F O R U M D R Ó G M I E J S K I C H ŁÓDŹ, 29 30 WRZEŚNIA 2010 r. PRZEPISY I STANDARDY TECHNICZNE DOTYCZĄCE ULIC - POTRZEBA ZMIAN EWOLUCJA NIE REWOLUCJA Tadeusz Sandecki
Przepisy technicznobudowlane dotyczące dróg publicznych Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 43/1999, poz. 430) Przepisy technicznobudowlane dotyczące autostrad płatnych (Dz. U. Nr 12/2002, poz. 116) Warunki techniczne użytkowania dróg publicznych Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 63/2000, poz. 735) Warunki techniczne użytkowania drogowych obiektów inżynierskich wydane dotychczas nie wydane
Przepisy zawierają zbyt sztywne i szczegółowe wymagania dotyczące poszczególnych elementów ulic. W przepisach brak zasad usytuowania elementów ulicy w zależności od funkcji ulicy i rodzaju przedsięwzięcia. Brak szczegółowych instrukcji, katalogu dobrych i złych praktyk. Od wielu lat wiadomo, że: - nie jest możliwe stworzenie sieci ulic i parkingów w miastach umożliwiających swobodne korzystanie z samochodu, - należy zapewnić priorytet bezpieczeństwa ruchu nad sprawnością, - odnowa miast wg Karty Ateńskiej to przebudowa niesprawnych układów ulic w śródmieściach oraz podnoszenie wartości placów, bulwarów, ciągów pieszych, scieżek rowerowych zapewniajacych więź społeczną i ciągłość miast, - należy chronić wybrane obszary miasta przed kom. indywidualną, - ulice układu obsługującego powinny być najpierw dla ludzi, a potem dla pojazdów, - zarządzanie mobilnością (skłanianie do rezygnacji z kom. indywid. i promowanie ruchu pieszych, rowerów i komunikacji publicznej).
KONIECZNOŚĆ NOWELIZACJI WYNIKA ZE WZGLĘDÓW PRAWNYCH I TECHNICZNYCH Względy prawne to potrzeba uwzględnienia: zmian w ustawach, skutków wprowadzenia specustawy, norm europejskich.
Z A K R E S O B O W I Ą Z Y W A N I A 2. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, wykonywaniu dróg publicznych i związanych z nimi urządzeń budowlanych, a także ich odbudowie, rozbudowie, przebudowie oraz przy remontach objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę. Niektóre propozycje zmian: Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu, wykonywaniu dróg publicznych i związanych z nimi urządzeń budowlanych, a w przypadku ich odbudowy, rozbudowy, przebudowy i remontu objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę dopuszcza się stosowanie rozporządzenia fakultatywnie, o ile nie pogorszy to warunków ruchu, trwałości urządzeń i nie doprowadzi do ograniczenia istniejących parametrów technicznych (Konwent Dyrektorów ZDW, 2010). Wyłączenie spod regulacji rozporządzenia ulic klasy Z, L i D. Przekazanie uregulowań dotyczących infrastruktury technicznej nie związanej z ulicą prezydentom, burmistrzom, wójtom i starostom (Prezydent dużego miasta).
Ulica droga na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko tramwajowe. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, Dz. U. nr 19, poz. 115, z 2007 r. z późn. zm. Teren zabudowy - rozumie się przez to teren leżący w otoczeniu drogi, na którym dominują obszary o miejskich zasadach zagospodarowania, wymagające urządzeń infrastruktury technicznej, lub obszary przeznaczone pod takie zagospodarowanie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Torowisko tramwajowe - część ulicy między skrajnymi szynami wraz z zewnętrznymi pasami bezpieczeństwa o szerokości 0,5 m każdy. (A TTA nie, bo 0,5 m to za mało)
FUNKCJE ULICY: komunikacyjne - przeznaczenie, zasięg realizowanych powiązań, obsługa ruchu zamiejskiego, komunalne -prowadzenie ciągów uzbrojenia inżynieryjnego, graniczne rozdziela obszary o różnym charakterze zagospodarowania, społeczne - przestrzeń umożliwiająca kontakty międzyludzkie (place, bulwary, ulice parkowe), estetyczne element przestrzennej kompozycji miasta, ekologiczne korytarz wentylacyjny. Funkcje komunikacyjne przeznaczenie: umożliwienie ruchu pojazdów, działania kom. zbiorowej, obsługa przyległego zagospodarowania, umożliwienie ruchu pieszych.
