MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY DEMARTAMENT PROGRAMOWANIA I STRATEGII Podstawowe załoenia do ustawy o transporcie publicznym Wersja kocowa opracowana wspólnie, w trybie roboczym, ze stron samorzdow Warszawa, marzec 20005r. 1
W p r o w a d z e n i e Transport publiczny jest wanym zagadnieniem: ekonomicznym, gospodarczym, społecznym i ekologicznym. W funkcjonowaniu miast i regionów wypełnia zarówno role socjaln (daje moliwo przemieszczania si osobom nie majcym dostpu do innych form transportu), jak i rol kształtowania zachowa transportowych w kierunku ograniczania ruchu samochodowego w miejscach, gdzie zatłoczenie dróg stwarza problemy funkcjonalne i ekologiczne. Pastwo powinno wykorzystywa wszelkie moliwoci majce na celu przeciwdziałanie zwikszajcemu si zatłoczeniu dróg, które powstaje m. in. w wyniku rezygnacji pasaerów z przejazdów rodkami komunikacji zbiorowej na rzecz przejazdów samochodami osobowymi. Jedn z takich moliwoci jest sprawny, efektywny i transport publiczny. Pastwo powinno by zainteresowane sprawnym, efektywnym odpowiadajcym potrzebom społeczestwa transportem publicznym, bowiem tylko taki pozwala na realizowanie w dziedzinie transportu konstytucyjnej zasady zrównowaonego rozwoju kraju. Z wyej wymienionych powodów zbiorowy transport publiczny powinien by jednoznacznie unormowany w przepisach prawa, w szczególnoci przez okrelenie: zadania zbiorowego przewozu osób jako obowizku uytecznoci publicznej, organu administracji publicznej zobowizanego do zapewnienia warunków wykonania tego zadania oraz zapewnienia temu organowi niezbdnych kompetencji do efektywnego zarzdzania rynkiem transportu publicznego, zasad dostpu operatorów do tego rynku usług, trwałych i stabilnych zasad jego funkcjonowania. Stan obecny polskich regulacji prawnych dotyczcych transportu publicznego. W polskim prawodawstwie zagadnienia zwizane z transportem publicznym s uregulowane przepisami wielu ustaw. Przepisy te tworz pewien system prawny funkcjonowania transportu publicznego. Najwaniejsze elementy tego systemu stanowi przepisy dotyczce ustanowienia organizatorów transportu publicznego, zasad dostpu operatorów do rynków usług przewozowych oraz zasad finansowania usług przewozowych. Organem administracji publicznej odpowiedzialnym za zapewnienie warunków do wiadczenia usług transportu publicznego na obszarze gminy został wyznaczony samorzd gminny. Odpowiednie regulacje prawne daj gminom moliwo władczego oddziaływania na kształt tego rynku i na przewoników, którym powierzaj wykonywanie usług. Jednake w tym zakresie, głównie dla obszarów metropolitalnych, brak pewnych rozwiza prawnych utrudnia bd uniemoliwia tworzenie zintegrowanych systemów transportu publicznego na tych obszarach. Organizacj i finansowanie kolejowych regionalnych przewozów pasaerskich powierzono samorzdom wojewódzkim. W 2004 r. dofinansowanie tych przewozów wyniosło 414 mln zł (bez wydatków rzeczowych), a w 2005 r. planowane jest na 464 mln zł oraz 200 mln zł wydatków rzeczowych. Nie został wyznaczony organ administracji publicznej właciwy w sprawach regionalnego drogowego transportu publicznego. Dostp do tego rynku jest tylko czciowo regulowany przez konieczno posiadania przez przewonika licencji zawodowych oraz zezwolenia na wykonywanie usług przewozowych. Usługi te wykonuj działajce w rónej formie organizacyjnej przedsibiorstwa PKS oraz przewonicy prywatni na podstawie zezwole wydawanych stosownie do zasigu przewozów przez właciwe miejscowo organy samorzdu terytorialnego. Przewonicy maj prawo do stanowienia cen na swoje usługi. Taka sytuacja praktycznie uniemoliwia integracj taryfow, a w duej mierze równie integracj sieciow tego sektora transportu publicznego. Przekształcenia