Semestr I Scenariusze zajęć muzycznych Krąg tematyczny I: Jestem w drugiej klasie Temat 1.: Podajmy sobie ręce ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Podajmy sobie ręce. Odczytywanie rytmów sylabami rytmicznymi (tataizacją). Rytmizacja tekstu z użyciem gestodźwięków. Realizacja akompaniamentu rytmicznego do refrenu piosenki. Ćwiczenia oddechowe. Wykonanie na dzwonkach utworu pt. Pięć dźwięków. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 4 5, CD 1, nr 1, CD 2, nr 1, CD 3, nr 42, instrumenty perkusyjne: drewienka, trójkąty, dzwonki, wyklejanka klocki rytmiczne CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Podajmy sobie ręce gra na instrumentach perkusyjnych i realizuje gestodźwiękami akompaniament do refrenu piosenki odczytuje tataizacją schematy rytmiczne gra na dzwonkach melodię zbudowaną z pięciu poznanych dźwięków PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Do szkoły wracamy z układem ruchowym. Do szko - ły wra - ca - my - pię - knie się wi - ta - my. Do szkoły wracamy, pięknie się witamy. Opis zabawy: Uczniowie stoją swobodnie w rozsypce. Do szkoły wracamy wykonują 4 podskoki na przemian raz lewą, raz prawą nogą do przodu w dowolnym kierunku. Pięknie się witamy tworzenie par, trzymanie w haczykach, obrót 4 podskokami w lewo lub w prawo. 2. Nauka piosenki Podajmy sobie ręce (s. 4). Nauczyciel prezentuje nagranie i prosi o uważne słuchanie tekstu. Zadaje pytania do treści piosenki, np.: O czym opowiada piosenka? Jaki ma nastrój? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: W zapisie melodii refrenu piosenki występują pauzy ósemkowe. Nauczyciel zwraca uwagę, by dzieci je precyzyjnie realizowały, nie pomijały. 3. Wykonanie piosenki z prostym układem ruchowym (ćw. 1, s. 5). 4. Rytmizacja tekstu z użyciem gestodźwięków (ćw. 2, s. 5). Uczniowie odczytują rytm tataizacją (ta ćwierćnuta, ti ósemka), a następnie wyklaskują go. Dzieci recytują rytmicznie tekst zgodnie z zapisem. Uczniowie łączą rytmizowanie tekstu z gestodźwiękiem (uderzają rękami naprzemiennie o uda). 5. Klocki rytmiczne wklejenie klocków według zapisu nutowego (ćw. 3, s. 5). 6. Realizacja akompaniamentu do refrenu piosenki według podanego wzoru (ćw. 4, s. 5). Uczniowie czytają rytmicznie słowa refrenu (w rytmie piosenki). Nauczyciel dzieli klasę na grupy i ustala zadania, na początku bez użycia instrumentów. Pierwsza grupa realizuje akompaniament gestodźwiękami i recytuje tekst, druga wykonuje akompaniament na zastępczych drewienkach (drewienkom odpowiada uderzenie palca wskazującego jednej ręki o palec wskazujący drugiej), trzecia wykonuje akompaniament klaśnięciem (zamiast uderzeniem w trójkąty). 1
Następuje zamiana gestodźwięków na odpowiadające im instrumenty. Uczniowie rytmicznie recytują słowa refrenu z użyciem instrumentów. Dzieci śpiewają piosenkę. W refrenie wykonują akompaniament na drewienkach i trójkątach. Uwaga! Jeżeli jednoczesny śpiew i gra na instrumentach okażą się za trudne, należy podzielić dzieci na grupy i wykonać piosenkę kolejno z każdą grupą akompaniującą. Dzieci mogą zamieniać się instrumentami po każdej zwrotce. 7. Granie na dzwonkach utworu Pięć dźwięków (s. 96). Uczniowie odczytują melodię tataizacją, śpiewają ją solmizacją, a następnie grają na dzwonkach. 8. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 5, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest usprawnianie aparatu mowy i oddechu. Nauczyciel wprowadza do ćwiczeń elementy zabaw logopedycznych. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie piosenki Podajmy sobie ręce z układem ruchowym (ćw. 1) i akompaniamentem. Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy: jedną wokalno-taneczną oraz dwie instrumentalne (grające na drewienkach i na trójkątach). Krąg tematyczny II: Wakacyjne wspomnienia Temat 2.: Kropelka złotych marzeń ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Kropelka złotych marzeń. Ćwiczenia z klockami rytmicznymi. Tworzenie dźwiękowej pocztówki z wakacji. Nauka gry na dzwonkach utwór W górę i w dół. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Kropelka złotych marzeń realizuje schematy rytmiczne tworzy muzyczną pocztówkę z wakacji za pomocą różnych odgłosów gra na dzwonkach melodię oparta na pentatonice (skala pięciostopniowa) Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 6 8, CD 1, nr 2, CD 2, nr 2, CD 3, nr 42, dzwonki, kredki, wyklejanka klocki rytmiczne PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Do szkoły wracamy z układem ruchowym. Do szko - ły wra - ca - my - pię - knie się wi - ta - my. Do szkoły wracamy, pięknie się witamy. Opis zabawy: Uczniowie stoją swobodnie w rozsypce. Do szkoły wracamy wykonują 4 podskoki na przemian raz lewą, raz prawą nogą do przodu w dowolnym kierunku. Pięknie się witamy tworzenie par, trzymanie w haczykach, obrót 4 podskokami w lewo lub w prawo. 2. Nauka piosenki Kropelka złotych marzeń (s. 6). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. 2
Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np.: O jakiej pamiątce z wakacji śpiewa wykonawca? Jakie inne określenia bursztynka występują w piosence? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Śpiewanie piosenki z użyciem rekwizytu (ćw. 1, s. 7). Uczniowie ustawieni są w jednym dużym kole lub w kilku mniejszych. Przedmiot naśladujący bursztynek podają sobie tylko podczas śpiewania refrenu. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to, by przekazywanie bursztynka przebiegało rytmicznie, w pulsie ćwierćnutowym. 4. Recytacja rytmiczna z wybranym gestodźwiękiem (ćw. 2, s. 7). Uczniowie wpisują imiona przyjaciół. Proponują rytm, w którym wypowiedzą sylaby imienia oraz gestodźwięk, który zastosują. Nauczyciel może zaprezentować najpierw swój przykład, wymawiając dowolne imię np. z klaskaniem. 5. Dźwiękowa pocztówka z wakacji (ćw. 3, s. 7). Uczniowie w ramce przedstawiają rysunkiem miejsce pobytu na wakacjach, a następnie wymyślają odpowiednie odgłosy. Ćwiczenie można przeprowadzić w formie dźwiękowych kalamburów, np. klasa odgaduje, gdzie kolega spędzał wakacje albo z koleżanką lub kolegą z ławki zamieniają się zeszytami i próbują zilustrować odgłosami miejsce jej/jego wakacyjnego pobytu. 6. Tworzenie i realizacja schematu rytmicznego z użyciem klocków rytmicznych (ćw. 4, s. 8). Uczniowie realizują polecenie zgodnie z instrukcją. W razie potrzeby nauczyciel wyjaśnia i pomaga. 7. W górę i w dół granie na dzwonkach melodii zbudowanej z pięciu poznanych dźwięków (s. 96). Uczniowie odczytują melodię tataizacją, później śpiewają solmizacją, a następnie grają na dzwonkach. 8. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 8, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest kierowane improwizowanie ruchu przy muzyce. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie refrenu piosenki Kropelka złotych marzeń. Krąg tematyczny III: Zasady w szkole i poza szkołą Temat: 3.: Rap o zasadach ZAPIS W DZIENNIKU Nauka śpiewanki Rap o zasadach. Wprowadzenie pojęcia formy AB. Rytmizacja zdań na temat zasad higieny. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 9 11, CD 1, nr 3, CD 2, nr 3 4, CD 3, nr 42, przybory szkolne CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA wykonuje śpiewankę Rap o zasadach przestrzega zasad obowiązujących na lekcji muzyki rozpoznaje formę AB w utworze, przedstawia ją graficznie PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Do szkoły wracamy z układem ruchowym. Do szko - ły wra - ca - my - pię - knie się wi - ta - my. Do szkoły wracamy, pięknie się witamy. 3
