Wzrost gospodarczy i determinanty dochodu narodowego Zadanie 1 Które z poniższych sytuacji są symptomami trwałego wzrostu gospodarczego? a) Spadek bezrobocia, b) Wzrost wykorzystania majątku produkcyjnego, c) Wzrost współczynników aktywności zawodowej, d) Trwałe przyspieszenie tempa wzrostu potencjalnej produkcji, e) Zbliżenie się gospodarki do granicy możliwości produkcyjnych, f) Ciągłe przesuwanie się w prawo krzywej możliwości produkcyjnych. Zadanie 2 Załóżmy, że źródłem wzrostu produkcji może być zwiększenie nakładów czynników wytwórczych lub szeroko rozumiany (łącznie z poprawą jakości pracy) postęp techniczny. Poniżej problem ten jest pokazany od strony praktycznej - wymienione są sposoby zwiększenia wydajności pracy maszynistki. Które z nich oznaczają wzrost nakładów czynników wytwórczych, a które - postęp techniczny? a) Usprawnienie maszyny do pisania. b) Zakup nowej, lepszej maszyny. c) Nakłonienie maszynistki do nieodpłatnej pracy w czasie przerwy obiadowej. d) Skierowanie maszynistki na kurs maszynopisania w celu podwyższenia przez nią kwalifikacji. e) Wzrost jakości pracy maszynistki, wynikający z posiadanego przez nią doświadczenia. f) Wprowadzenie edytora tekstów. Zadanie 3 Wskaż, które z niżej wymienionych zasobów są odnawialne, a które nieodnawialne: a) Uprawy pszenicy, b) Złoża ropy naftowej, c) Ryby morskie, d) Rudy miedzi, e) Lasy, f) Opady deszczu. Zadanie 4 Które z przedsięwzięć polityki gospodarczej służą przyspieszeniu wzrostu gospodarczego w długim okresie? a) Stymulowanie prac badawczo-rozwojowych. b) Obniżka podatku dochodowego wprowadzona w celu zwiększenia podaży pracy. c) Dotacje inwestycyjne. d) Programy szkolenia zawodowego mające na celu podniesienie poziomu kwalifikacji pracowników. e) Zwiększanie globalnego popytu w celu zwiększenia poziomu zatrudnienia. f) Wspieranie postępu technicznego i organizacyjnego. Zadanie 5 Tablica zawiera dane dotyczące dynamiki produkcji i wydajności pracy w trzech krajach Europy Zachodniej: RFN, Włoszech i Wielkiej Brytanii w latach 1974, 1979 i 1983. Wydajność pracy w przemyśle Produkt krajowy brutto przetwórczym (prod. na Lata roboczogodzinę) RFN Włochy Wielka Wielka RFN Włochy Brytania Brytania 1974 85,4 85,9 93,2 87 78 95 1979 100 96,2 102,4 96 96 101 1983 99,8 98,6 104,7 110 102 115 a. Oblicz dla każdego kraju średnie roczne tempo wzrostu produktu społecznego brutto i produkcji na roboczogodzinę w latach 1974-1979 oraz 1979-1983. b. Wyjaśnij, dlaczego wyniki tych obliczeń mogą dać zniekształcony obraz rzeczywistości. Zadanie 6 Wykaż, że między indeksem wzrostu wydajności pracy a t a tempem wzrostu wydajności pracy α t zachodzi zależność a t = α t + 1. Zadanie 7 Wypełnij podaną tabelę, wiedząc, że wydatki konsumpcyjne stanowią 80% dochody narodowego, inwestycje są wielkością autonomiczną i wynoszą 1.000. Produkcja i dochód narodowy (Y) Konsumpcja (C) Inwestycje (I) Popyt globalny (APp) 4.500 5.000 5.500 6.000 a. jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? b. ile wynosi wartość mnożnika wydatków inwestycyjnych? c. jaki poziom dochodu narodowego zapewni równowagę, gdy inwestycje wzrosną o 100? 5
