Wprowadzenie................................................. Przedmowa.................................................... XIX XXI Wykaz skrótów................................................ XXIII CZĘŚĆ PIERWSZA. Przepisy ogólne Kodeksu pracy................ 1 Rozdział I. Pojęcie pracodawcy................................... 3 1. Spółka akcyjna jako pracodawca.............................. 3 2. Przedsiębiorca osoba fizyczna jako pracodawca................. 4 3. Pojęcia pracodawcy a działalność gospodarcza osoby fizycznej...... 6 4. Pojęcie pracodawcy a miejsce wykonywania pracy................ 7 5. Statutowa zasada łącznej reprezentacji w spółce akcyjnej a podmiot dokonujący czynności z zakresu prawa pracy, art. 3 1 KP............ 8 6. Umocowanie do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy..... 10 7. Czynności z zakresu prawa pracy w kontekście zasad reprezentacji spółki kapitałowej.......................................... 11 8. Wadliwość podmiotowa przy wypowiadaniu umowy o pracę...... 12 9. Wypowiedzenie umowy o pracę przez niewłaściwy organ osoby prawnej 15 10. Pojęcie pracodawcy dla potrzeb obliczania miesięcznego terminu z art. 52 1 KP............................................ 16 Rozdział II. Nadużycie prawa w prawie pracy....................... 18 11. Zakaz nadużycia prawa a konstytucyjna zasada równości........... 18 12. Nadużycie prawa przez powołanie się na nieważność czynności prawnej 19 13. Sytuacja rodzinna jako przesłanka nadużycia prawa przy przeniesieniu w stan nieczynny........................................... 20 14. Utworzenie związku zawodowego jako nadużycie prawa........... 21 15. Wybór do władz związku zawodowego w celu ochrony przed zwolnieniem.............................................. 22 16. Konieczność wskazania okoliczności uzasadniających nadużycie prawa 23 17. Ustanowienie regulaminu wynagradzania jako nadużycie prawa...... 24 18. Żądanie przywrócenia do pracy przez pracownika nieposiadającego odpowiednich kwalifikacji jako nadużycie prawa podmiotowego..... 25 19. Nadużycie prawa podmiotowego przez żądanie przywrócenia do pracy ze względu na konflikt z pozostałymi pracownikami............... 26 VII
20. Nadużycie prawa przez pracownika niewłaściwie wykonującego swe obowiązki żądającego przywrócenia do pracy.................... 27 21. Żądanie przywrócenia do pracy przez pracownika, który utracił zaufanie pracodawcy jako nadużycie prawa podmiotowego......... 28 22. Żądanie przywrócenia do pracy jako nadużycie prawa podmiotowego. 28 23. Żądanie przywrócenia przez pracownicę wybraną do komisji rewizyjnej związku zawodowego do pracy jako nadużycie prawa podmiotowego............................................. 29 24. Nadużycie prawa podmiotowego przez żądanie przywrócenia wystosowane przez pracownika zwolnionego za spożycie alkoholu... 30 25. Nadużycie prawa przez zgłoszenie roszczenia o przywrócenie do pracy przez pracownika, który osiągnął wiek emerytalny........... 31 26. Zmniejszenie wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy o otrzymywaną w tym czasie emeryturę......................... 32 27. Żądanie odprawy jako nadużycie prawa podmiotowego............ 32 28. Żądanie odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę jako nadużycie prawa podmiotowego.............. 33 29. Żądanie przez pracodawcę odszkodowania za rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia jako nadużycie prawa podmiotowego............................................. 34 Rozdział III. Źródła prawa pracy.................................. 35 30. Obowiązywanie pakietu gwarancji pracowniczych................ 35 31. Statuty jako źródło prawa pracy............................... 36 32. Umowa spółki z o.o. jako źródło prawa pracy.................... 39 33. Pakt Gwarancji Pracowniczych................................ 40 34. Porozumienie kończące spór zbiorowy.......................... 42 35. Porozumienie niemające oparcia w ustawie...................... 44 36. Porozumienie zawarte z inwestorem strategicznym................ 46 37. Pakt socjalny włączony do porozumienia o zwolnieniach grupowych.. 49 38. Czasowe zawieszenie przepisów prawa pracy.................... 