własnociowe przedsibiorstw PKS id w kierunku ich komercjalizacji i prywatyzacji. Istnieje wic realne zagroenie, e przewonicy ci, podobnie jak przewonicy prywatni, nie bd zainteresowani obsług nierentownych linii komunikacyjnych. W konsekwencji tego moe doj do sytuacji, w której nastpi zaprzestanie wiadczenia tych usług na liniach nierentownych, co bdzie powodowa powstawanie napi społecznych, zarówno ze strony pasaerów jak i załóg przedsibiorstw. Przykłady takich napi miały ju miejsce w sytuacjach, gdy nastpowało zawieszenie lub likwidacja nierentownych linii kolejowych regionalnych przewozów pasaerskich. 2
Pastwo dbajc o zaspokojenie potrzeb przemieszczania si mieszkaców nie powinno dopuci do takiej sytuacji. Musi wic by wyznaczony organ administracji publicznej, który bdzie kompetentny do: organizowania przewozów na liniach, na których istniej potrzeby przewozowe osób, wyboru przewoników do obsługi tych linii i dofinansowania tych usług w przypadku gdy przychody nie pokrywaj kosztów ich wiadczenia. Wystpuje te konieczno jasnego okrelenia w stosunku do społecznoci lokalnej odpowiedzialnego za organizowanie transportu publicznego i roli operatora w tym przedsiwziciu. Organizator musi mie wystarczajce instrumenty prawne, finansowe i instytucjonalne do kreowania na swoim obszarze polityki w zakresie transportu publicznego. Na samorzd wojewódzki nałoono obowizek refundowania przewonikom drogowego transportu publicznego utraconych przychodów z tytułu honorowania ustawowych uprawnie do ulgowych przejazdów rodkami transportu publicznego ze rodków własnych. Podstaw do otrzymania tej refundacji jest umowa zawarta pomidzy samorzdem wojewódzkim a przewonikiem. W latach 2002-2004 łczna kwota wydatków na ten cel wynosiła ok. 400 mln zł rocznie. Naley przy tym mie na uwadze, e samorzdy województw z powodu braku wystarczajcej iloci rodków zawieraj umowy jedynie z czci przewoników, a ponadto w zawartych umowach okrela si maksymaln kwot refundacji, jaka moe by przyznana przewonikowi w danym roku. Samorzdy województw nie maj praktycznie adnej moliwoci aktywnego oddziaływania na ukształtowanie sieci komunikacyjnych, integracj systemów transportowych, jako usług przewozowych. Samorzdy województw s zobowizane do wydatkowania rodków publicznych na usługi, na wykonywanie których nie ma praktycznie adnego wpływu. Taki system funkcjonowania drogowego transportu publicznego jest mało efektywny i nie odpowiada oczekiwaniom ze strony społecznoci lokalnych i regionalnych. Transport publiczny w Unii Europejskiej kierunki nowych regulacji prawnych W Komisji Europejskiej trwaj prace nad nowymi rozwizaniami prawnymi dotyczcymi transportu publicznego. Projekt rozporzdzenia w sprawie zlecania usług transportowych i zawierania umów na prowadzenie publicznych przewozów pasaerskich transportem kolejowym, drogowym i wodnym ródldowym ma na celu: pobudzenie transportu publicznego do lepszego i wydajniejszego działania przez wprowadzenie kontrolowanej konkurencji i innych mechanizmów, zapewni operatorom rzeczywist moliwo dostpu do rynku w drodze uczciwych, jawnych i niedyskryminujcych procedur dotyczcych przyznania kompensat finansowych i wyłcznych praw. Rozporzdzenie to nie bdzie okrela, lecz pozostawi do rozstrzygnicia pastwom członkowskim, takich zagadnie jak: cele usług transportu publicznego i sposobu ich realizacji oraz roli władz w okrelaniu zakresu i jakoci usług. Rozporzdzenie nie ustanowi te instytucjonalnych struktur zarzdzania transportem publicznym oraz nie narzuci jednolitego europejskiego mechanizmu, który miałby by stosowany we wszystkich pastwach członkowskich. Ustanowi natomiast zbiór instrumentów, które bd mogły by stosowane przez władze krajowe w ramach