Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - kodeks i postępowanie - Kodeksowe zasady ogólne Zestaw 5
Przedmiot 1 Istota i znaczenie zasad ogólnych w Kodeksie postępowania administracyjnego 2 Zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego 2
Zasady ogólne [1/8] Prawidłowe działanie jak i stosowanie przepisów prawa administracyjnego zależy od przestrzegania podstawowych zasad postępowania administracyjnego. Ułatwiają to kodeksowe zasady ogólne. Zasady ogólne KPA wyznaczają pożądany wzorzec działania organu prowadzącego postępowanie i muszą być stosowane wraz z innymi szczegółowymi przepisami kodeksu, które je konkretyzują. Zasady ogólne KPA pełnią rolę dyrektyw interpretacyjnych w stosunku do pozostałych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Zasady ogólne zawiera Rozdział 2 Działu I Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 6-16). 3
Zasady ogólne - zestawienie [2/8] Praworządność Prawda obiektywna i uwzględnienie interesu Pogłębianie zaufania Dostęp do informacji i znajomość prawa Czynny udział stron Zasadność przesłanek Szybkość i prostota postępowania Ugodowe załatwianie spraw Pisemność Dwuinstancyjność Trwałość decyzji Sądowa kontrola decyzji 4
Zasady ogólne [3/8] Praworządność Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa (prawo powszechnie obowiązujące jako podstawa decyzji). Organ kierujący postępowaniem dba by prawo było przestrzegane. Zabezpieczenie sankcja nieważności (art. 156 1 KPA). Prawda obiektywna i uwzględnienie interesu społecznego i obywateli W toku postępowania organy administracji publicznej zobowiązane są do podjęcia wszelkich działań niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego (ocena materiału dowodowego w oparciu o zasadę prawdy obiektywnej. Organy podejmują wszelkie kroki prowadzące do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. 5
Zasady ogólne [4/8] Pogłębianie zaufania Obowiązek prowadzenia postępowania w sposób gwarantujący: pogłębianie zaufania obywateli do organów państwa, pogłębianie świadomości i kultury prawnej obywateli. Dostęp do informacji i znajomość prawa Obowiązek wyczerpującego i należytego informowania o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania. Czuwanie na tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody na skutek nieznajomości prawa (pouczenia, wyjaśnienia, wskazówki) Błędne pouczenie co do wniesienia odwołania, skargi, powództwa nie może szkodzić stronie, która się do niego zastosowała (art. 112 KPA). 6
Zasady ogólne [5/8] Czynny udział stron Organy administracji mają obowiązek: zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, przy czym czynny udział w postępowaniu jest uprawnieniem a nie obowiązkiem strony, przed wydaniem decyzji umożliwić stronom wypowiedzenie się co do materiału dowodowego oraz zgłoszenie żądań. Zabezpieczenie sankcja wznowienia postępowania (art. 145 1 pkt 4 KPA). Wyjątek: gdy sprawa nie cierpi zwłoki (niebezpieczeństwo dla zdrowia lub życia, groźba niepowetowanej szkody materialnej) (art. 10 2 KPA). Przyczyny odstąpienia od zasady utrwala się w aktach sprawy. Zasadność przesłanek Obowiązek wyjaśnienia stronom zasadności przesłanek, którymi organ kieruje się przy załatwianiu sprawy, tak aby decyzja została wykonana (w miarę możności) przez strony bez stosowania środków przymusu. 7
Zasady ogólne [6/8] Szybkość i prostota postępowania Terminy załatwiania spraw: niezwłocznie, gdy nie ma konieczności gromadzenia dowodów, 1 miesiąc dla spraw, w których konieczne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, 2 miesiące dla spraw szczególnie skomplikowanych (art. 12 2 i art. 35 KPA). Sankcja zażalenie i skarga na bezczynność organów. Ugodowe załatwianie spraw Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach mogą być załatwiane w formie ugody, zatwierdzanej przez organ administracji. Organ, przed którym toczy się postępowanie w danej sprawie, powinien podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody. 8
Zasady ogólne [7/8] Pisemność Sprawy załatwiane są w formie pisemnej. W przypadku, gdy nie przeczy to przepisom prawa i przemawia za tym interes strony, sprawy mogą być załatwiane ustnie. Treść oraz motywy załatwienia sprawy w tej formie powinny być utrwalone w aktach sprawy (protokół lub podpisana przez stronę odnośna adnotacja). Dwuinstancyjność Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne stronie przysługuje środek prawny wobec decyzji wydanej w I instancji. Wyjątkowo, w przypadku decyzji wydawanych przez centralne organy administracji i samorządowe kolegia odwoławcze przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 3 KPA). 9
Zasady ogólne [8/8] Trwałość decyzji Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne organ pozostaje związany decyzją od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia stronie (art. 110 KPA). Wyjątki: uchylenie, zmiana decyzji, albo stwierdzenie nieważności lub wygaśnięcia. Sądowa kontrola decyzji Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Realizacja zasady w oparciu o przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). 10
Wyroki sądowe dotyczące zasad ogólnych Zasady ogólne postępowania administracyjnego są integralną częścią przepisów regulujących procedurę administracyjna i są dla organów administracji wiążące na równi z innymi przepisami tej procedury (Wyrok NSA z 04.06.1982 r., I SA258/82, ONSA 1982, poz. 54) Dopuszcza się obrazy art. 8 (informacja) i 9 KPA (pogłębianie zaufania) organ administracji, który skutki nieznajomości prawa przez podległych mu pracowników lub niedopełnienia przez nich obowiązków służbowych, przerzuca na obywateli. (Wyrok NSA z 20.07.1981 r., I SA 1478/81, ONSA 1981, poz. 72) Samowolne przerobienie przez organ administracji treści decyzji nie ma wpływu na ważność tej decyzji w jej pierwotnym brzmieniu (trwałość decyzji). (Wyrok NSA z 28.11.1984 r., I SA 1314/84, ONSA 1984, poz. 114) Strona nie ma obowiązku czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym, lecz nie może wywodzić korzystnych skutków z faktu własnowolnego poniechania tej możliwości, o ile rozstrzygnięcie będzie sprzeczne z jej oczekiwaniami (czynny udział stron). (Wyrok NSA z 04.12.1989 r., SA/Wr 879/87 niepublikowany) 11