Instrukcja wypełniania formularza do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ

Transkrypt

1 Instrukcja wypełniania formularza do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ Niniejsza instrukcja (Załącznik II), formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ (Załącznik Ia) oraz zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 (Załącznik Ib), są udostępnione w Wytycznych w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych Ministra Rozwoju Regionalnego, z dnia r., ( ZOBACZ: obowiązujące wytyczne MRR). W przypadku, gdy na projekt ubiegający się o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej składa się z więcej niż jednego przedsięwzięcia w rozumieniu Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, dla każdego z takich przedsięwzięć należy złożyć oddzielny formularz (Załącznik Ia), przy czym treść pkt A.1., A.6. i A.7. może być identyczna dla wszystkich przedsięwzięć wchodzących w skład projektu. A W polu tekstowym należy w zwięzły sposób odnieść się do pytań wskazanych w załączniku, opisując w jaki sposób realizacja projektu wpisuje się w wspólnotowe i krajowe polityki dotyczące ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju 1. A Należy zaznaczyć właściwy kwadrat i wskazać w zwięzły sposób właściwe organy i ich udział w postępowaniu OOŚ (przy wydawaniu decyzji, uzgodnienia, opinii etc.). A.3. A.3.1. Zezwolenie na inwestycję 3. Przez zezwolenie na inwestycję ( development consent ) należy rozumieć zbiór niezbędnych decyzji koniecznych do uzyskania w procesie inwestycyjnym, którego ostatnim etapem jest pozwolenie na budowę. Patrz: wyjaśnienia w pkt 10 Wytycznych. A Kwadrat pierwszy (Tak) Kwadrat pierwszy (Tak) należy zaznaczyć, gdy beneficjent posiada ostateczne pozwolenie na budowę. W takim wypadku, należy wypełnić pole tekstowe w pkt A Kwadrat drugi (Nie) Kwadrat drugi (Nie) należy zaznaczyć, gdy beneficjent nie uzyskał jeszcze pozwolenia na budowę. W takim wypadku należy wypełnić pole tekstowe w pkt A i A Patrz np. dokumenty: wspólnotowy program działań w zakresie środowiska naturalnego ( Odnowiona Strategia UE dotycząca Trwałego Rozwoju ( Zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej do roku 2010 i w przyszłości (

2 A Należy wpisać odpowiednie dane o organie właściwym do wydania pozwolenia na budowę. A.3.2. A UWAGA! To pytanie dotyczy kategorii przedsięwzięć zawartych w aneksach do dyrektywy OOŚ, a nie kategorii przedsięwzięć zawartych w 2 i 3 rozporządzenia OOŚ. W przypadku niektórych przedsięwzięć polskie przepisy są bardziej rygorystyczne i kwalifikują przedsięwzięcia do wyższej grupy w takiej sytuacji należy dokładnie zweryfikować, w którym aneksie dyrektywy OOŚ zostało umieszczone dane przedsięwzięcie. A W przypadku, gdy przedsięwzięcie objęte jest aneksem I dyrektywy OOŚ należy załączyć następujące dokumenty: a) decyzje administracyjne 2 : - pozwolenie na budowę, jeżeli zostało wydane, - decyzję lokalizacyjną (wzizt, decyzję o ustaleniu lokalizacji autostrady, decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej, decyzję o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej), jeżeli została wydana, - decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, b) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie OOŚ, c) właściwe dokumenty wskazane w pkt 90 Wytycznych dotyczące: - wyników konsultacji z właściwymi organami administracji publicznej, - przebiegu i wyników konsultacji społecznych - przebiegu i wyników postępowania transgranicznego, jeżeli było przeprowadzone. A Kwadrat pierwszy (Tak) 7. Kwadrat pierwszy (Tak) należy zaznaczyć w sytuacjach, gdy dla przedsięwzięcia z II grupy wydano postanowienie o obowiązku sporządzenia raportu OOŚ, co oznacza, że o obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko przesądziło indywidualne badanie konkretnego przedsięwzięcia. W takim przypadku należy przedstawić dokumenty, o których mowa w pkt 6 Instrukcji. Kwadrat drugi (Nie) 8. Kwadrat drugi (Nie) należy zaznaczyć w sytuacjach, gdy dla przedsięwzięcia z II grupy wydano postanowienie o odstąpieniu od obowiązku sporządzenia raportu OOŚ (raport OOŚ nie był sporządzany). W myśl dyrektywy OOŚ oznacza to, że nie przeprowadzono oceny oddziaływania na środowisko (patrz: pkt 37 Wytycznych), stąd niezwykle istotne jest uzasadnienie postanowienia właściwego organu o odstąpieniu od konieczności sporządzenia raportu OOŚ, które kończy procedurę screeningu (patrz także: pkt 17, 28 i 35 Wytycznych). 9. W przypadku opisanym w pkt 8 Instrukcji w celu udokumentowania prawidłowo przeprowadzonego screeningu należy: 2 Z zastrzeżeniem, o którym mowa w pkt 23 Wytycznych

