Ocena oddziaływania na środowisko

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Przewodnik dla Wnioskodawców RPO WZ Załącznik nr 1c do Wytycznych dla Wnioskodawców poddziałania 2.1.1 Szczecin, lipiec 2009 1

Niniejszy przewodnik naleŝy stosować dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia uzyskały wszystkie decyzje wymagane na ich realizację przed 28.07.2005 r., tj. przed wejściem w Ŝycie przepisów o decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (uzyskały przed tym dniem wszystkie wymagane dla danego przedsięwzięcia decyzje z dawnego art. 46 ust. 4 ustawy POŚ), bądź teŝ uzyskały decyzje po tym dniu, ale na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów (było to moŝliwe na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw). Niniejszy przewodnik nie obejmuje przedsięwzięć polegających na budowie autostrad ani dróg krajowych. Dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia zatwierdzane były juŝ po wejściu w Ŝycie przepisów o decyzji środowiskowej naleŝy stosować Załącznik nr 1a do Wytycznych dla Wnioskodawców Przewodnik OOŚ, a dla przedsięwzięć, które są/będą zatwierdzane na podstawie przepisów obowiązujących od 15.11.2008 r. naleŝy stosować Załącznik nr 1b do Wytycznych dla Wnioskodawców Przewodnik OOŚ. Szczecin, lipiec 2009 2

Spis treści I. Podstawy prawne... 4 II. Stan prawny przed 28 lipca 2005 r. - róŝnice w stosunku do obecnego stanu prawnego... 6 III. Zakres Przewodnika... 8 IV. Procedura przyjmowania i oceny projektów... 9 V. Przygotowanie Dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ... 12 1. Wprowadzenie... 12 2. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ( klasyczna OOŚ)... 12 3. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (ocena habitatowa)... 14 4. Zalecenia praktyczne Instytucji Zarządzającej... 15 VI. Organy biorące udział w postępowaniu OOŚ... 16 VII. Lista załączników OOŚ do Dokumentacji aplikacyjnej dla poszczególnych grup... 17 VIII. Wymogi dla poszczególnych załączników... 21 IX. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (wymaganie dyrektywy 2001/42)... 24 X. Zestawy załączników obowiązujących w ramach kaŝdej z grup... 26 Szczecin, lipiec 2009 3

I. Podstawy prawne Akty unijne Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska, znowelizowana Dyrektywą Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r. oraz Dyrektywą 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 102) - w zakresie dotyczącym postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko; Dyrektywa 2001/42/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń, Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG, - od dnia 14 lutego 2005 - albo: Dyrektywa 90/313/EWG z dnia 7 czerwca 1990 r. w sprawie swobody dostępu do informacji o środowisku - do dnia 13 lutego 2005 Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyjących ptaków z dnia 2 kwietnia 1979 r. (zmieniana późniejszymi dyrektywami) - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 156 z 25.06.2003, str. 17; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 466) - w okresie od 25 lipca 2005 r. Konwencja o oddziaływaniu na środowisko w kontekście transgranicznym, podpisana w 1991r. w Espoo i ratyfikowana przez Polskę w 1997 r., Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w 1998r. i ratyfikowana przez Polskę w 2001 r. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1260/1999, zmienione Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1341/2008 z dnia 18 grudnia 2008 r. Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Akty krajowe Ustawa - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627 z późn. zm.) zwana dalej Poś - podstawa do przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) Szczecin, lipiec 2009 4

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80,poz. 717 z późn.zm.) - podstawa do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Ustawy - Prawo budowlane (Tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz.2016 z późn. zm) - podstawa do wydania pozwolenia na budowę Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz.880) zwana dalej UoP - podstawa do przeprowadzania postępowania OOŚ dla projektów mogących znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000 - od dnia 1 maja 2004 r. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz.2573, z późn. zm.) - od dnia 8 grudnia 2004 r. albo: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2002r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 197, poz. 1667) - od dnia 13 listopada 2002 r. do dnia 7 grudnia 2004 r. albo: Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 14 lipca 1998 r. w sprawie określenia rodzajów inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska oraz wymagań, jakim powinny odpowiadać oceny oddziaływania na środowisko tych inwestycji (Dz. U. Nr 93, poz. 589 z poźn. zm.) - do dnia 12 listopada 2002 r. Szczecin, lipiec 2009 5

