywności i samowystarczalności żywnościowej
2.Negatywne skutki były następujące: a) wystąpienie nadwyżek produkcyjnych stosowanie wysokich wewnętrznych cen interwencyjnych w połączeniu z protekcją w handlu zagranicznym nieuchronnie prowadzi do powstania nadprodukcji, a to wywołało: - gwałtowny wzrost kosztów WPR, -konflikty na tle subwencjonowanego eksportu z krajami trzecimi (głównie zamorskimi eksporterami żywności);
2.Negatywne skutki były następujące: b) stagnacja i wzrost zróżnicowania dochodów, m.in. na skutek tego, iż 80% wydatków z Funduszu Rolnego trafiło do 20% gospodarstw; c) interwencjonizm rynkowo-cenowy ukształtował bardzo korzystne relacje cenowe między cenami środków produkcji (głównie plonotwórczych nawozy mineralne, środki ochrony roślin), a cenami produktów rolnych wywołując nadmierną intensyfikację, co w niektórych wypadkach doprowadziło do zagrożeń środowiska naturalnego
Począwszy od roku 1985 podjęto próbę reformowania WPR Celem tej polityki miało być ograniczenie działań cenowo-rynkowych, przy zwiększeniu zakresu i skuteczności działań o charakterze strukturalnym Wyrazem tych dążeń było opublikowanie 13 lipca 1985 roku opracowanych przez Komisję "Perspektyw wspólnej polityki rolnej" znanych jako "Zielona Księga"
Do najważniejszych postanowień w zakresie zamian w polityce rynkowo-cenowej w latach osiemdziesiątych należały: 1. Wprowadzenie już wcześniej - w 1977 r. "opłat współodpowiedzialności", jako środka regulującego podaż mleka. Jego istotą było ponoszenie przez producentów mleka części kosztów likwidacji nadwyżek na rynkach artykułów mleczarskich, 2. Wprowadzenie w 1984 r. indywidualnych i narodowych kwot produkcyjnych mleka. 3. Określenie pułapu finansowania WPR w kolejnych latach okresu budżetowego 1988-1992 (wzrost w latach następnych nie mógł przekraczać 74% stopy wzrostu PKB w państwach EWG), 4. Wprowadzenie w roku gospodarczym 1988/89 opłaty współodpowiedzialności z tytułu produkcji zbóż. Pobierano ją z góry, zwracając w pełni tylko wówczas, jeśli produkcja zbóż ogółem nie przekroczyła 160 mln ton we Wspólnocie.
WPR Wspólnot a obrady Rundy Urugwajskiej GATT: 1. 1986-1994 okres trwania obrad 2. 1986-1989 okres bazowy 3. 1995-2000 okres implementacji postanowień (kraje rozwijające 10 lat)
Zasady weszły w życie w 1995 roku: Porozumienie o rolnictwie Porozumienie o stosowaniu środków sanitarnych i fitosanitarnych
Porozumienie o rolnictwie: 1. Dostęp do rynku: a) Taryfikacja i związanie stawek celnych oraz obniżka ceł b) Kwoty minimalnego dostępu do rynku c) Kwoty bieżącego dostępu do rynku 2. Redukcja subsydiów eksportowych. 3. Obniżanie wydatków wewnętrznego wsparcia rolnictwa.
Taryfikacja (związanie stawek celnych) i obniżka ceł: Obniżka ceł w ciągu 6 lat o 36% - nie mniej niż 15 % dla każdej pozycji taryfowej Kraje rozwijające o 24 % przez 10 lat, min. 10% dla każdej pozycji taryfowej
Kwoty minimalnego dostępu do rynku: Gdy poziom importu w okresie bazowym < 3% konsumpcji, rośnie w okresie implementacji do 5% (kraje rozwijające odpowiednio 1% i 4%)
Kwoty bieżącego dostępu do rynku: Gdy poziom importu > 3% konsumpcji w okresie bazowym zostanie utrzymany
Redukcja subsydiów eksportowych: Obniżki subsydiów o 36% i o 21% wolumenu dotowanego eksportu (kraje rozwijające 24% i 14%)
Obniżanie wydatków wewnętrznego wsparcia rolnictwa: Ustalenie limitów wsparcia pośredniego cenowego i jego redukcja w okresie implementacji o 20% (amber box) Wsparcie bezpośrednie (blue box) wyłączone ze zobowiązań redukcji Środki na ograniczenie produkcji (green box) wyłączone ze zobowiązań redukcji
Dnia 31 stycznia 1991 r Komisja Europejska zatwierdziła główne kierunki zasadniczej reformy wspólnej polityki rolnej, przedstawione przez Komisarza Rolnego Ray a Mac Sharry ego. Koncepcja ta weszła w życie w lipcu 1992 r pod nazwą Planu Mac Sharry ego.
WPR tworzona w okresie deficytu żywności w Europie w latach pięćdziesiątych nie jest adekwatna do wymogów jakie rodzi rozwój sytuacji na rynku rolnym Wspólnoty w latach dziewięćdziesiątych. W programie tym na plan pierwszy wysunięto bowiem nie produkcyjne, lecz ogólnospołeczne funkcje rolnictwa
Definitywnie usunięto z dotychczasowych celów polityki rolnej hasło o rozwoju produkcji rolnej, a w jego miejsce celem stał się wzrost konkurencyjności produktów rolnych na rynkach międzynarodowych i wzrost efektywności produkcji rolniczej. Osiągnąć to zamierzano przez zastosowanie jednocześnie: - obniżek cen instytucjonalnych (zmniejszenie interwencjonizmu cenowego), - bezpośrednich rekompensat (dopłat bezpośrednich) założono, że w wyniku reformy WPR nie może ulec pogorszeniu sytuacja dochodowa rolników, - wyłączenia z produkcji części zasobów ziemi.
konieczność przerwania więzi, jakie występowały między rozmiarami produkcji a wielkością proporcjonalnej do niej subwencji nowy program reformy nie naruszał natomiast trzech fundamentalnych zasad Wspólnej Polityki Rolnej, a mianowicie: zasady jedności rynku, preferencji rolnictwa krajów Wspólnoty, solidarności finansowej.
