List reż. Denijan Hasanovic MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DLA NAUCZYCIELI SPIS TREŚCI 1. Informacje o filmie. (str. 2) 2. Scenariusz lekcji języka polskiego. (str. 3) Temat: Jak może boleć coś, czego nie ma? w poszukiwaniu poczty, w poszukiwaniu odpowiedzi. stowarzyszenie nowe horyzonty zamenhofa 1, 00-153 warszawa, tel. +48 22 530 66 40, fax +48 22 831 06 63, www.nhef.pl
INFORMACJE O FILMIE NOTA O FILMIE Tytuł: List; Kraj i rok produkcji: Polska, Bośnia i Hercegowina 2001; Reżyseria: Denijan Hasanovic; Scenariusz: Denijan Hasanovic; Zdjęcia: Jacek Petrycki; Scenografia: Marek Chowaniec; Muzyka: Miłosz Bembinow; Montaż: Anna Wagner; Obsada: Nermina Jusic (Merima); Mladen Ozimica (Przemytnik); Kenan Beslija (Mesa); Fadila Bakal (Siostra Malika); Dzehva Hadzic (Matka Ado); Amina Begovic (Matka Enesa); Zaim Muzaferija (Dziadek); Boro Stjepanovic (Maho, sprzedawca obrazów); Aldin Mrso (Enes, przyjeciel Ado); Aldin Bakal (Ado Stupal); Emir Hasan (Pastuch); Fehim Kusundżija (Kupiec); Spasoje Simic (Właściciel knajpy); Sulejman Milkunic (Muzyk); Milorad Daljevic (Pop). NOTA O REŻYSERZE Denijal Hasanovic studiował na Wydziale Reżyserii Filmowej w Sarajewie. Studiów jednak nie ukończył (przerwała je wojna na Bałkanach). W 1994 roku przeniósł się do Łodzi, gdzie rozpoczął naukę na Wydziale Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTviT. W 1999 roku otrzymał od Telewizji Polskiej S.A. nagroda promującą absolwentów reżyserii szkół filmowych. Nagroda ta umożliwiła mu zrealizowanie filmu List (2001). O FILMIE Akcja filmu toczy się w targanej wojenną zawieruchą Bośni. Film opowiada o przyjaźni dwóch chłopców, kilkuletniego Ado i nieco starszego Enesa, którzy mieszkają w osadzie dla uchodźców. Enes stracił nogę i musi chodzić o kulach. Podczas gry w piłkę z kolegami z sąsiedztwa łamie jedną z kul. Jego młodszy przyjaciel postanawia napisać list do Organizacji Narodów Zjednoczonych z prośbą o jej przysłanie. Kiedy list jest gotowy, mały Ado rozpoczyna największą podróż swojego życia do pobliskiej wioski, w której jest poczta
Opracowała: Paulina Krześniak SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO Temat: Jak może boleć coś, czego nie ma? w poszukiwaniu poczty, w poszukiwaniu odpowiedzi. CELE LEKCJI Po lekcji uczeń powinien: wypowiadać się na tematy poruszane w filmie: przyjaźń, poświęcenie, cierpienie, współczucie, wytrwałość; dostrzegać różne sytuacje egzystencjalne radykalnie różne od swojej życie w obozie dla uchodźców z perspektywy dzieci; analizować film od strony estetycznej dostrzegać rolę zdjęć, muzyki i gry aktorskiej; podejmować dyskusję, formułować swoje zdanie, popierać je argumentami i wyciągać wnioski. METODY I FORMY PRACY pogadanka, dyskusja kierowana, burza mózgów, praca indywidualna: porównywanie metodą tabeli. ŚRODKI DYDAKTYCZNE film: List, reż. Denijal Hasanovic, Polska, Bośnia i Hercegowina 2001, kserokopie tabeli do pracy indywidualnej przyniesione przez nauczyciela. CZAS 2 lekcje
PRZEBIEG LEKCJI 1. Pogadanka: Nauczyciel pyta dzieci, w jakim miejscu rozgrywa się akcja filmu, który oglądały. Naprowadza uczniów na odpowiedź, że jest to obóz dla uchodźców. Uczniowie powinni zauważyć, że kamp dla uchodźców to miejsce, w którym znajdują schronienie mieszkańcy terenów objętych wojną. Nauczyciel pyta, czy dzieci znają takie miejsca w swoim mieście. Pytanie to może się stać punktem wyjścia do rozmowy na temat obserwacji i doświadczeń dzieci związanych z ich przestrzenią lokalną. Jeśli uczniowie znają takie miejsca, nauczyciel powinien poprosić o opisanie ich: scharakteryzowania ich wyglądu i sposobu życia mieszkańców oraz opisania ludzi w nich mieszkających, być może bezpośrednich relacji z nimi. 2. Burza mózgów: Nauczyciel pyta uczniów, czym różni się życie dzieci w obozie dla uchodźców od ich życia. Zapisuje odpowiedzi na tablicy w formie mapy myśli. Prawdopodobne odpowiedzi: tymczasowość obozu dla uchodźców jako miejsca życia (przynajmniej w założeniu: główny bohater filmu Ado Stuper przyznaje, że mieszka w kampie już dwie trzecie swojego życia), prowizoryczność ludzkich siedlisk, ubóstwo, złe warunki życia, izolacja (przestrzenna i komunikacyjna, czego dowodem jest kłopot Ado z wysłaniem listu), 3. Plan wydarzeń: Nauczyciel wraz z uczniami porządkuje i przypomina fabułę filmu. Efektem tej części lekcji jest przygotowanie planu najważniejszych wydarzeń, który uczniowie zapisują w zeszytach. Plan wydarzeń: 1. Życie Ado w obozie dla uchodźców i jego przyjaźń z pozbawionym nogi Enesem. 