Jak zmiany klimatu wpływają na moje życie?

Materiały opracowane w ramach projektu Prawa człowieka perspektywa globalna. Scenariusze zajęć dla dzieci i młodzieży dofinansowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Zmiany klimatu a prawa człowieka Opracowanie scenariusza: Agnieszka Mikulska Konsultacje metodyczne: Joanna Góral Wojtalik Jak zmiany klimatu wpływają na moje życie? Scenariusz zajęć dla klas nauczania zintegrowanego Zajęcia można realizować podczas wprowadzania następujących treści nauczania 1 : edukacja polonistyczna, edukacja przyrodnicza, edukacja społeczna, etyka. Czas: 90 min Główne zagadnienia zajęć Cele zajęć zmiany klimatyczne a prawa człowieka Cel ogólny Po zakończeniu zajęć uczeń powinien: zapobiegać zmianom klimatycznym poprzez wprowadzenie w życie jednej z następujących zasad: 1. Wymienię żarówkę w moim pokoju na energooszczędną. 2. Będę zakręcać kran podczas mycia zębów. 3. Robiąc herbatę będę wstawiać tylko tyle wody, ile potrzebuję. 4. Po skończeniu pracy czy zabawy będę wyłączać komputer, grę, telewizor i inny sprzęt z gniazdka. 5. wychodząc z pokoju, łazienki, toalety, klasy i innych pomieszczeń, w których nie ma innych osób, będę wyłączać światło. 6. Będę segregować śmieci i oszczędzać papier. 7. Obniżę temperaturę w moim pokoju o 1 C. 8. Sprawdzę, czy w bagażniku samochodu rodzinnego nie zalegają niepotrzebne rzeczy lżejszy samochód, mniej spalin. 9. jeżdżąc do szkoły będę korzystać z transportu publicznego, roweru lub będę podróżować samochodem z kolegą lub koleżanką z klasy. 10. Zabiorę torbę na zakupy, nie będę brać jednorazówek. 11. Nie będę wyrzucać jedzenia. 12. rzeczy w dobrym stanie, których już nie potrzebuję, oddam na szkolną aukcję lub potrzebującym. 13. Będę drukować dwustronnie. 14. Nie będę używać jednorazowych naczyń. 1 Za Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dostępne na http://bip.men.gov.pl/akty_projekty.php#20081223. Copyright Polska Akcja Humanitarna Zmiany klimatu a praw człowieka 1

Cele szczegółowe Po zakończeniu zajęć uczeń powinien: rozpoznać i nazwać przedmiot do mierzenia temperatury powietrza (termometr), wiedzieć jak się nim posługiwać, rozpoznać i nazwać maskę gazową, wiedzieć do czego służy i co może symbolizować, rozpoznać, nazwać i korzystać z globusa, rozpoznawać i nazywać zjawiska atmosferyczne i hydrologiczne (susza, powódź, ocieplenie), znać pojęcie symbol, poprawnie używać wyrazów bliskoznacznych, np. oznaczenie, odnośnik, znać i rozumieć pojęcia: klimat, zmiany klimatyczne, prawa człowieka, znać i rozumieć przyczyny, skutki i konsekwencje zmian klimatycznych, podać przykład swojego działania, który ma wpływ na zmiany klimatyczne (pozytywny lub negatywny) i prawa człowieka. Metody i techniki pracy Kluczowe pojęcia UWAGA! Środki dydaktyczne pogadanka, instrukcje, rozmowa, stop klatka, zabawa ciepło-zimno, historyjka obrazkowa, gra planszowa klimat, zmiany klimatyczne, prawa człowieka, dwutlenek węgla (opcjonalnie w zależności od poziomu wiedzy uczniów). aby ułatwić zapamiętanie definicji, możesz przygotować plakaty z definicjami i umieścić je w widocznych miejscach sali. Możesz również umieścić karty z definicjami na ławkach uczniów. Aby ułatwić pracę dzieciom o różnym poziomie rozwoju, możesz przygotować karty z definicjami dostosowanymi do potrzeb konkretnych grup uczniów. I tak dla uczniów o bogatej wiedzy możesz przygotować definicje bogatsze i szersze, a dla uczniów ze specyficznymi trudnościami definicje proste. szalik, maska gazowa, termometr, butelka z wodą, globus, tablica, 4 kolory kredy, markery, flipczart, plansza gry, kostki do gry, pionki, sztywne kolorowe kartki (deklaracja), rozsypanka obrazkowa. Literatura: 1. Moje prawa ; Biblioteka Komitetu Ochrony Praw Dziecka, Warszawa 1994 2. www.efte.org 3. www.cop14.gov.pl Przebieg zajęć Czas Co trzeba zrobić? Materiały Uwagi 10 min. Ćwiczenie integracyjne. Zabawa w ciepło-zimno. Podziel klasę na 4 grupy. Każdej grupie zaprezentuj jeden przedmiot: mały globus, maskę gazową, termometr, butelkę z wodą. Każda grupa wybiera przedstawiciela, którego zadaniem będzie, z zasłoniętymi oczami, odnalezienie wybranego przedmiotu. Grupa naprowadza przedstawiciela na przedmiot stosując komendy: zimno, bardzo zimno, zamarzasz oraz ciepło, cieplej, gorąco, parzy. szalik, maska gazowa, termometr, butelka z wodą, mały globus 5-7 min. Pogadanka Po odnalezieniu przedmiotów grupy zajmują miejsce w kole i umieszczają swoje przedmioty na środku. Zainicjuj pogadankę, której celem jest wprowadzenie uczniów do rozmowy o klimacie, np.: Do czego służą te przedmioty? Jak tych przedmiotów używać? Czy te przedmioty coś łączy? Krótko opowiedz co symbolizują omawiane przedmioty. Pogadanka powinna być tak kierowana, aby uczniowie drogą skojarzeń domyślili się, że będziemy rozmawiać o temperaturze, wodzie i powietrzu, które są składnikami tworzącymi klimat. 2 Zmiany klimatu a praw człowieka Copyright Polska Akcja Humanitarna