Program Mac Sharry`ego objął: zboża, oleiste, białkowe, chów bydła mięsnego, chów owiec a także skrobię ziemniaczaną, tytoń i chmiel. Reforma ta w przypadku zbóż sprowadzała się do rozłożonej na trzy lata drastycznej obniżki cen gwarantowanych wewnątrz Wspólnoty o około 35%, czyli z około 155 do 100 ECU za jedną tonę (według ówczesnych cen!) Ostatecznie w roku 1999, czyli ostatnim przed modyfikacją reformy, cena interwencyjna została ustalona na poziomie 119,19 ECU/t, a dopłata bezpośrednia wyniosła 54,34 ECU/t
W związku ze spadkiem opłacalności produkcji i tym samym dochodów rolników, Komisja EWG przewidziała system bezpośrednio wypłacanych kompensat według zasady: średni plon zbóż w regionie x 55 ECU/tonę (155 ECU - 100 ECU) Obliczona w ten sposób średnia kompensata we Wspólnocie wynosić miała 253 ECU, bowiem średni plon zbóż wynosił 4,6 t (4,6 x 55 = 253)
Bezwarunkowe rekompensaty zaplanowano jednak tylko dla tzw. producentów małych - produkujących do 92 ton zboża (wolumen produkcji z 20 ha przy średnim plonie 20 ha x 4,6 t = 92 t) Producenci, którzy produkują powyżej 92 ton, jeśli chcieli otrzymać kompensatę (dopłatę bezpośrednią) musieli czasowo wyłączyć z uprawy 15% dotychczasowej powierzchni pod zbożami, oleistymi i białkowymi.
Na obniżce cen zboża: Skorzystali: producenci wieprzowiny i drobiu a także wołowiny w przypadku intensywnych systemów chowu Korzyści nie odnieśli: producenci wołowiny, wytwarzający ją w sposób ekstensywny na użytkach zielonych
Formy rekompensat na rynku wołowiny: Premie do produkcji wołowiny chowu byczków i wolców - po 180 ECU do pierwszych 90 sztuk - w dwóch ratach po 90 ECU w 10 i 22 miesiącu życia zwierzęcia; Dopłaty do krów mamek; Premie przy hodowli ekstensywnej wypłacane gdy obsada bydła wynosi poniżej 1,4 sztuki dużej na hektar powierzchni paszowej; Dopłaty związane z sezonowością uboju mają na celu zmniejszenie sezonowości uboju w tych krajach, gdzie przeważnie ma on miejsce jesienią; Dotacja przyznawana z tytułu uboju buhajków ras mlecznych w wieku do 10 dni ( premia Heroda ). Wprowadzenie tej premii wynoszącej 100ECU/szt. w poszczególnych państwach członkowskich nie ma charakteru obligatoryjnego
Ponadto przewidziano także przedsięwzięcia towarzyszące, na które składały się trzy programy: ochrony środowiska i kształtowania krajobrazu (ekstensyfikacja, przywracanie pierwotnych biotopów itp.), zalesień części użytków rolnych, poprawy struktury rolnictwa poprzez system wcześniejszych emerytur dla rolników
Do wskazanych wcześniej trzech modeli redystrybucji dochodu na rzecz rolnictwa: 1. Konsument Rynek Rolnik 2. Konsument Budżet Rynek Rolnik 3. Podatnik Budżet Rynek Rolnik dodano dwa kolejne: 4. Konsument Budżet Rolnik 5. Podatnik Budżet Rolnik
Konsument Budżet Rolnik Konsumenci, nabywając towary obciążone cłami i podatkiem VAT - które w znacznej części trafiają do budżetu Wspólnoty dotują rolników w postaci dopłat bezpośrednich, jednak z pominięciem rynku rolnego
Podatnik Budżet Rolnik W tym przypadku obywatele i podmioty gospodarcze we Wspólnocie wspomagają rolnictwo jako podatnicy zasilając budżety krajowe, z których część środków trafia do budżetu Wspólnoty (jako tzw. wpłata obowiązkowa uzależniona od wielkości PKB), a stąd do rolników poprzez system dopłat bezpośrednich
Schematycznie drogi redystrybucji dochodu na rzecz rolnictwa w wyniku realizacji polityki rynkowo-cenowej (przed reformą Mac Sharry ego): Konsument (wyższe ceny żywności) Konsument (VAT, cła) Budżet Rynek Rolnik Podatnik (PIT, CIT)
Schematycznie drogi redystrybucji dochodu na rzecz rolnictwa w wyniku realizacji polityki rynkowocenowej (przed reformą Mac Sharry ego i po reformie): Konsument (wyższe ceny żywności) Konsument (VAT, cła) Budżet Rynek Rolnik Podatnik (PIT)
Generalnie można powiedzieć, że wprowadzenie reformy Mac Sharry ego spowodowało istotną poprawę równowagi rynkowej oraz zmniejszenie zapasów podstawowych produktów rolnych objętych reformą oraz zracjonalizowało rynek rolny.