prawa europejskiego w celu realizacji dokonanych w tych krajach wyboru systemu funkcjonowania transportu publicznego. Rozporzdzenie oparte jest na zasadzie konkurencji kontrolowanej. Podejcie takie wynika z dowiadcze pastw członkowskich oraz wyników prac ekspertów stwierdzajcych jednoznacznie, e konkurencja kontrolowana jest najbardziej efektywn strategi rozwoju transportu publicznego. Po uchwaleniu tego rozporzdzenia bdzie ono stosowane w Polsce bezporednio. Poniewa jednak prawdopodobnym terminem jego wejcie w ycie jest rok 2008 celowe i zasadne jest, by cz proponowanych w nim rozwiza wprowadzi wczeniej do polskiego porzdku prawnego. Transport publiczny nabiera coraz wikszego znaczenia, jako czynnik równowagi funkcjonowania rónych rodków przewozowych. Po wielu latach prób nadania za rosncymi potrzebami ruchu drogowego stało si jasne, e nie ma moliwoci pełnego zaspokojenia potrzeb ruchu samochodowego, oraz z drugiej strony, i nadal znaczca cz społecznoci nie uywa samochodu (nie dysponuje nim, lub nie uywa w codziennych podróach). Dokonania samorzdów gminnych oraz narastajce problemy z funkcjonowaniem regionalnych systemów transportu zbiorowego (kolejowego i drogowego) s kolejnymi przesłankami dla próby stworzenia kompleksowego systemu 3
organizacji i regulacji rynku usług transportu publicznego. Problemy te s uwiadomione w wikszoci krajów Europy Zachodniej. Z dowiadcze tych wynika, e tylko aktywna, konsekwentna i silnie motywowana polityka pozwala na rozwizanie podstawowych problemów transportowych (i pokrewnych). Do realizowania tak rozumianej polityki niezbdne s odpowiednie podstawy prawne, które ma zapewni ustawa o transporcie publicznym. Cele ustawy Ustawa bdzie realizowa nastpujce cele: 1. Ustanowienie regulacji prawnych, które stanowi bd podstaw do: poprawy atrakcyjnoci i funkcjonalnoci transportu publicznego odpowiadajcemu potrzebom i oczekiwaniom społecznoci lokalnych, zwikszenia efektywnoci wydawanych na transport publiczny rodków publicznych, 2. Wprowadzenie do polskiego porzdku prawnego konkurencji kontrolowanej oraz nowych regulacji prawnych proponowanych przez Komisj Europejsk. 3. Zagwarantowanie praw uytkownikom transportu publicznego. 4. Uporzdkowanie terminologii poj zwizanych z transportem publicznym. Zakres przedmiotowy ustawy Ustawa ma regulowa zasady: organizowania, zarzdzania i finansowania transportu publicznego na obszarze gminy i na obszarze województwa. dostpu operatorów do rynków usług przewozowych. zawierania kontraktów słuby publicznej z operatorami. Zakres podmiotowy ustawy Ustawa jest adresowana do pasaerów, organizatorów i do operatorów transportu publicznego. Organizatorem jest właciwa miejscowo jednostka samorzdu terytorialnego. Operator to osoba fizyczna lub osoba prawna posiadajca, wydane na podstawie innych przepisów, uprawnienia do wykonywania transportu osób. W przypadku, gdy szacunkowa rednia roczna warto kontraktu na usługi nie bdzie przekracza 3 mln EURO, ustawa bdzie dopuszcza moliwo wykonywania usług przewozowych przez operatora funkcjonujcego w formie zakładu budetowego. Na obszarze gminy organizatorem jest gmina lub miasto na prawach powiatu. Na podstawie przepisów ustawy o samorzdzie gminnym moliwe jest ustanowienie organizatora na obszarze celowych zwizków midzygminnych lub powierzenie funkcji organizatora w drodze midzygminnych porozumie. W obszarach aglomeracyjnych, w celu tworzenia zintegrowanych systemów transportu publicznego, organizatorem bdzie mógł by podmiot właciwy dla wszystkich systemów transportu publicznego funkcjonujcych w tych obszarach. Na obszarze województwa organizatorem jest samorzd wojewódzki. Na podstawie przepisów ustaw samorzdowych o przekazywaniu, na mocy porozumie zawieranych