II. Stan prawny przed 28 lipca 2005 r. - róŝnice w stosunku do obecnego stanu prawnego Miejsce OOŚ w procedurze Do dnia 28 lipca 2005 r. - czyli wejścia w Ŝycie ustawy z dnia z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113 poz. 954) wprowadzającej do polskiego prawa decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach - ocenę oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia przeprowadzano w ramach postępowania w sprawie wydania jednej z decyzji wymienionych wówczas w art. 46 ust. 4 ustawy POŚ (w tym w ramach decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz pozwolenia na budowę). W przypadku, gdy dane przedsięwzięcie wymagało i decyzji o wzizt i pozwolenia na budowę, ocenę oddziaływania na środowisko przeprowadzano dwukrotnie. W związku z tym dokumenty, na podstawie których moŝna zweryfikować prawidłowość (zgodność z odpowiednimi dyrektywami) przeprowadzonej OOŚ to dokumenty powstałe w związku z postępowaniami w sprawie decyzji wymienionych wówczas w art. 46 ust. 4 ustawy POŚ. Ocena habitatowa Obowiązek przeprowadzania oceny habitatowej (oceny wpływu na obszary Natura 2000) istnieje od dnia 1 maja 2004 r. (akcesji Polski do UE). Decyzje dotyczące przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000 wydane po 1 maja 2004 r. muszą więc odnosić się do tego zagadnienia (podczas, gdy decyzje wcześniejsze nie musiały zawierać takiego elementu). Przeprowadzenie oceny habitatowej w odniesieniu do konkretnego obszaru Natura 2000 obowiązkowe jest oczywiście dopiero od czasu, kiedy obszar ten został wyznaczony (wpisany na listę przekazaną potem przez Ministerstwo Środowiska do Komisji Europejskiej lub choćby na Shadow List). Konsekwentnie - decyzje wydane w okresie zanim dany obszar został wyznaczony nie musiały (i nie mogły) oczywiście odnosić się do oddziaływania przedsięwzięcia na ten obszar. Jednocześnie jednak przedsięwzięcia, które zdobyły decyzje z art. 46 ust. 4 POŚ w okresie, kiedy decyzje te nie musiały czy nie mogły odnosić się do kwestii oddziaływania na obszar Natura 2000, przy czym nie zostały jeszcze zrealizowane a są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 (nie otrzymają od regionalnego dyrektora ochrony środowiska deklaracji (załącznika 13b), Ŝe ocena habitatowa nie była wymagana) nie będą mogły być realizowane na podstawie posiadanych decyzji i nie będą mogły na ich podstawie otrzymać dofinansowania - zob. szerzej rozdział Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ. Trzeba teŝ zauwaŝyć, Ŝe do dnia 28 lipca 2005 r. prawo polskie nie dawało moŝliwości przeprowadzenia oceny habitatowej dla przedsięwzięć naleŝących do grupy III a nienaleŝących jednocześnie do grupy I lub II (na temat podziału przedsięwzięć na grupy - zob. niŝej rozdział Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ ), co było niezgodne z dyrektywą habitatową. Wymagania dyrektywy 85/337 odnośnie dostępu do sądu Art. 10a dyrektywy 85/337 nakazuje, aby od decyzji zezwalającej na realizację przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko przysługiwała zainteresowanej społeczności droga odwoławcza (wg prawa polskiego: prawo odwołania i skargi do sądu administracyjnego). Wynikający z dyrektywy obowiązek zapewnienia drogi odwoławczej ma zastosowanie m.in. do pozwoleń na budowę, w ramach których przeprowadzono OOŚ. Prawo polskie takiej drogi odwoławczej dla Szczecin, lipiec 2009 6

pozwoleń na budowę nie zapewniało, poniewaŝ od dnia 11 lipca 2003 r. art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego znacznie ograniczył krąg stron w postępowaniu dotyczącym pozwolenia na budowę, przez status strony, a więc i prawo odwołania nie obejmuje wszystkich członków zainteresowanej społeczności, o której mowa w dyrektywie (co jest z tą dyrektywą niezgodne). Art. 10a dyrektywy 85/337 obowiązuje jednak państwa członkowskie od dnia 25 lipca 2005 r. (do tego dnia państwa były zobowiązane przyjąć przepisy zapewniające taką drogę odwoławczą). Pozwolenia na budowę dotyczące przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko wydane po tym dniu ale jeszcze na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów (co było moŝliwe na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy z dnia z dnia 18 maja 2005 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw) naleŝy więc uznać za niezgodne z dyrektywą 85/337 oraz nie mogące stanowić podstawy do przyznania dofinansowania. Szczecin, lipiec 2009 7

III. Zakres Przewodnika Niniejszy Przewodnik określa sposób postępowania podczas przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej dotyczącej ochrony środowiska. Ze względu na niewłaściwą transpozycję prawa unijnego na grunt prawa polskiego Instytucja Zarządzająca RPO WZ przygotowała, na podstawie poszczególnych Dyrektyw Unii Europejskiej, prawa krajowego schemat postępowania oraz wykaz niezbędnych załączników wymaganych na etapie weryfikacji formalnej oraz merytorycznej złoŝonych projektów. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej oraz przyjętymi na poziomie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 2013 (RPO WZ) kryteriami wyboru projektów Instytucja Zarządzająca RPO WZ jest zobligowana do zapewnienia, Ŝe projekty uzyskujące wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego będą realizowane zgodnie z regulacjami prawnymi na poziomie UE. Inwestycje zgodne z prawodawstwem krajowym, lecz niezgodne z prawodawstwem unijnym nie będą mogły uzyskać dofinansowania w ramach RPO WZ. W przypadku zidentyfikowania niezgodności projektu z prawem UE na etapie realizacji projektu lub po jego zakończeniu, Beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanego wsparcia wraz z odsetkami. W celu zapewnienia zgodnej z prawem unijnym realizacji projektów zaleca się, aby wszyscy Wnioskodawcy, których przedsięwzięcia wymagają uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych przed rozpoczęciem rzeczowej realizacji projektu, zastosowali się do Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych (dalej: Wytyczne) dostępnych na stronie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl oraz do niniejszego Przewodnika. W odniesieniu do przedsięwzięć, dla których odpowiednie decyzje wydawano przed 28 lipca 2005 r. naleŝy jednak zwrócić uwagę, Ŝe Wytyczne MRR w niewielkim stopniu dotyczą stanu prawnego sprzed tego dnia i naleŝy stosować w pierwszej kolejności niniejszy Przewodnik. Szczecin, lipiec 2009 8

