Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej Akademia Medyczna we Wrocławiu
MOTO-BIP - charakterystyka Program prowadzony na terenie Polski 100 - ośrodków 200 lekarzy urologów Nieinterwencyjny program badawczy o typie rejestru epidemiologicznego, bez udziału u leku Udział pacjenta w badaniu jednorazowy
BPH Uzasadnienie rejestru Łagodny rozrost gruczołu u krokowego Benign Prostatic Hyperplasia Jedno z najczęstszych schorzeń u mężm ężczyzn w wieku starszym [>50 r.ż.] Wzrost zapadalności wraz z wiekiem. Choroba o charakterze postępującym Objawy kliniczne: 31% - 50-51 r.ż, 36% - 60-69 69 r.ż.,., 44% - > 70 r.ż. [Chute i wsp.. 1993] Zwiększenie objęto tości stercza [BPE] - liczby komórek gruczołowych owych i komórek mięś ęśni gładkich.
BPH Uzasadnienie rejestru Choroba zagrażaj ająca życiu obecnie rzadko BPH istotny wpływ na jakość życia [QoL[ QoL] BPH związek zek z aktywności cią życiową 51% pacjentów w z BPH vs 28% bez BPH. [Garraway i wsp.. 1993] Wpływ na funkcje seksualne 31% mężm ężczyzn z BPH [Doll i wsp.. 1993]. Aktywność seksualna istotna dla mężm ężczyzn >50 r.ż 83% - regularna aktywność [Rosen i wsp.. 2003].
CEL BADANIA CELE PIERWOTNE: Charakterystyka profilu pacjentów w odwiedzających gabinet urologiczny z powodu dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych [LUTS] na tle łagodnego przerostu gruczołu krokowego [BPH] Ocena czynników wpływających na wybór r metody leczenia CELE WTÓRNE: Standaryzacja procedur diagnostyczno-terapeutycznych, terapeutycznych, dotyczących cych BPH w Polsce
MOTO-BIP Kryteria włączenia: Płeć męska Wiek >18 r.ż Pacjent zgłaszaj aszający się do lekarza z problemem dotyczącym cym dolnych dróg g moczowych Badania diagnostyczne sugerują BPH jako przyczynę dolegliwości i wizyty u lekarza Pacjent nie leczony z powodu BPH
Formularz pacjenta: Część I MOTO-BIP Charakterystyka ośrodkao Część II Wywiad [wiek, AUR, Aktywność seksualna, ED, EjD] Część III Wyniki badań diagnostycznych: DRE, IPSS, Vol PROST, Q MAX, VRU Część IV Decyzja terapeutyczna
MOTO-BIP - Metody statystyczne Zebrany materiał scharakteryzowano przy pomocy podstawowych narzędzi opisowych: średnie i odchylenia standardowe dla cech o charakterze ciągłym tabele/ wykresy częstości dla cech o charakterze kategorycznym.
MOTO-BIP - WYNIKI
CHARAKTERYSTYKA OŚRODKA Rodzaj praktyki 1 Ambulatoryjna kontraktowana w NFZ Ilość pacjentów 4269 2 Ambulatoryjna niekontraktowana w NFZ 3 Szpitalna 1487 436 7% 24% Ambulatoryjna - NFZ Ambulatoryjna - non-nfz Szpitalna 69%
CHARAKTERYSTYKA PACJENTÓW Liczba pacjentów spełniających kryteria włączenia do badania i poddanych analizie statystycznej 5786 mężczyzn Wiek (min; max) Średnia (odch. std.) Mediana (25%; 75%) 32; 93 65 (9%) 65 (59; 71)
CHARAKTERYSTYKA PACJENTÓW Grupy wiekowe < 40 40-49 50-59 60-69 > 70 N = 5786 5 174 1286 2394 1927 0,90% 3,01% 33,30% 22,23% <40 40-49 50-59 60-69 >70 41,38%
WYWIAD UROLOGICZNY Ostre zatrzymanie moczu odnotowano u 1218 pacjentów co stanowiło 21% badanej populacji. Ostre zatrzymanie moczu AUR < 40 40-49 50-59 60-69 > 70 N = 1218 [100%] 0,33% 2% 9% 27% 63% 4 20 104 766 324 <40 40-49 50-59 60-69 >70
WYWIAD UROLOGICZNY Odsetek mężczyzn w poszczególnych kategoriach wiekowych z AUR. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 1161 154 1182 2070 4 766 20 104 324 <40 40-49 50-59 60-69 >70 AUR - AUR + Częstość AUR w grupach od 40 do 69 rż zbliżona Znacząco wyższy odsetek AUR w grupie chorych >70 rż 40% W kategorii <40 rż zbyt mała liczebność badanej grupy aby uznać wyniki za znamienne
WYWIAD UROLOGICZNY Wśród ocenianej populacji 5786 mężczyzn aktywność seksualną deklarowało 3490 pacjentów 60 % badanej grupy. Aktywność seksualna < 40 40-49 50-59 60-69 > 70 Ilość pacjentów 2 131 1065 1746 546 % 0,6 4 31 50 16 546 2 131 1065 <40 40-49 50-59 60-69 >70 1746
WYWIAD UROLOGICZNY Aktywność seksualna w poszczególnych kategoriach wiekowych [%]. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 75,28 24,72 82,81 17,19 72,93 27,07 28,33 71,67 40-49 50-59 60-69 >70 Aktywność seksualna mężczyzn w wieku 50-69 na podobnym poziomie jak u mężczyzn młodszych. Mężczyźni >70 rż - tylko 28% aktywnych seksualnie. NIE TAK Kategorii <40 rż nie poddano analizie - mała liczebność badanej grupy.