pomidzy samorzdami rónych szczebli, organizatorem bdzie mógł by samorzd powiatowy po zawarciu stosownego porozumienia z właciwym samorzdem województwa. Kompetencje organizatora na obszarze województwa nie naruszaj kompetencji organizatora na szczeblu gminy, miasta na prawach powiatu, zwizku midzygminnego lub obszaru aglomeracyjnego. Samorzd wojewódzki, w porozumieniu lub w uzgodnieniu z właciwymi organizatorami, bdzie mógł uruchamia przewozy na liniach o zasigu ponadregionalnym. O formie organizacyjnej podmiotu wykonujcego obowizki organizatora decyduje organ stanowicy jednostki samorzdu terytorialnego. Podmiot taki bdzie mógł funkcjonowa jako organ jednostki samorzdu terytorialnego, jednostka organizacyjna samorzdu terytorialnego, podmiot komercyjny wybrany w drodze przetargu, podmiot utworzony z uwzgldnieniem zasady partnerstwa 4
publiczno-prywatnego. Decyzja o tym wyborze ma by oparta o kryterium efektywnoci działania takiego podmiotu. Organizowanie transportu publicznego Organizator zarzdza transportem publicznym zgodnie z polityk zrównowaonego rozwoju transportu i w oparciu o zasady konkurencji regulowanej jako najbardziej efektywnej strategii funkcjonowania i rozwoju transportu publicznego. Podstaw organizacji transportu publicznego bdzie właciwy miejscowo plan transportowy. Ide przygotowania planów transportowych jest zaprojektowanie długofalowych działa w celu rozwoju zintegrowanego transportu publicznego, poprawy efektywnoci jego funkcjonowania oraz koncentracji rodków finansowych na realizacj wybranych zamierze strategicznych wraz z okreleniem kolejnoci ich wykonywania. Plany maj zawiera cele, zalecenia i wytyczne wyznaczone przez organ stanowicy, które wyznacza bd kierunki rozwoju transportu publicznego. Plany powinny mie charakter długookresowy i powinny by okresowo aktualizowane. Ich realizacja powinna by monitorowana. Posiadanie takich planów ułatwi lokalnym samorzdom tworzenie efektywnego transportu publicznego odpowiadajcego oczekiwaniom lokalnych społecznoci oraz bdzie pomocne, a w przypadku aglomeracji niezbdne, do pozyskiwania rodków z funduszy pomocowych. Obowizek sporzdzania planów dotyczyłby obszarów, które zamieszkuje ponad 100 tys. osób. Regulacje dotyczce planu transportowego bd zawarte w przepisie wykonawczym do ustawy. Organizator bdzie posiada niezbdne prawa i kompetencje do zarzdzania transportem zbiorowym w zakresie: kształtowania sieci komunikacyjnych - decydowanie o przebiegu linii komunikacyjnych, w oparciu o wyniki bada potoków pasaerskich, prognozy wielkoci tych potoków, potrzeby przewozowe zgłaszane przez jednostki samorzdów terytorialnych, wnioski organizacji konsumenckich, analiz danych zawartych w sprawozdaniach operatorów, decydowania o jakoci usług - rodzaju rodków transportu, czstotliwoci kursowania lub godzin odjazdu, lokalizacji przystanków, systemów informacji dla podrónych, decydowania w sprawach dostpu operatorów do rynku usług przewozowych, decydowania w sprawach dostpu operatorów transportu drogowego do infrastruktury transportowej (dworce, przystanki) oraz zawierania z włacicielami przystanków i dworców porozumie w sprawach dostpu do nich na równych i niedyskryminujcych zasadach, dokonywania wyboru operatorów do wykonywania usług o charakterze uytecznoci publicznej oraz zawierania z nimi kontraktów, kontroli wykonywania usług przewozowych, realizacji zada inwestycyjnych oraz zalece i wytycznych planu transportowego, promocji transportu publicznego. Finansowanie transportu publicznego. Organizator transportu bdzie finansowa lub współfinansowa: usługi przewozowe o charakterze uytecznoci publicznej, rozwój i modernizacj infrastruktury transportowej transportu publicznego. Zakup taboru oraz