Lista Zalecanych Odmian do uprawy w województwie lubelskim w roku 2012

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Ciciborze Dużym Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego w Lublinie Lista Zalecanych Odmian do uprawy w województwie lubelskim w roku 2012 ZBOŻA JARE, ZBOŻA OZIME, GROCH SIEWNY, RZEPAK OZIMY i JADALNE ODMIANY ZIEMNIAKA Cicibór marzec 2012 1

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Ciciborze Dużym Stacja Koordynująca Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze w woj. lubelskim, Cicibór 80, 21-500 Biała Podlaska tel. 83 343-37-25, fax 83 345-70-67 e-mail: sdoo.ciciborduzy@coboru.pl www.sdoocicibor.pl Lista Zalecanych Odmian do uprawy w województwie lubelskim w roku 2012 zboża jare, zboża ozime, rzepak ozimy, groch siewny i jadalne odmiany ziemniaka Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy 2

Wstęp Od 2011 roku Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe (PDO) zostało przekształcone w Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze. Jest to system obejmujący swym zakresem nie tylko doświadczenia odmianowe, ale również agrotechniczne i inne niezbędne dla potrzeb praktyki rolniczej. W systemie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) corocznie badana jest wartość gospodarcza odmian, z uwzględnieniem nowo zarejestrowanych w krajowym rejestrze odmian, oraz niektórych odmian z katalogu CCA rejestr UE. Na podstawie otrzymanych wyników z tych badań, corocznie tworzone są,,listy Zalecanych Odmian do uprawy na terenie województwa lubelskiego. Podstawą prawną do prowadzenia tego typu badań są: ustawa o nasiennictwie z dnia 26 czerwca 2003 roku (Dz.U. z 2007 Nr 41, poz. 271 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21.12.2010r. w sprawie nadania statutu Centralnemu Ośrodkowi Badania Odmian Roślin Uprawnych (Dz. U. Nr 254 z dnia 30. grudnia 2010r. oraz porozumienia zawarte pomiędzy; Centralnym Ośrodkiem Badania Odmian Roślin Uprawnych, a Samorządem Województwa Lubelskiego i Lubelską Izbą Rolniczą. Decyzję dotyczącą włączenia lub wycofania odmiany z LZO podejmuje Dyrektor Stacji Koordynującej PDOiR w województwie lubelskim, po wcześniejszym zasięgnięciu opinii członków Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. W dniu 14 lutego 2012 roku w siedzibie Lubelskiej Izby Rolniczej w Lublinie odbyło się posiedzenie Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa i Rolniczego (PDOiR) na którym ustalone zostały Listy Zalecanych Odmian (LZO) dla: zbóż jarych, zbóż ozimych, rzepaku ozimego, grochu siewnego i jadalnych odmian ziemniaka do uprawy na terenie Lubelszczyzny Warunkiem wpisania odmiany na LZO jest odpowiednia liczba doświadczeń co najmniej trzy doświadczenia w danym województwie i czas trwania badań - 2 lata w systemie rejestracyjnym i przynajmniej 2 lata w systemie PDOiR. Głównym kryterium zamieszczenia odmiany na Liście Zalecanych Odmian jest wysokość i stabilność plonowania, w województwie lubelskim, ponadto analizuje się także inne cechy odmian, jak np.: mrozoodporność, zimotrwałość, odporność na choroby, wartość technologiczną, jakość ziarna, przydatność do przemysłu przetwórczego lub specyficznych warunków gospodarowania. Taki system badań w dużym stopniu eliminuje napływ na nasz rynek odmian często nadmiernie rozreklamowanych, a przy tym o małej przydatności do uprawy na terenie województwa. Wysiewanie nowych, niesprawdzonych odmian jest ryzykowne, ponieważ nie znamy ich interakcji odmianowo środowiskowych, szczególnie ważnych w uprawie; rzepaku ozimego i zbożach ozimych. Odmiany zamieszczone na LZO dla Lubelszczyzny wykazały w ostatnich latach dużą przydatność do uprawy w warunkach województwa, wielokrotnie potwierdziły swój wysoki potencjał plonowania. Uprawa właściwie dobranej odmiany do warunków środowiskowych ma istotne znaczenie dla efektów ekonomicznych w gospodarstwie rolnym. W 2012 roku dla woj. lubelskiego utworzono LZO dla gatunków: pszenica jara, pszenica ozima, jęczmień jary, jęczmień ozimy, pszenżyto ozime, żyto ozime, rzepak ozimy, groch siewny, ziemniak odmiany jadalne. Szczegółowe wyniki z doświadczeń realizowanych w 2011 na terenie Lubelszczyzny zamieszczone są w publikacji,, Wyniki Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych w woj. lubelskim w 2011 r. oraz na stronie internetowej SDOO Cicibór. Przewodniczący Zespołu Wojewódzkiego PDOiR w woj. lubelskim dr inż. Piotr Pszczółkowski 3