2. Złamanie kuli Enesa podczas gry w piłkę. 3. Pomysł wysłania listu do ONZ z prośbą o nową kulę dla Enesa. 4. Wyruszenie Ado z listem do Lipnicy miasta oddalonego od obozu, w którym znajduje się poczta. 5. Pomoc starszego kolegi droga przebyta na motorze. 6. Spotkanie matki, która zmusza Ado do powrotu. 7. Pomoc Maho handlarza obrazami. 8. Odkrycie przez Ado, że poczta w Lipnicy jest zamknięta. 9. Udanie się przez głównego bohatera do domu listonosza i rozmowa z jego ojcem. 10. Obietnica, że list zostanie dostarczony i jednocześnie odkrycie, że został on zniszczony. 11. Rozmowa z ojcem listonosza. 12. Powrót Ado do domu i sen, w którym wszystko kończy się dobrze. 13. Opowieść Ado o tym, że jego przyjaciel nie dostał nowej kuli, ponieważ list nie został wysłany. 4. Dyskusja: Nauczyciel pyta dzieci, czy ich zdaniem wymowa filmu jest optymistyczna, czy pesymistyczna. Zwraca uwagę, żeby uczniowie starali się argumentować swoje opinie. Prawdopodobnie wypowiedzi skupią się wokół dwóch rodzajów argumentów: wymowa filmu jest pesymistyczna, bo mimo ogromnych wysiłków i poświęcenia, głównemu bohaterowi nie udaje się pomóc przyjacielowi, wymowa filmu jest optymistyczna, bo pokazuje, na jak wiele poświęcenia jesteśmy w stanie się zdobyć dla bliskiej osoby, 5. Praca własna metodą tabeli: Życie w obozie dla uchodźców znacząco różni się od życia w normalnym domu. Nauczyciel przypomina uczniom, jak wiele wysiłku musieli włożyć, aby
wyobrazić sobie życie w obozie. Prowadzący zwraca uwagę, że każdy z nas ma inne doświadczenia, stąd zrozumienie drugiego człowieka nie zawsze jest łatwe. Rozważania te stają się punktem wyjścia do postawienia uczniom pytania, co nie pozwala Enesowi normalnie funkcjonować. Co sprawia, że czuje się inny od pozostałych dzieci? Nauczyciel rozdaje uczniom kopie tabeli i prosi o jej wypełnienie. Dzieci porównują możliwości ruchowe Enesa z możliwościami dzieci zdrowych. Aktywności (zajęcia, prace, zadania, zabawy itp.) dzieci zdrowych Rodzaj problemów, jakie z danymi aktywnościami może mieć dziecko niepełnosprawne Po wypełnieniu tabeli wybrane osoby prezentują efekty swojej pracy. 6. Pogadanka: Nauczyciel prosi dzieci, żeby przypomniały sobie, jakie pytanie Ado zadaje sobie w filmie kilkakrotnie. Chodzi o pytanie wywołane wyznaniem Enesa, że czasem czuje ból nogi, której nie ma. Ado zastanawia się, jak może boleć coś czego nie ma? Nauczyciel pyta, czy uczniowie znaleźli w filmie inną historię, w której to, czego nie ma także jest bolesne. Nauczyciel przywołuje opowieść napotkanego przez Ado handlarza obrazów Maho. Mężczyzna opowiada chłopcu o śmierci swojej żony i o tym, że czasem spotyka ją w snach. Żona radzi mu aby ponownie się ożenił, bo jak mówi samotność to najgorsza rzecz, jaką Bóg dał człowiekowi. Nieżyjąca żona wciąż ma wpływ na Maho, jej nieobecność wciąż go boli. 7. Charakterystyka: Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie cech charakteru Ado. Dzieci wypisują cechy charakteru Ado w zeszytach. Następnie są one odczytywane i uzupełniane przez nauczyciela (wrażliwość, gotowość do poświęceń, wytrwałość, dojrzałość, umiejętność wczuwania się w sytuacje innych ludzi). PRACA DOMOWA Czy znalazłeś się kiedyś w sytuacji, która wymagała poświęcenia ze strony kogoś z Twoich bliskich? Co to była za sytuacja? Czego wymagała? Jaka była postawa bliskiej Ci osoby? Jak Ty się czułeś? Jeśli nigdy nie znalazłeś się w podobnej sytuacji, spróbuj ją sobie wyobrazić.