51 39. Niewiążące pracodawcy porozumienie zbiorowe (pakiet socjalny).... 53 Rozdział IV. Podstawowe zasady prawa pracy....................... 55 40. Konstytucyjna i ustawowa zasada wolności pracy................. 55 41. Zasada wolności pracy a zastrzeżenie kary umownej............... 56 42. Pojęcie dyskryminacji w rozumieniu Kodeksu pracy............... 57 43. Zasada dyskryminacji a przepisy określające granice ochrony stosunków pracy........................................... 58 44. Zasada równości praw pracowników........................... 59 45. Wykładnia pojęcia zasady niedyskryminacji.................... 61 46. Skutki naruszenia zasady równego traktowania i niedyskryminacji w zatrudnieniu............................................. 62 47. Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy z tytułu dyskryminacji przy zatrudnieniu............................... 64 48. Zasada godziwego wynagrodzenia za pracę...................... 65 49. Brak roszczeniowego charakteru zasady z art. 16 KP.............. 68 VIII
Rozdział V. Zasada uprzywilejowania pracownika................... 69 50. Zasada uprzywilejowania pracownika a umowne wydłużenie okresu wypowiedzenia............................................ 69 51. Ciężar dowodu a zasada uprzywilejowania...................... 72 52. Klauzula natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy........... 73 53. Zasada uprzywilejowania a uprawnienie wynikające z ustawy....... 74 54. Zmiana umowy nieterminowej na terminową a zasada uprzywilejowania 76 55. Zasada uprzywilejowania pracownika a reguły ustalania wysokości wynagrodzenia............................................. 77 56. Potrącenie z wynagrodzenia a zasada uprzywilejowania............ 78 57. Zadaniowy czas pracy a zasada uprzywilejowania................. 80 58. Przedmiot badania pod kątem zasady uprzywilejowania............ 81 59. Korzystność umownego przedłużenia okresu wypowiedzenia........ 82 CZĘŚĆ DRUGA. Stosunek pracy................................. 85 Rozdział I. Pojęcie stosunku pracy................................. 87 1. Zatrudnienie pracownicze i niepracownicze...................... 87 2. Znaczenie woli stron w wyborze podstawy zatrudnienia............ 88 3. Mieszany charakter umowy o pracę.......................... 89 4. Brak domniemania istnienia stosunku pracy...................... 90 5. Autonomiczne podporządkowanie pracownicze................... 91 6. Bezwzględny wymóg osobistego charakteru świadczenia pracy...... 92 7. Zakaz zastępstwa w stosunku pracy............................ 93 8. Ciągłość świadczenia pracy w stosunku pracy.................... 94 9. Zamiar stron i cel umowy jako wyznacznik przy ustalaniu istnienia stosunku pracy............................................. 96 10. Nazwa i sposób realizacji zobowiązania jako wyznacznik przy ustalaniu istnienia stosunku pracy..................................... 97 11. Znaczenie nazwy umowy przy ustalaniu istnienia stosunku pracy..... 98 12. Działania pracodawcy jako wyznacznik przy ustalaniu istnienia stosunku pracy............................................. 99 13. Istnienie stosunku pracy a ciąża pracownicy..................... 101 14. Ustalenie istnienia stosunku pracy a konstytucyjna ochrona pracy.... 102 15. Wykonywanie pracy w interesie osoby trzeciej................... 103 16. Domniemanie istnienia jednego stosunku pracy................... 104 17. Korzystność zawarcia umowy o pracę.......................... 106 18. Interes prawny w ustaleniu treści stosunku pracy.................. 107 19. Postępowanie z sprawach z zakresu prawa pracy.................. 108 Rozdział II. Przejście zakładu pracy............................... 111 20. Zmiana strony stosunku pracy z mocy prawa..................... 111 21. Obowiązywanie dotychczasowych warunków umowy o pracę....... 112 22. Przekazanie kompetencji pomiędzy organami administracji publicznej. 113 23. Odszkodowanie w razie rozwiązania stosunku pracy w drodze art. 23 1 4 KP................................................... 114 24. Zmiana daty przejścia zakładu pracy........................... 116 25. Przejście zakładu pracy a likwidacja stanowisk pracy.............. 117 26. Przejście części zakładu na nowego pracodawcę.................. 119 IX