Pszenica jara charakterystyka odmian pszenicy jarej zalecanych do uprawy na terenie woj. lubelskiego. 1 Bombona 2 Hewilla 3 Kandela 4 Katoda 5 Łagwa 6 Ostka Smolicka 7 Parabola 8 Tybalt 9 Trappe Listę zalecanych odmian w pszenicy jarej na województwo lubelskie opracowano na podstawie wyników uzyskanych ze ścisłych eksperymentów polowych prowadzonych w trzech punktach doświadczalnych woj. lubelskiego, oraz z jednego punktu doświadczalnego woj. mazowieckiego. Badania realizowano w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) w woj. lubelskim w latach 2009-2011. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Rok wpisania do krajowego Plon ziarna (2009-2011) rejestru / rok a 1 a 2 Hodowca włączenia do LZO Wzorzec dt/ha 57,7 64,5 elitarne (grupa E) 1 Bombona 2005/2007 96 95 DANKO Hodowla Roślin Choryń jakościowe (grupa A) 1 Hewilla 2006/2009 101 103 Małopolska Hodowla Roślin-HBP Kraków 2 Kandela 2010/2012 107 103 DANKO Hodowla Roślin Choryń 3 Katoda 2008/2010 102 98 DANKO Hodowla Roślin Choryń 4 Łagwa 2009/2012 100 98 Małopolska Hodowla Roślin-HBP Kraków 5 Ostka Smolicka 2010/2012 108 112 Hodowla Roślin Smolice, Grupa IHAR 6 Parabola 2006/2008 100 101 Małopolska Hodowla Roślin-HBP Kraków 7 Tybalt 2005/2007 108 110 Irena Szyld ul. Celtycka 41a Kalisz chlebowe (grupa B) 1 Trappe 2008/2010 103 106 KWS Lochow Polska Kondratowice Wzorzec z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 4

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2011). Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,5mm w % Ilość glutenu mokrego Mączniak Rdza Brunatna Brunatna plamistość liści 9 Septorioza liści Septorioza plew 1 Bombona 97 7,4 6 79 9 7,5 6,6 7,4 6,9 7,7 2 Hewilla 100 6,7 5 80 8 7,2 7,0 7,4 6,4 7,2 3 Kandela 92 6,4 4 73 7 8,1 8,0 7,5 7,0 7,5 4 Katoda 96 7,2 3 78 7 7,6 7,5 7,6 7,0 7,3 5 Łagwa 96 7,2 5 80 9 7,8 7,6 7,5 6,8 7,4 6 Ostka Smolicka 95 7,0 5 77 5 7,1 7,3 7,3 6,9 7,9 7 Parabola 92 7,2 4 84 8 7,5 7,0 7,5 6,6 7,2 8 Tybalt 84 7,2 5 75 7 8,3 8,3 7,4 6,9 7,5 9 Trappe 89 7,7 4 64 6 7,4 7,6 7,7 7,0 7,5 Skala 1-9 : 9 - wartość bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. Bombona odmiana elitarna (grupa E). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła, na fuzariozę kłosów dość mała, na rdzę źdźbłową mała. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zasypowym. Odporność na porastanie ziarna dość duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka i ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki. elitarna, w warunkach Lubelszczyzny szósty rok na liście odmian zalecanych do uprawy. Hewilla jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew, fuzariozę kłosów i chorób podstawy źdźbła-, ma mączniaka, rdzę brunatną i septoriozę liści dość mała. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Odporność na porastanie w kłosach dość duża. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym. Liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka, ilość glutenu duża do bardzo dużej, liczba opadania bardzo duża. Wydajność ogólna mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 101 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca w technologii intensywnej, czwarty rok na LZO dla Lubelszczyzny. Kandela jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę żółtą - duża do bardzo dużej, na mączniaka i rdzę brunatną duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew -, na fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna przeciętna, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu duże. Wskaźnik 5

sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań woj. lubelskim uzyskano plon ziarna w wysokości 107 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca w technologii intensywnej, pierwszy rok na LZO dla Lubelszczyzny. Katoda jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną duża, na brunatną plamistość liści dość duża, na septoriozę liści, na septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła dość mała, na fuzariozę kłosów mała. wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża. Ogólna wydajność mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 102 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 98 % wzorca w technologii intensywnej, trzeci rok na LZO dla Lubelszczyzny. Łagwa jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka dość duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Ogólna wydajność mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 100 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 98 % wzorca w technologii intensywnej, pierwszy rok na LZO dla Lubelszczyzny. Ostka Smolicka jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew- dużą, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła, na mączniaka - dość mała, na rdzę żółtą - mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu. Wydajność ogólna mąki dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon 108 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 112 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, pierwszy rok na LZO dla woj. lubelskiego. Jest to obecnie najwyżej plonująca odmiana. Parabola - jakościowa (grupa A). Odporność na ważniejsze choroby. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym. Odporność na porastanie ziarna dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W warunkach Lubelszczyzny odmiana uzyskała na wysokim poziomie agrotechniki 101 % wzorca, oraz 100 % wzorca na podstawowym poziomie uprawy, z pośród wszystkich zalecanych odmian w woj. lubelskie odznacza się najwyższym wyrównaniem ziarna (84%) oraz największą masą 1000 ziaren, piąty rok na LZO. 6