Skutki dopłat kompensacyjnych (bezpośrednich) zmniejszenie związków wsparcia rolnictwa z wielkością produkcji, niższe ceny produktów rolnych dla konsumentów i przemysłu spożywczego, wzrost możliwości eksportowych rolnictwa Wspólnoty, ograniczone oszczędności w kosztach WPR (magazynowania i dopłat do eksportu, wzrost liczby i wagi decyzji podejmowanych przez rolników na skutek informacji rynkowych
Skutki dopłat kompensacyjnych (bezpośrednich) Pozostaje wpływ na decyzje produkcyjne: w gospodarstwach o dużych dochodach wpływają na inwestycje proprodukcyjne (np.. silniej niż mechanizm cenowy wywołują skłonność do powiększania gospodarstwa - zakupu ziemi), ograniczają koszty korzystania z kredytów zwiększają płynność finansową i wolumen dochodu, zwiększają zdolności kredytowe, ograniczają ryzyko produkcji (tzw. efekt pewności), zwiększają skłonność do ryzyka (tzw. efekt bogactwa).
Skutki dopłat bezpośrednich Cena D S Dochód rolnika P 1 P 2 dopłaty bezpośrednie wydatki konsumenta Q 1 Q 2 Ilość
W 1997 ogłoszono "Pakiet Santera", zawierający propozycje zmian we wspólnej polityce rolnej pod nazwą "Agenda 2000". Po długotrwałych negocjacjach, podczas szczytu Unii w Berlinie w marcu 1999 przyjęto pakiet "Agenda 2000" określający zmiany we wspólnej polityce rolnej do roku 2006
Reformy Wspólnej Polityki Rolnej II etap: poprawa konkurencyjności europejskiego sektora rolno-spożywczego na rynku wewnętrznym, jak i międzynarodowym produkcja rolna w Unii powinna stać się bardziej racjonalna, tzn. dostosowywać się do zmieniającego się rynku wypracowanie kompleksowej polityki adresowanej do regionów wiejskich Inne zadania: - wzrost potencjału ekologicznego oraz roli ekologicznych walorów terenów wiejskich - rola rolnictwa w ochronie terenów wiejskich i naturalnych krajobrazów - stworzenie komplementarnych bądź alternatywnych możliwości uzyskiwania dochodów i zatrudnienia rolników, zarówno w gospodarstwach rolnych, jak i poza nimi.
Plan finansowy UE (dla 21 krajów w UE) w cenach roku 1999 Przydziały - w mln EURO w cenach z roku 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1.ROLNICTWO 40 920 42 800 43 900 43 700 42 670 41 930 41 600 Wydatki na rolnictwo (bez rozwoju wsi) 36 620 38 480 39 570 38 430 38 410 37 570 37 290 Rozwój obszarów wiejskich oraz instrumenty towarzyszące 4 300 4 320 4 330 4 330 4 350 4 360 4 370 2.DZIAŁANIA STRUKTURALNE 32 054 31 455 30 865 30 285 29 595 29 596 29 170 Fundusze strukturalne 29 430 28 840 28 250 27 670 27 080 27 080 26 660 Fundusz spójności 2 615 2 615 2 615 2 615 2 515 2 515 2 510 3. POLITYKA WEWNĘTRZNA 5 900 5 950 6 000 6 050 6 100 6 150 6 200 4. DZIAŁANIA WEWNĘTRZNE 4 550 4 560 4 570 4 580 4 590 4 600 4 610 5. ADMINISTRACJA 4 560 4 600 4 700 4 800 4 900 5 000 5 100
Plan finansowy UE (dla 21 krajów w UE) w cenach roku 1999 6. REZERWY 900 900 650 400 400 400 400 Rezerwa monetarna 500 500 250 0 0 0 0 Rezerwa pomocy doraźnej 200 200 200 200 200 200 200 Rezerwa gwarancyjna 200 200 200 200 200 200 200 7.POMOC PRZEDAKCESYJNA 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 Rolnictwo (SAPARD) 520 520 520 520 520 520 520 Instrumenty Strukturalne Okresu Przedakcesyjnego (ISPA) 1 040 1 040 1 040 1 040 1 040 1 040 1 040 Phare - kraje kandydujące 1 560 1 560 1 560 1 560 1 560 1 560 1 560 8. ROZSZERZENIE 6 450 9 030 11 610 14 200 16 780 Rolnictwo 1 600 2 030 2 450 2 930 3 400 Działania strukturalne 3 750 5 830 7 920 10 000 12 080 Polityka wewnętrzna 730 760 790 820 850 Administracja 370 410 450 450 450
Plan finansowy UE (dla 21 krajów w UE) w cenach roku 1999 RAZEM PRZYDZIAŁ NA ZOBOWIĄZANIA RAZEM PRZYDZIAŁ NA PŁATNOŚCI 91 995 93 385 100 255 103 035 103 075 104 995 107 040 89 590 91 070 98 270 101 450 100 610 101 350 103 530 Przydział płatności na rozszerzenie 4 140 6 710 8 890 11 440 14 210 Pułap przydziałów na płatności jako % PKB 1,13 1,12 1,14 1,15 1,11 1,09 1,09 Rezerwy, % 0,14 0,15 0,13 0,12 0,16 0,18 0,18 Pułap środków własnych, % 1,27 1,27 1,27 1,27 1,27 1,27 1,27
Regulacje dotyczące podstawowych rynków rolnych: 1) Produkcja roślinna a) Zboża b) Rośliny oleiste c) Rośliny białkowe 2) Produkcja zwierzęca a) Wołowina b) Rynek mleka i jego przetworów
Przewidywane dopłaty i ceny interwencyjne do roślin uprawnych w latach 1999-2006 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Zboża i kukurydza w EURO/t: -cena interwencyjna - Dopłata bezpośrednia 119.19 54.34 110.25 58.6 101.31 63 101.31 63 101.31 63 101.316 3 101.31 63 101.31 63 Rośliny białkowe w EURO/t 78.49 72.50 72.50 72.50 72.50 72.50 72.50 72.50 Oleiste w ECU/t w ekwiwalencie zboża 94.24 81.74 72.37 63 63 63 63 63 Len nasiona 105.10 88.26 75.63 63 63 63 63 63 Pszenica twarda dopłata na hektar: - obszar już użytkowany - pozostały obszar 344.5 138.9 344.5 138.9 344.5 138.9 344.5 138.9 344.5 138.9 344.5 138.9 344.5 138.9 344.5 138.9 Skrobia ziemniaczana w EURO/t -cena minimalna -rekompensata 209.78 86.94 194.05 98.74 178.31 110.54 178.31 110.54 178.31 110.54 178.31 110.54 178.31 110.54 178.31 110.54 Odłogowanie w EURO/t 68.83 58.67 63 63 63 63 63 63
Wskaźnik obowiązkowego wyłączania gruntów z uprawy został utrzymany na lata 2000-2006 dla producentów dużych (produkujących rocznie powyżej 92 t zbóż i odpowiednio przeliczonych oleistych i białkowych), jednak przy obniżonej stopie wynoszącej 10% obszaru zasiewów. Stawki kompensacyjne z tytułu wyłączenia gruntów będą jednakowe dla wszystkich produktów omawianej grupy w wysokości 63 EURO/t (tyle samo co subwencja wyrównawcza dla producentów zbóż).