Opis zabawy: Uczniowie stoją swobodnie w rozsypce. Do szkoły wracamy wykonują 4 podskoki na przemian raz lewą, raz prawą nogą do przodu w dowolnym kierunku. Pięknie się witamy tworzenie par, trzymanie w haczykach, obrót 4 podskokami w lewo lub w prawo. 2. Nauka śpiewanki Rap o zasadach (s. 9). Nauczyciel prezentuje nagranie rapowanki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu śpiewanki zadaje pytania do niej, np.: W jakich sytuacjach życiowych trzeba kierować się zasadami? Dlaczego trzeba cenić reguły? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa rapowankę z podziałem: nauczyciel zwrotkę, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotki w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą rapowankę. Wszyscy śpiewają całą rapowankę. 3. Wykonanie rapowanki w grupach (ćw. 1, s. 10). Nauczyciel dzieli klasę na 2 grupy: jedna grupa rapuje zwrotkę, druga śpiewa refren. 4. Znam zasady mówienie zasad, których należy przestrzegać na lekcjach muzyki (s. 10). Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że zasady obowiązują w różnych dziedzinach życia, także w muzyce. Do nich należą np. słuchanie i wykonywanie zaleceń dyrygenta, precyzyjne, czyli zgodne z zapisem, odczytywanie przez wykonawcę wszystkich znaków muzycznych, współpraca uczniów i nauczyciela na lekcjach muzyki. 5. Aktywne słuchanie muzyki Trojak (ćw. 2, s. 10). Nauczyciel prezentuje nagranie utworu Trojak. Utwór składa się z 2 części: A i B. W części A nauczyciel płynnym ruchem i naprzemiennie zatacza przed sobą półkole raz jedną ręką, raz drugą. W części B cztery razy rytmicznie dotyka czterema palcami do kciuka (formuje dzióbek) i trzy razy klaszcze z przesunięciem dłoni z góry na dół, w rytmie piosenki. Klaskanie powtarza dwukrotnie. Uczniowie naśladują ruchy nauczyciela. Następnie uczniowie odpowiadają na pytanie (odpowiedź: utwór składa się z 2 części, które się od siebie różnią). 6. Wprowadzenie pojęcia forma AB (s. 10 definicja formy AB). Nauczyciel, po uzyskaniu odpowiedzi uczniów, pyta, czy części utworu są do siebie podobne, czy się różnią. Następnie prosi o podanie różnic i wspólnie z uczniami ustala, jakimi literami alfabetu można oznaczyć poszczególne części. Po oznaczeniu literami AB podsumowuje wszystkie wypowiedzi i wyjaśnia znaczenie pojęcia forma AB (na podstawie definicji na s. 10). 7. Wykonanie rapowanki z ilustracją ruchową jej formy AB (ćw. 3, s. 10). 8. Zapisanie różnic między poszczególnymi częściami Rapu o zasadach (ćw. 4, s. 10). Rapowanka ma 2 części jednakowej długości (ta sama liczba taktów). Część A jest rapowana, część B śpiewana. Zamieszczenie nieprawdziwych określeń: dłuższa i krótsza jest celowe i ma spowodować większą koncentrację podczas słuchania rapowanki. 9. Przedstawienie formy AB za pomocą przyborów szkolnych (ćw. 5, s. 11). 10. Wizualizacja formy AB za pomocą rysunku (ćw. 6, s. 11). Uczniowie wykonują proste rysunki, np. słońce i księżyc, kwiatek i drzewo. 11. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 11, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest utrwalenie zasad higieny. Uczniowie rytmizują hasła i przedstawiają ich treść za pomocą pantomimy. 12. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie refrenu rapowanki a cappella. 4
Krąg tematyczny IV: Kończy się lato Temat 4.: W deszczowych kropkach ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki W deszczowych kropkach. Wykonanie prostego układu tanecznego do piosenki. Przypomnienie nazw i położenia nut poznanych w pierwszej klasie. Dźwięki przyjemne i nieprzyjemne dla uszu. Rozpoznawanie odgłosów. Ćwiczenia muzyczno-ruchowe kontrola napięcia mięśniowego. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 12 14, CD 1, nr 4, CD 2, nr 5 15, CD 3, nr 43, dzwonki CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę W deszczowych kropkach odczytuje zapisaną melodię i gra ją na dzwonkach rozpoznaje odgłosy oraz określa dźwięki przyjemne i nieprzyjemne PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Podaj rękę z układem ruchowym. Po - daj rę - kę, po - daj dru - gą, za - tań- czy - my raz, gdy je - sien - ny ku - ja - wia - czek na ka - łu - żach gra. Podaj rękę, podaj drugą zatańczymy raz, gdy jesienny kujawiaczek na kałużach gra. Opis zabawy: Uczniowie w parach stoją w różnych miejscach sali. Podaj rękę, podaj drugą podają sobie najpierw jedną rękę, potem drugą i tworzą kółeczka. Zatańczymy raz obracają się w prawo (6 kroków). gdy jesienny kujawiaczek obracają się w lewo (6 kroków). Na końcówce słowa kujawiaczek pary rozdzielają się i przez ostatnie dwa takty dzieci szukają nowej pary, poruszając się w dowolnym kierunku (wykonują 6 kroków). 2. Nauka piosenki W deszczowych kropkach (s. 12). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np.: Co robi jesienny kujawiaczek? Jak jest ubrany? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Wykonanie układu ruchowego do piosenki (ćw. 1, s. 12). Opis ruchu: Uczniowie stoją w kręgu w parach, trzymają się za ręce (partnerzy w parach). I zwrotka: pary poruszają się po okręgu uproszczonym krokiem kujawiaka (w każdym takcie 3 drobne kroki bez akcentowania na raz). W ostatnim takcie I zwrotki pary tworzą duże koło wiązane. Refren: dzieci wykonują 4 razy schemat: 3 kroki w przód z unoszeniem rąk, a potem 3 kroki w tył z opuszczaniem rąk. 5