3 a) dołączyć postanowienie organu prowadzącego postępowanie OOŚ o odstąpieniu od obowiązku sporządzenia raportu OOŚ oraz wcześniejsze postanowienia organu ochrony środowiska i państwowego powiatowego inspektora sanitarnego zawierające opinie co do konieczności sporządzenia raportu OOŚ patrz pkt 49 ppkt 3 i pkt 90 ppkt 2 lit. b Wytycznych. b) w polu tekstowym umieszczonym w formularzu wniosku pod kwadratem Nie opisać procedurę związaną z kwalifikowaniem projektu do sporządzenia raportu OOŚ, a więc wskazać, że: - organ prowadzący postępowanie zasięgnął opinii odpowiednich organów opiniujących, - organy te wyraziły swoje stanowisko w postanowieniach (wskazać jakie stanowisko zajęły organy i kiedy wydały swoje postanowienia), - organ prowadzący postępowanie postanowił o odstąpieniu od obowiązku sporządzenia raportu OOŚ dokonując analizy w oparciu o wszystkie kryteria zawarte w 4 i 5 rozporządzenia OOŚ. Dodatkowo w polu tekstowym należy przedstawić wymienione wyżej argumenty, które powinny znaleźć się w uzasadnieniu postanowienia o odstąpieniu od obowiązku sporządzenia raportu OOŚ. Należy je przytoczyć zarówno wtedy, gdy organ - zgodnie z podanymi wyżej zaleceniami umieścił je w uzasadnieniu swego postanowienia, jak również wtedy (czy zwłaszcza wtedy), gdy tego zaniedbał. 10. Zaleca się wskazać w polu tekstowym, że projekt ze względu na swoje cechy takie jak: rodzaj i charakterystyka, usytuowanie, rodzaj i skala możliwego oddziaływania na środowisko, przy uwzględnieniu kryteriów określonych w aneksie III do dyrektywy OOŚ, nie wymaga przeprowadzenia OOŚ. A W pkt A.3.3. należy wymienić te plany i programy (opracowane na szczeblu centralnym, albo regionalnym/lokalnym), które ustanawiają ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć wchodzących w skład projektów ubiegających się o dofinansowanie, i które jednocześnie leżały u podstaw tworzenia właściwych programów operacyjnych. UWAGA! Dla każdego z programów operacyjnych przeprowadzano strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko 3 (w tym - sporządzono prognozę oddziaływania środowisko, o której mowa w art. 41 UPoś). Kwadrat pierwszy (Nie) Należy wyjaśnić, że projekt nie wynikał z programu/planu podlegającego procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko albo program/plan został przyjęty przez właściwy organ krajowy przed wejściem w życie dyrektywy SOOŚ 4. W takim przypadku należy podać jedynie link internetowy do streszczenia w języku niespecjalistycznym prognozy oddziaływania na środowisko sporządzonej dla właściwego programu operacyjnego, z którego środków projekt ubiega się o dofinansowanie. Kwadrat drugi (Tak) 3 Kwestie tzw. strategicznej oceny oddziaływania na środowisko regulują przepisy UPoś 4 Dla takich programów/planów nie ma obowiązku przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, chyba że po dacie wejścia w życie dyrektywy SOOŚ (tj. po 21 lipca 2004 r.) opracowywany jest projekt zmiany przedmiotowego programu/planu.