IV. Procedura przyjmowania i oceny projektów Wszystkie projekty, które pozytywnie przejdą ocenę formalną będą przekazywane pod obrady Komisji Oceniającej Projekty (KOP), która rozpoczyna pracę w terminie nie później niŝ 15 dni roboczych od akceptacji listy projektów poprawnych pod względem formalnym. KaŜdy z wniosków oceniany jest przez poszczególne Zespoły Ekspertów (zespół ds. oceny moŝliwości wystąpienia pomocy publicznej (jeśli dotyczy), zespół ds. oceny środowiskowej (jeśli dotyczy), zespół ds. oceny ekonomicznofinansowej oraz zespół ds. oceny merytoryczno-technicznej), odrębne dla kaŝdego działania/poddziałania. Zespół ds. oceny środowiskowej obraduje na początku posiedzenia KOP. Podczas oceny Zespół sprawdza tzw. załączniki środowiskowe (Załącznik nr 9, Załącznik nr 10 oraz Załączniki nr 13a-13v do Wniosku o dofinansowanie). Wśród załączników środowiskowych wyróŝniamy: Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie. Wnioskodawca moŝe uzupełnić te załączniki w terminie późniejszym niŝ złoŝenie Wniosku o dofinansowanie, przystępując do procedury podpisania umowy o dofinansowanie tj. na etapie weryfikacji formalno-prawnej. Lista załączników dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia uzyskały wszystkie decyzje wymagane na ich realizację przed 28.07.2005 r., tj. przed wejściem w Ŝycie przepisów o decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (uzyskały przed tym dniem wszystkie wymagane dla danego przedsięwzięcia decyzje z dawnego art. 46 ust. 4 ustawy POŚ), bądź teŝ uzyskały decyzje po tym dniu, ale na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów: a) Formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ wg wzoru dla przedsięwzięć sprzed lipca 2005r. b) Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 c) Decyzja lub decyzje z art. 46 ust. 4 ustawy POŚ wraz z uzasadnieniem d) Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach f) Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko g) Dokumentacja dotycząca procedury udziału społeczeństwa h) Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 i) Postanowienie ustalające zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko na podstawie decyzji kompetentnego organu (jeśli Wnioskodawca wystąpił z zapytaniem do właściwego organu) k) Postanowienie w sprawie obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i zakresie raportu l) Postanowienie o braku obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko ł) Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych n) Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie o) Inne załączniki środowiskowe W dalszej części Przewodnika przedstawiono podział załączników ze względu na kwalifikacje przedsięwzięcia do poszczególnych grup na podstawie Dyrektywy 85/337/EWG oraz Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, a takŝe z uwzględnieniem wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000. Szczecin, lipiec 2009 9

Podczas oceny środowiskowej w ramach posiedzenia KOP ekspert weryfikuje załączniki środowiskowe złoŝone przez Wnioskodawcę wraz z wnioskiem o dofinansowanie pod kątem ich kompletności, a takŝe zgodności z prawem krajowym oraz unijnym. Ocena jest dokonywana na podstawie kryteriów zawartych w Karcie Oceny Środowiskowej. Karty środowiskowe składają się z kryteriów dostępu. Kryteria dostępu oceniane są w systemie 0/1, co oznacza, Ŝe niespełnienie chociaŝby jednego z nich powoduje odrzucenie Wniosku. Jeśli wszystkie załączniki dołączone przez Wnioskodawcę zostały zweryfikowane pozytywnie, ekspert rekomenduje wniosek do dalszej oceny. W przypadku, gdy Wnioskodawca jest w trakcie przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a załączone dokumenty wskazują, iŝ postępowanie OOŚ jest przeprowadzane w sposób prawidłowy, co pozwala przyjąć, iŝ realizacja przedsięwzięcia odbędzie się zgodne z prawodawstwem krajowym i unijnym, ekspert rekomenduje wniosek do dalszej oceny. Jednocześnie w celu ułatwienia późniejszej weryfikacji formalno prawnej ekspert wskazuje dokumenty, które muszą zostać uzupełnione przez Wnioskodawcę najpóźniej przed podpisaniem umowy. W przypadku, gdy w załącznikach dołączonych przez Wnioskodawcę ekspert stwierdzi braki moŝliwe do uzupełnienia/usunięcia, wówczas ekspert rekomenduje wniosek do dalszej oceny, z informacją, jakie dokumenty muszą być przez Wnioskodawcę uzupełnione/poprawione oraz dostarczone najpóźniej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Uwaga! Wskazane jest złoŝenie wszystkich wymaganych załączników środowiskowych na etapie składania Wniosku o dofinansowanie. Pozwoli to Ekspertom zweryfikować poszczególne załączniki i przesłać do Wnioskodawcy ewentualne sugestie dotyczące złoŝonej dokumentacji. W takiej sytuacji Wnioskodawca będzie miał moŝliwość uzupełnienia wskazanych braków w danych załącznikach przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Przed podpisaniem umowy o dofinansowanie dokonywana jest weryfikacja formalno prawna, w ramach której dokonana zostanie weryfikacja uzupełnionych załączników środowiskowych, przez ekspertów wybranych i zatwierdzonych uchwałą Zarządu Województwa. Weryfikacja formalno - prawna jest dokonywana w zakresie zgodności z prawem wspólnotowym i krajowym na podstawie Karty weryfikacji środowiskowej. Negatywna weryfikacja formalno prawna stanowi przesłankę do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Kolejność poszczególnych ocen podczas posiedzenia wszystkich Zespołów ekspertów Komisji Oceniającej Projekty oraz przewidziane terminy opisane zostały w Regulaminie KOP, Wytycznych dla Wnioskodawców dostępnych na stronie www.rpo.wzp.pl oraz na poniŝszym schemacie. Szczecin, lipiec 2009 10

Schemat 1. Procedura oceny projektu Ocena formalna 35 dni Pozytywna Ocena środowiskowa Lista rankingowa Ocena strategiczna Pozytywna Pozytywna Negatywna Ocena moŝliwości wystąpienia pomocy publicznej Wniosek odrzucony Ocena Ekonomiczno - finansowa Pozytywna Ocena merytoryczno - techniczna Negatywna Wniosek odrzucony Szczecin, lipiec 2009 11