Tybalt jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka i rdzę brunatną duża, na septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła, na rdzę źdźbłową dość mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie ziarna bardzo duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Ogólna wydajność mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. w ścisłych doświadczeniach polowych w woj. lubelskim potwierdziła swój wysoki potencjał plonowania, uzyskując stosownie: 108 % wzorca na a 1 i 110 % wzorca na a 2. Od sześciu lat na liście odmian zalecanych dla Lubelszczyzny. Trappe chlebowa (grupa B). Odporność na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i septoriozę liści dość duża, na mączniaka, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła -. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Odporność na porastanie w kłosach przeciętna. Masa 1000 ziaren i wyrównanie małe, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka, ilość glutenu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskała 103 % wzorca na a 1 i 106 % wzorca na a 2, trzeci rok na LZO. Pszenica ozima charakterystyka odmian pszenicy ozimej zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 - Bamberka 2 - Legenda 3 - Natula 4 - Ostroga 5 Skagen 6 Smuga 7 Bogatka 8 Jenga 9 Meteor 10 Mulan 11 Nutka Listę zalecanych odmian do uprawy pszenicy ozimej na terenie województwa lubelskiego opracowano na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) w siedmiu punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2009-2011 7

Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Mrozoodporność w skali 9 Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LZO Plon ziarna (2009-2011) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 74,8 86,5 jakościowe (grupa A) Hodowca 1 Bamberka 3,5 2009/2012 105 107 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 2 Legenda 6 2005/2008 104 105 Poznańska Hodowla Roślin Tulce 3 Natula 4,5 2009/2012 107 105 Małopolska Hodowla Roślin-HBP Kraków 4 Ostroga * 5 2008/2011 106 101 DANKO Hodowla Roślin Choryń 5 Skagen 4 2009/2012 105 103 Saaten-Union Polska Wągrowiec 6 Smuga ** 5,5 2004/2010 101 102 DANKO Hodowla Roślin Choryń chlebowe (grupa B) 1 Bogatka 5 2004/2007 99 100 DANKO Hodowla Roślin Choryń 2 Jenga * 3 2008/2011 109 104 Saaten-Union Polska Wągrowiec 3 Meteor 4 2007/2010 102 100 SW Seed sp.z o.o. Wrocław 4 Mulan * 3 2008/2011 105 103 Saaten-Union Polska Wągrowiec 5 Nutka 3 2001/2006 100 102 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Mrozoodporność w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2011) Wzorzec z wszystkich badanych odmian *- odmiana badana w latach 2009-2010 **- z lat 2009 i 2011 a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami). 8

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2011). Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,5mm w % Liczba opadania Ilość glutenu mokrego Mączniak Rdza brunatna Brunatna plamistość liści Septorioza liści Septorioza plew 1 Bamberka 97 7,1 5 87 8 6 7,5 7,1 7,5 6,7 7,2 2 Legenda 116 6,7 3 88 8 7 7,6 7,2 7,9 7,0 7,6 3 Natula 104 7,5 5 85 7 5 7,7 7,2 7,8 6,5 7,5 4 Ostroga 99 7,0 6 86 6 6 7,1 8,2 8,2 7,4 7,7 5 Skagen 96 7,0 6 86 9 6 7,9 7,1 8,2 7,4 7,6 6 Smuga 108 7,1 5 86 8 8 7,2 6,7 7,8 6,3 6,8 7 Bogatka 103 6,3 5 88 8 8 7,6 6,8 7,9 6,7 7,1 8 Jenga 89 7,0 5 71 6 6 7,6 7,5 8,3 7,4 7,6 9 Meteor 92 7,5 5 78 8 5 7,5 7,3 7,9 7,1 7,4 10 Mulan 96 7,3 6 88 6 5 7,4 7,4 7,5 6,7 7,1 11 Nutka 107 7,6 3 81 7 5 7,0 6,4 8,1 6,7 7,1 Skala 1-9 : 9 - wartość bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. Bamberka - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła, na fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W warunkach Lubelszczyzny w trzyletnim cyklu badań odmiana potwierdziła swój wysoki potencjał plonowania, uzyskując 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 107 % wzorca w intensywnej technologii uprawy, pierwszy rok na LZO dla woj. lubelskiego. Legenda - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność dość duża. Odporność na mączniaka, rdzę brunatną i septoriozę plew duża, na septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła dość duża. Rośliny wysokie do bardzo wysokich o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu duża. Wydajność mąki dość dobra. W warunkach Lubelszczyzny w trzyletnim cyklu badań uzyskano 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 105 % wzorca w intensywnej technologii uprawy, piąty rok na LZO. 9