Zadanie 8 Tablica poniżej przedstawia dane na temat konsumpcji i dochodu (produktu) narodowego w Hipotecji. Planowane inwestycje są autonomiczne i wynoszą 60 mld dolarów. a. Oblicz wielkość oszczędności i popytu globalnego przy każdym poziomie dochodu narodowego. b. Dla każdego poziomu produkcji wylicz nie planowaną zmianę zapasów oraz wielkość faktycznych inwestycji, uwzględniając zmiany zapasów. c. Gdyby w jakimś okresie dochód narodowy wyniósł 100 mld dolarów, to jak zareagowaliby producenci? d. Gdyby w jakimś okresie dochód narodowy wyniósł 350 mld dolarów, to jak powinni zareagować producenci? e. Jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? f. Ile wynosi krańcowa skłonność do konsumpcji? g. Gdyby planowane inwestycje wzrosły o 15 mld dolarów, to o ile musiałby wzrosnąć dochód narodowy, aby nastąpiła równowaga? Dochód 50 35 100 70 150 105 200 140 250 175 300 210 350 245 400 280 Planowana konsumpcja Planowane inwestycje Oszczędności Popyt globalny Nieplanowa zmiana zapasów Faktyczne inwestycje Zadanie 9 a. Wykorzystując dane z zadania 8, wykreśl funkcję konsumpcji i funkcję popytu globalnego. b. Wprowadź prostą 45 i sprawdź, czy równowaga występuje w punkcie wskazanym w zadaniu 8e. c. Pokaż, jaki wpływ na równowagę wywiera wzrost inwestycji o 15 mld dolarów. Zadanie 10 Gospodarka zamknięta, bez udziału państwa, opisana jest następującymi wzorami: C=200+0,8Y I=300 a. oblicz dochód narodowy w równowadze. b. co stałoby się z poziomem dochodu narodowego w równowadze, gdyby inwestycje wzrosły o 50? Zadanie 11 a. Na podstawie danych z zadania 2 sporządź wykres pokazujący, jak zmieniają się oszczędności wraz ze wzrostem dochodu narodowego. b. Wprowadź linię prostą przedstawiającą planowane inwestycje i sprawdź, czy równowaga występuje przy tym samym poziomie dochodu jak poprzednio. c. Pokaż, jak zmieni się poziom dochodu narodowego zapewniający równowagę, jeśli inwestycje wzrosną o 15 mld dolarów. d. Wyjaśnij, jak dochodzi do osiągnięcia nowego poziomu równowagi. Zadanie 12 Rysunek przedstawia krzywą popytu globalnego w gospodarce oraz prostą 45. a. Przyjmijmy, że produkcja wynosi OG. Odczytaj poziom popytu globalnego i stwierdź, czy występuje nadwyżka popytu, czy podaży. b. Określ wielkość nie planowanej zmiany zapasów przy produkcji OG. c. Jak zareagują przedsiębiorstwa na tę sytuację? d. Określ poziom równowagi dochodu i wydatków. e. Przyjmijmy, że produkcja wynosi OJ. Określ poziom łącznych planowanych wydatków i stwierdź, czy występuje nadwyżka popytu, czy podaży. f. Określ wielkość nie planowanej zmiany zapasów przy produkcji OJ. Jak przedsiębiorstwa zareagują na tę sytuację? 7
Oszczędności i inwestycje Zadanie 13 Rysunek przedstawia inwestycje w gospodarce oraz funkcje oszczędności. Ib to wyjściowy poziom inwestycji. e. Oblicz wielkość dochodu narodowego zapewniającą równowagę przy wzroście inwestycji o 10 mld dolarów. f. Oblicz wartość mnożnika. Ic Ib Ia D H E F L J G N M K Dochód narodowy Zadanie 15 Wiadomo, że krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,75. Dochód narodowy w stanie równowagi wynosi 1000. a. Oblicz wartość mnożnika wydatków inwestycyjnych oraz