V. Przygotowanie Dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ V.1. Wprowadzenie Przebieg postępowania/przygotowywania stosownych dokumentów/załączników do Dokumentacji aplikacyjnej w ramach RPO WZ zaleŝy od rodzaju przedsięwzięcia: czy znajduje się w I czy w II aneksie do dyrektywy 85/337 lub nie jest w tej dyrektywie wymieniony, czy znajduje się w grupie I przedsięwzięć wg prawa polskiego (jest wymienione w 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2004 r.), czy znajduje się w II grupie przedsięwzięć (jest wymienione w 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2004 r.) czy znajduje się poza ww. rozporządzeniem, ale jest wymienione w aneksie II do dyrektywy (tzw. przedsięwzięcie podprogowe) Dodatkowo naleŝy zweryfikować, czy przedsięwzięcie oddziałuje na obszar Natura 2000/potencjalny obszar Natura 2000, czyli znajduje się w grupie III. Przedsięwzięcie naleŝące do grupy I lub II moŝe jednocześnie oddziaływać na obszar Natura 2000, wtedy podczas procedury OOŚ naleŝy równieŝ spełnić wymagania dotyczące grupy III opisane w dalszej części Przewodnika. Przedsięwzięcia/projekty niezaliczane do Ŝadnej z ww. grup nazwane są w niniejszym Przewodniku jako naleŝące do grupy IV. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Dyrektywy OOŚ - Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późń. zm.), dla przedsięwzięć (oznaczających kaŝde wykonanie prac budowlanych, instalacji lub układów lub inne wkroczenie w otoczenie przyrodnicze i krajobraz, włącznie z wydobywaniem zasobów mineralnych) określonych w jej Aneksie I przeprowadzenie postępowania OOŚ jest obligatoryjne. Wszystkie przedsięwzięcia z aneksu I do dyrektywy znajdują się w I grupie przedsięwzięć wg prawa polskiego i wymagają przeprowadzenia pełnej oceny oddziaływana na środowisko (z raportem i udziałem społeczeństwa). V.2. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ( klasyczna OOŚ) Zgodnie z art. 4 ust. 2 Dyrektywy OOŚ, w stosunku do przedsięwzięć określonych w jej Aneksie II, naleŝy dokonać selekcji, czy naleŝy przeprowadzić postępowanie OOŚ. Transpozycja aneksu II nie została przeprowadzona wprost i nie polegała na przeniesieniu całego aneksu II do 3 rozporządzenia Rady Ministrów (zarówno tego z 2002 r., jak i tego z 2004 r.). Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy państwo członkowskie (jego odpowiednie władze) moŝe ustalić, które przedsięwzięcia z aneksu II wymagają OOŚ na podstawie: selekcji indywidualnej - indywidualnym rozstrzyganiu w odniesieniu do kaŝdego konkretnego przedsięwzięcia, przez organ właściwy w danej sprawie, czy wymaga ono przeprowadzenia (pełnej) oceny oddziaływania na środowisko - czyli w Polsce: czy wymaga sporządzenia raportu OOŚ i w konsekwencji przeprowadzenia procedury udziału społeczeństwa; Szczecin, lipiec 2009 12

selekcji kategorycznej - czyli z zastosowaniem określonych progów i kryteriów; w tym wypadku państwo członkowskie określa w sposób kategoryczny, w drodze powszechnie obowiązującego aktu prawnego czy innego dokumentu które typy przedsięwzięć z aneksu II wymagają obowiązkowo przeprowadzenia OOŚ, a które zawsze są z tego obowiązku zwolnione; państwa członkowskie dokonują tej selekcji zwykle poprzez określenie, Ŝe dany typ przedsięwzięcia (np. oczyszczalnia ścieków) wymaga OOŚ jeśli np. przekracza pewien próg wielkości, lub jeśli spełnia inne określone kryteria (np. jest połoŝone na obszarze chronionym). W Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, przyjęto mieszany sposób selekcji, będący połączeniem obu wskazanych wyŝej metod. Przyjęty sposób selekcji polega na tym, Ŝe: Część przedsięwzięć z załącznika II (te uznane za mające potencjalnie większy wpływ na środowisko) została zakwalifikowana w drodze selekcji kategorycznej do przedsięwzięć zawsze wymagających (pełnej) OOŚ ( 2 obu rozporządzeń, czyli I grupy przedsięwzięć) - nie jest to wyraz bardziej restrykcyjnego podejścia niŝ wymaga dyrektywa, ale konsekwencja zastosowania selekcji kategorycznej. Np. wszystkie oczyszczalnie ścieków wymienione są w aneksie II do dyrektywy, a w Polsce oczyszczalnie dla więcej niŝ 100.000 równowaŝnych mieszkańców zawsze wymagają OOŚ (są zaliczone do I grupy). Część przedsięwzięć z załącznika II (te uznane za mające mały wpływ na środowisko lub niemające wpływu) została zakwalifikowana w drodze selekcji kategorycznej do przedsięwzięć niewymagających nigdy OOŚ (znalazły się one poza rozporządzeniem - są to tzw. przedsięwzięcia podprogowe) - analogicznie jak w przypadku opisanym wyŝej nie jest to wyraz niezgodności z dyrektywą, ale konsekwencja zastosowania selekcji kategorycznej. Np. wspomniane wyŝej oczyszczalnie ścieków wymienione w aneksie II do dyrektywy, w Polsce oczyszczalnie nie wymagają w ogóle OOŚ, jeśli są przeznaczone dla mniej niŝ 400 równowaŝnych mieszkańców (nie są zaliczone ani do I, ani do II grupy). Pozostała część przedsięwzięć z aneksu II (w tym te pomiędzy progami ustalonymi w ramach selekcji kategorycznej) została natomiast pozostawiona selekcji indywidualnej, a więc rozstrzygnięciu organu prowadzącego postępowanie, który w konkretnym przypadku decyduje czy przeprowadzić OOŚ (pełną, a więc z raportem i w konsekwencji z udziałem społeczeństwa), inaczej mówiąc: czy zaŝądać raportu. Ta grupa przedsięwzięć została wymieniona w 3 obu kolejnych rozporządzeń Rady Ministrów. Na przykład selekcji indywidualnej w Polsce wymagają tylko oczyszczalnie ścieków dla więcej niŝ 400, ale mniej niŝ 100.000 równowaŝnych mieszkańców. Jest to tzw. II grupa przedsięwzięć. MoŜe więc zaistnieć sytuacja, Ŝe dane przedsięwzięcie z aneksu II dyrektywy będzie znajdowało się - wg polskiego prawa - w grupie I, II lub w ogóle nie będzie wymagało OOŚ (będzie poza grupą I i II). W związku z tym, a takŝe biorąc pod uwagę, Ŝe celem Instytucji Zarządzającej jest kontrola wypełnienia przez beneficjentów prawa unijnego, dokumentacja konkursowa, zwłaszcza załącznik 13a odnosi się w pierwszej kolejności do aneksów dyrektywy, a następnie dopiero do grup I i II określonych w polskim prawie. Obie metody selekcji (kategoryczna i indywidualna), a takŝe metoda mieszana są w pełni dopuszczalne przez dyrektywę. Potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który stwierdził, Ŝe państwo członkowskie ma pełne prawo zastosować selekcję kategoryczną (o ile zrobi to prawidłowo, tj. z zastosowaniem odpowiednich kryteriów i nie przekraczając przyznanego dyrektywą luzu decyzyjnego, a więc np. nie wyłączając całych kategorii przedsięwzięć spod obowiązku OOŚ), i nie ma podstaw, aby Ŝądać w kaŝdym wypadku jedynie selekcji indywidualnej 1. 1 Wyrok w sprawie C-133/94; Komisja przeciwko Belgii Szczecin, lipiec 2009 13