II zwrotka: dzieci w parach podają sobie obie ręce, tworząc kółeczka. W kółeczkach poruszają się najpierw w prawo (przez 4 takty), a potem w lewo (przez 4 takty). Pod koniec wiążą duże koło. Refren: jw. III zwrotka: dzieci w parach tworzą 2 koła współśrodkowe, uczniowie są zwróceni w prawo, mają ręce swobodnie opuszczone, nie trzymają się. Obydwa koła wykonują 12 kroków w przeciwnych kierunkach, potem uczniowie odwracają się i w ten sam sposób przechodzą kolejne 12 kroków, zatrzymują się przed partnerem ze swojej pary. Na koniec wszyscy wiążą duże koło. Refren: jw. 4. Zaśpiewanie poznanych nut z fonogestyką (ćw. 2, s. 13). Nauczyciel wspólnie z uczniami przypomina nazwy nut, które poznali w klasie 1 oraz odpowiadające nutom fonogesty. Następnie wszyscy śpiewają je solmizacją według zapisu, z użyciem fonogestyki. Uwaga! Ćwiczenie to można przeprowadzić również w formie zabawy, np. nauczyciel demonstruje fonogest, dzieci go rozpoznają i podają nazwę nuty; lub nauczyciel podaje nazwę nuty, a uczniowie wykonują odpowiedni fonogest do niej. Nazwy nut powinny pojawiać się w dowolnej kolejności. 5. Granie i śpiewanie krótkiej melodii złożonej z poznanych dźwięków (ćw. 3, s. 13). Realizację ćwiczenia należy zacząć od odczytania rytmu melodii tataizacją, potem uczniowie powinni zagrać ją na dzwonkach, a następnie zaśpiewać solmizacją. Nauczyciel powinien pokazywać poszczególne dźwięki fonogestyką. 6. Wysłuchanie i rozpoznawanie odgłosów (ćw. 4, s. 13). 7. Rozmowa o dźwiękach przyjemnych i nieprzyjemnych dla ucha. Rozpoznawanie źródeł dźwięków z nagrania (ćw. 5, s. 14). Nauczyciel prezentuje nagrania różnych dźwięków. Zadaje pytanie: Co czujecie, gdy słuchacie dźwięków przyjemnych dla ucha, a co gdy słuchacie nieprzyjemnych? Prosi uczniów, by podali przykłady takich dźwięków. Zwraca uwagę na to, że nie dla wszystkich te same dźwięki, uważane za nieprzyjemne dla ucha, są drażniące w jednakowym stopniu. Następnie uczniowie słuchają przykładów dźwiękowych i zaznaczają odpowiednim kolorem odpowiadające im ilustracje. 8. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 14, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest kontrolowanie napięcia mięśniowego oraz wyrażanie ruchem słuchanej muzyki (Paul Dukas Uczeń czarnoksiężnika ). Przerwy w muzyce tworzy nauczyciel, włączając w odtwarzaczu przycisk pauza. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie pierwszej zwrotki i refrenu piosenki W deszczowych kropkach. Uczniowie śpiewają piosenkę, stojąc w dużym kole wiązanym. Podczas refrenu wykonują ruch opisany przy realizacji ćw. 1, s. 12. 6
Krąg tematyczny V: Smacznie, zdrowo, kolorowo Temat 5.: Złota jesień plony niesie ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Złota jesień plony niesie. Wprowadzenie nuty fa (f 1 ). Rytmizacja tekstu. Granie na dzwonkach melodii Mam chusteczkę haftowaną. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Złota jesień plony niesie gra na dzwonkach melodię Mam chusteczkę haftowaną rytmizuje i dzieli wyrazy na sylaby poznaje nutę fa (f 1 ) Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 15 18 CD 1, nr 5, CD 3, nr 43, dzwonki, wyklejanka klocki rytmiczne PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Podaj rękę z układem ruchowym. Po - daj rę - kę, po - daj dru - gą, za - tań- czy - my raz, gdy je - sien - ny ku - ja - wia - czek na ka - łu - żach gra. Podaj rękę, podaj drugą, zatańczymy raz, gdy jesienny kujawiaczek na kałużach gra. Opis zabawy: Uczniowie w parach stoją w różnych miejscach sali. Podaj rękę, podaj drugą podają sobie najpierw jedną rękę, potem drugą i tworzą kółeczka. Zatańczymy raz obracają się w prawo (6 kroków). gdy jesienny kujawiaczek obracają się w lewo (6 kroków). Na końcówce słowa kujawiaczek pary rozdzielają się i przez ostatnie dwa takty dzieci szukają nowej pary, poruszając się w dowolnym kierunku (wykonują 6 kroków). 2. Nauka piosenki Złota jesień plony niesie (s. 15). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. Do czego porównana jest polska jesień? Jakie kolory polskiej jesieni opisane są w piosence? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Rytmizacja jesiennych barw występujących w piosence (ćw. 1, s. 16). Uczniowie dopasowują określenia do rytmów. Nauczyciel zwraca uwagę na to, że słowa rudowłosa oraz koralowa odpowiadają dwóm rytmom (4 ósemki lub 2 ósemki 2 ćwierćnuty). W tym przypadku każde rozwiązanie będzie prawidłowe. Po podpisaniu rytmów uczniowie odczytuje je tataizacją, a następnie rytmicznie wypowiadają nazwy dopasowanych do nich kolorów. 7
4. Nuty i ich mieszkanie położenie nuty fa (ćw. 2, s. 17). Uczniowie nazywają nuty zapisanego fragmentu refrenu piosenki. Zakreślają tę nutę, której nie znają. Nauczyciel wraz z uczniami określa położenie nuty fa i wyjaśnia, że leży na pierwszym polu. Uczniowie odnajdują na dzwonkach odpowiednią płytkę i uderzają w nią pałeczkami. Następnie nauczyciel wprowadza fonogest odpowiadający dźwiękowi fa. 5. Śpiewanie z nut fragmentu refrenu piosenki, utrwalenie poznanej nuty(ćw. 3, s. 17). Fragment melodii refrenu (ćw. 2) uczniowie mogą zaśpiewać z fonogestyką (utrwalają fonogest fa) lub z pokazywaniem dłonią kierunku melodii. 6. Granie na dzwonkach wskazanie i wykonanie dźwięku f 1 (ćw. 4, s. 17). Uczniowie odnajdują nutę fa na dzwonkach i grają dźwięk fa. 7. Rytmizacja tekstu z klocków rytmicznych (ćw. 5, s. 17). Do realizacji zadania należy wykorzystać klocki rytmiczne obrazujące ósemki i ćwierćnuty. Po wklejeniu odpowiednich klocków uczniowie odczytują powstały rytm najpierw tataizacją, a następnie z tekstem. Zagranie melodii Mam chusteczkę haftowaną (ćw. 6, s. 18). Nauczyciel najpierw odczytuje z uczniami rytm melodii tataizacją, po czym uczniowie śpiewają ją solmizacją. Na końcu uczniowie grają melodię na dzwonkach. 8. Zabawy z nutą fa (ćw. 7, s. 18). Uczniowie rozwiązują rebusy i utrwalają poznane nuty. 9. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 18, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest rytmiczna recytacja hasła promującego zdrowe odżywianie połączona z ćwiczeniem pamięci i uwagi. 10. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie refrenu piosenki Złota jesień plony niesie. Krąg tematyczny VI: Razem raźniej Temat 6.: Nauczyciel ma swój dzień ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Nauczyciel ma swój dzień. Wprowadzenie metrum 2 4 Wprowadzenie pojęcia akcent. Odczytywanie rytmów. Gra na instrumentach perkusyjnych. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Nauczyciel ma swój dzień gra na dzwonkach i śpiewa życzenia dla nauczycieli realizuje schematy rytmiczne w metrum 2 4 zna pojęcie: akcent w muzyce Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 19 21, CD 1, nr 6, CD 2, nr 18, CD 3, nr 43, instrumenty: dzwonki, bębenek, pudełko akustyczne, drewienka, wyklejanka klocki rytmiczne, piłka PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Podaj rękę z układem ruchowym. Po - daj rę - kę, po - daj dru - gą, za - tań- czy - my raz, 8 gdy je - sien - ny ku - ja - wia - czek na ka - łu - żach gra.
