dr Adam Salomon STEROWANIE I ZARZĄDZANIE W MORSKICH SYSTEMACH TRANSPORTOWYCH I LOGISTYCZNYCH wykład 01 dla 1 roku MSTiL stacjonarne SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 1
SiZwMSTiL (stacjonarne) Podstawowe podręczniki do wszystkich wykładów i ćwiczeń. Ludwik Kondratowicz, EDI w logistyce transportu, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999. Stefan Abt, Systemy logistyczne w gospodarowaniu. Teoria i praktyka logistyki, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1997. dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 2
SiZwMSTiL program wykładu 1. Po wykładzie student będzie umiał: rozróżniać sterowanie i zarządzanie; zdefiniować system transportowy i logistyczny; opisać system logistyczny wraz z jego podsystemami; wyjaśnić jakie jest główne zadanie logistyki; zdefiniować logistykę; opisać podstawowe działania logistyczne; zdefiniować łańcuch logistyczny; omówić znaczenie systemu informacji logistycznej w sterowaniu i zarządzaniu w morskich systemach transportowych i logistycznych; omówić poziomy na jakich system informacji logistycznej ułatwia zarządzanie; opisać przekroje przepływów informacyjnych; określić czynniki decydujące o wyborze operatora logistycznego. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 3
Sterowanie (definicja) Sterowanie (regulacja) polega na takim oddziaływaniu na obiekt sterowania, za pomocą sygnałów wejściowych, aby jego sygnały wyjściowe osiągnęły pożądaną wartość. Z reguły jeśli oddziaływanie na obiekt jest niepożądane lub nieplanowane to zjawisko to nazywamy zakłóceniem (w takim przypadku można zastosować sterowanie odporne). Sterowanie może odbywać się w układzie otwartym lub zamkniętym. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 4
Zarządzanie (definicje) (1) Zarządzanie jest sztuką osiągania zamierzonych rezultatów przez innych ludzi, zarządzający (menedżerowie) osiągają cele organizacji poprzez organizowanie pracy innych, a nie przez wykonywanie zadań osobiście. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 5
Zarządzanie (definicje) (2) Zarządzanie to działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu, na podstawie własności środków produkcji lub dyspozycji nimi (wg Gilińskiego). SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 6
Zarządzanie (definicje) (3) Zarządzanie to działanie polegające na dysponowaniu zasobami (wg prof. T. Pszczołowskiego). SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 7
Zarządzanie (definicje) (4) Zarządzanie to zestaw działań (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne) wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji (wg Griffina). SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 8
Zarządzanie (definicje) (5) Termin zarządzanie (management) odnosi się do procesu doprowadzania do wykonania określonych rzeczy, sprawnie i skutecznie, wspólnie z innymi ludźmi i poprzez nich. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 9
Zarządzanie (definicje) (6) Zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 10
System transportowy i logistyczny System transportowy zbiór elementów, relacji i procesów, które przetwarzają strumień ładunków i pasażerów określany popytem na usługi transportowe w strumień wyjścia z tego systemu. System logistyczny to celowo zorganizowany i połączony zespół takich elementów (podsystemów) jak: produkcja, transport, magazynowanie, odbiorca wraz z relacjami między nimi oraz ich własnościami, warunkującymi przepływ strumieni towarów, środków finansowych i informacji. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 11
System logistyczny (ogólnie) System logistyczny każdego przedsiębiorstwa (a co dopiero portu morskiego lub jego funkcjonalnej części) jest bardzo złożony. Do głównych jego podsystemów, wyodrębnionych w oparciu o kryterium funkcjonalne, należą: zaopatrzenie, produkcja, transport, magazynowanie, zbyt, wraz z relacjami między nimi i ich własnościami, ze stałą dążnością do wzrostu stopnia zorganizowania. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 12
Główne zadanie logistyki Głównym zadaniem logistyki jest to, aby dostawa produktu do miejsca przeznaczenia nastąpiła zgodnie z zamówieniem: by właściwy produkt (pod względem rodzaju, jakości i ilości) dostarczony był w odpowiednim miejscu i we właściwym czasie. Ważne jest, aby cały ten proces odbywał się przy minimalnych kosztach. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 13
Przykład negatywny SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 14
SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 15
SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 16
Pojęcie logistyki logos (gr.) lub logicos (gr.) liczenie, sztuka liczenia, prawidłowo myślący, rozsądny; loger (fr.) lub logis (fr.) zakwaterowanie, kwatera. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 17
Historia logistyki (krótko) (1) Baron de Jomini ( Zarys sztuki wojennej, 1837) O logistyce, czyli sztuce wprawiania w ruch oddziałów, przypisuje logistyce znaczenie, które później znalazło drogę do nauk cywilnych. W rozdziale tym mówi się już m.in. o: lokalizacji i zaopatrywaniu magazynów; planowaniu i realizacji marszów; przygotowywaniu środków transportowych, urządzaniu dróg komunikacyjnych; zaopatrywaniu oddziałów. Jeszcze do niedawna termin logistyka był odnoszony wyłącznie do wojskowości. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 18