WYWIAD UROLOGICZNY Wśród ocenianej populacji 5786 mężczyzn zaburzenia erekcji [ED] zgłaszało 1597 ankietowanych 28 % badanej grupy. >50% wszystkich badanych z ED to mężczyźni w wieku 60-69 lat. Zaburzenia erekcji [ED] < 40 40-49 50-59 60-69 > 70 2 33 429 Ilość pacjentów 1 33 278 856 429 278 % 0,06 2 17 54 27 <40 40-49 50-59 60-69 856 >70
WYWIAD UROLOGICZNY Zaburzenia erekcji w poszczególnych kategoriach wiekowych [%]. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 33 141 278 1008 856 1538 429 1498 40-49 50-59 60-69 >70 NIE TAK Najwyższy odsetek mężczyzn zgłaszających ED odnotowano w grupie wiekowej: 60-69 lat 36% grupy (856 mężczyzn). Kategorii <40 rż nie poddano analizie - mała liczebność badanej grupy.
WYWIAD UROLOGICZNY W ocenianej populacji 5786 mężczyzn zaburzenia ejakulacji [EjD] zgłaszało 1297 ankietowanych 22% badanej grupy. 51% wszystkich badanych z EjD to mężczyźni w wieku 60-69 lat. Zaburzenia ejakulacji [EjD] < 40 40-49 50-59 60-69 > 70 2 33 429 Ilość pacjentów 1 36 223 664 373 278 % 0,08 3 17 51 29 <40 40-49 50-59 60-69 856 >70
WYWIAD UROLOGICZNY Zaburzenia ejakulacji w poszczególnych kategoriach wiekowych [%]. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 36 138 223 1063 664 1730 373 1554 40-49 50-59 60-69 >70 NIE TAK Najwyższy odsetek mężczyzn zgłaszających EjD odnotowano w grupie wiekowej: 60-69 lat 28% grupy (664 pacjentów) podobnie jak w przypadku ED. Kategorii <40 rż nie poddano analizie - mała liczebność badanej grupy.
NASILENIE OBJAWÓW - LUTS Nasilenie objawów Niewielkie 40-49 50-59 60-69 Ilość pacjentów 871 83 416 306 % 17 10 48 35 Nasilenie LUTS oceniano w skali IPSS LUTS o dowolnym nasileniu zgłosiło 5275 badanych mężczyzn, co stanowiło 91% badanej populacji. Najczęściej pacjenci zgłaszali LUTS o > 70 66 8 umiarkowanym stopniu 3107 osób Umiarkowane 3107 59 54% całej badanej populacji. 40-49 54 2 50-59 636 20 1600 60-69 1573 51 1400 > 70 844 27 1200 Duże 40-49 1292 4 24 0,3 1000 800 600 50-59 109 8 400 60-69 321 25 200 > 70 858 66 0 40-49 50-59 60-69 >70 Niewielkie Umiarkowane Duże
NASILENIE OBJAWÓW - LUTS Nasilenie LUTS według kategorii wiekowych [%] 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 40-49 50-59 60-69 >70 Duże Umiarkowane Niewielkie Częstość objawów o niewielkim stopniu nasilenia zmniejszała się wraz z wiekiem badanych mężczyzn. Odmienne rezultaty odnotowano w odniesieniu do LUTS o dużym nasileniu - wraz z wiekiem odsetek był wyższy 45% W najliczniejszej grupie chorych w wieku 60-69 lat ankietowani zgłaszali najczęściej LUTS o umiarkowanym nasileniu 66%
NASILENIE OBJAWÓW W LUTS A WYSTĘPOWANIE ZABURZEŃ EREKCJI Nasilenie objawów LUTS a występowanie zaburzeń erekcji - ED [%] 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Niewielkie Umiarkowane Duże ED - NIE ED - TAK LUTS NIEWIELKIE UMIARKOWANE DUŻE WSZYSTKIE ED - NIE 550 (76%) 1006 (50%) 159 (35%) 1715 (54%) ED - TAK 174 (24%) 988 (50%) 298 (65%) 1460 (46%) Ilość pacjentów 724 1994 457 3175 Częstość występowania zaburzeń erekcji wzrasta wraz z nasileniem objawów LUTS. W badanej populacji, najwięcej mężczyzn zgłaszało objawy LUTS o umiarkowanym nasileniu i 50% z nich skarżyło się na zaburzenia erekcji.