Podaj rękę, podaj drugą, zatańczymy raz, gdy jesienny kujawiaczek na kałużach gra. Opis zabawy: Uczniowie w parach stoją w różnych miejscach sali. Podaj rękę, podaj drugą podają sobie najpierw jedną rękę, potem drugą i tworzą kółeczka. Zatańczymy raz obracają się w prawo (6 kroków). gdy jesienny kujawiaczek obracają się w lewo (6 kroków). Na końcówce słowa kujawiaczek pary rozdzielają się i przez ostatnie dwa takty dzieci szukają nowej pary, poruszając się w dowolnym kierunku (wykonują 6 kroków). 2. Nauka piosenki Nauczyciel ma swój dzień (s. 19). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np.: Z okazji jakiego święta śpiewamy tę piosenkę? Za co możemy podziękować nauczycielom? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Interpretacja piosenki (ćw. 1, s. 20). Przy okazji wykonywania piosenki dzieci uczą się zasad savoir-vivre u dotyczących składania życzeń. 4. Marsz z akcentowaniem (ćw. 2, s. 20). Nauczyciel gra na bębenku w rytmie ćwierćnut, licząc głośno do 2, 3 lub 4 (zmiany metrum powinny następować nie wcześniej niż po 4 6 taktach zagrania rytmu w każdym metrum). Każde raz należy wypowiadać głośniej niż pozostałe liczby, łącząc je z mocniejszym uderzeniem w bębenek. Uczniowie, ustawieni w różnych miejscach sali, maszerują w dowolnych kierunkach, klaszcząc na raz. 5. Wprowadzenie pojęcia: akcent (s. 20). Nauczyciel wyjaśnia znaczenie słowa akcent oraz jego funkcji porządkującej rytm w taktach. Należy przypomnieć, że zapisując rytmy ćwierćnutami i ósemkami, trzeba pamiętać, że jedna ćwierćnuta zajmuje tyle samo miejsca ile dwie ósemki. 6. Zabawa z piłką utrwalenie pojęcia: akcent (ćw. 3, s. 20). Nauczyciel, a po nim wskazany uczeń, stoi z piłką w dłoniach w środku dużego koła, które tworzą dzieci. Liczy do 2, 3 lub 4 i rzuca ją do wybranego dziecka, zawsze kiedy wypada w liczeniu raz. Dziecko łapie i odrzuca też tylko na raz w następnym takcie. 7. Realizacja schematu rytmicznego w metrum 2 4 gestodźwiękami (ćw. 4, s. 20). Uczniowie najpierw odczytują rytm tataiacją, a potem wykonują go za pomocą gestodźwięku. Po wspólnym wykonaniu, ćwiczenie mogą zaprezentować chętni uczniowie. Przy okazji nauczyciel wyjaśnia, że w takcie na 2 występują dwie ćwierćnuty, lub dwie ósemki i jedna ćwierćnuta. 8. Realizacja schematu rytmicznego w metrum 2 4 na instrumentach perkusyjnych (ćw. 5, s. 21). Najpierw dzieci odczytują rytm tataizacją, potem wklejają pod nutami odpowiadające im klocki rytmiczne, a następnie realizują rytm na wybranym instrumencie. Można podzielić klasę na mniejsze grupy, przydzielić bębenki, pudełka akustyczne i drewienka. Uczniowie kilkakrotnie wykonują rytm w grupach, potem dwie grupy razem, a na końcu cała klasa. 9. Życzenia dla nauczycieli (ćw. 6, s. 21). Uczniowie odczytują rytm życzeń tataizacją, następnie śpiewają melodię solmizacją, a potem ze słowami. Później grają melodię na dzwonkach. Finałowe wykonanie odbywa się w 2 grupach jedna gra, druga śpiewa. 10. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 21, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest usprawnienie małej motoryki połączone z aktywnym słuchaniem muzyki. Nauczyciel prezentuje nagranie fragmentu utworu Claude a Debussy ego Arabeska. Uczniowie siedzą wygodnie na krzesełkach, ręce trzymają przed sobą i improwizują ruch dłoni kreślących w powietrzu kółka (czary-mary). 11. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie życzeń dla nauczycieli (ćw. 6, s. 21). 9
Krąg tematyczny VII: Jesień w lesie Temat 7.: Jarzębina ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Jarzębina. Odczytywanie rytmów. Utrwalenie metrum 2 4. Wykonanie jesiennych instrumentów własnego pomysłu i odtwarzanie na nich schematów rytmicznych. Granie na dzwonkach melodii Dźwięki do re mi fa sol la. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Jarzębina gra na instrumentach perkusyjnych akompaniament do refrenu piosenki realizuje schematy rytmiczne gra na dzwonkach Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 22 23, CD 1, nr 7, CD 3, nr 44, dzwonki i dowolne instrumenty perkusyjne, liście, szyszki, kasztany, żołędzie, orzechy, patyki i różne pojemniki PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Kolorowe liście z układem ruchowym. Ko - lo - ro - we li - ście chrzę-szczą pod sto - pa - mi.. Pię - kna zło - ta je - sień wi - ta nas skar - ba - mi. Kolorowe liście chrzęszczą pod stopami. Piękna złota jesień wita nas skarbami. Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu parami (tym samym tworzą 2 kręgi), trzymają złączone ręce w parach. Kolorowe liście chrzęszczą pod stopami Piękna złota jesień pary wykonują 12 kroków po okręgu w rytmie ćwierćnut, następnie puszczają ręce. wita nas skarbami dzieci z wewnętrznego koła zatrzymują się i kłaniają, wykonują szeroki gest prawą ręką w bok. W tym czasie dzieci z koła zewnętrznego wykonują po okręgu 4 niewielkie kroki do przodu, podchodząc do kolejnego partnera, któremu podają rękę (zmiana partnera o jedną osobę). Całość należy kilkakrotnie powtórzyć. 2. Nauka piosenki Jarzębina (s. 22). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. Jak wyobrażacie sobie Panią Jesień? Z ilu części składa się piosenka? Jaką ma formę? (odpowiedź: AB szczególnie widoczną w tej właśnie piosence, ponieważ zwrotka i refren mają różne metrum). Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 10