Natula - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew dość duża, na brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła, na septoriozę liści i fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny dość wysokie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu. Wskaźnik sedymentacji SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana wydała plon 107 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 105 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, pierwszy rok na LZO dla woj. lubelskiego. Ostroga - jakościowa (grupa A), o ościstym kłosie. Mrozoodporność. Odporność na rdzę brunatną- duża do bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła dość duża, na fuzariozę kłosów- przeciętna, na mączniaka dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren dość duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym. Odporność na porastanie w kłosie duża, liczba opadania dość duża. Zawartość białka i ilość glutenu dość duża. Wydajność ogólna mąki dość dobra. W dwuletnim cyklu badań wydała plon 106 % na podstawowym poziomie agrotechniki i 101 % wzorca na poziomie intensywnym, drugi rok na LZO dla Lubelszczyzny. Skagen - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność prawie. Odporność na septoriozę liści i plew duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów dość duża, na choroby podstawy źdźbła. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana wydała plon 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, pierwszy rok na LZO. Smuga - odmiana jakościowa (grupa A). Mrozoodporność. Odporność na fuzariozę kłosów dość duża, na mączniaka, na septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła dość mała, na rdzę brunatną mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania wczesny. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W 2011 roku w badaniach PDOiR na Lubelszczyźnie uzyskano plon ziarna na podstawowym poziomie 101 % wzorca na poziomie intensywnym 102 % wzorca. Jest obecnie najczęściej kontraktowaną i skupowaną odmianą poprzez duże podmioty gospodarcze na lubelskim rynku zbożowym. Bogatka chlebowa (grupa B). Mrozoodporność prawie. Odporność na mączniaka dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła 10

. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość mała, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacji SDS duży. Wydajność ogólna mąki dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W badaniach PDOiR w warunkach woj. lubelskiego uzyskano plon 99 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 100 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, szósty rok na LZO. Jenga chlebowa (grupa B). Mrozoodporność mała. Odporność na septoriozę liści duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła dość duża, na mączniaka i fuzariozę kłosów-. Rośliny niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 100 ziaren mała, wyrównanie bardzo słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania dość duże. Zawartość białka, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacji SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W badaniach PDOiR w warunkach woj. lubelskiego odmiana ta plonowała najwyżej ze wszystkich badanych odmian, 109 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 104 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, drugi rok na LZO dla Lubelszczyzny. Meteor chlebowa (grupa B). Mrozoodporność dość mała. Odporność na mączniaka, rdzę brunatną i septoriozę liści duża, na septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła dość duża, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów przeciętna. Rośliny niskie o dość dużej odporność na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań PDOiR w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon 102 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 100 % wzorca na intensywnym poziomie uprawy, trzeci rok na LZO woj. lubelskiego. Mulan chlebowa (grupa B). Mrozoodporność mała do średniej. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści- dość duża, na mączniaka, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła przeciętna, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporność na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania dość duża. Zawartość białka, ilość glutenu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W dwuletnim cyklu badań PDOiR w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca na wysokim poziomie uprawy, drugi rok na LZO woj. lubelskiego. Nutka chlebowa (grupa B) przydatna na cele młynarsko piekarskie. Mrozoodporność mała. Odporność na choroby zróżnicowana: na septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła dość duża, na rdzę brunatną i mączniaka dość mała. Wysokość roślin. odporna na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie w kłosach dość mała. Gęstość zsypna, liczba opadania duża, zawartość glutenu dość duża a jego jakość wyrażona indeksem dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań uzyskano plon 100 % wzorca na a 1 i 102 % wzorca na a 2, od siedmiu lat na LZO dla Lubelszczyzny. 11

Jęczmień jary charakterystyka odmian jęczmienia jarego zalecanych do uprawy na terenie woj. lubelskiego. 1 Atico 2 Conchita 3 Frontier 4 KWS Olof 5 Sebastian 6 Stratus 7 - Suweren Lista zalecanych odmian jęczmienia jarego do uprawy na terenie województwa lubelskiego została sporządzona na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). Doświadczenia polowe realizowano w czterech punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2009-2011.Odmiany badano pod kątem przydatności pastewnej. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LZO Plon ziarna (2009-2011) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 61,8 70,0 Hodowca 1 Atico P 2009/2011 105 107 Małopolska Hodowla Roślin-HBP Kraków 2 Conchita B 2009/2012 103 103 KWS Lochow Polska Kondratowice 3 Frontier P 2006/2008 104 105 HaGe Polska sp.z o.o. Żołędowo 4 KWS Olof P 2010/2012 111 110 KWS Lochow Polska Kondratowice 5 Sebastian B 2005/2007 103 104 HaGe Polska sp.z o.o. Żołędowo 6 Stratus B 1999/2005 104 103 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 7 Suweren P 2010/2012 104 106 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Wzorzec z wszystkich badanych odmian( pod kątem przydatności pastewnej) P odmiana pastewna B odmiana browarna a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 12