U c z e s t n i c y r u c h u Niechronieni uczestnicy ruchu Kierujący pojazdami silnikowymi Priorytet Integracja Segregacja Priorytet niechronionych uczestników ruchu uczestników ruchu pojazdów uczestników ruchu ruchu a) Drogi dla pieszych, dla rowerów, ulice w strefie zamieszkania b) Vd < = 20 km/h Ulice o ruchu uspokojonym: drastycznie,łagodnie Vd = 30-40 km/h Ulice główne c) (arterie, bulwary) Vd=50-60 km/h Ulice przeznaczone dla wyróżnionych pojazdów Vd = 70-80 km/h
Klasa funkcjonalnotechniczna ulicy Lokalizacja ulicy w mieście Standard techniczny ulicy i jej wyposażenie Charakter zabudowy Rodzaj przedsięwziecia Funkcje komunikacyjne ulicy Inne funkcje ulicy
Względy techniczne nowelizacji wynikają z potrzeby: dostosowania wymagań do aktualnej wiedzy technicznej i praktyki inżynierskiej, nadania właściwej rangi tematyce miejskiej, zmian wynikających z wniosków o odstępstwo oraz doświadczeń stosowania pt-b, ograniczenia rozstrzygnięć uznaniowych, opracowania nowych warunków lokalizacji urządzeń infrastruktury technicznej nie związanych z ulicą, wyeliminowania błędów, niejednoznaczności zapisów, braków zrozumiałości.
Analiza wniosków o odstępstwo Rocznie w sprawie ulic jest rozpatrywane 70-150wnosków. Uzasadnienie: - specyficzne ukształtowanie sieci ulic, - ograniczenie szerokości pasa drogowego, - warunki lokalne, zwarta zabudowa, ukształtowanie terenu, - infrastruktura techniczna w pasie drogowym. Wnioski najczęściej dotyczą: 9 połączeń ulic, odstępów między węzłami, skrzyżowaniami, zjazdami, 21 promieni łuków i krzywych przejściowych, 24 pochyleń niwelety jezdni, 62 ukształtowania wysokościowego skrzyżowań, 78 usytuowania zjazdów, 111 odległości pomiędzy sąsiednimi węzłami, 113 połączeń ulicy z obiektami obsługi uczestników ruchu, 119 usytuowania zatok autobusowych, 140, ust.8 usytuowania podziemnej i naziemnej infrastruktury w ulicy, 166 lokalizacji wyjazdów i wjazdów, 168 odległości widoczności na zatrzymanie.
Wnioski dotyczyły jednej ulicy, węzła czy skrzyżowania, ale także kilku ulic, a nawet osiedla, (usytuowanie kanalizacji sanitarnej, gazociągu czy wodociągu pod jezdniami). Wnioski nie zawsze były uzasadnione (niejednoznaczność lub niewłaściwa interpretacja przepisów, parametry techniczne objęte rozbudową czy przebudową powinny być zgodne z przepisami pozostałe nie muszą). Inwestorzy często unikają wystąpienia o odstępstwo (potrzeba opracowania wniosku, długie oczekiwanie na decyzję, niepewność) i dzielą przedsięwzięcie na części lub rezygnują z modernizacji, co nie jest właściwe. Niektórzy inwestorzy i projektanci nie mają świadomości, że projekt nie jest zgodny z przepisami i wymaga wystąpienia o odstępstwo w trybie art. 9 Prawa budowlanego.