27. Brak informacji o zmianie pracodawcy......................... 120 28. Brak zgodnego działania pracodawców w celu przejęcia zakładu pracy 121 29. Obowiązywanie umowy o wspólnej odpowiedzialności majątkowej po przejściu zakładu pracy...................................... 123 30. Śmierć pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą......... 124 31. Pojęcie części zakładu pracy.................................. 126 32. Zgodność art. 23 1 KP z Konstytucją RP......................... 128 33. Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych...................... 130 34. Ochrona działaczy związkowych.............................. 132 35. Przejęcie przez gminę obowiązku przygotowania przedszkolnego.... 134 36. Przekształcenie w zakład budżetowy........................... 135 37. Porozumienie o przekazaniu pracowników...................... 137 38. Przejęcie zakładu pracy w wyniku dzierżawy.................... 138 39. Przejęcie zakładu pracy w wyniku dzierżawy.................... 139 Rozdział III. Zawarcie umowy i jej rozwiązanie za wypowiedzeniem.... 141 40. Umowa na czas wykonywania określonej pracy................... 141 41. Znaczenie terminu trzeciej umowy terminowej z art. 25 1 KP......... 143 42. Zawarcie umowy o pracę przez dopuszczenie pracownika do pracy... 144 43. Quasi-porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę................ 145 44. Rozwiązanie umowy za porozumieniem pod warunkiem zawieszającym 147 45. Praca tego samego rodzaju jako przedmiot jednej umowy o pracę.... 148 46. Długoterminowa umowa o pracą na czas określony................ 149 47. Klauzula wypowiedzenia zawarta w trakcie trwania umowy art. 33 KP............................................... 150 48. Możliwość wypowiedzenia umowy terminowej przed upływem 6 miesięcy art. 33 KP...................................... 152 49. Pojęcie usprawiedliwionej nieobecności w kontekście art. 41 KP..... 153 Rozdział IV. Konsultacja wypowiedzenia z zakładową organizacją związkową..................................................... 154 50. Zasada równego traktowania pracowników...................... 154 51. Wytyczne SN w przedmiocie wykładni m.in. art. 38 KP............ 156 52. Pojęcie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę w świetle art. 38 KP........................................ 160 53. Brak możliwości zatrudnienia jako przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie umowy o pracę............................... 163 54. Skutki upływu czasu pomiędzy zakończeniem postępowania z art. 38 KP a wypowiedzeniem............................... 164 55. Treść pisma do zakładowej organizacji związkowej a naruszenie dóbr osobistych pracownika...................................... 166 56. Ponowne wyczerpanie obowiązku konsultacji.................... 167 57. Stosunek art. 38 KP do przepisów ustawy o związkach zawodowych.. 169 58. Procedura współdziałania ze związkami zawodowymi............. 170 59. Konsultacja związkowa a przepisy o wypowiadaniu umów o pracę... 172 60. Obowiązek informowania pracodawcy o przynależności związkowej w świetle art. 38 KP........................................ 175 61. Ponowne wypowiedzenie umowy o pracę a konsultacja związkowa... 176 X
Rozdział V. Wypowiedzenie zmieniające............................ 178 62. Zmiana pakietu socjalnego nie wymaga dokonania wypowiedzenia zmieniającego............................................. 178 63. Przesunięcie pracownika na inne stanowisko..................... 180 64. Niemajątkowy charakter sprawy o uznanie przeniesienia na inne stanowisko za bezskuteczne.................................. 181 65. Zmiana postanowień układu zbiorowego przez nowego pracodawcę.. 181 66. Bezskuteczność wypowiedzenia zmieniającego................... 183 67. Powierzenie pracownikowi innej pracy na okres do trzech miesięcy... 184 68. Szczegółowa ocena postanowień układu zbiorowego............... 185 69. Pakiet gwarancji pracowniczych jako źródło prawa pracy........... 186 70. Odmowa przyznania godzin nadliczbowych nie stanowi zmiany warunków pracy........................................... 188 71. Wypowiedzenie zmieniające w przypadku przejęcia zakładu pracy... 