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2011). Wysokość roślin (cm) Wyleganie Wyrównanie ziarna >2,5mm w % Zawartość białka ( N x 6,25 ) skali 9 Mączniak Plamistość siatkowa Rdza jęczmienia Rynchosporioza Czarna plamistość 1 Atico 81 6,4 88 3 7,0 7,3 7,0 7,8 7,5 2 Conchita 70 6,6 85 4 8,1 7,5 7,7 7,7 7,6 3 Frontier 65 7,0 81 4 7,0 7,5 7,6 7,8 7,6 4 KWS Olof 75 6,1 81 3 8,1 7,6 7,6 8,0 7,8 5 Sebastian 66 6,8 83 3 6,9 7,2 7,4 7,7 7,0 6 Stratus 77 6,3 85 5 7,0 7,3 7,5 7,6 7,2 7 Suweren 80 6,0 81 4 6,9 7,3 7,6 7,7 7,1 Skala 1-9 : 9- wartość bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. Atico typu pastewnego. Odporność na rynchosporiozę dość duża, na mączniaka, czarną plamistość i plamistość siatkową-, na rdzę jęczmienia dość mała. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna i gęstość ziarna w stanie zsypnym przeciętna. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. w trzyletnim cyklu badań wykazała swój wysoki potencjał plonowania. Uzyskano 105 % wzorca na a 1 i 107 % wzorca na a 2, drugi rok na liście odmian zalecanych do uprawy w woj. lubelskim. Conchita typu browarnego, o dobrej wartości technologicznej. Odporność na rdzę jęczmienia dość duża, mączniaka, rynchosporiozę, plamistość siatkową i czarną plamistość -. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana wydała plon 103 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy, pierwszy rok na LZO dla woj. lubelskiego. Frontier typu pastewnego. Odporność na plamistość siatkową i rdzę jęczmienia dość duża, na rynchosporiozę i czarną plamistość, na mączniaka dość mała. Rośliny niskie do bardzo niskich o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie przeciętne, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. kolejny rok potwierdziła swój wysoki potencjał plonowania. Uzyskano plon 104 % wzorca na a 1 i 105 % wzorca na a 2, od pięciu lat na liście odmian zalecanych do uprawy na Lubelszczyźnie. KWS Olof typu pastewnego. Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę. Rośliny średnio wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 13

ziaren, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. w dwuletnim cyklu badań plonowała najwyżej ze wszystkich badanych odmian. Uzyskano stosownie 111 % wzorca na a 1 i 110 % wzorca na a 2, pierwszy rok na liście odmian zalecanych. Sebastian typu browarnego, o bardzo dobrej wartości technologicznej. Odporność na rdzę jęczmienia i rdzę źdźbłową dość duża na mączniaka, plamistość siatkową i rynchosporiozę a na czarną plamistość dość mała. Rośliny niskie do bardzo niskich o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie przeciętne. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny wydała plon 103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 104 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. od sześciu lat na LZO. Stratus typu browarnego. Wartość technologiczna ziarna dobra. Zdrowotność przeciętna. Rośliny średniej wysokości, odporność na wyleganie duża. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dobre. Ziarno o dość małej zawartości białka. Wymagania glebowe przeciętne. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań plonowała: 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Od ośmiu lat na LZO dla Lubelszczyzny. Suweren typu pastewnego. Odporność na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę, na czarną plamistość dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie dość duża. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W dwuletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny wydała plon 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 106 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, pierwszy rok na LZO dla woj. lubelskiego. Jęczmień ozimy - charakterystyka odmian jęczmienia ozimego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Lomerit 2 Maybrit 3 Merlot 4 Scarpia Lista zalecanych odmian do uprawy jęczmienia ozimego na terenie województwa lubelskiego została sporządzona po raz piąty dla tego gatunku, na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) w trzech punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2009-2011. 14

Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Mrozoodporność w skali 9 Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LZO Plon ziarna (2009-2011) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 70,1 78,7 Hodowca 1 Lomerit 5,5 2002/2008 103 100 KWS Lochow Polska Kondratowice 2 Maybrit 5 2006/2012 101 102 Saaten-Union Polska Wągrowiec 3 Merlot 5 2003/2008 104 102 Saaten-Union Polska Wągrowiec 4 Scarpia 5 2007/2010 106 104 Saaten-Union Polska Wągrowiec Mrozoodporność w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2011). Wzorzec z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian (COBORU 2011). Wysokość roślin (cm) Wyleganie Wyrównanie ziarna >2,2 mm w % Zawartość białka ( N x 6,25 ) skala 9 Mączniak prawdziwy Plamistość siatkowa Rdza jęczmienia 1-9 Rynchosporioza 1-9 Czara plamistość 1-9 1 Lomerit 103 6,1 92 8 7,4 7,2 7,2 7,9 7,6 2 Maybrit 103 5,9 89 4 7,6 7,0 7,8 7,9 7,2 3 Merlot 111 7,1 93 5 8,1 7,3 8,2 8,0 7,4 4 Scarpia 106 6,5 94 5 6,4 7,2 7,4 8,0 7,5 Skala 1-9 : 9 wartość bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. Lomerit - odmiana typu pastewnego. Mrozoodporność przeciętna. Odporność na większość chorób dość duża, jedynie na mączniaka. Rośliny dość wysokie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, 15