Zarówno przy zastosowaniu metody kategorycznej, jak i indywidualnej obowiązkowe jest zastosowanie kryteriów selekcji wymienionych w załączniku III do dyrektywy (potwierdził to ETS m.in. w wyroku w sprawie C-392/96 2 ). W przypadku selekcji indywidualnej kryteria te ma obowiązek stosować organ wydający postanowienie o odstąpieniu od raportu. W przypadku selekcji kategorycznej kryteria te powinna zastosować Rada Ministrów, jednak nie zrobiła tego prawidłowo (co zarzuciła Polsce Komisja Europejska), poniewaŝ w przewaŝającej większości przypadków zastosowała jedynie kryterium ilościowe (kryterium wielkości przedsięwzięcia). W związku z tym, dla przedsięwzięć podprogowych (wymienionych w aneksie II dyrektywy ale niewymienionych w rozporządzeniu), dla których nie przeprowadzono oceny oddziaływania na środowisko dofinansowanie nie będzie mogło być przyznane. UWAGA: procedura oceny oddziaływania na środowisko moŝe być prowadzona tylko przed wydaniem dla danego przedsięwzięcia decyzji zezwalającej na jego realizację. W związku z tym niedopuszczalne jest przeprowadzanie OOŚ po uzyskaniu pozwolenia na budowę czy innej decyzji zezwalającej na realizację przedsięwzięcia (np. uzyskanie późniejszej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach). V.3. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (ocena habitatowa) Ocena habitatowa (ocena, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43/EWG) - w odróŝnieniu od klasycznej OOŚ - nie musi być przeprowadzana w kaŝdym przypadku, ale wtedy, gdy istnieje podejrzenie, Ŝe przedsięwzięcie moŝe mieć negatywny wpływ na obszar Natura 2000 (tylko wtedy, gdy istnieje takie podejrzenie - przedsięwzięcie zaliczane jest do III grupy). Od wyniku przeprowadzonej oceny habitatowej (czy wykluczy ona fakt negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 czy go potwierdzi) zaleŝy dalsze postępowanie w sprawie przedsięwzięcia. W przypadku wykluczenia wpływu przedsięwzięcie moŝe być realizowane. W przypadku, gdy przeprowadzona OOŚ wykaŝe, Ŝe przedsięwzięcie będzie miało negatywny wpływ na obszar Natura 2000, to co do zasady nie moŝe być ono realizowane. Realizacja tego przedsięwzięcia jest jednak dopuszczalna, jeŝeli: przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym i gospodarczym i jednocześnie nie istnieją rozwiązania alternatywne (art. 34 ustawy o ochronie przyrody). W takim przypadku decyzja o z art. 46 ust. 4 ustawy POŚ musi określać warunki wykonania kompensacji przyrodniczej zapewniającej spójność i właściwe funkcjonowanie sieci Natura 2000. Zapewnienie kompensacji jest koniecznym warunkiem realizacji przedsięwzięcia. W przypadku natomiast, gdy przeprowadzona OOŚ wykaŝe, Ŝe przedsięwzięcie będzie miało negatywny wpływ na obszar Natura 2000, a na tym obszarze występuje gatunek lub siedlisko o znaczeniu priorytetowym, dla których dane przedsięwzięcie moŝe być zagroŝeniem, przesłanki ewentualnej dopuszczalności jego realizacji są ostrzejsze niŝ ogólne, podane wyŝej, dotyczące obszarów bez priorytetowych siedlisk i gatunków. Katalog sytuacji, w których moŝna zezwolić na realizację przedsięwzięcia jest mianowicie węŝszy i sprowadza się do: ochrony zdrowia i Ŝycia ludzi; zapewnienia bezpieczeństwa publicznego; uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego. Udzielenie zezwolenia w przypadku innych niŝ wyŝej wymienione wymogów nadrzędnego interesu publicznego moŝe nastąpić dopiero po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. 2 Sprawa Komisja Europejska przeciwko Irlandii Szczecin, lipiec 2009 14