3. Wykonanie ruchu do piosenki (ćw. 1, s. 23). Dzieci stoją w dużym kole wiązanym. Podczas śpiewania zwrotki poruszają się po okręgu w prawo w rytmie ćwierćnut. Od połowy zwrotki (od słów: To w polu w pierwszej, Będziemy śpiewali w drugiej) poruszają się w przeciwnym kierunku (w lewo). Podczas śpiewania refrenu od słów: Idzie lasem Pani Jesień 6 kroków do środka koła w rytmie ćwierćnut. jarzębinę w koszu niesie 6 kroków tyłem na zewnątrz koła w rytmie ćwierćnut. daj korali nam troszeczkę tworzą pary z najbliższym sąsiadem i obracają się w kółko w prawą stronę. nawleczemy na niteczkę pary obracają się w lewą stronę. Wskazówka realizacyjna: Nauczyciel wcześniej ustala, kto z kim będzie tworzył pary podczas wykonywania refrenu, i odpowiednio ustawia dzieci w kręgu. 4. Jarzębinowy rytm utrwalenie metrum 2 4 (ćw. 2, s. 23). Uczniowie wklejają klocki rytmiczne odpowiadające nutom umieszczonym na jarzębinowych koralach. Odczytują tataizacją powstały schemat i wykonują go na instrumentach perkusyjnych. Wskazówka realizacyjna: Korale jarzębinowe są ułożone na sznurku w taki sposób, że każda grupa odpowiada jednemu taktowi (odcinki pomiędzy listkami), co ułatwi stawianie kresek taktowych w odpowiednich miejscach. 5. Jesienna muzyka granie na instrumentach własnego pomysłu (ćw. 3, s. 23). Dzieci konstruują proste instrumenty perkusyjne z liści, szyszek, żołędzi, kasztanów, orzechów, patyków, pojemników różnego kształtu i wielkości. Sprawdzają, jakie dźwięki mogą z nich wydobyć i w jaki sposób to robić. Uczniowie odczytują tataizacją rytmy na liściach, a następnie każdy uczeń kilkakrotnie wykonuje wybrany rytm na swoim instrumencie. Wskazówka realizacyjna: Można także utworzyć jesienną orkiestrę z chętnych uczniów, którzy będą wykonywać swoje rytmy według wskazań nauczyciela dyrygenta. 6. Granie na dzwonkach utworu Dźwięki do re mi fa sol la (s. 96). Zanim uczniowie zagrają melodię na dzwonkach, śpiewają ją solmizacją. 7. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 23, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest ćwiczenie małej motoryki. 8. Muzyczne pożegnanie rytmizowanie słów pożegnania. Nauczyciel rytmicznie recytuje: Do widzenia, dzieci! i potrząsa grzechotką w rytmie słów. Dzieci w ten sam sposób odpowiadają: Do widzenia pani (panu)!, grając rytmicznie na swoich jesiennych instrumentach. 11
Krąg tematyczny VIII: W domu Temat 8.: Rodzinny portrecik ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Rodzinny portrecik. Wprowadzenie pojęć: solo, chór. Ćwiczenia oddechowe. Granie na dzwonkach melodii Walczyk z nutką fa. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Rodzinny portrecik rozpoznaje śpiew solowy i śpiew chóralny prawidłowo wykonuje ćwiczenia oddechowe gra na dzwonkach łatwą melodię Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 24 25, CD 1, nr 7, 8, CD 2, nr 21, CD 3, nr 44, dzwonki, balony, trąbki urodzinowe PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Kolorowe liście z układem ruchowym. Ko - lo - ro - we li - ście chrzę-szczą pod sto - pa - mi. 12 Pię - kna zło - ta je - sień wi - ta nas skar - ba - mi. Kolorowe liście chrzęszczą pod stopami. Piękna złota jesień wita nas skarbami Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w okręgu parami (tym samym tworzą 2 okręgi), trzymają złączone ręce w parach. Kolorowe liście chrzęszczą pod stopami. Piękna złota jesień pary wykonują 12 kroków po okręgu w rytmie ćwierćnut, następnie puszczają ręce. Wita nas skarbami dzieci z wewnętrznego koła zatrzymują się i kłaniają, wykonują szeroki gest prawą ręką w bok. W tym czasie dzieci z koła zewnętrznego wykonują po okręgu 4 niewielkie kroki do przodu, podchodząc do kolejnego partnera, któremu podają rękę (zmiana partnera o jedną osobę). Całość należy kilkakrotnie powtórzyć. 2. Nauka piosenki Rodzinny portrecik (s. 24). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. O kim mówią słowa piosenki? Jacy członkowie rodziny są wymienieni w piosence? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Solo i chóralnie wykonanie zwrotek piosenki solo i refrenu chóralnie (ćw. 1, s. 24). Nauczyciel ustala z uczniami kolejność wykonania partii solowych zwrotek. 4. Wprowadzenie pojęć: solo, chór (s. 25). Nauczyciel omawia sposób wykonania piosenki w poprzednim ćwiczeniu, wprowadza pojęcia: solo, solista, chór. Uczniowie oglądają ilustracje w zeszycie.
5. Rozpoznawanie śpiewu solowego i chóralnego (ćw. 2, s. 25). Uczniowie słuchają piosenki Ptasie swary i wpisują w odpowiednie miejsca wyrazy oznaczające sposób wykonania piosenki. 6. Zaśpiewanie piosenki Jarzębina chóralnie i solo (ćw. 3, s. 25). Poznaną na poprzednich zajęciach piosenkę uczniowie wykonują w inny sposób. 7. Rodzinny portrecik solo i w chórze (ćw. 4, s. 25). Nauczyciel wybiera solistę, a pozostali uczniowie tworzą chór. Nauczyciel umawia się z uczniami, jakim sygnałem będzie wskazywał wykonanie fragmentów piosenki solo, a jakim chóralne, np. będzie pokazywał wybraną kartkę z bloku z nazwą solo lub nazwą chór; lub będzie wskazywał solistę jedną ręką, a chór szeroko rozłożonymi obiema rękami. Wskazówka realizacyjna: Zmiany nie powinny następować zbyt szybko. Nauczyciela może zastąpić wybrany uczeń. 8. Granie na dzwonkach utworu Walczyk z nutką fa (s. 96). Przed wykonaniem walczyka na dzwonkach nauczyciel prosi o odczytanie melodii tataizacją. Potem uczniowie śpiewają melodię solmizacją, a nastepnie wykonują ją na dzwonkach. 9. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 25, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest nauczenie dzieci świadomego oddychania właściwym torem (przeponowo-brzusznym). Ćwiczenie można przeprowadzić w formie zabawy w 2 grupach: w pierwszej uczniowie dmuchają w balony, a następnie wypuszczają z nich powietrze, rozciągając szyjki balonów; w drugiej uczniowie dmuchają w urodzinowe trąbki. Nauczyciel za pomocą umownych znaków wskazuje solistów z poszczególnych grup lub zespoły. 10. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie piosenki Rodzinny portrecik. Nauczyciel (solista) śpiewa na melodię dwóch pierwszych taktów piosenki słowa: Do widzenia, dzieci, do widzenia, dzieci! Uczniowie (chór) odpowiadają w ten sam sposób: Do widzenia pani (panu), do widzenia pani (panu)! Krąg tematyczny IX: Jesienna zaduma Temat 9.: Jesień, jesieniucha ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Jesień, jesieniucha. Odczytywanie rytmów tataizacją. Rytmizacja tekstu z użyciem gestodźwięków. Realizacja partytury rytmicznej. Określanie nastroju muzyki. Wykonanie instrumentu deszczowy kij (drzewko). CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Jesień, jesieniucha realizuje schematy rytmiczne realizuje partyturę rytmiczną określa nastrój słuchanej muzyki wykonuje ilustrację do słuchanego utworu konstruuje instrument według instrukcji Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 26 28, CD 1, nr 9, CD 2, nr 23, CD 3, nr 44, plastikowe kubeczki, butelki z wodą, foliowe torebki, gazety i ołówki, kredki, materiały potrzebne do wykonania deszczowego kija (Teczka artysty) 13
PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Kolorowe liście z układem ruchowym. Ko - lo - ro - we li - ście chrzę-szczą pod sto - pa - mi. 14 Pię - kna zło - ta je - sień wi - ta nas skar - ba - mi. Kolorowe liście chrzęszczą pod stopami. Piękna złota jesień wita nas skarbami Uczniowie ustawieni są w okręgu parami (tym samym tworzą 2 okręgi), trzymają złączone ręce w parach. Kolorowe liście chrzęszczą pod stopami. Piękna złota jesień pary wykonują 12 kroków po okręgu w rytmie ćwierćnut, następnie puszczają ręce. Wita nas skarbami dzieci z wewnętrznego koła zatrzymują się i kłaniają, wykonują szeroki gest prawą ręką w bok. W tym czasie dzieci z koła zewnętrznego wykonują po okręgu 4 niewielkie kroki do przodu, podchodząc do kolejnego partnera, któremu podają rękę (zmiana partnera o jedną osobę). Całość należy kilkakrotnie powtórzyć. 2. Nauka piosenki Jesień, jesieniucha (s. 26). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. Jaki nastrój ma piosenka: wesoły czy smutny? Jakie słowa w tekście piosenki rymują się ze słowem jesieniucha? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. Wskazówka realizacyjna: W ostatnim takcie piosenki występuje oznaczenie glissando (przedstawiony graficznie ukośnym wężykiem). W języku włoskim oznacza to sposób wykonania przez ślizganie się po dźwiękach (szybki przebieg z dołu do góry). Zatem słowo śmieję należy wykonać, prześlizgując się głosem po kolejnych dźwiękach w górę. 3. Wykonanie piosenki z układem ruchowym (ćw. 1, s. 26). 4. Rytmizacja tekstu piosenki z użyciem gestodźwięków (ćw. 2, s. 27). Nauczyciel zwraca uwagę na to, by dzieci stukały po brzuchu palcami (na wzór grania na fortepianie) lekko i delikatnie. 5. Deszczowe krople realizacja schematu rytmicznego (ćw. 3, s. 27). Uczniowie uzupełniają schemat zgodnie z poleceniem w ćw. 3. Odczytują go tataizacją i wykonują, uderzając ołówkiem w plastikowy kubek. Nauczyciel przypomina sylabę rytmiczną sza, odpowiadającą pauzie ćwierćnutowej. Można zapytać uczniów, z którym fragmentem piosenki kojarzy im się ten rytm (odpowiedź: z refrenem) i prawidłowe odpowiedzi nagrodzić zgodnie z PSO. 6. Deszczowy koncert realizacja partytury rytmicznej (ćw. 4, s. 27). Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy. Z każdą grupą oddzielnie odczytuje tataizacją jej schemat rytmiczny. Następnie ćwiczy z połączonymi grupami: drugą i trzecią (rytm tych dwóch grup wzajemnie się uzupełnia). Na końcu ćwiczy z pierwszą grupą i łączy grupy w całość. 7. Określanie nastroju słuchanej muzyki (ćw. 5, s. 2). Zanim nauczyciel zaprezentuje nagranie, poleca, by uczniowie w skupieniu wysłuchali utworu i określili jego nastrój oraz powiedzieli, co naśladują niskie dźwięki fortepianu. Po wysłuchaniu Preludium Deszczowego Fryderyka Chopina uczniowie opisują jego nastrój, wybierają określenia z ramki (sugerowane: zadumana, smutna, śpiewna). Mogą zaproponować własne określenia.
Nauczyciel rozmawia z uczniami o tytule utworu, w którym akompaniament naśladuje uderzanie kropel deszczu o szybę. Preludium Des-dur op. 28 nr 15 Deszczowe powstało podczas pobytu artysty na Majorce w latach 1838 1939. Chopin zamieszkał w dawnym klasztorze Kartuzów w miejscowości Valldemossa. Był wówczas bardzo chory; spędzał całe dnie, grając na fortepianie i komponując. W tym czasie panowała brzydka, przygnębiająca pogoda. Przyjaciółka Chopina, George Sand [Żorż Są], która przebywała z nim w klasztorze, po wysłuchaniu preludium powiedziała, że dźwięki akompaniamentu kojarzą jej się z kroplami deszczu uderzającymi o szyby. Po tej sugestii kompozytor dodał do nazwy utworu określenie Deszczowe. 8. Deszczowa muzyka pana Chopina wykonanie ilustracji do słuchanego utworu (ćw. 6, s. 28). Podczas ponownego słuchania utworu Chopina dzieci wykonują ilustrację. 9. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 28, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest relaksacja z użyciem deszczowego kija (drzewka). Jego delikatne dźwięki, połączone z płynnym ruchem poruszającym instrument oraz z nastrojową muzyką, wycisza i uspokaja. 10. Muzyczne pożegnanie śpiewanie pierwszej zwrotki i refrenu piosenki Jesień, jesieniucha. Uwaga! Ze względu na dość obszerny materiał lekcyjny wykonanie ćw. 6 oraz skonstruowanie deszczowego kija można przenieść na zajęcia plastyczne, a na zajęciach muzycznych wykorzystać gotowy instrument. Krąg tematyczny X: Polska nasza ojczyzna Temat 10.: Płynie Wisła, płynie ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Płynie Wisła, płynie. Wprowadzenie nut si (h1), do (c2). Zatańczenie krakowiaka. Granie i śpiewanie piosenki o lajkoniku. Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 29 31, CD 1, nr 10, CD 2, nr 24 25, CD 3, nr 45, dzwonki CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Płynie Wisła, płynie tańczy krakowiaka gra na dzwonkach i śpiewa piosenkę o lajkoniku, wie, z czym wiąże się ten krakowski zwyczaj poznaje nuty si (h1), do (c2) rozpoznaje hejnał z wieży mariackiej i zna jego historię PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Po krakowsku przytupnę z układem ruchowym. Po kra- ko - wsku przy - tu - pnę, po kra- ko - wsku za - tań - czę, je - szcze o - brót do - ko - ła, bo laj - ko - nik nas wo - ła. Po krakowsku przytupnę, po krakowsku zatańczę, jeszcze obrót dokoła, bo lajkonik nas woła. 15
Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie. Trzymają się za ręce, które rozstawione są na boki (tzw. chwyt łódeczkowy). Po krakowsku przytupnę, po krakowsku zatańczę 8 kroków cwału parami po okręgu. jeszcze obrót dokoła ręce oparte na biodrach, obrót w prawo wokół własnej osi czterema zmiennymi krokami. bo lajkonik nas woła dzieci w kole środkowym klaszczą 4 razy w rytmie ćwierćnut, a dzieci z koła zewnętrznego czterema krokami cwałują w prawo i przesuwają się do następnej osoby. 2. Nauka piosenki Płynie Wisła, płynie (s. 29). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. Jakie miasto zobaczyła Wisła na swojej drodze? Jaki taniec przypomina melodia piosenki? Dzieci uczą się zwrotek fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa całą piosenkę. 3. Zaśpiewanie piosenki z podziałem na grupy (ćw. 1, s. 29). Uczniowie, ustawieni jak chórzyści, śpiewają piosenkę według instrukcji w poleceniu. 