4 Należy podać link internetowy do streszczenia prognozy oddziaływania na środowisko w języku niespecjalistycznym, sporządzonej dla: a) właściwego programu operacyjnego, z którego środków projekt ubiega się o dofinansowanie, oraz b) programu/planu dotyczącego określonego sektora działalności, w realizację którego wpisuje się przedsięwzięcie wchodzące w skład projektu. Jeżeli dla określonej sfery działalności nie istnieje centralny program/plan, lecz jest ona unormowana odpowiednimi programami/planami regionalnymi bądź lokalnymi, należy wskazać link internetowy do streszczeń w języku niespecjalistycznym prognoz takich programów/planów. A.4 A Pytanie zawarte w pkt A.4.1. dotyczy wszystkich rodzajów przedsięwzięć, także tych, których nie uwzględniono w rozporządzeniu OOŚ, ani w załącznikach do dyrektywy OOŚ. Należy podkreślić, że oddziaływanie na obszar Natura 2000 może mieć nie tylko przedsięwzięcie realizowane na terenie takiego obszaru, ale i poza nim (patrz pkt 68 Wytycznych). Kwadrat pierwszy (Tak) 13. Kwadrat pierwszy (Tak) należy zaznaczyć, gdy istniało prawdopodobieństwo, że przedsięwzięcie (z I, II lub III grupy) może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 i przeprowadzono ocenę oddziaływania na obszary Natura 2000 (odpowiadająca ocenie, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy Siedliskowej, patrz rozdział F Wytycznych): 1) ocena wykazała brak znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia (w tym po zastosowaniu środków minimalizujących) należy zaznaczyć opcję 1) i wypełnić pole tekstowe; 2) ocena wykazała znaczące oddziaływanie, ale spełnione zostały warunki, o których mowa w pkt 70 lub 71 Wytycznych należy zaznaczyć opcję 1) i 2) oraz wypełnić pole tekstowe i dołączyć kopię formularza, o którym mowa w ppkt 2 pkt A.4.1. załącznika Ia. 14. W przypadku, o którym mowa w: 1) pkt 13 ppkt 1 Instrukcji, o stwierdzeniu braku znaczącego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na te obszary (na podstawie przeprowadzonej oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 odpowiadającej ocenie, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy Siedliskowej), świadczą następujące dokumenty: decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, z której treści i uzasadnienia wynika, że organ, który ją wydał, stwierdził brak znaczącego negatywnego oddziaływania na obszary Natura 2000 (w tym także po zastosowaniu środków minimalizujących, które ewentualnie uznał za stosowne nałożyć w decyzji), poprzedzające tą decyzję uzgodnienie wojewody (dyrektora urzędu morskiego, a w przypadku dróg i linii kolejowych z I grupy Ministra Środowiska), z którego treści i uzasadnienia wynika, że organ ten stwierdził brak znaczącego negatywnego oddziaływania na obszary Natura 2000 (w tym także po zastosowaniu środków minimalizujących, które ewentualnie uznał za niezbędne do nałożenia w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach). 2) pkt 13 ppkt 2 Instrukcji, o stwierdzeniu znaczącego negatywnego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na te obszary oraz o spełnieniu warunków, o których mowa w pkt 70 lub 71 Wytycznych, umożliwiających jednak realizację tego przedsięwzięcia (na podstawie przeprowadzonej oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 odpowiadającej ocenie, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy Siedliskowej), świadczą następujące dokumenty:

5 decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, z której treści i uzasadnienia wynika, że organ, który ją wydał, stwierdził istnienie znaczącego negatywnego oddziaływania na obszary Natura 2000, ale jednocześnie wskazał w niej na występowanie przesłanek, o których mowa w art. 6 ust. 4 dyrektywy Siedliskowej (i art. 34 UoP), pozwalających na wydanie zgody na realizację tego przedsięwzięcia, poprzedzające tą decyzję uzgodnienie wojewody (dyrektora urzędu morskiego, a w przypadku dróg i linii kolejowych z I grupy Ministra Środowiska), z którego treści i uzasadnienia wynika, że organ ten stwierdził istnienie znaczącego negatywnego oddziaływania na obszary Natura 2000, ale jednocześnie wskazał na występowanie przesłanek, o których mowa w art. 6 ust. 4 dyrektywy Siedliskowej (i art. 34 UoP), pozwalających na wydanie zgody na realizację tego przedsięwzięcia. 15. W przypadku zaznaczenia kwadratu Tak należy dołączyć: a) wyniki (streszczenie lub fragment) raportu OOŚ dla danego przedsięwzięcia, w którym opisano jego oddziaływanie na obszar Natura 2000 (w tym m.in. stwierdzono brak lub istnienie znaczącego negatywnego wpływu na obszary Natura 2000, zaproponowano działania i środki minimalizujące i jeżeli było to konieczne - środki kompensujące ten negatywny wpływ), b) w przypadku planowanych przedsięwzięć z I lub II grupy odpowiednio dokumenty, o których mowa w pkt 6 i 7 oraz 9 Instrukcji. W przypadku przedsięwzięć z III grupy zaleca się dołączanie dokumentów, o których mowa w pkt 14 Instrukcji, c) w przypadku stwierdzenia w trakcie postępowania OOŚ znacząco negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 (patrz: pkt 13 ppkt 2 Instrukcji) kopię wypełnionego formularza Informacja na temat projektów, które mogą wywierać istotny negatywny wpływ na obszary NATURA 2000, zgłoszone Komisji (DG ds. Środowiska) na mocy dyrektywy 92/43/EWG. UWAGA: Formularz Informacja na temat projektów, które mogą wywierać istotny negatywny wpływ na obszary NATURA 2000, zgłoszone Komisji (DG ds. Środowiska) na mocy dyrektywy 92/43/EWG, jest wypełniany przez właściwego wojewodę albo dyrektora urzędu morskiego i przekazywany za pośrednictwem ministra właściwego do spraw środowiska do KE. Kopię wypełnionego formularza w wersji przekazanej do KE można otrzymać jedynie od ministra właściwego do spraw środowiska! Kwadrat drugi (Nie) 16. Kwadrat drugi (Nie) należy zaznaczyć jedynie w przypadku, kiedy nie istniało prawdopodobieństwo, że przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 i nie uznano w związku z tym za konieczne przeprowadzenie oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 (odpowiadającej ocenie, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy Siedliskowej, patrz rozdział F Wytycznych). 17. Podstawowym dokumentem potwierdzającym brak możliwości wystąpienia znaczącego negatywnego oddziaływania przedsięwzięcia (należącego do przedsięwzięć z I lub II grupy) na obszar Natura 2000, jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, a w szczególności jej uzasadnienie, które powinno wskazywać, że dane przedsięwzięcie nie będzie miało takiego oddziaływania ze względu na: jego rodzaj i charakterystykę, usytuowanie, w tym odległość od obszarów Natura 2000, na które planowane przedsięwzięcie mogłoby mieć potencjalne oddziaływanie - zarówno już wyznaczonych czy przekazanych do KE przez Polskę, jak i tych z shadow list),