189 72. Wypowiedzenie zmieniające nie może dotyczyć umowy o zakazie konkurencji............................................... 190 73. Zmiana systemu wynagradzania jako oferta skierowana do pracowników 191 74. Ochrona radnych przed wypowiedzeniem zmieniającym............ 192 75. Wypowiedzenie zmieniające nie może dotyczyć rodzaju umowy o pracę 194 76. Niedopuszczalność powierzenia pracownikowi pracy nieodpowiadającej jego kwalifikacjom.......................... 195 77. Badanie zasadności powierzenia pracownikowi innej pracy w trybie art. 42 4 KP............................................. 196 78. Nieskuteczność odmowy przyjęcia nowych warunków zatrudnienia przed złożeniem oświadczenia o ich zmianie..................... 197 79. Naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jako podstawa zmiany wynagrodzenia...................................... 199 80. Odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i płacy.............................................. 200 81. Niedopuszczalność jednostronnej zmiany zasad obliczania premii.... 201 Rozdział VI. Uprawienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia.......................... 203 82. Wskazanie przyczyny wypowiedzenia a jej zasadność.............. 203 83. Przyczyna wypowiedzenia różna od wskazanej przez pracodawcę.... 204 84. Domniemanie zgodności z prawem wypowiedzenia umowy o pracę.. 205 85. Konkretna i rzeczywista przyczyna wypowiedzenia............... 206 86. Wypowiedzenie jako zwykły sposób ustania stosunku pracy......... 207 87. Przyczyna wypowiedzenia powstała po rozwiązaniu stosunku pracy.. 208 88. Wpływ sytuacji rodzinnej na ocenę zasadności wypowiedzenia...... 209 89. Wykonanie bezprawnego polecenia służbowego.................. 210 90. Utrata zaufania jako przyczyna wypowiedzenia................... 211 91. Niezawiniony brak kompetencji pracownika..................... 212 92. Uzyskanie prawa do emerytury jako przyczyna wypowiedzenia...... 213 93. Osiągnięcie wieku emerytalnego jako przyczyna wypowiedzenia..... 215 94. Wysokie wynagrodzenie jako kryterium do zwolnienia............. 216 95. Ponowne wypowiedzenie umowy z tej samej przyczyny............ 217 96. Przyczyna rozwiązania w trybie art. 52 KP a przyczyna wypowiedzenia 219 XI
97. Prywatna działalność gospodarcza pracownika.................. 220 98. Sądowe badanie celowości i zasadności zmniejszania stanu zatrudniania 222 99. Celowość i możliwość przywrócenia do pracy (art. 45 2 KP)....... 223 100. Chwila oceny możliwości i celowości przywrócenia do pracy....... 224 101. Przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach................ 225 Rozdział VII. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia......... 227 102. Tolerowanie niewłaściwego zachowania pracownika............... 227 103. Data rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.............. 229 104. Opuszczenie stanowiska pracy jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych............................................. 230 105. Utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy............. 231 106. Wytyczne dla sądów w przedmiocie współdziałania kierownika zakładu pracy z organami związków zawodowych przy rozwiązywaniu umów o pracę................................. 232 107. Ubliżanie współpracownikom jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych............................................. 234 108. Uniewinnienie pracownika w procesie karnym................... 235 109. Początek biegu terminu z art. 52 2 KP......................... 236 110. Odmowa świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia............. 238 111. Zawiniona utrata uprawnień.................................. 239 112. Zatajenie przez pracownika grupy inwalidzkiej................... 240 113. Umowa cywilna z pracodawcą................................ 242 114. Termin powzięcia wiadomości o naruszeniu przez pracownika podstawowych obowiązków.................................. 243 115. Naruszenie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy................. 245 116. Odmowa pracy w godzinach nadliczbowych..................... 246 117. Rozwiązanie umowy z pracownikiem samorządowym............. 248 118. Brak obowiązku wysłuchania pracownika....................... 