inwestycje infrastruktury transportowej bd mogły by finansowane ze rodków operatorów. Nowe instrumenty zarzdzania transportem publicznym pozwol organizatorom na racjonalizacj i zwikszenie efektywnoci wydatkowania posiadanych rodków na ten cel. Zakłada si zmian obecnego systemu refundacji utraconych przychodów z tytułu honorowania ustawowych uprawnie do ulgowych przejazdów w transporcie ponadlokalnym. Refundacj otrzymywa bd operatorzy wybrani w drodze zamówienia publicznego. Zasady przewozu osób ustawowo uprawnionych do ulgowych przejazdów oraz kwota refundacji bd 5
zawarte w umowach zawieranych przez organizatora z operatorami. Kwota refundacji wynika bdzie z zakresu usług przewozowych, jakie zostan powierzone do wykonania operatorowi. Takie rozwizanie uproci i usprawni wypłat nalenych operatorom refundacji z tego tytułu. Dostp do rynku usług Operatorzy usług transportowych niezbdnych ze społecznego punktu widzenia nie s w stanie działa wyłcznie na zasadach rynkowych, dlatego władze odpowiedzialne za funkcjonowanie transportu publicznego bd mie moliwo korzystania z pewnych instrumentów by interweniowa w celu zapewnienia wiadczenia tych usług. Mechanizmy te to: decydowanie o układzie sieci i poszczególnych linii komunikacyjnych, zapewnienie dofinansowania usług nierentownych, zlecanie wyłcznych praw operatora, wyznaczanie ogólnie obowizujcych przepisów dotyczcych usług transportu zbiorowego, których musz przestrzega wszyscy operatorzy. Podstaw dostpu operatora do rynku bdzie cywilno-prawna umowa z organizatorem. Umowy te zastpi obecnie obowizujce uprawnienia, np. zezwolenia w transporcie drogowym. Podstawow form wyboru operatora jest nieograniczony przetarg publiczny. Przy okreleniu przedmiotu zamówienia organizator ma kierowa si kryterium efektywnoci. Przedmiotem zamówienia moe by wykonywanie usług przewozowych na całej sieci komunikacyjnej, pojedynczej linii komunikacyjnej lub pakietu linii komunikacyjnych. W szczególnych przypadkach moe nastpi bezporednie przyznanie dostpu do rynku: w transporcie kolejowym - jeli nie jest moliwe przyznanie dostpu w innej formie, w metrze jeli ma miejsce wiksza efektywno bezporedniego przyznania z uwagi na wielko sieci lub techniczn wyjtkowo systemu, w transporcie tramwajowym - jeli bdzie wiksza efektywno w wydawaniu rodków publicznych, jeli szacunkowa rednia roczna warto usług jest mniejsza od 1 mln EURO lub 3 mln EURO przy spełnianiu wszystkich wymaga słuby publicznej. Bezporednie przyznanie dostpu do rynku moe nastpi po publikacji (na 1 rok wczeniej) informacji o takim zamiarze wraz z analiz, na której oparta jest taka decyzja. Operatorzy bd mie prawo złoenia propozycji alternatywnych, które musz by rozpatrzone. Bezporednie przyznanie bdzie równie moliwe na wniosek operatora o obsług dotychczas nie eksploatowanej linii. Termin takiego przyznania nie bdzie mógł by dłuszy ni 5 lat, a operator nie otrzyma adnych dopłat z tytułu obsługi tej linii. W celu przeciwdziałania monopolizacji rynku oraz zachowania na nim konkurencji organizator powinien mie zapewnion moliwo zastosowania odpowiednich instrumentów pozwalajcych osiga ten cel. Organizator bdzie mógł: da od operatora wiadczenia usług przez podwykonawców (do połowy wysokoci kontraktu), odmówi zawarcia umowy w przypadku zmonopolizowania rynku lub uzyskania pozycji dominujcej, Organizator bdzie równie mie prawo do stanowienia jednakowych dla wszystkich operatorów przepisów ogólnych dotyczcych: jakoci obsługi pasaera i respektowania jego praw, rodzaju taboru, w tym przystosowanego do obsługi osób o ograniczonej mobilnoci, dostpnoci do dworców i przystanków, ustanowienia zasad udzielania operatorom dopłat z tytułu spełniania okrelonych usług o charakterze słuby publicznej, wymaga zwizanych z zintegrowanymi systemami transportowymi, obowizku przedkładania okresowych sprawozda z wykonywanej działalnoci wraz z okreleniem ich zakresu. 6