wyrównanie ziarna dobre, zawartość białka mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań PDOiR w woj. lubelskim uzyskano plon 103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 100 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, piąty rok na LZO. Maybrit - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność. Odporność na mączniaka duża, rdzę jęczmienia, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i czarną plamistość- dość duża, na plamistość siatkowa. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon 101 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 102 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, pierwszy rok na LZO dla woj. lubelskiego. Merlot - odmiana typu pastewnego o kłosie wielorzędowym ościstym. Mrozoodporność nieco powyżej średniej. Odporność na rdzę jęczmienia bardzo duża, na pozostałe choroby duża lub dość duża. Rośliny dość wysokie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dobre, zawartość białka w ziarnie dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. w trzyletnim cyklu badań PDOiR na Lubelszczyźnie potwierdziła swój wysoki potencjał plonotwórczy, uzyskując 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 102 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, piąty rok na LZO dla Lubelszczyzny. Scarpia - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność. Odporność na rynchosporiozę dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość-, na mączniaka mała do bardzo małej. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym. Zawartość białka w ziarnie przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano najwyższe plony ze wszystkich badanych odmian niezależnie od zastosowanej technologii uprawy, tj. 106 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 104 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Trzeci rok na LZO dla Lubelszczyzny. Pszenżyto ozime - charakterystyka odmian pszenżyta ozimego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Algoso 2 Aliko 3 Baltiko 4 Moderato 5 Todan 6 Trismart 7 Tulus Lista zalecanych odmian do uprawy pszenżyta ozimego na obszarze województwa lubelskiego została sporządzona na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) w pięciu punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2009-2011 16

Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Mrozoodporność w skali 9 Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LZO Plon ziarna (2009-2011) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 75,5 85,1 Hodowca 1 Algoso 4,5 2007/2010 106 110 DANKO Hodowla Roślin Choryń 2 Aliko 5,5 2005/2008 101 106 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 3 Baltiko * 4 2006/2009 99 100 DANKO Hodowla Roślin Choryń 4 Moderato 5 2004/2006 100 103 DANKO Hodowla Roślin Choryń 5 Todan 5 2003/2006 100 101 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 6 Trismart 6 2007/2010 101 103 DANKO Hodowla Roślin Choryń 7 Tulus 4,5 2009/2012 109 109 Saaten-Union Polska Wągrowiec Mrozoodporność w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2011) Baltiko *- odmiana krótkosłoma Wzorzec z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2011). Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,2 mm w % Liczba opadania Zawartość białka ( N x 5,83 ) skala 9 Mączniak Rdza Brunatna Rynchosporioza 1-9 Septorioza liści Septorioza plew 1 Algoso 121 7,0 5 95 5 3 6,5 6,7 7,6 6,7 7,4 2 Aliko 128 5,9 5 96 5 5 6,5 7,2 7,9 6,8 7,2 3 Baltiko 96 8,0 5 94 4 5 6,9 6,0 7,8 6,7 7,3 4 Moderato 126 6,1 5 94 5 5 6,9 8,4 7,7 7,4 7,5 5 Todan 123 6,4 5 97 5 5 7,7 7,9 8,2 7,3 7,2 6 Trismart 123 6,3 5 98 6 5 7,2 5,7 7,7 6,2 7,2 7 Tulus 118 7,8 4 96 4 7 8,1 8,3 7,9 7,4 7,7 Skala 1-9 : 9 wartość bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. 17

Algoso pastewna. Mrozoodporność. Odporność na rdzę brunatną, septoriozę plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła, na fuzariozę kłosów dość mała, na septoriozę liści mała, na mączniaka mała do bardzo małej. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon 106 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 110 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, trzeci rok na LZO dla woj. lubelskiego. Jest to obecnie najwyżej plonująca odmiana. Aliko pastewna. Mrozoodporność dość duża. Odporność na rdzę źdźbłową duża, na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów dość duża, na mączniaka, septoriozę liści, septoriozę plew i rynchosporiozę - przeciętna, na choroby podstawy źdźbła dość mała. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania przeciętny. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana potwierdziła swój wysoki potencjał plonowania, uzyskując 101 % wzorca na podstawowym poziomie uprawy i 106 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Od pięciu lat na LZO. Baltiko typu półkarłowego, mrozoodporność dość mała. Odporności na mączniaka, septoriozę plew i fuzariozę kłosów dość duża, na rdzę źdźbłową, septoriozę liści, rynchsporiozę i choroby podstawy źdźbła, na rdzę brunatną dość mała. Rośliny bardzo niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym przeciętne. Odporność na porastanie w kłosach, liczba opadania mała do bardzo małej. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W badaniach PDOiR na Lubelszczyźnie w latach (2009/11) uzyskano plon 99 % wzorca na podstawowym poziomie uprawy i 100% wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, czwarty rok na LZO dla woj. lubelskiego. Moderato pastewna, typu tradycyjnego (o normalnej wysokości roślin).mrozoodporność. Odporność na rdzę brunatną bardzo duża, na septoriozę liści duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę plew i rynchosporiozę dość duża, na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła przeciętna, na fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia przeciętny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym przeciętne. Odporność na porastanie w kłosach dość mała, liczba opadania dość mała. Zawartość białka przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W trzyletnim cyklu badań (2009/11) odmiana plonowała na poziomie 100 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca na wysokim poziomie uprawy, od siedmiu lat na LZO dla Lubelszczyzny. Todan typu tradycyjnego, mrozoodporność. Odporność na rdzę brunatną duża, na septoriozę plew i fuzariozę kłosów dość duża. Rośliny dość wysokie o małej odporności na wyleganie. Termin dojrzewania średni. Odporność na porastanie w kłosach dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnich badaniach na Lubelszczyźnie uzyskano plon 100 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 101 % wzorca na wysokim poziomie uprawy, od siedmiu lat na LZO. Trismart pastewna, mrozoodporność dość duża. Odporność na septoriozę plew i fuzariozę kłosów, na mączniaka, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła dość mała, na septoriozę liści mała do bardzo małej, na rdzę brunatną bardzo mała. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie, liczba opadania dość duża. Zawartość białka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań (2009/11) odmiana potwierdziła swój wysoki potencjał plonotwórczy, uzyskując 101 % wzorca na przeciętnym poziomie 18