Rynek mięsa wołowego wsparcie rynku (EURO) cena interwencyjna 1999 wsparcie rynku 1999 Redukcja ceny Cena interwencyjna w latach 2000/01 Cena interwencyjna w latach 2001/02 Cena podstawowe w latach 2002 i następnych Wsparcie rynku Wsparcie rynku Poziom bezpieczeństwa 3.475 /t 2.780 /t 20% 3.242 /t 2.594 /t 3.013 /t 2.410 /t 2.224 /t 1.560 /t
Rynek mięsa wołowego wsparcie rynku (EURO) B. 1 Premie za 1999 Kwota wynegocjowana 2000 2001 2002 i następne Byki (dopłata jednoraz.) 135 210 160 185 210 Wolce (dopłata x 2) 108,7 150 122 136 150 Krowy mamki 144,9 200 163 182 200 Krowy mamki - dopłata krajowa 30,19 50 50 50 50 Premia ubojowa za dorosłe zwierzęta 0 80 27 53 80 Premia ubojowa za cielaki 0 50 17 33 50
Rynek mięsa wołowego wsparcie rynku (EURO) B.3 Premia ekstensyfikacyjna Obsada w sztukach dużych Kwota wynegocj owana 2000 2001 2002 i następne < 1,4 100 100 100 100 > 1,6 < 2 33 33 33 - < 1,6 66 66 66 - > 1,4 < 1,8 40 - - 40 < 1,4 80 - - 80
b) rynek mleka i jego przetworów Rada Europejska zdecydowała o przedłużeniu obowiązywania systemu kwotowego w produkcji mleka. Bez tej decyzji kwoty przestałyby istnieć w roku 2000.
Warunki integracji dla sektora rolnego w Polsce
Co wynegocjowano w obszarze rolnym? I. Limity produkcji II. Płatności bezpośrednie: a) Poziom dopłat bezpośrednich b) Sposób alokacji dopłat bezpośrednich III. IV. Interwencję rynkową i subsydia eksportowe Działania na rzecz rozwoju wsi (PROW) V. Fundusze strukturalne w rolnictwie (SPO)
Koperta finansowa Podstawowa roczna koperta finansowa jest sumą płatności bezpośrednich przysługujących Państwu Członkowskiemu na podstawie: przyznanych w danym roku limitów produkcji (w tym między innymi: - kwoty produkcji, - plonu referencyjnego, - powierzchni bazowej, - pułapu praw do premii zwierzęcych, - kwoty płatności dodatkowych oraz wysokości stosowanych w danym roku stawek płatności bezpośrednich.
I. Limity produkcji Powierzchnia bazowa dla upraw polowych (CPO) zboża, białkowe i oleiste Stanowisko Polski (z 9 grudnia 1999) Propozycja KE (z 30 stycznia 2002 ) Propozycja duńska (z 26 listopada 2002) Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002 ) 9 235 000 ha 9 207 667 ha 9 207 000 ha 9 565 000 ha KOŃCOWE UZGODNIENIA: Powierzchnia bazowa została powiększona o powierzchnię uprawy kukurydzy na kiszonkę (146 tys. ha) i wyniosła 9 454 671 ha
Plony referencyjny zbóż: Propozycja polska: Obliczenie plonu zbóż w latach 1986/87-1990/91 3,14 + 15% * 3,14 = 3,61 t/ha Propozycja KE (z 30 stycznia 2002): Propozycja duńska ( z 26 listopada 2002): 2,96 t/ha 3,0 t/ha Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002): 3,14 t/ha KOŃCOWE UZGODNIENIA: 3,0 t/ha
SKROBIA ZIEMNIACZANA Stanowisko Polski (z 9 grudnia 1999) Propozycja KE (z 30 stycznia 2002 ) Propo zycja duńska (z 26 listopada 2002) Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002 ) 260 tys. ton 90,5 tys. ton 97,1 tys. ton 160 tys. ton KOŃCOWE UZGODNIENIA: kwota na poziomie 144 985 ton
SUSZE PASZOWE Stanowisko Polski (z 9 grudnia 1999) Propozycja KE (z 30 stycznia 2002 ) Propo zycja duńska (z 26 listopada 2002) Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002 ) 160 tys. ton 0 13 539 ton 13 539 ton KOŃCOWE UZGODNIENIA: kwota w wysokości 13 539 ton
kwot a CUKIER Stanowisko Polski (z 9 grudnia 1999) Propozycja KE (z 30 stycznia 2002 ) Propo zycja duńska (z 26 listopada 2002) Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002 ) A B 1 650 tys. ton 216 tys. ton 1 591 tys. ton 74 tys. ton 1 5 86 210 ton 91 926 ton 1 586 210 ton 104 400 ton KOŃCOWE UZGODNIENIA: Wynegocjowano kwotę: A na poziomie, B w wysokości 1 580 000 ton 91 926 ton co odpowiada zapotrzebowaniu rynku krajowego
TYTOŃ grup użytkowa Stanowisko Polski (z 9 grudnia 1999) Virginia 40 tys. ton Burley 20 tys. ton tytonie ciemne 10 tys. ton Propozycja KE (z 30 stycznia 2002 ) Propo zycja duńska (z 26 listopada 2002) Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002 ) 37 933 ton 37 933 t o n 37 9 33 t o n KOŃCOWE UZGODNIENIA: Virginia: Burley: Tytonie ciemne: 22 000 ton 12 633 ton 3 300 ton