podaj jego interpretację ekonomiczną. b. O ile wzrośnie dochód narodowy, jeśli autonomiczne wydatki inwestycyjne wzrosną o 10? c. Jak na wartość mnożnika wydatków inwestycyjnych wpłynie wzrost krańcowej skłonności do konsumpcji do 0,8? Zadanie 16 W gospodarce zamkniętej planowana konsumpcja wynosi 200, planowane inwestycje = 100, a produkcja globalna wynosi 360. Oblicz : a. wielkość planowanych wydatków b. zmianę poziomu zapasów c. wielkość oszczędności d. wielkość faktycznych (realizowanych) inwestycji a. Wskaż wyjściowy poziom równowagi dochodu i oszczędności. b. Jaki poziom inwestycji odzwierciedla wzrost optymizmu wśród przedsiębiorców? c. Jaki nowy poziom dochodu zapewni równowagę? d. Jaka jest wielkość mnożnika? e. Jaki poziom inwestycji wskazuje na wzrost pesymizmu wśród przedsiębiorców? f. Jaki poziom dochodu zapewniłby teraz równowagę? Zadanie 14 Jeszcze raz zajmiemy się gospodarką Hipotecji. Początkowo konsumpcja wynosi (tak jak poprzednio) 70% dochodu narodowego. Inwestycje są autonomiczne i wynoszą 90 mld dolarów. a. Jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? (Dla ułatwienia można sporządzić tablice, podobną jak w zadaniu 2, dla wartości produkcji od 250 do 600). b. Jaki poziom dochodu narodowego zapewniałby równowagę, gdyby inwestycje wzrosły o 15 mld dolarów? c. Oblicz wartość mnożnika. Przypuśćmy, że konsumenci z Hipotecji stają się bardziej skłonni do wydatków i wydają obecnie 80 centów, zamiast 70, / każdego dolara. Inwestycje wynoszą nadal 90 mld dolarów. d. Oblicz wielkość dochodu narodowego zapewniającą równowagę. Zadanie 17 W podanej tabeli uzupełnij wartość krańcowej skłonności do konsumpcji i krańcowej skłonności do oszczędzania DOCHÓD DO DYSPOZYCJI KONSUMPCJA KSK OSZCZĘDNOŚCI KSO 1000 1100 2000 2000 3000 2850 4000 3550 5000 4150 8
Zadanie 18 Rysunek powyżej po lewej pokazuje zależność wydatków konsumpcyjnych od poziomu dochodu narodowego. Pod wpływem zmiany stopy oszczędności funkcja konsumpcji przesuwa się z położenia AB do AC. Oznacza to, że wartość mnożnika: a. wzrosła, ponieważ wzrosła krańcowa skłonność do konsumpcji, b. zmalała, ponieważ wzrosła krańcowa skłonność do konsumpcji, c. wzrosła, ponieważ zmalała krańcowa skłonność do konsumpcji, d. zmalała, ponieważ zmalała krańcowa skłonność do konsumpcji. Zadanie 19 Rysunek powyżej po prawej przedstawia gospodarkę, w której wyjściową funkcję popytu globalnego ilustruje prosta AK a. Jaki wyjściowy poziom dochodu narodowego odpowiada równowadze? b. Załóżmy, że nastąpił wzrost krańcowej skłonności do oszczędzania: która linia pokazuje nową funkcję popytu globalnego? c. Jaki poziom dochodu narodowego zapewni teraz równowagę? d. Załóżmy, że wzrosła krańcowa skłonność do konsumpcji: jakie położenie przyjmie funkcja popytu globalnego? e. Jaki jest nowy poziom dochodu narodowego w stanie równowagi? Zadanie 20 Dany jest następujący model gospodarki otwartej: Y = Ca + ksk(y-tt)+ia+g+xa-ksiy C a = 100, G = 100, I a = 100, X a = 60 (autonomiczny składnik funkcji eksportu netto), k sk = 0,8, k si = 0,2 (krańcowa skłonność do importu), t = 0,25. a. Ile wynosi dochód narodowy zapewniający równowagę? b. Jaką wartość przyjmuje mnożnik eksportowy? 