agrotechniki i 103 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Trzeci rok na liście zalecanych odmian dla Lubelszczyzny. Tulus pastewna, mrozoodporność prawie. Odporność na rdzę brunatną duża do bardzo dużej, na mączniaka, septoriozę plew i liści oraz fuzariozę kłosów dość duża, na choroby podstawy źdźbła. Rośliny dość wysokie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie mała, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań (2009/11) uzyskano 109 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. Pierwszy rok na liście zalecanych odmian dla Lubelszczyzny. Żyto ozime - charakterystyka odmian żyta ozimego zalecanych do uprawy na terenie woj. lubelskiego. 1 Bosmo 2 Dańkowskie Diament 3 Stanko 4 Bellami F 1 5 Brasetto F 1 6 Gonello F 1 Lista zalecanych odmian do uprawy żyta ozimego na terenie województwa lubelskiego została sporządzona po raz piąty dla tego gatunku, na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) w dwóch punktach doświadczalnych w województwie lubelskim i jednym punkcie doświadczalnym w województwie mazowieckim. Proponowane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2009-2011. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Rok wpisania do krajowego Plon ziarna (2009-2011) rejestru / rok włączenia a 1 a 2 do LZO Wzorzec dt/ha 69,9 81,0 Hodowca 1 Bosmo 2001/2008 91 91 Hodowla Roślin Smolice Grupa IHAR 2 Dańkowskie Diament 2005/2008 90 89 DANKO Hodowla Roślin Choryń 3 Stanko 2007/2010 93 93 Dr Stanisław Ramenda Antoniny 4 Bellami F 1 2008/2011 107 108 KWS Lochow Polska Kondratowice 5 Brasetto F 1 2009/2012 112 112 KWS Lochow Polska Kondratowice 6 Gonello F 1 2009/2012 105 110 KWS Lochow Polska Kondratowice Wzorzec z wszystkich badanych odmian (w tym mieszańcowych) F 1 - odmiana mieszańcowa a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 19

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2011). Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,2 mm w % Liczba opadania Zawartość białka Mączniak Rdza brunatna Rdza źdźbłowa 1-9 Rynchosporioza 1-9 Septorioza liści 1 Bosmo 158 5,1 5 79 4 6 7,9 7,6 7,5 7,3 6,6 2 Dańkowskie Diament 149 5,0 5 75 6 6 7,2 6,8 7,2 7,3 6,5 3 Stanko 150 5,4 5 79 4 5 7,7 6,9 7,5 7,2 6,4 4 Bellami F 1 139 5,0 5 85 8 3 7,6 6,8 6,8 7,3 6,9 5 Brasetto F 1 143 5,0 5 80 6 3 7,8 6,9 7,0 7,2 6,8 6 Gonello F 1 137 4,9 5 78 7 1 7,8 6,7 6,7 7,1 6,8 Skala 1-9 : 9 wartość bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. Bosmo odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Zdrowotność dobra, odporność na rdzę brunatną bardzo duża na mączniaka i rdzę źdźbłową dość duża, na rynchosporiozę i septoriozę liści przeciętna. Rośliny dość wysokie o średniej odporność na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosach przeciętna. Zawartość białka dość duża, liczba opadania dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W badaniach PDOiR w woj. lubelskim w trzyletnim cyklu badań uzyskano plon 91 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. Dańkowskie Diament - odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Zimotrwałość dobra. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę przeciętna, na mączniaka i choroby podstawy źdźbła dość mała. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Odporność na porastanie ziarna w kłosach, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w woj. lubelskim uzyskano plon ziarna w wysokości 90 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 89 % wzorca na wysokim poziomie uprawy. Stanko - odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Odporność na rdzę brunatną dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową i septoriozę liści-, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła dość mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosach i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W warunkach Lubelszczyzny jest to najwyżej plonującą odmiana z grupy odmian populacyjnych. W badaniach PDOiR w latach (2009/11) uzyskano plon w wysokości; 93 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. Bellami F 1 - odmiana mieszańcowa, trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Odporność na rdzę brunatną duża do bardzo dużej, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła- dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłowa i septoriozę liści-. Rośliny niskie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosach 20