Przesłanką dopuszczalności przedsięwzięcia jest oczywiście równieŝ w tym wypadku brak rozwiązań alternatywnych. NaleŜy takŝe zapewnić wykonanie kompensacji przyrodniczej określając jej warunki w decyzji z art. 46 ust. 4 ustawy POŚ. Dla projektów naleŝących do III grupy, dla których decyzja z art. 46 ust. 4 ustawy POŚ nie odnosiła się do kwestii oddziaływania na obszary Natura 2000, w tym ze względu na to, Ŝe była wydana przed akcesją albo Ŝe w czasie jej wydawania obszar Natura 2000 jeszcze nie istniał umowa o dofinansowanie nie będzie mogła być podpisana (nawet w przypadku, gdy przedsięwzięcie było zatwierdzane w okresie kiedy wymogi dotyczące ochrony danego obszaru Natura 2000 jeszcze nie obowiązywały obecnie obowiązuje zakaz jego realizacji jeśli jest moŝliwość, Ŝe będzie ono oddziaływało na obszar Natura 2000, a nie przeprowadzono w stosunku do niego oceny habitatowej, która mogłaby potwierdzić lub wykluczyć znaczące oddziaływanie przedsięwzięcia na ten obszar). Dla projektów mogących znacząco oddziaływać na potencjalne obszary Natura 2000 (tzw. Shadow list) umowa o dofinansowanie do czasu oficjalnego potwierdzenia statusu tych obszarów nie będzie mogła być podpisana. W przypadku, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy do grupy III (nie ma podejrzenia, Ŝe moŝe mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000) beneficjent przedstawia wypełniony załącznik 13b. Organ wypełniający ten załącznik powinien wskazać, Ŝe nie ma podejrzenia, aby przedsięwzięcie mogło mieć znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, tj. ze względu na swoje cechy, powodowane oddziaływanie i ew. odległość od obszarów Natura 2000 itp. nie będzie miało znaczącego oddziaływania na obszary Natura 2000. Często organy ograniczają się tu do lakonicznego stwierdzenia, Ŝe przedsięwzięcie nie będzie miało wpływu na obszar Natura 2000, poniewaŝ nie jest połoŝone na takim obszarze - tymczasem znaczące oddziaływanie przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 moŝe wystąpić takŝe wtedy, gdy jest ono połoŝone poza takim obszarem - i odwrotnie, połoŝenie przedsięwzięcia w granicach obszaru nie musi zawsze oznaczać istnienia znaczącego oddziaływania, choć istnieje większe podejrzenie, Ŝe wpływ taki moŝe wystąpić i - jak się wydaje - uzasadnione jest jednak przeprowadzenie oceny habitatowej. Organ wypełniający załącznik 13b powinien teŝ wyraźnie wskazać, jakie są najbliŝej połoŝone obszary Natura 2000 (zarówno oficjalne, jak i z Shadow list), a takŝe wskazać, w jakiej odległości się znajdują (w km). V.4. Zalecenia praktyczne Instytucji Zarządzającej Na podstawie kwalifikacji do danej grupy Wnioskodawca jest zobowiązany załączyć do dokumentacji aplikacyjnej określone załączniki (tzw. załączniki środowiskowe). W ramach kaŝdej z grup występują dwa typy załączników: Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie. Wnioskodawca moŝe uzupełnić te załączniki w terminie późniejszym niŝ złoŝenie Wniosku o dofinansowanie, przystępując do procedury podpisania umowy o dofinansowanie tj. na etapie weryfikacji formalno-prawnej. Uwaga! Wskazane jest złoŝenie wszystkich wymaganych załączników środowiskowych na etapie składania Wniosku o dofinansowanie. Pozwoli to Ekspertom zweryfikować poszczególne załączniki i przesłać do Wnioskodawcy ewentualne sugestie dotyczące złoŝonej dokumentacji. W takiej sytuacji Wnioskodawca będzie miał moŝliwość uzupełnienia wskazanych braków w danych załącznikach do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Szczecin, lipiec 2009 15

VI. Organy biorące udział w postępowaniu OOŚ Organy właściwe do prowadzenia OOŚ w ramach decyzji wymienionych w art. 46 ust. 4 ustawy POŚ to organy właściwe - na podstawie przepisów szczególnych - do wydawania tych decyzji (np. organy budowlane w przypadku pozwoleń na budowę, organy koncesyjne w przypadku koncesji na wydobycie kopalin itp.). Organy właściwe do uzgadniania i opiniowania w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach: dla przedsięwzięć z I grupy: wojewoda i - jeśli przedsięwzięcie wymaga pozwolenia na budowę, pozwolenia na rozbiórkę obiektu jądrowego, decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady, decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej - takŝe PWIS dla przedsięwzięć z II grupy: starosta - jeśli przedsięwzięcie wymaga pozwolenia na budowę, pozwolenia na rozbiórkę obiektu jądrowego, decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady, decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej - takŝe PPIS; dla przedsięwzięć z III grupy naleŝących jednocześnie do I lub II grupy - wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego Wymogu opiniowania i uzgadniania nie stosuje się, jeŝeli organ wydający decyzję byłby jednocześnie właściwy do opiniowania lub uzgadniania. Szczecin, lipiec 2009 16

VII. Lista załączników OOŚ do Dokumentacji aplikacyjnej dla poszczególnych grup Grupa I (przedsięwzięcia w myśl aneksu I i grupy I rozporządzenia oraz przedsięwzięcia w myśl aneksu II i grupy I rozporządzenia), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie znajduje się w grupie I zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie: 1. Załącznik 13a Formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Postanowienie ustalające zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko na podstawie decyzji kompetentnego organu (jeśli Wnioskodawca wystąpił z zapytaniem do właściwego organu) 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: 1. Decyzja lub decyzje z art. 46 ust. 4 ustawy POŚ (jeśli wydane były np. decyzja o wzizt i pozwolenie na budowę, to naleŝy dołączyć obie te decyzje) 2. Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem ww. decyzji (obu jeśli były wydane) 3. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zawierający m.in. streszczenie w języku niespecjalistycznym i odnoszący się do kwestii wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000, a takŝe oddziaływania transgranicznego (jeśli dotyczy) 4. Dokumentacja dotycząca procedury udziału społeczeństwa zawierająca: A) Dowody podania przez organ do publicznej wiadomości informacji o złoŝeniu wniosku o wydanie decyzji środowiskowej wraz z raportem, o umieszczeniu danych o wniosku i raporcie w publicznie dostępnym wykazie danych o dokumentach a takŝe o moŝliwości, terminie i miejscu zapoznania się z dokumentacją i złoŝenia uwag i wniosków (art. 32 ustawy POŚ). Termin na zapoznanie się z dokumentacją i składanie uwag i wniosków musi być przy tym określony poprzez wskazanie konkretnej daty początku i końca terminu (a nie np. przez 21 od kazania się ogłoszenia ). Początek biegu terminu nie moŝe nastąpić wcześniej niŝ podanie do publicznej wiadomości w ostatni z wymaganych sposobów. Istotne jest teŝ posiadanie kopii dokumentów, Ŝe podanie do publicznej wiadomości nastąpiło we wszystkie wymagane ustawą POŚ sposoby, a więc poprzez: ogłoszenie informacji w siedzibie organu prowadzącego postępowanie poprzez obwieszczenie w pobliŝu miejsca planowanego przedsięwzięcia w sytuacji, gdy siedziba właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niŝ gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot ogłoszenia - takŝe przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot ogłoszenia w internecie, w BIP lub w innym miejscu na stronie internetowej organu prowadzącego postępowanie. Szczecin, lipiec 2009 17