MLEKO kwota Łączna kwota mleczna - kwota sprzedaży hurtowej - kwota sprzedaży bezpośredniej Stanowisko Polski (z 9 grudnia 1999) w 2003r. 11 217 000 ton w 2008r. 13 740 000 ton w 2003r. 10 506 000 ton w 2008r. 13 176 000 ton w 2003r w 2008r. 711 000 ton 564 000 ton Propozycja KE (z 30 stycznia 2002 ) Propo zycja duńska (z 26 listopada 2002) Odpowiedź na propozycję duńską (z 29.11.2002 ) 8 875 000 ton 9 300 tys. ton 11 mln ton 6 956 333 to n 1 918 667 ton KOŃCOWE UZGODNIENIA: Wynegocjowano: - łączną kwotę mleczną w wysokości 9 380 tys. ton - kwotę hurtową wynoszącą 8 500 tys. ton - kwotę sprzedaży bezpośredniej w wysokości 464 tys. ton - rezerwę restrukturyzacyjną na poziomie 416 tys. ton
MIĘSO WOŁOWE Stanowisko polskie tys. sztuk Propozycja KE tys. sztuk Propozycja duńska tys. sztuk Uzgodnienia końcowe Premia specjalna Premie ubojowe Buhajki Wolce Krowy mamki Dorosłe bydło rzeźne Cielęta rzeźne 1650 550 857,7 926 926 1500 453,3 325,6 2021 2034,3 1815,4 1815,4 1017 1200,6 839,5 839,5 Dodatkowe uzgodnienia: Dodatkowo Polska uzyskała kwotę 27,3 mln EUR na zwiększenie premii dla bydła i 355 tys. EUR na zwiększenie premii dla owiec
II. Płatności bezpośrednie a) Poziom w % w stosunku do UE-15 2004 2005 2006 Z budżetu UE (I Filar) 25 30 35 Przesunięcie środków 25% 20% 15% z Filaru II 36 39 42 Dopłaty z budżetu krajowego 55 60 65
Ustalono, że od roku 2007 dopłaty bezpośrednie będą mogły być podniesione w oparciu o środki krajowe o 30% w stosunku do poziomu podstawowego, dzięki czemu poziom 100% będzie mógł zostać osiągnięty w roku 2010, tj. siedem lat po akcesji
Wysokość płatności dla Polski (% pełnego poziomu) 120% 100% 90% 100% 100% 100% 90% 100% 80% 60% 55% 60% 65% 70% 80% 50% 60% 70% 80% 40% 36% 39% 42% 40% 20% 25% 30% 35% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Po uzupełnieniu z II-go filaru Podstawowe Maksymalnie z dofinansowaniem krajowym
b) Sposób alokacji dopłat bezpośrednich: (Uproszczony System Płatności Obszarowych - SAPS (Single Area Payment Scheme) - 3 lata +2 lata do 2008 roku+ 1 rok (decyzja KE) do 2009+do roku 2013+2014 rok W systemie tym funkcjonowały następujące stawki dopłat powierzchniowych: 1. Jednolita Płatność Obszarowa (JPO) do każdego ha UR w gospodarstwie (gospodarstwa > 1ha UR, działka min. 0,1 ha), odpowiadająca 25%, 30% i 35% koperty krajowej podzielonej przez całkowity uprawniony obszar UR w Polsce (z I Filaru WPR)
2.Uzupełniająca Krajowa Płatność Bezpośrednia do upraw, które w UE objęte są dopłatami bezpośrednimi, tzw. I sektor (zboża, w tym kukurydza na ziarno i paszowa, oleiste, białkowe, len i konopie włókniste, strączkowe, ziemniaki skrobiowe, orzechy) oraz łąki i pastwiska a także tytoń i chmiel (z II Filaru WPR i budżetu krajowego)
III. Interwencja rynkowa i subsydia eksportowe 135 mln EUR w 2004r., 350 mln EUR w 2005r. 377 mln EUR w 2006r. łącznie 862 mln EUR
IV. Działania na rzecz rozwoju wsi Filar II (PROW) środki UE 769 mln EUR w 2005r., 887 mln EUR w 2006r., 647 mln EUR w 2004r., łącznie 2 302 mln EUR
V. Fundusz strukturalny w rolnictwie (SPO) środki UE około 1 200 mln EUR łącznie w latach 2004-2006
Transfery środków do rolnictwa i obszarów wiejskich (mln Euro) (ceny 2004 r.) I. Płatności bezpośrednie 2004 2005 2006 2004-2006 podstawowe 620 765 920 2305 po przesunięciu części środków z II-go filaru WPR (wyłącznie środki UE) 835 957 1077 2869 I filar po przesunięciu części środków z II-go filaru WPR (środki UE z dofinansowaniem krajowym) 889 1005 1116 3010 łącznie z dofinansowaniem krajowym do limitu 55%, 60%, 65% 1448 1638 1840 4929 II. Interwencja rynkowa (szacunki Komisji Europejskiej) 135 350 377 862
Transfery środków do rolnictwa i obszarów wiejskich (mln Euro) II filar III. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (środki na zobowiązania po przesunięciu: 25%, 20% i 15% rocznych alokacji na zobowiązania) z budżetu UE 647 769 887 2302 łącznie z dofinansowaniem krajowym IV. Sektorowy Program Operacyjny 808 961 1108 2878 z budżetu UE 166 462 568 1196 łącznie z dofinansowaniem krajowym 207 577 711 1495 RAZEM z budżetu UE 1783 2538 2908 7229 łącznie z dofinansowaniem krajowym 2599 3526 4036 10161
NAJWAŻNIEJSZE POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE WPR UE W LATACH 2007-2013
Reforma Funduszy Rolnych W celu realizacji określonych Traktatem założeń wspólnej polityki rolnej oraz zapewnienia finansowania poszczególnych środków tej polityki, w tym środków na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, ustanowiono: a) Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG); b) Europejski Fundusz Rolniczy Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). EFRG i EFRROW stanowią część budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich.