6 rodzaj i skalę możliwego oddziaływania na środowisko w kontekście celów, dla których zostały (lub mają zostać) utworzone obszary Natura 2000, na które planowane przedsięwzięcie mogłoby mieć potencjalny wpływ. 18. Należy podkreślić, że o prawidłowości odstąpienia od przeprowadzenia oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 w toku procedury OOŚ dotyczącej przedsięwzięć z I lub II grupy świadczy brak udziału w toku tej procedury wojewody (lub dyrektora urzędu morskiego), czyli organu właściwego w tym zakresie. Może to wynikać z dwóch zasadniczych przyczyn: - wojewoda (dyrektor urzędu morskiego) nie został włączony do postępowania (na etapie screeningu czy na etapie uzgodnień) wobec w braku przesłanek wskazujących na możliwość wystąpienia znaczącego oddziaływania na obszary Natura 2000, - na którymś z etapów postępowania OOŚ zwrócono się do wojewody (dyrektora urzędu morskiego), a ten stwierdził brak przesłanek wskazujących na możliwość wystąpienia znaczącego oddziaływania na obszary Natura W przypadku planowanego przedsięwzięcia będącego potencjalnie przedsięwzięciem z III grupy, jeśli wojewoda stwierdzi (na etapie screeningu), że nie jest prawdopodobne, aby jego realizacja mogła w sposób znaczący oddziaływać na obszar Natura 2000, postępowanie OOŚ powinno zakończyć się wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w którym zostanie stwierdzone, że znaczące oddziaływania na obszar Natura 2000 nie występuje. 20. W przypadku, gdy przedsięwzięcie nie jest wymienione w rozporządzeniu OOŚ (nie należy do przedsięwzięć z I lub z II grupy) i beneficjent nie wystąpił w związku z tym z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, potwierdzeniem braku możliwości wystąpienia negatywnego wpływu na obszary Natura 2000 jest decyzja zezwalająca na realizację przedsięwzięcia (w praktyce najczęściej pozwolenie na budowę). Organ wydający pozwolenie na budowę, w przypadku stwierdzenia, że przedsięwzięcie to mogłoby negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, ma bowiem obowiązek zawiesić postępowanie w drodze postanowienia (po zasięgnięciu opinii wojewody, a na obszarach morskich dyrektora urzędu morskiego, patrz: pkt 66 ppkt 2 Wytycznych) do czasu uzyskania przez inwestora decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 46b ust. 1 UPoś). W takim przypadku należy postępować zgodnie z zaleceniem opisanym w pkt 21 Instrukcji. 21. W przypadku zaznaczenia kwadratu Nie należy dołączyć wypełnione przez właściwy organ (wojewodę albo dyrektor urzędu morskiego) Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 stanowiące załącznik Ib (patrz: pkt 27 Instrukcji). A W warunkach polskich przepisów środkiem, o którym mowa w tym punkcie może być analiza porealizacyjna, o której mowa w art. 56 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 UPoś. W przypadku nałożenia obowiązku sporządzenia analizy porealizacyjnej, w polu tekstowym umieszczonym w formularzu, należy opisać dotyczące jej szczegóły (zakres i termin jej przedstawienia) oraz wskazać, że obowiązek przeprowadzenia analizy nałożono w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Decyzja ta powinna bowiem zawierać w takim wypadku stosowne rozstrzygnięcia, a więc właśnie zakres i termin przedstawienia analizy oraz podane w uzasadnieniu informacje dotyczące potrzeby wykonania takiej analizy. Jeżeli zastosowano inne środki w zakresie ochrony środowiska niż analiza porealizacyjna należy je w sposób zwięzły opisać.