B) Informacje czy wpłynęły jakieś uwagi i wnioski od społeczeństwa. Informacja taka powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji z art. 46 ust. 4 POŚ. C) Jeśli uwagi i wnioski wpłynęły - informacje w jaki sposób zostały one rozpatrzone (w jaki sposób organ się do nich odniósł). Informacja taka powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji z art. 46 ust. 4 POŚ. D) Dowody, Ŝe o wydaniu decyzji z art. 46 ust. 4 POŚ (i o umieszczeniu danych o niej w publicznie dostępnym wykazie danych) poinformowano publicznie w takie same sposoby, jak podano do publicznej wiadomości (sposoby te wskazano w pkt A) powyŝej). Podobnie jak w przypadku dokumentów wymienionych wyŝej w pkt A), beneficjent powinien zaŝądać kopii odpowiednich dokumentów od właściwego organu. 5. Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 Nie istnieje moŝliwość realizacji inwestycji z grupy I na zgłoszeniu robót. Eksperci podczas oceny środowiskowej zwrócą się z informacją do Wnioskodawców, których projekty kwalifikujące się do grupy I planowane są do realizacji jedynie na zgłoszeniu, o konieczności dostarczenia pozwolenia na budowę do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Nie dostarczenie ww. dokumentu będzie stanowiło przesłankę do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Grupa II (przedsięwzięcia w myśl aneksu II oraz grupy II rozporządzenia), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie znajduje się w grupie II zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe do Wniosku o dofinansowanie: I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu: 1. Załącznik 13a Formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Postanowienie w sprawie obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i zakresie raportu 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu: 1. Załącznik 13a Formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ 2. Postanowienie o braku obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko 3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: Szczecin, lipiec 2009 18

I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu: W zaleŝności od informacji o wymaganym przez właściwe organy zakresie raportu Wnioskodawca jest zobowiązany do złoŝenia dokumentów jak dla grupy I. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu: 1. Decyzja z art. 46 ust. 4 ustawy POŚ wraz z uzasadnieniem 2. Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem ww. decyzji 3. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia robót (jeśli dotyczy) 4. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. Nie istnieje moŝliwość realizacji inwestycji z grupy II na zgłoszeniu robót. Eksperci podczas oceny środowiskowej zwrócą się z informacją do Wnioskodawców, których projekty kwalifikujące się do grupy II planowane są do realizacji jedynie na zgłoszeniu, o konieczności dostarczenia pozwolenia na budowę do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Nie dostarczenie ww. dokumentu będzie stanowiło przesłankę do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Grupa IIa, (przedsięwzięcia podprogowe wg rozporządzenia, wymienione w aneksie II dyrektywy 85/337), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Dla tej grupy nie ma moŝliwości wykazania zgodności z dyrektywą, a więc i przyznania dofinansowania na podstawie decyzji wydanych w okresie, którego dotyczy niniejszy Przewodnik. UWAGA! Wszystkie przedsięwzięcia znajdujące się jednocześnie w grupie I, II oraz w grupie III tzn. mogące mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000 (wymagające oceny habitatowej) muszą spełnić wymagania dla poszczególnych grup (z wyjątkiem Załącznika 13b) z tym, Ŝe posiadane dokumenty muszą uwzględniać kwestie ochrony obszarów Natura 2000. Grupa III, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy jednocześnie do grupy I lub II Dla tej grupy nie ma moŝliwości wykazania zgodności z dyrektywą, a więc i przyznania dofinansowania na podstawie decyzji wydanych w okresie, którego dotyczy niniejszy Przewodnik. Grupa IV Przedsięwzięcia/projekty nieznajdujące się w grupie I, II, lub III Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie/projekt nie znajduje się w grupie I, II lub III zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe do Wniosku o dofinansowanie: 1. Załącznik 13a Formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź Szczecin, lipiec 2009 19

ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: 1. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia budowy/robót budowlanych lub prawomocne pozwolenie na budowę (jeśli dotyczy), 2. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. Inwestycje, które nie oddziałują na środowisko mogą uzyskać dofinansowanie, po spełnieniu określonych wyŝej warunków, i być realizowane na zgłoszeniu robót budowlanych. Nieprawidłowa kwalifikacja inwestycji jako nienaleŝącej do I, II ani III grupy skutkowała będzie odrzuceniem wniosku, bez moŝliwości poprawy, na pierwszej ocenie środowiskowej. Przyporządkowanie do poszczególnych grup oraz zgromadzenie wymaganych załączników ułatwi Schemat 2 z wykazem poszczególnych zestawów dokumentów, który znajduje się na końcu Przewodnika. Szczecin, lipiec 2009 20