przeciętna. Masa 1000 ziaren, wyrównanie dość dobre. Gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka dość mała, liczba opadania duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań na Lubelszczyźnie (2009/11) uzyskano plon 107 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 108 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Brasetto F 1 - odmiana mieszańcowa, trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka, rdzę źdźbłowa, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła dość duża, na rdzę brunatną i rynchosporiozę. Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania przeciętne. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość ziarna w stanie zsypnym. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby. Jest to aktualnie najwyżej plonująca odmiana w tym gatunku. W badaniach PDOiR w latach (2009/11) uzyskano plon 112 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. Pierwszy rok na LZO dla Lubelszczyzny. Gonello F 1 - odmiana mieszańcowa, trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła dość duża, na rdzę brunatną i rynchosporiozę, na rdzę źdźbłową dość mała. Rośliny niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby. W trzyletnim cyklu badań na Lubelszczyźnie (2009/11) uzyskano plon 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 110 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Pierwszy rok na LZO dla Lubelszczyzny. Rzepak ozimy charakterystyka odmian rzepaku ozimego zalecanych do uprawy na terenie woj. lubelskiego. 1 Adriana 2 Casoar 3 NK Bold 4 NK Pegaz 5 Exotic F 1 6 Extend F 1 7 Nelson F 1 7 NK Petrol F 1 8 Toccata F 1 10 Visby F 1 Listę zalecanych odmian rzepaku ozimego do uprawy na terenie województwa lubelskiego opracowano na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR) w trzech punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2008-2010. Uzyskane wyniki z 2011 roku w (jedno doświadczenie) nie pozwalają w myśl obowiązujących zasad na skreślenie lub włączenie odmian na tą listę. 21

Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Lp Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LZO Wzorzec dt/ha 48,3 Zimotrwałość w skali 9 Plon nasion (2008-2010) Hodowca odmiany populacyjne 1 Adriana * 7,8 2008/2011 100 Limagrain Central Europe Societe Poznań 2 Casoar 7,6 2007/2010 100 Monsanto Polska sp. z o.o. Warszawa 3 NK Bold * 7,3 2008/2011 100 Syngenta Seeds sp. z o.o. Warszawa 4 NK Pegaz * 7,4 2008/2011 101 Syngenta Seeds sp. z o.o. Warszawa odmiany mieszańcowe 1 Exotic * F 1 7,9 2008/2011 109 Monsanto Polska sp. z o.o. Warszawa 2 Extend F 1 7,6 2006/2009 111 Monsanto Polska sp. z o.o. Warszawa 3 Nelson F 1 7,7 2006/2009 109 Syngenta Seeds sp. z o.o. Warszawa 4 NK Petrol* F 1 7,7 2008/2011 109 Syngenta Seeds sp. z o.o. Warszawa 5 Toccata F 1 7,8 2007/2010 110 Syngenta Seeds sp. z o.o. Warszawa 6 Visby * F 1 7,8 2008/2011 111 Saaten-Union Polska Wągrowiec Wzorzec z wszystkich badanych odmian Zimotrwałość w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2010) * - odmiana badana w latach 2009-2010 Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2010) Zawartość w nasionach tłuszczu % s.m. glukozynolanów µm/g Zawartość w śrucie białka włókna % smb Wysokość roślin (cm) Wyleganie (%) Zgnilizna twardzikowa % roślin Sucha zgnilizna kapustnych % roślin Czerń krzyżowych skala 9 1 Adriana 47,4 9,1 37,2 9,5 154 79 15 15 7,6 2 Casoar 44,9 14,2 36,5 9,5 145 78 17 17 7,2 3 NK Bold 46,5 10,1 35,8 9,1 153 83 13 22 7,2 4 NK Pegaz 46,6 9,4 34,9 9,1 161 76 14 17 7,3 5 Exotic F 1 44,3 15,1 38,3 9,0 163 68 18 23 7,3 6 Extend F 1 45,1 14,5 37,7 9,5 163 74 16 16 7,1 7 Nelson F 1 44,7 18,9 36,6 9,4 160 70 20 23 6,8 8 NK Petrol F 1 45,2 8,8 37,3 9,3 162 75 17 21 7,5 9 Toccata F 1 46,0 20,0 38,5 9,5 164 73 18 20 7,4 10 Visby F 1 45,5 7,7 36,2 9,0 156 80 14 17 7,3 Skala 1-9 - wartość cechy: 9 - bardzo duża, 5, 1 bardzo mała. 22