7 A Należy wskazać procentowy udział środków przeznaczonych na zmniejszenie lub skompensowanie strat dla środowiska naturalnego oraz zwięźle opisać jakie środki zaplanowano w ramach projektu z oszacowaniem ich kosztów. A Należy zwięźle opisać jak projekt ubiegający się o dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej będzie wpisywać się we wspólnotową politykę dotyczącą gospodarki wodnej, ściekowej lub odpadów stałych 5 oraz w jakim zakresie będzie wpisywał się w realizację odpowiedniego planu bądź programu z danego sektora. Dodatkowe uwagi 25. W przypadku, o którym mowa w pkt 88 Wytycznych, w załączniku Ia należy wypełnić jedynie: a) pkt A zaznaczyć kwadrat Tak bądź Nie w zależności czy uzyskano już pozwolenie na budowę; b) pkt A A uzupełnić pola tekstowe w zależności od odpowiedzi udzielonej w lit. a; c) pkt A określić organ właściwy do wydania pozwolenia na budowę; d) pkt A zaznaczyć kwadrat trzeci Żadnym z powyższych aneksów (łącznie z odpowiedzią na pytanie A.3.3., zaznaczając w pkt. A kwadrat: - Nie (najczęściej występująca sytuacja) oraz podając w polu tekstowym link internetowy do nietechnicznego streszczenia sprawozdania dotyczącego środowiska sporządzonego na potrzeby planu lub programu, tj.: strona w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podkarpackiego na lata , lub - Tak (rzadko występuje), podając ww. link oraz dodatkowy link internetowy do streszczenia prognozy oddziaływania na środowisko w języku niespecjalistycznym sporządzonej dla centralnego programu/planu dotyczącego określonego sektora działalności, w który wpisuje się przedsięwzięcie wchodzące w skład projektu, a w przypadku jeśli dla określonej sfery działalności nie istnieje centralny program/plan, a jest ona unormowana odpowiednimi programami/planami regionalnymi bądź lokalnymi, należy wskazać jako dodatkowy, link internetowy do streszczeń w języku niespecjalistycznym prognoz takich programów/planów; e) pkt A.4.1. zaznaczyć kwadrat Nie ; f) pkt A.7. uzupełnić pole tekstowe, o ile projekt dotyczy jednego z sektorów. 26. W przypadku, o którym mowa w pkt 89 Wytycznych, w załączniku Ia należy wypełnić jedynie: a) pkt A zaznaczyć kwadrat Nie ; b) pkt A zaznaczyć kwadrat trzeci Żadnym z powyższych aneksów (bez udzielania odpowiedzi na pytanie A.3.3.). 5 Pole tekstowe w pkt A.7. należy wypełnić tylko, gdy projekt dotyczy wymienionych sektorów.

8 Załącznik Ib - zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura Zgodnie z art. 32 ust. 3 UoP organem właściwym do wypełnienia Zaświadczenia jest wojewoda, wykonujący w tym wypadku swoje zadania przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody. W przypadku przedsięwzięć na obszarach morskich w związku z kompetencjami dyrektora urzędu morskiego, wynikającymi z UPoś, będzie on właściwy do wydania Zaświadczenia w takich sytuacjach. Wypełniając pole tekstowe umieszczone w Zaświadczeniu organ powinien wskazać, że dane przedsięwzięcie nie będzie miało negatywnego oddziaływania na obszary Natura 2000 ze względu na: a) jego rodzaj i charakterystykę, b) usytuowanie, w tym odległość od obszarów Natura zarówno już wyznaczonych czy przekazanych do Komisji Europejskiej przez stronę polską, jak i potencjalnych, znajdujących się na tzw. shadow list, c) rodzaj i skalę możliwego oddziaływania w kontekście celów, dla których zostały (lub mają zostać) utworzone obszary Natura 2000 (należy pamiętać, że oceny oddziaływania na dany obszar Natura 2000 dokonuje się w kontekście celów ochronnych, jakim ma służyć ten obszar).