Po wejciu w ycie tej ustawy operatorzy wiadczcy usługi na podstawie zezwole wydanych na podstawie przepisów ustawy o transporcie drogowym bd mogli je wykonywa do czasu wyganicia terminu ich wanoci. Po podpisaniu przez operatora kontraktu wygasaj posiadane przez niego zezwolenia na linie komunikacyjne objte tym kontraktem. W celu koordynacji przewozów wykonywanych na podstawie kontraktów i na podstawie zezwole organizator bdzie mógł wpływa na rozkłady jazdy tych przewozów przez ich coroczn aktualizacj. Przewozy transportem drogowym o zasigu ponadregionalnym i krajowym bd wykonywane w obecnej formule. Zasada ta nie dotyczy przewozów o zasigu ponadregionalnym organizowanych przez samorzd wojewódzki. W celu integracji tego rynku przewozów z przewozami o zasigu regionalnym i lokalnym właciwi miejscowo organizatorzy bd mie kompetencje do uzgadniania rozkładu jazdy oraz wskazania dworców i przystanków dla operatorów tych przewozów. Kontrakty Podstaw do wykonywania usług w transporcie publicznym bdzie cywilno-prawna umowa zawarta midzy organizatorem a operatorem w postaci kontraktu (umowy). Stron umowy moe by operator, który korzysta z podwykonawców, lecz ich udział nie moe przekroczy 50% wykonywanej usługi. Pełn odpowiedzialno ponosi główny operator. Stron umowy moe by konsorcjum firm, lecz w umowie musi by okrelony główny wykonawca. W umowie o wiadczeniu usług przewozowych bd musiały by zapisane obowizkowo: czas trwania umowy, wymagania dotyczce jakoci usług, wymagania techniczne taboru, zobowizanie operatora do uczestnictwa w zintegrowanych systemach: biletowych, rozkładów jazdy i informacji dla pasaerów, zobowizanie operatora do przedkładania okresowych sprawozda z działalnoci w okrelonym zakresie, sposób rozpatrzenia reklamacji składanych przez pasaerów, zasady wypłacania operatorom dopłat za spełnianie okrelonych wymogów usług o charakterze słuby publicznej, warunki rozwizania umowy oraz zasady postpowania w przypadku ogłoszenia upadłoci operatora, Umowa bdzie mogła równie zawiera inne postanowienia, w tym: wymagania dotyczce wygldu taboru, system premii i kar umownych, Integraln czci umowy bd rozkład jazdy oraz cenniki za usługi. Operator bdzie zobowizany poda je do publicznej wiadomoci. W przypadku zamiaru rezygnacji z umowy operator bdzie musiał zawiadomi o tym fakcie organizatora z szeciomiesicznym wyprzedzeniem i w tym okresie wiadczy usług na nie zmienionych warunkach. Maksymalny okres wanoci umowy bdzie ograniczony do: 8 lat dla transportu drogowego, 15 lat dla kolejowego. Moliwe bdzie wydłuenie tego terminu w przypadku dłuszego okresu amortyzacji nakładów inwestycyjnych poniesionych przez operatora (tabor, infrastruktura transportowa) jak równie ustalenie krótszego terminu wanoci umowy lub okrelenie w niej wykonywania usług sezonowo. Załoenia do tworzenia planu transportowego Proponowana procedura przygotowania planu oraz jego aktualizacji: 7
1. Projekt planu przygotowuje organ wykonawczy jednostki samorzdu terytorialnego. 2. Projekt jest opiniowany przez właciwe komisje organu stanowicego. 3. Projekt jest akceptowany przez powołan w tym celu komisj. W jej skład wchodz równie: przedstawiciele samorzdów innych szczebli oraz ewentualnie przedstawiciele organizacji społecznych i gospodarczych. 4. Plan jest uchwalany przez organ stanowicy. 5. Komisja, o której mowa w pkt. 3, na podstawie przedkładanych okresowych sprawozda, dokonuje oceny realizacji planu i przedstawia swoje stanowisko organowi stanowicemu. Plan transportowy powinien składa si z nastpujcych rozdziałów: 1. Charakterystyka sytuacji społeczno-gospodarczej odpowiednio na terenie miasta, regionu lub zwizku midzygminnego. 