Wydatki EFRG 1. EFGR finansuje, na zasadzie podziału zarządzania między Państwa członkowskie i Wspólnotę, następujące wydatki dokonywane zgodnie z prawem wspólnotowym: a. refundacje w przypadku wywozu produktów rolnych do państw trzecich; b. interwencje w zakresie regulacji rynków rolnych; c. płatności bezpośrednie dla rolników przewidziane w ramach wspólnej polityki rolnej; d. wkład finansowy Wspólnoty w działania informacyjnopromocyjne na rzecz produktów rolnych na rynku wewnętrznym Wspólnoty i w państwach trzecich
Wydatki EFRG 2. EFRG finansuje w sposób scentralizowany następujące wydatki dokonywane zgodnie z prawem wspólnotowym: a. wkład finansowy Wspólnoty w działania weterynaryjne, w działania kontrolne w dziedzinie weterynarii, w dziedzinie środków spożywczych i pasz zwierzęcych, w programach zwalczania i kontroli chorób zwierzęcych (środki weterynaryjne), jak również w działaniach z zakresu ochrony fitosanitarnej; b. promocję produktów rolnych, realizowaną bezpośrednio przez Komisję lub za pośrednictwem organizacji międzynarodowych; c. środki przyjęte zgodnie z ustawodawstwem wspólnotowym dla zapewnienia zachowania, opisu, gromadzenia i wykorzystywania zasobów genetycznych w rolnictwie; d. wprowadzanie i utrzymywanie systemów informacyjnych rachunkowości rolniczej; e. system badań rolnych, w tym również badań w zakresie struktury gospodarstw rolnych; f. wydatki związane z rynkami rybołówstwa.
Wydatki EFRG 3. Finansowanie innych programów, w tym pomocy technicznej. EFRG i EFRROW, w zakresie, w jakim ich to dotyczy, mogą finansować, w sposób scentralizowany, z inicjatywy Komisji lub na jej rzecz, działania: przygotowawcze, monitorowania, wspierania administracyjnego i technicznego, oceny, audytu i kontroli niezbędne do wprowadzenia w życie wspólnej polityki rolnej, w tym rozwoju obszarów wiejskich.
Płatności bezpośrednie od 2007-2013 Od 2007 r. rolnikom przysługiwały następujące rodzaje płatności: Jednolita płatność obszarowa Płatność uzupełniająca do: powierzchni upraw podstawowych (m.in. zboża, rośliny oleiste, wysokobiałkowe) powierzchni uprawy chmielu powierzchni roślin przeznaczonych na paszę uprawianych na trwałych użytkach zielonych (płatność zwierzęca) płatność do upraw roślin energetycznych płatność cukrowa tytoń i skrobia ziemniaczana (wypłaca ARR) Od 2008 roku: oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (płatność do pomidorów); przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich (od 2012 oddzielona od produkcji); Od 2010 roku: do krów ( 10 samic, wiek 36 m-cy; woj. lubelskie, małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie, śląskie i owiec ( 10 samic, w wieku 12 miesięcy; woj. dolnośląskie, małopolskie, opolskie, podkarpackie, śląskie, a do 2012 roku woj., łódzkie i świętokrzyskie) do strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych
Płatności bezpośrednie 2007-2013(2014) Do jednolitej płatności obszarowej kwalifikowały się grunty wykorzystywane rolniczo, tj. grunty orne, uprawy wieloletnie, trwałe użytki zielone oraz ogródki przydomowe, utrzymywane w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003r. Rolnikowi przysługuje jednolita płatność obszarowa na grunty rolne będące w jego posiadaniu w dniu 31 maja danego roku, wchodzące w skład gospodarstwa rolnego i kwalifikujące się do objęcia tą płatnością, jeżeli: w tym dniu posiada działki rolne o łącznej powierzchni nie mniejszej niż 1 ha; wszystkie grunty rolne są utrzymywane w dobrej kulturze rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska (zgodnie z normami) przez rok kalendarzowy, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności; został mu nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Płatności bezpośrednie 2007-2013(2014) Do jednolitej płatności obszarowej kwalifikowały się: grunty orne, w tym rośliny uprawiane w szklarniach i tunelach foliowych, trwałe użytki zielone, plantacje trwałe obejmujące: sady drzewa orzechowe winnice plantacje roślin jagodowych chmiel szkółki drzew i krzewów (z wyłączeniem drzewek bożonarodzeniowych) rośliny przeznaczone do wyplatania, ogródki przydomowe, ugór, zagajniki o krótkiej rotacji, elementy krajobrazu podlegające zachowaniu w obrębie działki rolnej obejmujące: drzewa będące pomnikami przyrody, oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m 2 oraz rowy do 2 m szerokości; obiekty położone w obrębie działki rolnej (takie jak żywopłoty, pasy zadrzewień, ściany tarasów, nieutwardzone drogi dojazdowe wydzielone w obrębie działek rolnych oraz mury, które tradycyjnie stanowią element dobrej kultury rolnej, jeżeli ich całkowita szerokość nie przekracza 2 m, i które nie stanowią odrębnej działki ewidencyjnej).