Historia logistyki (krótko) (2) W gospodarce cywilnej Stanów Zjednoczonych termin logistyka został użyty w latach pięćdziesiątych XX w. i odnosił się przede wszystkim do przedsiębiorstwa. W Europie pojawił się on w latach siedemdziesiątych XX w. i tu ma znacznie szersze, bowiem odnosi się nie tylko do przedsiębiorstwa, ale także do jego otoczenia. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 19
Definicje logistyki (1) [ ] Do logistyki należą wszystkie czynności, poprzez które następuje planowanie, realizacja i kontrola przestrzenno-czasowych transformacji produktów i związane z nimi transformacje w zakresie ilości i rodzajów produktów, podatności tych produktów na procesy manipulacyjne. Poprzez współdziałanie tych czynności następuje uruchomienie przepływu materiałów, łączącego w sposób możliwie najbardziej efektywny miejsca wysyłki i odbioru. Sprawą logistyki jest zapewnienie, by odbiorca otrzymał od dostawcy produkt właściwy pod względem ilości i rodzaju, we właściwym czasie i miejscu oraz by koszt związany z dostawą był minimalny. [ ] SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 20
Definicje logistyki (2) [ ] W ujęciu ogólnym logistyka jest nauką planowania, sterowania i kontroli w systemach przepływu materiałów, kadr, energii i informacji. [ ] SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 21
Definicje logistyki (3) [ ] O systemie logistycznym można mówić wtedy, gdy rozwiązanie zagadnień planowania, sterowania i kontroli dotyczy co najmniej dwu elementów logistyki. Elementami logistyki są: towary i inne dobra materialne, kadry, informacje, energia, środki niezbędne dla przepływu materiałów (środki transportowe, opakowania, magazyny), środki niezbędne dla produkcji dóbr, środki informacji, infrastruktura (budynki, drogi). [ ] SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 22
Definicja logistyki Council of Logistics Management (1) Logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 23
Definicja logistyki Council of Logistics Management (2) Działania logistyczne mogą obejmować (choć nie muszą się do nich ograniczać): obsługę klienta, prognozowanie popytu, przepływ informacji, kontrolę zapasów, czynności manipulacyjne, realizowanie zamówień, czynności reparacyjne i zaopatrywanie w części, lokalizację zakładów produkcyjnych i składów, procesy zaopatrzeniowe, pakowanie, obsługę zwrotów, gospodarowanie odpadami, czynności transportowe i składowanie. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 24
Gospodarowanie odpadami Obsługa zwrotów Czynności transportowe Pakowanie Składowanie Procesy zaopatrzeniowe Lokalizacja zakładów produkcyjnych i składów Obsługa klienta Zaopatrywanie w części Prognozowanie popytu Przepływ informacji Czynności reparacyjne Kontrola zapasów Czynności manipulacyjne Realizowanie zamówień SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 25 Działania logistyczne mogą obejmować (choć nie muszą się do nich ograniczać) (wg Council of Logistics Management):
Poziomy działania logistyki (1) W strukturze logistyki wyróżnia się trzy poziomy jej działania: 1. poziom operacyjny (przepływy materiałów w systemach zaopatrzenia, produkcji, magazynowania, dystrybucji i recyrkulacji); 2. poziom taktyczny (przepływy informacyjne); 3. poziom strategiczny (zarządzanie logistyczne). SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 26
Logistyka dystrybucji przepływ dóbr od magazynów wyrobów gotowych do klientów. Logistyka transportu i zaopatrzenia dostarczanie dóbr od dostawców na rynku zaopatrzeniowym do magazynu zaopatrzenia przedsiębiorstwa; możliwy jest także bezpośredni przepływ dóbr z rynku zaopatrzenia do miejsc przetwarzania materiałów. Logistyka recyrkulacji Logistyka produkcji przepływ dóbr w kierunku przeciwnym: materiały wadliwe, uszkodzone, odzyskane surowce wtórne, odpady produkcyjne, opakowania zwrotne. przepływ surowców, materiałów pomocniczych, części z magazynów zaopatrzenia do miejsc przetwarzania, przepływ wyrobów gotowych do magazynów zbytu. Poziom operacyjny działania logistyki SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 27
Łańcuch logistyczny (1) Formułując cele logistyczne rozpatruje się łańcuchy działań, które muszą być podejmowane w celu realizacji zamówienia. Łańcuch ten łączy rynek zaopatrzeniowy z rynkiem zbytu, poprzez funkcje spełniane poprzez odpowiednie działy przedsiębiorstwa, w celu dostarczenia klientowi żądanego wyrobu w najdogodniejszych dla niego warunkach tj. we właściwym czasie, miejscu, stanie i ilości. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 28
Łańcuch logistyczny (2) Najważniejszymi elementami tego łańcucha są obok działań produkcyjnych takie działania jak: składowanie, przemieszczenie, sortowanie i komisjonowanie lub montaż. Łańcuch logistyczny zawiera w sobie dwa przepływy, które zachodzą równolegle. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 29