3 min. Podsumowanie pogadanki Podsumuj pogadankę i potwierdź, że na dzisiejszych zajęciach będziemy rozmawiać o klimacie. Wyjaśnij uczniom, że na klimat mają wpływ temperatura, obieg wody i powietrze. Nawiąż do bieżących wydarzeń na świecie i w Polsce i uświadom dzieciom, że ostatnio dużo się mówi w mediach o klimacie i zmianach klimatycznych. 10 min. Drama stop klatka Zachęć uczniów do zastanowienia się co kojarzy się im z pojęciami: klimat i zmiany klimatu. Poproś uczniów o pokazanie za pomocą stop klatki tych zjawisk klimatycznych, które związane są ze zmianami klimatu. 15 min. Przyczyny, skutki i konsekwencje zmian klimatu. Losowo rozdaj rozsypanki obrazkowe, na których znajdują się rysunki przyczyn, skutków i konsekwencji złych i dobrych zmian klimatu. Poproś uczniów o przypomnienie znaczeń słów: przyczyna, skutek, konsekwencja, oraz o podanie przykładu związku przyczynowo-skutkowego. Wyjaśnij uczniom, że ich zadaniem jest ułożenie z rozsypanki obrazkowej logicznych historyjek. Po ułożeniu historyjek poproś wybranych uczniów o kilkuzdaniowy opis i analizę wskazanej historyjki. Zapytaj: Jakie konsekwencje zmiana klimatu niesie dla człowieka w historyjce 1 i 2? A jaką zmianę przynosi w historyjce nr 3? Czym różnią się historyjki 1 i 2 od historyjki 3? Po analizie historyjki 1 i 2 zapytaj uczniów: Co możemy zrobić, aby zapobiegać wskazanym problemom? Po wypowiedzi uczniów podaj przykłady pożądanych działań. Po analizie historyjki 3 zapytaj dzieci: Dlaczego ochrona i sadzenie nowych drzew jest tak ważna dla klimatu i dla ludzi? 5-10 min. Przerwa śródlekcyjna Rozsypanka obrazkowa Rozwiązanie: Historyjka 1: 1. kominy z wydzielającym się dymem 2. Bijący na alarm termometr, który wskazuje bardzo wysoką temperaturę 3. topniejący lodowiec 4. Podnoszące się wody oceanu 5. Zalewanie wysp na Pacyfiku Historyjka 2: 1. marnotrawienie wody 2. Ubożejąca w wodę rzeka 3. Wyschnięta rzeka 4. Susza 5. Przeprowadzka w poszukiwaniu wody 6. walka/wojna o tereny, na których występuje woda Historyjka 3: 1. Uczeń sadzący drzewo 2. kolejny uczeń przyłączający się do akcji 3. Wzrastający las 4. Powódź zatrzymana przez las 5. uśmiechnięci ludzie, którym powódź nie zniszczyła domów W zależności od Twojej decyzji oraz potrzeb danej klasy, ćwiczenie może być przeprowadzone w grupach, parach lub indywidualnie. 3 min. Przygotowanie do zajęć Zaproś uczniów do wzięcia udziału w grze, z której dowiedzą się, jakie działania w codziennym życiu mogą pomóc zapobiegać zmianom klimatycznym, a tym samym chronić prawa człowieka. Copyright Polska Akcja Humanitarna Zmiany klimatu a praw człowieka 3