Płatności bezpośrednie 2007-2013 Uzupełniająca płatność podstawowa do 2012 roku Rolnikowi, który w danym roku spełnia warunki do przyznania jednolitej płatności obszarowej, przysługiwały płatności uzupełniające do: powierzchni upraw roślin, uprawianych w plonie głównym, do której została przyznana jednolita płatność obszarowa, obejmujących: zboża; mieszanki zbóż, roślin oleistych, roślin wysokobiałkowych, roślin strączkowych, roślin motylkowatych drobnonasiennych; rośliny oleiste - rzepak, rzepik, słonecznik, soja; len włóknisty i oleisty; konopie na włókno; rośliny wysokobiałkowe - bób, bobik, łubin słodki, groch siewny; rośliny strączkowe - wyka siewna, soczewica jadalna i ciecierzyca pospolita; rośliny strączkowe pastewne; rośliny motylkowate drobnonasienne; rośliny okopowe pastewne, z wyłączeniem ziemniaków pastewnych; mieszanki roślin motylkowatych drobnonasiennych z trawami na gruntach rolnych innych niż trwałe użytki zielone. Od 2011 r. do powierzchni uprawy orzecha włoskiego i leszczyny nie przysługiwała uzupełniająca płatność podstawowa. powierzchni gruntów ornych, na których nie jest prowadzona uprawa roślin, jeżeli: rolnik dokonał zasiewu w celu podniesienia żyzności gleby poprzez wprowadzenie do niej świeżej masy roślinnej (zielony nawóz). roślinność została przyorana lub wprowadzona do gleby na skutek zastosowania innego zabiegu mechanicznego, w terminie do dnia 31 sierpnia roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności uzupełniającej. nie jest prowadzona uprawa przez okres nie dłuższy niż jeden rok. powierzchni uprawy traw, na trwałych użytkach zielonych przeznaczonych na susz paszowy, powierzchni upraw roślin przeznaczonych na materiał siewny kategorii elitarny i kwalifikowany, Uzupełniająca płatność podstawowa jest w 100% finansowana z budżetu krajowego.
Płatności bezpośrednie 2007-2013 Uzupełniające przejściowe wsparcie krajowe za 2013 r. w Polsce objęło następujące sektory: 1) sektor I (który obejmuje ważniejsze rośliny uprawne), 2) sektor upraw paszowych na trwałych użytkach zielonych (sektor, w którym stosowano tzw. płatność zwierzęcą), 3) sektor chmielu, 4) sektor skrobi ziemniaczanej, 5) sektor tytoniu.
Płatności bezpośrednie 2007-2013 Płatności zwierzęce: przysługiwały do gruntów rolnych kwalifikujących się do przyznania jednolitej płatności obszarowej (JPO), na których prowadzona jest uprawa trwałych użytków zielonych, rolnicy w okresie od dnia 1 kwietnia 2005 r. do dnia 31 marca 2006 r. byli posiadaczami bydła lub owiec, kóz lub koni zgłoszonych do rejestru, Płatność zwierzęca przysługiwała do powierzchni trwałych użytków zielonych zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności, jednak nie większej niż powierzchnia ustalona jako iloraz liczby zwierząt (bydło, owce, kozy, konie) przeliczonych na duże jednostki przeliczeniowe (DJP) według stanu na dzień, w którym liczba dużych jednostek przeliczeniowych jest największa i współczynnika 0,3
Współczynniki przeliczenia zwierząt na duże jednostki przeliczeniowe (DJP) Rodzaj zwierząt Wiek Bydło płci męskiej powyżej 2 lat 1,4 Bydło płci męskiej powyżej 1 roku do 2 lat 0,8 Bydło płci męskiej powyżej ½ do 1 roku 0,3 Bydło płci żeńskiej powyżej 18 miesięcy 1,0 Bydło płci żeńskiej powyżej 1 roku do 18 miesięcy 0,8 Bydło płci żeńskiej powyżej ½ do 1 roku 0,3 Bydło płci żeńskiej i męskiej do ½ roku 0,15 Kozy wszystkie 0,15 Owce płci męskiej powyżej 1 ½ roku 0,12 Owce płci żeńskiej powyżej 1 ½ roku 0,1 Owce płci męskiej powyżej 3 ½ mies. do 1 ½ roku 0,08 Owce płci żeńskiej powyżej 3 ½ mies. do 1 ½ roku 0,1 Owce płci żeńskiej i męskiej do 3 ½ miesiąca 0,05 Konie wszystkie 0,8 Współczynnik przeliczania sztuk rzeczywistych na DJP
Płatności 2004-2013 2004 i 2005 2006 2007 JPO UPO rośliny podstawowe chmiel płatność cukrowa płatność do upraw roślin energetycznych UPO płatność zwierzęca chmiel historyczny (płatność niezwiązana) 2008 i 2009 płatność do pomidorów płatność do owoców miękkich (od 2012 zmiana na oddzielną płatność) 2010 płatność do upraw roślin energetycznych chmiel bieżący płatność do krów i owiec płatność do roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych 2012 płatność do surowca tytoniowego wysokiej jakości
Stawki dopłat bezpośrednich Stawki dopłat bezpośrednich - dopłata JPO w 2004 roku 210,53 zł/ha w 2005 roku 225,00 zł/ha w 2006 roku 276,28 zł/ha w 2007 roku 301,54 zł/ha w 2008 roku 339,31 zł/ha w 2009 roku 506,99 zł/ha w 2010 roku 562,08 zł/ha w 2011 roku 710,26 zł/ha w 2012 roku 732,06 zł/ha w 2013 roku 830,30 zł/ha