249 119. Odmowa świadczenia innej pracy niż określona w umowie......... 250 120. Przyczyny rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem samorządowym............................................ 252 121. Czyn ciągły............................................... 253 122. Świadczenie usług w czasie pracy na rzecz innego podmiotu niż pracodawca............................................... 254 123. Prowadzenie działalności konkurencyjnej....................... 256 Rozdział VIII. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia..... 257 124. Oświadczenie woli o rozwiązaniu stosunku pracy................. 257 125. Wymagalność odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę............................................ 259 126. Umowna wysokość odszkodowania............................ 261 127. Rozwiązanie umowy o pracę w okresie wypowiedzenia............ 263 128. Przywrócenie do pracy w razie tymczasowego aresztowania......... 264 129. Roszczenie o przywrócenie do pracy sprzeczne z art. 8 KP.......... 266 130. Odszkodowanie zamiast przywrócenia do pracy.................. 267 131. Odszkodowania według wyboru pracownika..................... 268 132. Wysokość szkody a wysokość odszkodowania.................... 270 133. Zastosowanie odszkodowania z art. 60 KP....................... 271 XII
Rozdział IX. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz wygaśnięcie umowy o pracę................................... 272 134. Stosunek mianowania z KP a stosunki pracy służb mundurowych..... 272 135. Bezpodstawne rozwiązanie umowy przez pracownika a roszczenia odszkodowawcze........................................... 274 136. Wygaśnięcie zakazu konkurencji po śmierci pracownika............ 275. 137. Tymczasowe aresztowanie nie powoduje wygaśnięcia umowy o pracę. nauczyciela mianowanego.................................... 276 138. Wygaśnięcie stosunku pracy z powodu tymczasowego aresztowania... 278 139. Tymczasowe aresztowanie pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym nie prowadzi do wygaśnięcia stosunku pracy............ 279 140. Obowiązek powtórnego zatrudnienia pracownika zrehabilitowanego prawomocnym wyrokiem uniewinniającym...................... 280 141. Okres tymczasowego aresztowania nie jest przerwą w zatrudnieniu... 282. 142. Wygaśnięcie stosunku pracy z powodu tymczasowego aresztowania. a ekwiwalent za urlop........................................ 283 143. Trzymiesięczne aresztowanie jako przyczyna wygaśnięcia stosunku pracy 284 Rozdział X. Stosunek pracy na podstawie powołania, mianowania, wyboru 285 144. Rozwiązanie na skutek porozumienia stron stosunku pracy z powołania 285. 145. Zawarcie nowej umowy o pracę po upływie okresu wypowiedzenia. z art. 70 2 KP............................................ 286 146. Akt mianowania a decyzja administracyjna w rozumieniu KPA....... 288 147. Skutki sprzecznego z prawem wydania nauczycielowi aktu mianowania. 289 148. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę.......... 290 149. Kwestionowanie odwołania przez pracownika zatrudnionego na podstawie powołania........................................ 293 150. Wygaśnięcie stosunku pracy na podstawie art. 74 KP a niezdolność do pracy pracownika........................................ 294. 151. Prawo powrotu do pracy u tego samego pracodawcy w świetle. art. 74 KP................................................. 295 152. Pojęcie prawa do wynagrodzenia przysługującego pracownikowi. z art. 70 2 KP............................................ 297 153. Interpretacja art. 68 KP po nowelizacji z 1996 r. Pojęcie powołania w świetle Kodeksu pracy..................................... 299 154. Nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowania w braku podstawy prawnej........................................... 300 CZĘŚĆ TRZECIA. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia........ 303 Rozdział I. Wynagrodzenie za pracę................................ 305 1. Konstytucyjność art. 77 5 KP................................... 305 2. Moment wejścia w życie regulaminu wynagradzania............... 307 3. Wejście w życie regulaminu wynagradzania a udostępnienie jego tekstu.. pracownikowi.............................................. 309 4. Zgoda związków zawodowych a wejście w życie regulaminu wynagradzania............................................. 310 5. Akordowy system wynagradzania pracowników a wprowadzenie norm.. pracy..................................................... 311 XIII
