Elżbieta Jezierska Kraina sztuki Scenariusz 9 Wolna i ekspresyjna sztuka abstrakcjonizmu Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015, wcześniej wydawany przez Wydawnictwo Szkolne PWN
Zagadnienie programowe Wiedza o sztuce Czas zajęć dwie jednostki dydaktyczne Skrócony opis lekcji: Lekcja przeznaczona jest dla uczniów gimnazjum. Jej tematyka jest zawarta w III dziale podręcznika Kraina sztuki zatytułowanym Sztuka XX w. Dzięki tym zajęciom uczniowie powinni poznać: sztukę abstrakcyjną jako konsekwencję poszukiwań artystycznych malarzy XX w., czerpiącą z ekspresjonizmu, futuryzmu i kubizmu, tworzącą nowy język form określenie sztuki nieprzedstawiającej i jej środków artystycznego wyrazu podział abstrakcjonizmu na niegeometryczny i geometryczny oraz cechy kierunków słynnych malarzy abstrakcjonistów oraz ich dzieła określenia: suprematyzm, neoplastycyzm. Cele do realizacji: Uczniowie: rozumieją sztukę abstrakcyjną jako wyraz poszukiwań nowej formy w sztuce oraz jej inspiracje z początku XX w. określają abstrakcjonizm jako sztukę bezprzedmiotową, wolną od odniesień do otaczającego świata umiejscawiają sztukę abstrakcyjną w przestrzeni czasowej rozpoznają i opisują cechy abstrakcji ekspresyjnej niegeometrycznej oraz geometrycznej rozpoznają, wymieniają i opisują słynnych twórców abstrakcjonizmu oraz ich dzieła definiują pojęcia: neoplastycyzm i suprematyzm jako nazwy kierunków abstrakcjonizmu, określają ich cechy i twórców wykonują zadanie plastyczne rysunkowe, malarskie, collage, inspirowane sztuką abstrakcyjną. Metody i techniki pracy: wykład wprowadzenie dyskusja prezentacja wizualna nauczyciela lub ucznia praca indywidualna uczniów rysunek, malarstwo, collage oraz z kartami pracy. Środki dydaktyczne: albumy z reprodukcjami lub prezentacja komputerowa podręcznik konspekt wykładu (Załącznik 1) karta pracy (Załącznik 2) kartony techniczne A4, klej do papieru i innych materiałów np. wikol, ołówki, kredki, pastele, akwarele, drewienka, kawałki plastiku, kostki ceramiczne, koraliki, nici, włóczki itd. materiały przygotowane przez nauczyciela lub przyniesione przez uczniów. Proponowany przebieg zajęć Pierwsza jednostka lekcyjna Temat: Abstrakcjonizm inspiracje, cechy i przedstawiciele kierunku. 1. Nauczyciel podaje temat zajęć, a następnie rozpoczyna lekcję od rozmowy z uczniami na temat kierunków w sztuce początku XX w. ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu, odwołując się do wiedzy uczniów, wykazując ich związki ze sztuką abstrakcyjna oraz inspirując ich do kreatywnego myślenia. (5 min) 2. Prezentacja multimedialna, wykład ilustrowany reprodukcjami nauczyciela lub ucznia ( praca zadana chętnemu uczniowi z wyprzedzeniem czasowym) na temat malarstwa abstrakcyjnego, jego podziału, środków wyrazu artystycznego oraz twórców. (20 min) 3. Nauczyciel podaje zadanie dla uczniów polegające na uzupełnieniu karty pracy jako formy powtórzenia wiadomości o sztuce abstrakcyjnej praca indywidualna ucznia z korektą i wskazówkami nauczyciela. Załącznik 2 (10 min) 4. Nauczyciel podsumowuje lekcję oceną prezentowanych czytanych uzupełnionych kart pracy oraz może zebrać pozostałe do oceny indywidualnej uczniów. 2
Druga jednostka lekcyjna Temat: Nieskończoność. 1. Nauczyciel podaje zadanie plastyczne o następującej treści: Zakomponuj abstrakcję ekspresjonistyczną lub geometryczną, używając odpowiednich środków artystycznego wyrazu i wybranych materiałów plastycznych, ilustrującą podany temat. Użyj poznanej wiedzy z zakresu sztuki abstrakcyjnej i jej rodzajów. 2. Uczniowie przed realizacją plastyczną kompozycji losują karteczki z przygotowanymi wcześniej przez nauczyciela nazwami kompozycji ekspresyjna, geometryczna. 3. Po wylosowaniu odpowiedniej formy interpretacji abstrakcyjnej tematu grupa przystępuje do tworzenia kompozycji z wybranych materiałów (abstrakcje ekspresyjne można wykonać z różnych materiałów w technice collage, np. malarstwo, nici, waciki, koraliki itp., a kompozycję geometryczną z wcześniej przygotowanych materiałów podkład ze sklejki w kształcie prostokąta lub kwadratu i pociętych w figury geometryczne płytek ceramicznych, szkła, tekturek, elementów plastikowych lub również na kartonach technicznych A4). W czasie pracy uczniów nauczyciel dokonuje korekt i daje rady realizacji technicznej pracy. (30 min) 4. Nauczyciel wraz z uczniami tworzy wystawę prac uczniów prace powinny być ułożone na przemian kompozycje ekspresyjne obok geometrycznych inspirując uczniów do indywidualnych wypowiedzi i opisu projektów. Nauczyciel w podsumowaniu lekcji odnosi się do różnych form interpretacji abstrakcyjnej tematu, wykazuje podobieństwa i różnice w pracach uczniów, określa rodzaje kompozycji statyczna i dynamiczna. (15 min) 5. Prace uczniów należy ocenić pod względem właściwej realizacji plastycznej zgodność z tematem, estetyka wykonania, oryginalność plastycznej interpretacji tematu. 3
Załącznik 1 Konspekt 1. Związki kierunków XX w. ekspresjonizmu, futuryzmu i kubizmu ze sztuką abstrakcyjną wzajemne oddziaływanie, środki wyrazu artystycznego. 2. Określenie sztuki abstrakcyjnej jako interpretacji artystycznej, sztuki nieprzedstawiającej, wolnej od odniesień do rzeczywistości. 3. Podział abstrakcjonizmu na ekspresyjny niegeometryczny i geometryczny oraz ich cechy kompozycja, środki wyrazu plastycznego. 4. Słynni przedstawiciele abstrakcjonizm, ich założenia artystyczne, cechy i tytuły obrazów Wassily Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz. 5. Suprematyzm i neoplastycyzm jako kierunki abstrakcjonistyczne ich określenia, cechy i przedstawiciele. 4
Załącznik 2 Karta pracy Wymień nazwy dwóch rodzajów abstrakcjonizmu, trzy cechy oraz jednego znanago Ci twórcę danego kierunku. 1. ABSTRAKCJA:... 2. Przedstawiciel, twórca:... 3. Cechy kierunku: 1. ABSTRAKCJA:... 2. Przedstawiciel, twórca:... 3. Cechy kierunku: 5