Łańcuch logistyczny (3) Przepływ fizyczny to przemieszczanie surowców i materiałów poprzez poszczególne ogniwa łańcucha logistycznego począwszy od miejsc, w których pozyskuje się surowce, półprodukty i materiały, poprzez miejsce przetwarzania tych surowców i materiałów (produkcja), skończywszy na odbiorcach dóbr, klientach indywidualnych, innych przedsiębiorstwach i instytucjach. Z przepływem fizycznym ściśle związany jest przepływ informacji (rys. na następnym slajdzie). SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 30
Przepływ dóbr i usług a przepływ informacji (schemat) SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 31
System informacji logistycznej (schemat) SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 32
System informacji logistycznej charakterystyka (1) Przedstawiony schemat uwzględnia możliwość współpracy z wyspecjalizowaną jednostką logistyczną, która może zasilać w informacje przedsiębiorstwo zleceniodawcę. Dane pozyskiwane w przedstawionym systemie, jak również opracowane w nim informacje powinny być dostępne nie tylko dla kierownictwa logistyki podejmującego kluczowe decyzje w tym obszarze, ale także dla kierowników niższych szczebli zaangażowanych w realizację codziennych zadań, w obrębie wyróżnionej dziedziny funkcjonalnej. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 33
System informacji logistycznej charakterystyka (2) Wśród adresatów informacji pochodzących z systemu informacji logistycznej przedsiębiorstwa nie można także pominąć dostawcy (lub dostawców) usług logistycznych kooperującego z rozpatrywanym przedsiębiorstwem/systemem transportowym/portem, ponieważ inicjatywa i zaangażowanie takich jednostek będzie istotnie wpływać na realizację strategii przedsiębiorstwa. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 34
System informacji logistycznej ułatwia zarządzanie na poziomie strategicznym wpływa na bardziej precyzyjne wyznaczanie celów działalności oraz na monitorowanie ich realizacji dokonuje się bowiem min. zestawień porównawczych wyników działalności, opłacalności poszczególnych składowych oferty, czy także efektywności wykorzystywanych kanałów dystrybucji, opracowywane są także prognozy dotyczące przyszłych wyników działalności przy określonych założeniach na poziomie taktycznym dostarcza wiedzę konieczną do podejmowania decyzji w zakresie marketingu i sprzedaży, finansów, zarządzania personelem, techniki i technologii, a także umożliwia optymalizację przyszłych działań w tych zakresach, aby skuteczniej realizować cele strategiczne. na poziomie operacyjnym dostarcza wiadomości o bieżących działaniach jednostek logistycznych wskazując na aktualny poziom sprzedaży, wynikającą z tego sytuację finansową, stan współpracy z dostawcami i odbiorcami. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 35
System informacji logistycznej (3) W warunkach zacieśniania współpracy w łańcuchu dostaw wśród użytkowników systemu informacji logistycznej należy również wymienić partnerów kooperujących z rozpatrywaną jednostką. Współpraca taka zorientowana jest bowiem na procesy realizowane pomiędzy pierwszymi dostawcami a ostatecznymi odbiorcami, na integrację zarządzania zakupami, produkcją oraz dostawami produktów do klientów. Zapewnienie efektywności w takich warunkach wymaga także precyzyjnej koordynacji przepływów informacji, produktów i środków finansowych. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 36
System informacji logistycznej (przekroje przepływów informacyjnych) Przepływy informacyjne realizowane w zakresie działalności logistycznej powinny więc być rozpatrywane w dwóch przekrojach: 1. wewnętrznym dotyczącym scalania poszczególnych dziedzin działalności firmy w celu zapewnienia integracji przepływów rzeczowych począwszy od zaopatrzenia, poprzez produkcję, aż do dystrybucji; 2. zewnętrznym obejmującym relacje pomiędzy dostawcami, odbiorcami, oraz przewoźnikami, spedytorami lub dostawcami kompleksowych usług logistycznych. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 37
System informacji logistycznej (4) Z punktu widzenia narzędzi stosowanych do przekazu informacji pomiędzy kooperantami w początkowym okresie rozwoju tendencji do integrowania działalności między firmami wykorzystywano wyłącznie tradycyjne urządzenia, takie jak telefon czy faks. Rewolucję spowodowało pojawienie się komputerów, które szybko zostały zastosowane do porządkowania, a później również do analizy danych w przedsiębiorstwie. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 38
System informacji logistycznej (5) Obecnie skomputeryzowane systemy informacyjne wykorzystywane są także do integrowania działalności poszczególnych obszarów funkcjonalnych, a dzięki wykorzystaniu internetu możliwe jest przekazywanie na bieżąco stosownych danych pomiędzy kooperującymi podmiotami. Dane, które są przedmiotem wymiany elektronicznej to zarówno odpowiedniki tradycyjnych dokumentów handlowych, takich jak np. oferty, faktury czy zlecenia zakupu, jak również harmonogramy produkcji, dystrybucji, raporty o stanach zapasów, itp. SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 39
Żeby jednak nie było tak słodko SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 40
SiZwMSTiL koniec wykładu 01. Dziękuję za uwagę...... i zapraszam na kolejne zajęcia SiZwMSTiL dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 41