2. Cele, wytyczne, zalecenia oraz oczekiwane efekty. 3. Finansowanie transportu. 4. Monitorowanie i ocena realizacji planu. Do przygotowania charakterystyki sytuacji społeczno-gospodarczej mog by wykorzystane dane i informacje z innych dokumentów opracowanych przez jednostki samorzdu na podstawie odrbnych przepisów. Charakterystyka sytuacji społeczno-gospodarczej powinna zawiera informacje o: 1. zagospodarowaniu przestrzennym obszaru: stan infrastruktury transportowej, drogowej i gospodarczej w tym np.: aktualny układ sieci i linii komunikacyjnych transportu drogowego wraz z infrastruktur (dworce, przystanki, itp.), aktualny układ szynowego transportu publicznego w podziale na np. linie metra, szybkie koleje miejskie, tramwaje, linie kolejowe wraz z infrastruktur ( dworce, stacje, itp.), lokalizacja portów lotniczych, portów eglugi ródldowej, obwodnic, korytarzy transportowych, parkingów (stan obecny i planowany), układ drogowy (obecny i planowany), polityka transportowa miasta, w tym preferencje w ruchu dla pojazdów transportu publicznego oraz zasady parkowania pojazdów (parkingi: płatne, P & R, itp.), identyfikacja innych problemów lokalnych lub regionalnych. 2. gospodarce w obszarze: miejsca poza miastem, z których dojedaj osoby zatrudnione w miecie oraz podmioty gospodarcze korzystajce ze rodków transportu trendy i prognozy, ródła i cele ruchu (dzielnice mieszkaniowe, obiekty generujc due potoki podrónych,) identyfikacja innych problemów lokalnych lub regionalnych. 3. sferze społecznej: struktura demograficzna i społeczna trendy i prognozy, okrelenie docelowych grup pasaerów wymagajcych wsparcia, bezpieczestwo ruchu, w tym infrastruktura sterowania ruchem, bezpieczestwo pasaerów, identyfikacja innych problemów lokalnych lub regionalnych. Cele powinny by okrelone poprzez wartoci skwantyfikowanych i mierzalnych wskaników dotyczcych nastpujcych zagadnie: powierzchnia obszaru obsługiwanego przez transport publiczny, udział transportu publicznego w przewozach pasaerów ogółem, liczba pasaerów, dostpno dla osób o ograniczonej mobilnoci infrastruktura i tabor, 8
bezpieczestwo w ruchu drogowym wypadki, zabici i ranni oraz bezpieczestwa osobistego podrónych w rodkach przewozu,, emisja zanieczyszcze pyłowych i gazowych oraz hałasu do rodowiska, kongestia, jako obsługi pasaera, inne wynikajce z uwarunkowa lokalnych lub regionalnych, Zalecenia i wytyczne mog dotyczy nastpujcych spraw: dostpno do usług, udział wpływów ze sprzeday biletów w pokryciu kosztów usług ( minimum przewozowe ), koszt pasaerokilometra, wymagania taborowe, systemy informacji dla podrónych, organizacja ruchu, w tym preferencji dla pojazdów transportu publicznego, monopolizacja rynku usług przewozowych, inne wynikajce z uwarunkowa lokalnych lub regionalnych. Rozdział o finansowanie transportu powinien wskazywa: finansowanie działalnoci przewozowej ródła finansowania i wielko rodków rocznie, inwestycje w układzie: nazwa planowanego działania, okrelenie kryteriów ustalania kolejnoci realizacji planowanych działa, etapy działania wraz z przewidywanym czasem (harmonogramem) realizacji, instytucje i podmioty uczestniczce we wdraaniu, wielko nakładów ze wskazaniem ródeł finansowania. Rozdział o monitorowaniu i ocenie realizacji planu powinien zawiera: system monitorowania realizacji planu, np.: zakres monitoringu zachowa komunikacyjnych pasaerów i operatorów, zakres monitoringu rynku usług, zakres monitoringu jakoci usług przewozowych, ocen wykonywania planu, ustalenie wymaga odnonie czasokresu przedstawiania sprawozda z realizacji planu, ich zakresu oraz jego szczegółowoci. 9