6. Stosunek art. 48 KP do wynagrodzenia z art. 81 KP............... 313 7. Granice czasowe możności powierzenia pracownikowi innej pracy w świetle art. 81 3 KP..................................... 314 8. Pojęcie stawki osobistego zaszeregowania z art. 81 1 KP.......... 315 9. Pojęcie przestoju w rozumieniu art. 81 KP....................... 316 10. Czas pozostawania w gotowości do pracy w świetle art. 81 KP...... 319 11. Wykonywanie pracy u innego pracodawcy a gotowość do jej wykonywania z art. 81 1 KP................................ 321 12. Warunki obniżenia pracownikowi wysokości premii............... 323 Rozdział II. Ochrona wynagrodzenia za pracę...................... 324 13. Zakaz zrzeczenia się odprawy................................ 324 14. Brak akceptacji bardziej korzystnych warunków wynagrodzenia..... 325 15. Zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia za pracę w zamian za prowizję.. 326 16. Transfer wynagrodzenia pracownika zatrudnionego za granicą....... 327 17. Semiimperatywny charakter przepisów o zasadach wypłaty wynagrodzenia............................................. 328 18. Zakaz zawieszenia wypłaty wynagrodzenia...................... 329 19. Sposób naliczania odsetek od zaległego wynagrodzenia............ 329 20. Swoboda wyboru sposobu odbioru wynagrodzenia................ 331 21. Potrącenie wynagrodzenia wypłaconego za okres nieobecności...... 332 22. Niedopuszczalność blankietowej zgody na potrącenie............ 333 CZĘŚĆ CZWARTA. Obowiązki pracownika i pracodawcy............ 335 Rozdział I. Obowiązki pracodawcy................................ 337 1. Obowiązek informowania pracowników........................ 337 2. Obowiązek ułatwienia podnoszenia kwalifikacji zawodowych....... 338 3. Forma informacji o zakresie obowiązków pracowniczych........... 340 4. Obowiązek udzielenia informacji dotyczących sytuacji pracowniczej.. 341 5. Obowiązek pieczy nad rzeczami pracownika..................... 343 6. Mobbing jako delikt prawa pracy.............................. 344 7. Przesłanki istnienia mobbingu................................ 346 8. Ciężar dowodu w sprawach o mobbing......................... 348 9. Właściwość rzeczowa sądu w sprawie o zadośćuczynienie za mobbing 349 10. Zryczałtowane odszkodowanie za wadliwie wydane świadectwo pracy 350 Rozdział II. Zakaz konkurencji w trakcie stosunku pracy............. 351 11. Odmowa zawarcia umowy o zakazie konkurencji jako przyczyna wypowiedzenia umowy...................................... 351 12. Odmowa zawarcia klauzuli konkurencyjnej sprzecznej z Kodeksem pracy.................................................... 353 13. Zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy a obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy................................ 354 14. Dodatkowe zatrudnienie u konkurencyjnego pracodawcy a zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy..................... 357 15. Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy w kontekście przedmiotu działalności pracodawcy........................... 358 16. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej przy zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy.............................. 360 XIV
Rozdział III. Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy........... 361 17. Odrębność klauzuli konkurencyjnej od umowy o pracę............. 361 18. Chwila powstania zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy..... 362 19. Zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku przez podmiot nieuprawniony w rozumieniu art. 3 1 KP.................. 364 20. Warunek rozwiązujący w klauzuli konkurencyjnej................ 366 21. Szczególnie ważne informacje pracodawcy...................... 367 22. Wygaśnięcie zakazu konkurencji a obowiązek zapłaty odszkodowania. 369 23. Niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku zapłaty odszkodowania 370 24. Minimalne odszkodowanie z zakazu konkurencji.................. 