Zasadnicze kierunki nowelizacji Weryfikacja szerokości ulic w liniach rozgraniczających (w szczególności klasy G i niższych) i powiązanie z ustawami o plan. i zagospodarowaniu przestrzennym oraz o gos. nieruchomościami. Wyodrębnienie i wzbogacenie wymagań dotyczących uspokojenia ruchu ( środki techniczne są skuteczniejsze niż organizacyjne czy prawne bo są restrykcyjne, trwałe, łatwiejsze w utrzymaniu). Wymagania dotyczące hierarchicznej struktury sieci ulic powinny być utrzymane w przypadku ulic wyższych klas (S, GP i tych G, które pełnią funkcje tranzytowe). Ulice klasy Z, L, D i pozostałe G (kiedyś zwane obszarowe) nie tworzą hierarchicznej struktury, gdyż funkcje komunikacyjne jakie pełnią i pozostałe są równoważne. Wówczas złagodzenie wymagań (obniżenie lub poszerzenie przedziału dopuszczalnych wartości) jest uzasadnione, a rozmiar tego złagodzenia należy uzależnić od charakteru zabudowy (zwarta, rozproszona, osiedlowa) oraz rodzaju przedsięwzięcia (budowa, rozbudowa, przebudowa, remont).
Wprowadzenie odrębnych wymagań dla skrzyżowań miejskich, szczególnie z sygnalizacją świetlną, rond oraz dopuszczenie stosowania krótkich dodatkowych pasów ruchu. Złagadzenie wymagań dla węzłów miejskich, wzbogacenie funkcji jezdni zbierająco-rozprowadzających oraz ulic tzw. serwisowych. Znowelizowanie zapisów dotyczących zjazdów, chodników i ścieżek rowerowych. Złagodzenie zakazu lokalizacji nowej infrastruktury podziemnej pod istniejącą i docelową jezdnią ulic. Ograniczenie rozstrzygnięć uznaniowych. Wyeliminowanie błędów, niejednoznaczności zapisów, braków zrozumiałości.
ZAKAZ LOKALIZACJI ZJAZDU PUBLICZNEGO ( 113 ust. 7) w obszarze oddziaływania skrzyżowania lub węzła, w miejscu, w którym nie jest zapewniona wymagana widoczność wjazdu na drogę, na odcinku drogi o pochyleniu niwelety większym niż 4%, nie bliżej wierzchołka łuku wypukłego niż wymagana odległość widoczności na zatrzymanie, na odcinku występowania dodatkowego pasa ruchu.
ZASADY LOKALIZACJI ZJAZDU INDYWIDUALNEGO brak warunków lokalizowania zjazdów indywidualnych; obecnie jedynym ograniczeniem są wymagania widoczności ( 170 ust. 1 oraz załącznik nr 2). A więc jest duża swoboda w lokalizowaniu zjazdu indywidualnego. Natomiast klasyfikacja danego zjazdu jest w pewnym stopniu uznaniowa i niejednoznaczna. To może być przyczyną konfliktów, nadużyć i korupcji.
W N I O S K I Nowelizacja przepisów dotyczących ulic jest zadaniem trudnym, ze względu na wielowarstwowość problematyki i znaczące doświadczenia w ciągu ostatnich 11 lat. Należy zmienić strategię nowelizacji przepisów, nie co 11 lat, a co roku. W celu realizacji tej strategii należy powołać Grupę Roboczą, której celem będzie ciągłe monitorowanie przepisów i ich nowelizacja. Prace Grupy Roboczej powinny być jawne i dostępne w formie internetowego forum dyskusyjnego. Wówczas przepisy będą uznane w środowisku drogowców jako dzieło wspólne.
Koncepcja zmniejszenia liczby wymagań oraz uelastycznienia i złagodzenia pozostałych jest uzasadniona, szczególnie przy przebudowie i dla ulic układu obsługującego. Ale różnorodność zarówno funkcji jakie pełnią takie ulice jak i warunków lokalnych wymusi wydanie Wytycznych szczegółowych rekomendowanych przez Ministra Infrastruktury. Tylko wówczas można być pewnym, że takie odformalizowanie i deregulacja przepisów nie zagrozi realizacji wymagań podstawowych określonych w art. 5 Prawa budowlanego.