9 Zadanie 21 Przyjmijmy następujące warunki funkcjonowania gospodarki zamkniętej z udziałem sektora państwowego: Y=C+I a + G, C = C a+k ks(y-t a), C a = 100, Ia = 100, G = 100, k sk = 0,5, T a = 100. Wyznacz: a. Dochód narodowy zapewniający równowagę. b. Mnożnik wydatków budżetowych (m g). c. Mnożnik podatkowy (m t,). d. Zmianę dochodu narodowego zapewniającego równowagę, jeśli przychody z podatków wzrosną o ΔT = 100. Zadanie 22 Zadanie dotyczy działania mnożnika w gospodarce zamkniętej: (1) bez udziału państwa i (2) z udziałem państwa. Wydatki konsumpcyjne wynoszą 80% rozporządzalnych dochodów gospodarstw domowych. Inwestycje są autonomiczne i wynoszą 450. Y C1 I APp1 Dochód rozp. C2 G APp2 2000 2250 2500 2750 3000 a. oblicz wielkość konsumpcji i popytu globalnego w wariancie 1 b. jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? c. jaki poziom dochodu narodowego zapewniłby równowagę, gdyby inwestycje wzrosły o 50? d. Oblicz wartość mnożnika Załóżmy teraz, że rząd wprowadza podatki bezpośrednie równe 10% dochodu narodowego oraz wydatki budżetowe na kwotę 250, przy inwestycjach wynoszących nadal 450. e. oblicz sumę dochodów rozporządzalnych oraz wielkość konsumpcji i popytu globalnego w wariancie 2 f. jaki jest obecnie poziom dochodu narodowego zapewniającego równowagę? g. jakie są rozmiary deficytu budżetowego? Zadanie 23 Załóżmy, że funkcja konsumpcji w gospodarce zamkniętej z udziałem państwa ma postać: C = C a + k sk(y-t). Konsumpcja autonomiczna, inwestycje i wydatki rządowe wynoszą odpowiednio: C a = 200, I = 200, G = 120. Krańcowa skłonność do konsumpcji kształtuje się na poziomie k sk = 0,6, a przychody z podatków wynoszą T = ty, gdzie stopa opodatkowania t = 0,2. a. Jaki jest poziom produkcji w stanie równowagi? b. O ile zmieni się produkcja zapewniająca równowagę, jeśli wydatki rządowe zmienią się o ΔG = - 52?
Prawda/Fałsz 1. Produkcją potencjalną nazywamy produkcję przy pełnym wy korzystaniu czynników produkcji. 2. Zgodnie z podejściem podażowym, dochód narodowy determinowany jest przez zasoby czynników produkcji i efektywność ich wykorzystania. 3. Inwestycje są malejącą funkcją stopy procentowej. 4. Warunkiem równowagi w prostym modelu gospodarki (Y= C+I) jest równość planowanych inwestycji i oszczędności. 5. Według popytowej teorii kształtowania dochodu narodowego, faktyczny poziom produkcji w gospodarce wyznaczany jest przez poziom agregatowego popytu. 6. Funkcja oszczędności jest rosnącą funkcją dochodu narodowego. 7. Mnożnik inwestycyjny pokazuje, jak zmieni się dochód narodowy w stanie równowagi pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych. 8. Model keynesowski zakłada, że o wielkości produkcji decyduje przede wszystkim wielkość popytu. 9. Konsumpcja jest liniową funkcją dochodu. 10. Suma krańcowej skłonności do konsumpcji i krańcowej skłonności do oszczędzania jest równa 1. 11. Inwestycje mają rzeczywiście charakter autonomiczny. 12. Funkcja popytu globalnego pokazuje zmiany popytu wywołane bezpośrednio przez zmianę poziomu dochodu narodowego. 