372 25. Możliwość rozwiązania i wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.................................... 373 26. Kara umowna w klauzuli konkurencyjnej........................ 374 Rozdział IV. Odpowiedzialność porządkowa pracowników............ 376 27. Wina pracownika a nałożenie kary porządkowej.................. 376 28. Obowiązek rozpatrzenia stanowiska międzyzakładowej organizacji związkowej............................................... 377 29. Wysłuchanie pracownika przez osobę inną niż uprawniona do nakładania kary porządkowej................................. 378 30. Określenie rodzaju naruszenia obowiązków pracowniczych w świetle art. 110 KP................................................ 379 31. Termin do odrzucenia sprzeciwu............................... 381 32. Uprzedniość wysłuchania pracownika w świetle art. 109 2 KPC.... 382 33. Forma uprzedniego wysłuchania pracownika..................... 384 CZĘŚĆ PIĄTA. Odpowiedzialność materialna pracowników.......... 387 Rozdział I. Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy.................................................... 389 1. Obowiązek dokładnego określenia wysokości szkody.............. 389 2. Powołanie się przez pracodawcę na bezpodstawne wzbogacenie jako obejście przepisów o odpowiedzialności pracownika za szkodę...... 390 3. Przesłanki rozwiązania z pracownikiem umowy bez wypowiedzenia i przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika nie pokrywają się.............................................. 391 4. Konieczność badania istnienia winy umyślnej, nawet jeżeli pracodawca zarzuca wyrządzenie szkody z winy nieumyślnej.................. 392 5. Stopień staranności wymagany od zarządcy komisarycznego........ 393 6. Ograniczenie odszkodowania do trzymiesięcznego wynagrodzenia chwila oszacowania wynagrodzenia.......................... 394 7. Regres zakładu ubezpieczeń w stosunku do pracownika............ 396 8. Solidarna odpowiedzialność pracowników....................... 397 9. Zużycie mienia pracodawcy na opał............................ 398 10. Przyczynienie się pracodawcy do powstania szkody przez tolerowanie niewłaściwego zachowania pracownika......................... 399 11. Obniżenie odszkodowania ze względu na dotychczasową dobrą opinię o pracowniku.............................................. 400 12. Polecenie wypłacenia wynagrodzenia za godziny nadliczbowe jako czyn niedozwolony......................................... 401 XV
13. Konieczność zawarcia nowej umowy w przypadku zmiany w składzie pracowników, którym powierzono mienie....................... 402 14. Domniemanie zawinionego wyrządzenia szkody przez pracownika w mieniu powierzonym...................................... 403 15. Podporządkowanie pracownika nierzetelnemu kierownictwu jako niezapewnienie odpowiednich warunków zabezpieczenia mienia..... 404 16. Odpowiedzialność pracownika za niewłaściwe powierzenie mienia... 405 17. Odpowiedzialność za powierzone mienie........................ 406 18. Szkoda spowodowana naruszeniem zakazu konkurencji............ 407 19. Odpowiedzialność kucharza za nadmierne wydatki................ 408 Rozdział II. Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone....... 409 20. Odpowiedzialność za uszkodzenie mienia powierzonego z obowiązkiem zwrotu albo wyliczenia się....................... 409 21. Umowne ukształtowanie odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym.............................................. 412 22. Skutki niepodpisania przez pracownika deklaracji o przyjęciu odpowiedzialności za wyliczenie się z mienia.................... 414 23. Zasady odpowiedzialności pracowników za mienie powierzone w świetle art. 124 KP....................................... 415 24. Skutki niezachowania pisemnej formy umowy o wspólnej odpowiedzialności pracowników.............................. 416 25. Nieważność klauzuli zezwalającej pro futuro na potrącanie z wynagrodzenia należności z tytułu niedoborów................. 419 26. Powstanie szkody z przyczyn niezależnych od pracownika.......... 421 27. Dopuszczalność umownego przerzucenia na pracownika ciężaru dowodu wyliczenia szkody................................... 