25 min. Gra planszowa Materiał pomocniczy nr 1 gra planszowa (1 szt. na parę), kostki do gry, pionki (można wykorzystać guziki, kamienie, gumki do ścierania i inne małe przedmioty znajdujące się w klasie) W razie potrzeby pomagaj uczniom, zachęcaj do krótkiej analizy zagadnień poruszanych podczas gry. 10 min. Podsumowanie gry Zachęć dzieci do podzielenia się wiedzą i doświadczeniami wyniesionymi z gry. Zachęć do analizy 10 złotych zasad i przypomnienia, na jakie prawa człowieka mają wpływ te zasady. Zachęć uczniów do złożenia indywidualnych deklaracji do wprowadzenia 1 z 10 złotych zasad w życie, zapisania deklaracji na kartce i umieszczenia jej na wspólnej, klasowej deklaracji zapobiegania zmian klimatycznym. Słowa deklaracji zapisane na tablicy. Kartki i długopisy. Tablica korkowa, pinezki. Zobowiązuję się do, dzięki czemu przyczynię się do.. i wpłynę na ochronę prawa człowieka do. Podpis 5 min. Podsumowanie zajęć, podziękowanie i wystawa deklaracji. 4 Zmiany klimatu a praw człowieka Copyright Polska Akcja Humanitarna

Materiały pomocnicze dla nauczyciela Materiał pomocniczy nr 1 Gra planszowa Cel gry: W trakcie gry uczeń dowie się, jak redukować emisję dwutlenku węgla do atmosfery i jak można przyczynić się do wspierania praw człowieka poprzez zapobieganie zmianom klimatycznym na świecie. Od 2 do 4 graczy Liczba graczy: Gra składa się z 90 pól. W trakcie gry gracz dowiaduje się, jakie codzienne działania wzmacniają zmiany klimatyczne, a jakie im przeciwdziałają. Wygrywa ten z graczy, który przejdzie planszę jako pierwszy. Copyright Polska Akcja Humanitarna Zmiany klimatu a praw człowieka 5

Legenda Oj! Z Twojego kranu kapie woda. Polska ma najmniej wody w całej Europie! Wracaj do domu zakręcić kran! Chroń prawo do wody! Musisz posprzątać ten śmietnik w bagażniku. Zajmie Ci to 3 kolejki. Chroń ziemię i ludzi przed spalinami! Zostawiłeś telewizor w funkcji czuwanie. Kosztuje cię to 40,04 gr. rocznie, a poza tym produkujesz aż 140 kg dwutlenku węgla, który podnosi temperaturę powietrza! Czekasz 2 kolejki. Dbaj o śnieg i lodowce! Wspaniale! Segregujesz śmieci. Chronisz w ten sposób środowisko, w tym drzewa! Dbasz też o prawo do życia. Brawo! Wymieniłeś żarówki na energooszczędne! Teraz zużywasz 8 razy mniej energii i produkujesz znacznie mniej dwutlenku węgla! Chronisz w ten sposób lodowce i ludzi przed powodziami! Masz dwa dodatkowe rzuty kostką. Skróć czas spędzany pod prysznicem o połowę! Oszczędzaj wodę i chroń ludzi przed suszą. O nie! Wyrzuciłeś do śmieci papier zadrukowany tylko z jednej strony! A przecież możesz z niego zrobić fajny notes, albo zadrukować drugą stronę! Teraz musisz grzebać w śmietniku Chroń drzewa i prawo do jedzenia! Zorganizowałeś aukcję niepotrzebnych rzeczy. Świetnie! Chronisz środowisko i prawa człowieka. Nie produkujesz śmieci i uczysz się sprzedawać. Czysty zysk. Masz dwa dodatkowe rzuty kostką. Zmniejszyłeś temperaturę w swoim pokoju o 1 C! Brawo! Ratujesz klimat przed ociepleniem. Dbasz o prawo do wody i jedzenia! Masz dodatkowy rzut kostką! Super przyjęcie, ale po co te jednorazówki? Znów wyprodukowałeś masę śmieci! Cofasz się o 3 pola i czekasz jedną kolejkę. Znów zostawiłeś zapalone światło w pokoju! Powodujesz globalne ocieplenie! Cofasz się o 9 pól. Chroń ludzi przed suszą! Zamiast samochodem jeździsz rowerem. Świetnie. Ograniczasz wydalanie spalin i chronisz planetę przed ociepleniem. Posuwasz się o 6 pól. Zabrałeś torbę na zakupy. Świetnie! Dbasz o ziemię i chronisz ludzi przed konsekwencjami zmian klimatu! Masz dodatkowy rzut kostką.

Rozsypanka obrazkowa Historyjka 1 1. Kominy z wydzielającym się dymem 2. Bijący na alarm termometr, który wskazuje bardzo wysoką temperaturę 3. Topniejący lodowiec 4. Podnoszące się wody oceanu 5. Zalewanie wysp na Pacyfiku Historyjka 2 1. Marnotrawienie wody 2. Ubożejąca w wodę rzeka 3. Wyschnięta rzeka 4. Susza 5. Przeprowadzka w poszukiwaniu wody 6. Walka/wojna o tereny, na których występuje woda Historyjka 3 1. Uczeń sadzący drzewo 2. Kolejny uczeń przyłączający się do akcji 3. Wzrastający las 4. Powódź zatrzymana przez las 5. Uśmiechnięci ludzie, którym powódź nie zniszczyła domów

Historyjka 1

Historyjka 2

Historyjka 3