VIII. Wymogi dla poszczególnych załączników Na etapie planowania projektu naleŝy pamiętać o kluczowych kwestiach, które są głównymi elementami postępowania środowiskowego. A. Jeśli raport był sporządzany Decyzja z art. 46 ust. 4 POŚ Decyzja taka musi zawierać pełne uzasadnienie odnoszące się do: a) Wszystkich punktów raportu OOŚ, w szczególności wariantowości. Komisja Europejska za kluczowy element procedury oddziaływania na środowisko uwaŝa analizę wariantową, która ma na celu przedstawienie, iŝ wybrane rozwiązanie spełnia cel zaplanowanej inwestycji przy jak najmniejszych negatywnych skutkach środowiskowych. Zaleca się, aby na etapie planowania inwestycji przeprowadzić pełną analizę moŝliwych rozwiązań, która wskaŝe najtrafniejsze rozwiązanie pod kątem środowiskowym oraz społecznym. Analiza wariantowości przeprowadzona w początkowej fazie przygotowania inwestycji wpłynie na skrócenie procedury oraz pozwoli inwestorowi zaoszczędzić środki finansowe związane z przygotowaniem przedsięwzięcia. Analiza wariantowa powinna być przeprowadzona rzetelnie z uwzględnieniem wszystkich moŝliwych wariantów realizacji celu. KaŜdy inwestor powinien uwzględnić opcję zerową tj. scenariusz bazowy, do którego odnieść moŝna prognozę oddziaływania na środowisko dla pozostałych wariantów. Wariant zerowy powinien zawierać opis oddziaływań społecznych lub gospodarczych, jakie wystąpią w wyniku zaniechania ocenianego przedsięwzięcia. WaŜnym jest, aby oprócz wariantu zerowego i projektowanego, były wyszczególnione równieŝ inne moŝliwe warianty (dotyczy to zarówno procesów produkcyjnych, jak i np. powiązania z sieciami transportu). Wariantowość powinna dotyczyć nie tylko miejsca czy sposobu lokalizacji danego przedsięwzięcia, ale równieŝ rozwiązań konstrukcyjnych czy terminów realizacji. b) Kwestii udziału społeczeństwa. Uzasadnienie decyzji z art. 46 ust. 4 POŚ, niezaleŝnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, powinno zawierać informacje o sposobie wykorzystania uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa oraz informacje dotyczące konieczności wykonania analizy porealizacyjnej. W informacji dotyczącej sposobu wykorzystania uwag i wniosków społeczeństwa naleŝy odnieść się albo do poszczególnych zgłoszonych w ramach procedury wniosków, albo do ich grup - w przypadku, gdy większa ilość wniosków dotyczyła jednego zagadnienia (np. ochrony występującego na danym terenie rzadkiego gatunku). Opisując w uzasadnieniu kwestię rozpatrzenia uwag i wniosków społeczeństwa, organ powinien wskazać, w jaki sposób się do nich ustosunkował, tj., które uwzględnił i w jaki sposób, a których nie uwzględnił i dlaczego. Rozpatrzenie uwag nie musi bowiem oznaczać ich uwzględnienia; naleŝy je natomiast powaŝnie rozwaŝyć i zastanowić się nad ich zasadnością oraz uzasadnić swoje stanowisko w tym względzie. JeŜeli Ŝadne uwagi nie zostały zgłoszone, to naleŝy wskazać ten fakt w uzasadnieniu. W uzasadnieniu powinien znaleźć się równieŝ opis sposobów i terminów podania do publicznej wiadomości o rozpoczęciu procedury udziału społeczeństwa i moŝliwości składania uwag i wniosków, wskazanie, w jakim okresie dostępna była dokumentacja sprawy oraz istniała moŝliwość składania uwag i wniosków. Dodatkowo teŝ w uzasadnieniu powinny znaleźć się informacje na temat udziału w postępowaniu stron i - ewentualnie - organizacji ekologicznych uczestniczących na prawach strony (jeśli organizacje takie zgłosiły chęć udziału). JeŜeli strony lub organizacje zgłaszały w trakcie postępowania wnioski, to naleŝy opisać to w uzasadnieniu oraz wskazać jak organ odniósł się do tych wniosków (czy zostały uwzględnione przy wydawaniu decyzji, a jeśli nie to dlaczego). Szczecin, lipiec 2009 21

c) Oddziaływania transgranicznego. Uzasadnienie decyzji musi wskazywać na dokonane: - postanowienie właściwego organu o przeprowadzeniu postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, - uzasadnienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w którym zostały zawarte informacje o uwagach i wnioskach złoŝonych przez drugie państwo biorące udział w postępowaniu, - dokument potwierdzający, Ŝe decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach została przekazana do wiadomości państwa biorącego udział w postępowaniu. d) Oddziaływania na obszary Natura 2000/potencjalne obszary Natura 2000. e) Postanowień uzgadniających. Uzasadnienie decyzji musi uwzględniać postanowienia dotyczące uzgodnienia wydanej decyzji. Raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko Zakres pełnego raportu oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać wszystkie niezbędne elementy zgodnie z art. 52 ustawy Prawo ochrony środowiska: 1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności: a) charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych, c) przewidywane wielkości emisji, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia, 2) opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, 2a) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, 3) opis analizowanych wariantów, w tym wariantu: a) polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia, b) najkorzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru, 4) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym równieŝ w wypadku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej, a takŝe moŝliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko, 4a) analizę i ocenę moŝliwych zagroŝeń i szkód dla zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w szczególności zabytków archeologicznych, w obrębie terenu, na którym ma być realizowane przedsięwzięcie, 5) uzasadnienie wybranego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na: a) ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę i powietrze, b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz, c) dobra materialne, d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków, e) wzajemne oddziaływanie miedzy elementami, o których mowa w lit. a)-d), 6) opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z: a) istnienia przedsięwzięcia, b) wykorzystywania zasobów środowiska, c) emisji, oraz opis metod prognozowania, zastosowanych przez wnioskodawcę, Szczecin, lipiec 2009 22