Dopłata uzupełniająca Stawki dopłat bezpośrednich - Podstawowa Uzupełniająca Płatność Obszarowa w 2004 roku - 292,78 zł/ha w 2005 roku 282,35 zł/ha w 2006 roku 313,45 zł/ha w 2007 roku 294,91 zł/ha w 2008 roku 269,32 zł/ha w 2009 roku 359,21 zł/ha w 2010 roku 327,26 zł/ha w 2011 roku 274,56 zł/ha w 2012 roku 211,80 zł/ha w 2013 roku 139,39 zł/ha
Powierzchnia paszowa Stawka dodatkowa dopłaty powierzchniowej do powierzchni paszowej, wykorzystywanej w produkcji zwierzęcej, która w UE jest objęta dopłatami bezpośrednimi, czyli w produkcji bydła, owiec i mleka. - Trwałe Użytki Zielone, na których uprawiane są rośliny przeznaczone na pasze w 2008 roku w 2009 roku w 2010 roku w 2011 roku w 2012 roku w 2013 roku 379,55 zł/ha 502,63 zł/ha 439,03 zł/ha 396,49 zł/ha 306,99 zł/ha 238,93 zł/ha
Wielkość stawek poszczególnych płatności w latach 2004-2013 Rok JPO (zł/ha) Rośliny podstawowe (zł/ha) Uzupełniające płatności obszarowe Chmiel bieżący (zł/ha) Chmiel historyczny (zł/ha) Zwierzę -ca (zł/ha) Płatność cukrowa (zł/t) Płatność do roślin energetycznych (zł/ha) Płatność z tyt. owoców miękkich (zł/ha) Płatność do pomidorów (zł/t) Płatność do krów Płatność do owiec Strączkowe i motylkowe drobnonasienne 2004 210,53 292,78 1013,81 x x x x x x X X x 2005 225,00 282,35 870,02 x x x x x x X X X 2006 276,28 313,45 962,75 x x 33,94 x x x X X X 2007 301,54 294,91 452,76 526,01 438,76 37,29 169,80 x x X X X 2008 339,31 269,32 591,50 407,60 379,55 39,45 152,90 1358,70 134,00 X X X 2009 506,98 356,47 507,54 861,32 502,62 53,47 190,30 1691,80 167,00 x x X 2010 562,08 327,26 x 1420,07 439,03 50,45 x 1593,88 157,16 346,43 105,91 207,28 2011 710,26 274,56 x 1391,43 396,49 55,60 x 1762,00 172,48 627,71 132,15 264,30 2012 732,06 211,80 x 1276,38 306,99 52,44 x 2670,66 162,09 584,79 123,11 672,56 2013 830,30 139,39 x 1263,50 238,93 54,10 x 1579,54 167,44 602,60 126,86 719,43
Kurs wymiany euro przez który przeliczano poszczególne stawki płatności (zł/ euro)
Dopłaty ONW (razem z dopłatami obszarowymi są wypłacane z EFROW dopłaty do ONW. Dotyczą około 770 tys. beneficjentów i 9200 tys. ha UR) Zasada degresywności płatności: od 1 do 50 ha 100% stawki; 50 100 ha 50%; 100 300 ha 25%; Powyżej 300 ha brak płatności
Rok 2014 Płatności bezpośrednie za 2014 rok zasady przejściowe ( nowy budżet i stare zasady) Kurs dla płatności 1euro = 4,1776 zł
Płatności bezpośrednie w kampanii roku 2014 W roku 2014, w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, stosowane były następujące rodzaje płatności: 1) jednolita płatność obszarowa, 2) płatności oddzielne: płatność do pomidorów, płatność do owoców miękkich, płatność cukrowa, 3) wsparcie specjalne: płatność do krów, płatność do owiec, specjalna płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych, płatność do surowca tytoniowego wysokiej jakości, 4) przejściowe wsparcie krajowe: płatność niezwiązana do chmielu, płatność niezwiązana do skrobi ziemniaczanej, płatność niezwiązana do tytoniu.
Płatności bezpośrednie w kampanii roku 2014 Za rok 2014 przyznawane były te same rodzaje płatności, które stosowane były w odniesieniu do roku 2013, z wyjątkiem: uzupełniającej płatności podstawowej (tzw. sektor I) płatności zwierzęcej.
Stawki płatności w roku 2014
Europejski Fundusz Rolniczy Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) Misją Funduszu jest promocja zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na terenie całej Wspólnoty w sposób komplementarny do instrumentów rynkowych i wspierania dochodów w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz do Polityki Spójności i do Wspólnej Polityki Rybołówstwa.
Europejski Fundusz Rolniczy Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) W efekcie nastąpi połączenie instrumentów finansowych rozwoju obszarów wiejskich, obecnie realizowanych w dwóch programach PROW i SOP Rolnictwo, w jeden spójny Program. W Programie Rozwój Obszarów Wiejskich 2007-2013 rozszerzono i przeformułowano listę działań rozwoju obszarów wiejskich z 22 do 35, włączono również do niego inicjatywę LEADER
Osie priorytetowe Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego (gospodarcza); Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich (środowiskowa); Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej (społeczna); Oś 4: Leader.
Maksymalny poziom wsparcia programu z budżetu UE Był zróżnicowany w zależności od priorytetów: oś priorytetowa 1 i 3 do 75% środków na obszarach dawnego Celu 1 (m.in. w Polsce) oraz do 50% na pozostałych obszarach, oś priorytetowa 2 oraz inicjatywa LEADER do 80% środków w regionach konwergencji (cała Polska) oraz do 55% na pozostałych obszarach.
Wkład EFROW (euro)
Plan Finansowy EFROW w podziale na osie (euro)
Budżet Osi 1 (EURO)
Budżet Osi 2 (EURO)
Budżet Osi 3 (EURO)
Budżet Osi 4 (EURO)
Budżet PROW 2007-2013 (euro)