4. Zatańczenie krakowiaka do piosenki (ćw. 2, s. 29). Przypomnienie kroku podstawowego i figur krakowiaka. Ustalenie kolejności wykonywania poszczególnych figur do każdej zwrotki. Można posłużyć się poniższym opisem: Figura 1: trzymanie jak na rys. 1 dziewczynka trzema krokami przeskakuje chłopca i ustawia się z drugiej strony; chłopiec trzyma ją w pasie i razem przytupują. Następnie dziewczynka w ten sam sposób wraca na swoje miejsce i razem przytupują. Figura 2: chłopiec klęka na jedno kolano (rys. 2) dziewczynka trzyma swoją lewą ręką uniesioną prawą dłoń chłopca, a prawą ma opartą na biodrze. Obiega chłopca w podskokach, wykonując jedno lub dwa okrążenia. Przy drugim okrążeniu zmienia rękę. Figura 3: drobna kaszka (rys. 3) tańczy się ją w miejscu, ruchem obrotowym, poruszając się drobnymi krokami cwału wokół wspólnej osi, w ustawieniu przodem do siebie i podaniu skrzyżowanych rąk. Stopy powinny być blisko siebie, ręce proste w łokciach. 5. Hejnał z wieży mariackiej historia powstania (ćw. 3, s. 30). Po wysłuchaniu hejnału nauczyciel wraz z uczniami rozmawiają o okolicznościach jego powstania i historii związanej z nagłym urwaniem się melodii. 6. Omówienie zwyczaju związanego z lajkonikiem i poznanie fragmentu piosenki Mariackie hejnały (ćw. 4, s. 30). Nauczyciel wraz z uczniami omawia zwyczaj związany z lajkonikiem. Następnie wspólnie odczytują solmizacją zapis nutowy piosenki. 7. Nuty i ich mieszkanie położenie nut si (h1) i do (c2) (ćw. 5, s. 31). Uczniowie przyglądają się zapisowi nutowemu fragmentu piosenki i wskazują nieznane nuty. Nauczyciel wraz z uczniami określa położenie nut si i do; wyjaśnia, że si leży na trzeciej linii, a nuta do górne (c2) na trzecim polu. Uczniowie odnajdują odpowiednie płytki na dzwonkach i uderzają w nie pałeczkami na zmianę: si do. Następnie nauczyciel wprowadza fonogesty odpowiadające dźwiękom si, do. Wyjaśnia, że do (c2) jest powtórzeniem poznanego w klasie pierwszej do (c1). 8. Utrwalenie położenia nut si do zaśpiewanie piosenki o lajkoniku (ćw. 6, s. 31). Uczniowie odczytują rytm melodii tataizacją. Śpiewają solmizacją i pokazują położenie dźwięków płasko położoną dłonią unoszoną zgodnie z kierunkiem melodii. Nauczyciel oraz bardziej zaawansowani uczniowie mogą pokazywać przebieg melodii fonogestyką. 9. Piosenka o lajkoniku wokalnie i instrumentalnie (ćw. 7, s. 31). Dzieci grają na dzwonkach, a następnie śpiewają piosenkę o lajkoniku. 10. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 31, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest ćwiczenie koordynacji ruchowej i orientacji przestrzennej. 11. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie trzeciej zwrotki piosenki Płynie Wisła, płynie. 16
Krąg tematyczny XI: Zabawy z listopadem Temat 11.: W listopadzie ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki W listopadzie. Wprowadzenie pojęcia: gama. Poznanie gamy C-dur. Aktywne słuchanie muzyki towarzyszenie instrumentalne. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę W listopadzie zna pojęcie: gama poznaje gamę C-dur, śpiewa ją i gra dostosowuje ruch do słuchanej muzyki Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 32 35, CD 1, nr 11, 35, CD 3 nr 45, dzwonki, 6 skakanek lub linek PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Po krakowsku przytupnę z układem ruchowym. Po kra- ko - wsku przy - tu - pnę, po kra- ko - wsku za - tań - czę, je - szcze o - brót do - ko - ła, bo laj - ko - nik nas wo - ła. Po krakowsku przytupnę, po krakowsku zatańczę, jeszcze obrót dokoła, bo lajkonik nas woła. Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie. Trzymają się za ręce, które rozstawione są na boki (tzw. chwyt łódeczkowy). Po krakowsku przytupnę, po krakowsku zatańczę 8 kroków cwału parami po okręgu. jeszcze obrót dokoła ręce oparte na biodrach, obrót w prawo wokół własnej osi czterema zmiennymi krokami. bo lajkonik nas woła dzieci w kole środkowym klaszczą 4 razy w rytmie ćwierćnut, a dzieci z koła zewnętrznego czterema krokami cwałują w prawo i przesuwają się do następnej osoby. 2. Nauka piosenki W listopadzie (s. 32). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. W jaki sposób deszcz dzwoni o parapet i uderza w parasole? Jakie zwierzęta są wymienione w piosence? Co robi każde z nich? Dzieci uczą się refrenu fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa piosenkę z podziałem: nauczyciel zwrotki, uczniowie refren. Dzieci uczą się zwrotek w taki sam sposób, jak uczyły się refrenu, po czym śpiewają całą piosenkę. 3. Zaśpiewanie piosenki z gestodźwiękiem i drobnym ruchem (ćw. 1, s. 33). Wykonanie tego gestodźwięku wymaga umiejętności pstrykania. Uczniowie nieumiejący pstrykać, wykonują tylko sam gest palcami. Podczas śpiewania refrenu dzieci kołyszą się na boki. 4. Śpiewanie refrenu piosenki z fonogestyką (ćw. 2, s. 33). Uczniowie śpiewają refren piosenki w wolnym tempie, a cappella. 17
5. Wprowadzenie pojęcia: gama (ćw. 3, s. 33). Dzieci podpisują poznane nuty. Następnie nauczyciel wyjaśnia, że osiem kolejnych dźwięków tworzy gamę oraz że dźwięki ułożone kolejno od c do c to gama C (C-dur). Tłumaczy, że można ją grać lub śpiewać w górę i w dół. 6. Utrwalenie gamy śpiewanie i granie (ćw. 4, s. 33). Najpierw grają i śpiewają wszyscy razem, potem chętni uczniowie. 7. Porządkowanie dźwięków piosenki (ćw. 5, s. 34). Uczniowie za pomocą całych nut zapisują melodię refrenu. Każdą nutę wpisują raz, niezależnie od tego, czy i ile razy się powtarza. Potem kolorują je na zielono. 8. Uzupełnienie brakujących nut w gamie (ćw. 6, s. 34). Uczniowie wpisują brakujące nuty gamy w odpowiedniej kolejności. Zwracają uwagą na dokładne umieszczenie nut na pięciolinii. 