NASILENIE OBJAWÓW W LUTS A WYSTĘPOWANIE ZABURZEŃ EJAKULACJI Nasielenie objawów LUTS a występowanie zaburzeń ejakulacji [%] 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Niewielkie Umiarkowane Duże EjD - NIE EjD - TAK LUTS NIEWIELKIE UMIARKOWANE DUŻE WSZYSTKIE EjD NIE 587 (82%) 1228 (62%) 190 (42%) 2005 (63%) EjD - TAK 133 (18%) 758 (38%) 265 (58%) 1156 (37%) Ilość pacjentów 720 1986 455 3161 Częstość występowania zaburzeń ejakulacji wzrasta wraz ze wzrostem nasilenia objawów LUTS podobnie jak w przypadku zaburzeń erekcji. W najbardziej licznej grupie mężczyzn z umiarkowanym nasileniem objawów LUTS, 38% zgłaszało zaburzenia ejakulacji.
Wyniki badania DRE Badanie gruczołu u krokowego (DRE) - WYNIKI Ilość pacjentów % < 40 Brak nieprawidłowości BPH Podejrzenie zmiany npl 40-49 Brak nieprawidłowości 5 1 4 0 172 43 0,1 20 80 0 3 25 Badanie DRE przeprowadzono u 5762 mężczyzn Wynik sugerujący BPH odnotowano u 4995 pacjentów 87%. BPH 124 72 Podejrzenie zmiany npl 5 3 50-59 1282 22 Brak nieprawidłowości BPH Podejrzenie zmiany npl 195 1053 34 15 82 3 Wynik badania DRE 323 444 60-69 2385 41 Brak nieprawidłowości 155 7 BPH 2150 90 Podejrzenie zmiany npl >70 Brak nieprawidłowości 80 1918 50 3 33 3 4995 BPH Podejrzenie zmiany npl 1664 204 87 11 Bez zmian BPH Podejrzenie npl
Badanie gruczołu u krokowego (DRE) - WYNIKI Wynik badania DRE w zależności od wieku 100% 5 34 80 204 80% 60% 124 1053 2150 1664 40% 20% 0% 43 195 155 50 40-49 50-59 60-69 >70 Bez zmian BPH Podejrzenie npl Wraz z wiekiem wzrastał odsetek mężczyzn, u których badanie per rectum sugerowało obecność nowotworu gruczołu krokowego.
Zastosowane leczenie - wyniki Decyzja terapeutyczna Ilość pacjentów % Najczęściej w terapii stosowano leki 1. Nie wymaga leczenia 84 1,5 blokujące receptor adrenergiczny alfa 2. Do bacznej obserwacji 148 3-78% 3. Lek roślinny 392 7 Baczną obserwację wdrożono tylko 4. Alfa-bloker 4513 78 u 148 pacjentów 3%. 5. Alfa-reduktazy 492 9 6. Zabieg operacyjny 149 3 Leczenie operacyjne 5-alfa-reduktazy Alfa-bloker Fitoterapia Baczna obserwacja Bez leków 2,58% 8,52% 6,78% 2,56% 1,45% Odsetek badanych 78,11% 0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% 100,00%
MOTO-BIP - WNIOSKI Zdecydowana większość pacjentów w Polsce z LUTS zależnymi od BPH jest diagnozowanych i leczonych w ramach praktyki ambulatoryjnej 93%. Przeciętny pacjent z BPH: wiek 60-69 lat, umiarkowane nasilenie dolegliwości LUTS, co 5-ty chory ma zatrzymanie moczu, co 2-gi chory aktywny seksualnie, co 4-ty zgłasza ED i EjD, leczony farmakologicznie - głównie lekami blokującymi receptory alfaadrenergiczne.
MOTO-BIP - WNIOSKI Wyniki badania MOTO-BIP potwierdzają, że profil pacjentów z BPH w Polsce pod względem wieku i dolegliwości nie różni się od profilu pacjentów z BPH w innych krajach europejskich Zwyczaje diagnostyczne i terapeutyczne lekarzy leczących pacjentów z BPH w ramach praktyki ambulatoryjnej są zgodne z europejskimi standardami Istnieje potrzeba przeprowadzenia kolejnych badań epidemiologicznych zogniskowanych na pacjentach z BPH, które w sposób szczegółowy będą oceniać poszczególne domeny oraz zależności pomiędzy nimi.