13. Równowaga krótkookresowa ma miejsce wtedy, kiedy plany zakupów nie są zagrożone przez niedobór towarów, a przedsiębiorstwa nic produkują więcej, niż mogą sprzedać. 14. Nie planowane zmiany zapasów są dla przedsiębiorstw sygnałem braku równowagi. 15. Planowane oszczędności są zawsze równe planowanym inwestycjom. 16. Nachylenie krzywej popytu globalnego zależy wyłącznie od poziomu konsumpcji autonomicznej. 17. W prostym modelu równowagi mnożnik informuje, o ile zmieni się wielkość produkcji, gdy zmieni się poziom popytu globalnego. 18. Mnożnik podatkowy jest większy niż mnożnik wydatków rządowych. 19. Uwzględnienie stopy opodatkowania spowoduje zwiększenie mnożnika wydatków rządowych. 20. Mnożnik zrównoważonego budżetu jest oparty na założeniu, że zmiana wydatków rządowych jest równa zmianie przychodów z podatków. 21. Wzrost gospodarczy jest pojęciem szerszym od pojęcia rozwoju gospodarczego. 22. Wydajność pracy to stosunek zatrudnienia do wielkości produkcji 23. Potencjalne tempo wzrostu określane jest przez czynniki demograficzne. 24. Potencjalne tempo wzrostu generowane jest przez postęp techniczny. 25. Zatrudnienie jest jednym z czynników wzrostu gospodarczego. 26. Stopa akumulacji określa, jaką część produktu narodowego gospodarka jest w stanie przeznaczyć na konsumpcję. Test jednokrotnego wyboru 1. Wzrost stopy opodatkowania: a) zwiększa agregatowy popyt, b) zmniejsza agregatowy popyt, c) nie wpływa na agregatowy popyt, d) zwiększa nachylenie krzywej agregatowego popytu. 2. Funkcja konsumpcji ma postać: C = 80 + 0,8 Y. Oszczędności będą równe zeru, gdy Y wyniesie: a) 100, b) 200, c) 300, d) 400. 3. W gospodarce zamkniętej, bez sektora państwowego, związek między konsumpcją (C) i dochodem narodowym (Y) przedstawia funkcja (w mln ): C = 400 + 0,75 Y. Oszczędności będą równe zeru, kiedy dochód narodowy wyniesie: a) 0, b) 100 mln, c) 300 mln. d) 700 mln, e) 1600 mln. 4. Krańcowa skłonność do oszczędzania to: a) stosunek przyrostu oszczędności do przyrostu dochodu, b) odwrotność krańcowej skłonności do konsumpcji, c) nie wydana część dochodu, d) kwota zaoszczędzona z przyrostu dochodu, e) zmniejszenie siły nabywczej. Wskaż właściwą odpowiedź. 5. Gospodarka zamknięta, bez sektora państwowego, jest w stanie równowagi. Przeciętna i krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,85, a dochód narodowy - 30 mld. Wskaż właściwy poziom inwestycji: a) 3,0 mld, b) 4.5 mld, c) 5.0 mld, d) 6.0 mld. e) 7,5 mld. 6. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,2, a krańcowa skłonność do konsumpcji k sk = 0,75, to mnożnik wydatków rządowych wynosi: a) 1, b) 1,5, c) 2, d) 2,5. 7. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,25, krańcowa skłonność do konsumpcji k sk = 0,8, to mnożnik podatkowy wynosi: a) -1, b) -1,5, c) -2, d) -2,5. 8. Mnożnik inwestycyjny dla gospodarki zamkniętej bez udziału państwa, przy danej funkcji oszczędności: S = -100 + 0,4Y, wynosi: a) 1, b) 1,5, c) 2, d) 2,5. 9. Jeżeli krańcowa skłonność do konsumpcji wzrośnie, to: a) zmniejszy się suma oszczędności, b) obniży się poziom inwestycji, c) krańcowa skłonność do konsumpcji będzie większa od 1, d) zmniejszy się wartość mnożnika, e) zwiększy się wartość mnożnika. 10