9. Rymowanka na dźwiękach gamy (ćw. 7, s. 34). Uczniowie śpiewają rymowankę zgodnie z poleceniem. Nauczyciel może ogłosić w klasie minikonkurs na samodzielne ułożenie i wykonanie własnej rymowanki na dźwiękach gamy. 10. Aktywne słuchanie muzyki, towarzyszenie instrumentalne (ćw. 8, s. 34). Przed włączeniem nagrania piosenki Śpiewanka do-re-mi-fanka nauczyciel prosi uczniów o szczególnie uważne słuchanie. Zadaje pytanie: Co brzmi w melodii refrenu? Po udzieleniu prawidłowej odpowiedzi (gama) uczniowie grają pojedyncze dźwięki gamy na dzwonkach, wówczas gdy w nagraniu usłyszą nazwę dźwięku gamy. 11. Żywa gama przestrzenna wizualizacja gamy C-dur (ćw. 9, s. 34). Uczniowie z pomocą nauczyciela układają na podłodze pięciolinię ze skakanek lub linek (można wykorzystać sztywniejsze sznurki). Pamiętają także o ułożeniu klucza. Nauczyciel dzieli klasę na grupy 8-osobowe i poszczególnym uczniom przydziela role dźwięków gamy. Można nazwy solmizacyjne napisać na samoprzylepnych karteczkach i przykleić uczniom do ubrań. Nauczyciel prezentuje nagranie śpiewanki. Każda grupa wykonuje ćwiczenie oddzielnie. Podczas gdy grupa wykonuje zadanie, pozostałe dzieci śpiewają śpiewankę. Wskazówka realizacyjna: Uczeń, któremu przypadnie rola dźwięku c1, powinien stanąć na linijce położonej na podłodze, poniżej pierwszej linii (imituje linię dodaną dolną). Zamiast linek lub skakanek można użyć taśmy malarskiej. 12. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 35, kącik edukacji prozdrowotnej). Celem zabawy jest reagowanie ruchem całego ciała na rytm oraz na kierunek melodii. 13. Muzyczne pożegnanie. Nauczyciel śpiewa pożegnanie: Do widzenia, do widzenia! na melodię gamy w górę, podnosząc rękę stopniowo do góry. Uczniowie odpowiadają podobnie na melodię gamy w dół, reagują na stopniowe opuszczanie ręki nauczyciela. 18
Krąg tematyczny XII: W krainie wyobraźni Temat 12.: Mikołaj ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Mikołaj. Odczytywanie rytmów tataizacją. Rozpoznawanie odgłosów. Akompaniament do piosenki na instrumentach perkusyjnych. Granie na dzwonkach utworu Gama na zjeżdżalni. CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Mikołaj gra na instrumentach perkusyjnych akompaniament do piosenki realizuje schematy rytmiczne rozpoznaje odgłosy w słuchanym utworze gra na dzwonkach Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny, s. 36 37, CD 1, nr 12, CD 2, nr 27, CD 3, nr 45, instrumenty perkusyjne: dzwonki, trójkąt, tamburyn, drewienka, bębenek, grzechotka PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Muzyczne powitanie wykonanie powitanki Po krakowsku przytupnę z układem ruchowym. Po kra- ko - wsku przy - tu - pnę, po kra- ko - wsku za - tań - czę, je - szcze o - brót do - ko - ła, bo laj - ko - nik nas wo - ła. Po krakowsku przytupnę, po krakowsku zatańczę, jeszcze obrót dokoła, bo lajkonik nas woła. Opis zabawy: Uczniowie ustawieni są w kręgu w parach, zwróceni twarzami do siebie. Trzymają się za ręce, które rozstawione są na boki (tzw. chwyt łódeczkowy). Po krakowsku przytupnę, po krakowsku zatańczę 8 kroków cwału parami po okręgu. jeszcze obrót dokoła ręce oparte na biodrach, obrót w prawo wokół własnej osi czterema zmiennymi krokami. bo lajkonik nas woła dzieci w kole środkowym klaszczą 4 razy w rytmie ćwierćnut, a dzieci z koła zewnętrznego czterema krokami cwałują w prawo i przesuwają się do następnej osoby. 2. Nauka piosenki Mikołaj (s. 36). Nauczyciel prezentuje nagranie piosenki i prosi o uważne słuchanie słów. Po wysłuchaniu piosenki zadaje pytania do piosenki, np. Za co dzieci kochają Świętego Mikołaja? Jak wygląda Święty Mikołaj? Dzieci uczą się zwrotek fragmentami, ze słuchu, metodą powtarzania za nauczycielem. Klasa śpiewa całą piosenkę. 3. Portret Mikołaja (ćw. 1, s. 37). Uczniowie słuchają wersji wokalnej piosenki i nucą ją. Podczas słuchania kolorują kontur portretu Świętego Mikołaja przygotowany wcześniej przez nauczyciela (patrz: s. 20). Nauczyciel może przygotować kontur w dużym formacie, aby wszystkie dzieci wypełniły go kolorem. Potem można zawiesić go w pracowni. Uwaga! Zamiast kolorowania Świętego Mikołaja dzieci mogą narysować jego podobiznę w kolorze. 19
20
4. Odczytywanie i wykonywanie rytmów (ćw. 2, s. 37). Uczniowie odczytują wszystkie rytmy tataizacją. Następnie każde dziecko wybiera jeden z nich oraz dobiera instrument, na którym go wykona. 5. Śpiewanie piosenki z akompaniamentem perkusyjnym (ćw. 3, s. 37). Realizację zadania można przeprowadzić w 2 wersjach: Wersja 1 (łatwiejsza): nauczyciel dzieli uczniów na 2 grupy: wokalną i instrumentalną. Grupa instrumentalna otrzymuje instrumenty perkusyjne i wybiera wspólnie schemat rytmiczny, według którego wykona akompaniament do piosenki. Potem grupy mogą zamienić się rolami. Wersja 2 (trudniejsza): nauczyciel dzieli uczniów na grupy: wokalną i instrumentalną, nieco liczniejszą niż śpiewająca. Grupę instrumentalną dzieli na 3 zespoły. Zespół wybiera rytm i instrument. Zespoły realizują swoje rytmy według wskazań nauczyciela lub wykonują je jednocześnie. Wskazówka realizacyjna: Piosenka rozpoczyna się przedtaktem (niepełnym taktem na początku), zatem akompaniament rozpoczynamy na trzeciej nucie (od słowa: dzieci, pomijamy słowo Wszystkie). 6. Rozpoznawanie odgłosów w słuchanej muzyce (ćw. 4, s. 37). Przed prezentacją nagrania (L. Anderson Sleigh Ride ) nauczyciel prosi uczniów, by skupili się i rozpoznali jak najwięcej odgłosów w słuchanym utworze. Nauczyciel odtwarza nagranie i po wysłuchaniu rozmawia z uczniami o tym, co usłyszeli. Następnie dzieci wpisują nazwy odgłosów do zeszytu muzycznego. 7. Gama na zjeżdżalni wykonanie utworu na dzwonkach (s. 97). Nauczyciel wyjaśnia zapis glissando za pomocą znaku muzycznego. Wężyk oznacza sposób wykonania polegający na szybkim przesuwaniu pałeczką pomiędzy podanymi dźwiękami. Uczniowie odczytują melodię tataizacją, potem śpiewają ją solmizacją, a następnie grają na dzwonkach. 8. Muzyka i zdrowie (realizacja polecenia ze s. 37, kącik edukacji prozdrowotnej). Leroy Anderson Sleigh Ride Celem zabawy jest rozwijanie koordynacji słuchowo-ruchowej oraz orientacji przestrzennej. Wskazówka realizacyjna: Nauczyciel przed zajęciami zapoznaje się z utworem, żeby wiedzieć, w którym momencie ma dać dzieciom sygnał do naśladowania trzaskania batem. 9. Muzyczne pożegnanie zaśpiewanie piosenki Mikołaj. Krąg tematyczny XIII: Opiekujemy się zwierzętami Temat: 13.: Domowa piosenka ZAPIS W DZIENNIKU Nauka piosenki Domowa piosenka. Rozpoznawanie gamy w piosence. Aktywne słuchanie muzyki programowej. Realizacja ruchem i gestodźwiękami melodii Siedzi sobie zając.... Środki dydaktyczne zeszyt muzyczny s. 38 39, CD 1, nr 13, CD 2, nr 29, 30, CD 3, nr 46, dzwonki CELE PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA śpiewa piosenkę Domowa piosenka rozpoznaje melodię opartą na gamie aktywnie słucha muzyki gra na dzwonkach melodię Siedzi sobie zając... wyraża muzykę ruchem i gestodźwiękami 21