423 28. Pojęcie niedoboru w mieniu a szkoda w świetle art. 124 KP......... 425 29. Wtórne powierzenie mienia................................... 426 30. Przesłanki ekskulpacji pracownika w świetle art. 124 3 KP........ 428 CZĘŚĆ SZÓSTA. Czas pracy.................................... 431 Rozdział I. Przepisy ogólne o czasie pracy.......................... 433 1. Przerwy w pracy........................................... 433 2. Typowa i nietypowa podróż służbowa.......................... 434 3. Czas podróży służbowej..................................... 436 4. Praca w ruchu ciągłym...................................... 437 5. Roszczenie o ustalenie wyższego wymiaru czasu pracy............. 438 6. Dyżur pracowniczy......................................... 439 7. Rezultat ekonomiczny jako zadanie w zadaniowym systemie czasu pracy 440 8. Zadaniowy czas pracy....................................... 442 9. Przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy......................... 443 Rozdział II. Praca w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej, w niedziele i święta.............................................. 445 10. Dorozumiana zgoda pracodawcy na pracę w godzinach nadliczbowych 445 11. Umowa zlecenia o świadczenie pracy tego samego rodzaju co w umowie o pracę.......................................... 447 12. Pozostawanie w dyspozycji pracodawcy........................ 448 XVI
13. Konieczność wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych z powodów organizacyjnych.................................. 450 14. Godziny nadliczbowe w zadaniowym czasie pracy................ 451 15. Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe........................ 453 16. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych na stanowisku kierowniczym lub samodzielnym.............................. 454 17. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych.................... 456 18. Ryczałt za pracę w godzinach nadliczbowych.................... 457 19. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych na stanowisku kierowniczym............................................. 459 20. Dodatek za godziny nadliczbowe w niedzielę lub święto............ 461 CZĘŚĆ SIÓDMA. Urlopy pracownicze............................ 463 1. Urlop na żądanie........................................... 465 2. Wysłanie na zaległy urlop bez zgody pracownika................. 466 3. Udzielanie urlopu.......................................... 468 4. Udzielania zaległego urlopu.................................. 469 5. Zatrudnienie, od którego zależy wymiar urlopu................... 470 6. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop.......................... 471 7. Powstanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop................. 472 CZĘŚĆ ÓSMA. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem.. 475 1. Przesłanki ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w ciąży...................................... 477 2. Pojęcie innej pracy a dyżury w godzinach nadliczbowych lub porze nocnej................................................... 478 3. Zajście w ciążę przez pracownicę w okresie wypowiedzenia umowy o pracę................................................... 479 4. Ochrona trwałości stosunku pracy ze względu na ciążę w wypadku poronienia................................................ 480 5. Termin upływu 3. miesiąca ciąży w świetle art. 177 3 KP......... 481 6. Rozwiązanie umowy przez kobietę w ciąży jako błąd w świetle przepisów Kodeksu pracy.................................... 483 7. Możliwość retroaktywnego stosowania art. 186 1 1 KP............ 485 8. Zakres ochrony pracownika podczas pozostawania przez niego na urlopie wychowawczym..................................... 487 9. Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron a ciąża pracownicy.... 489 10. Zakres informacji, do jakich ujawnienia zobowiązana jest kobieta będąca w ciąży...................................... 490 CZĘŚĆ DZIEWIĄTA. Bezpieczeństwo i higiena pracy............... 493 1. Odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie winy art. 207 KP...... 495 2. Obowiązek pracodawcy dostarczenia sprawnych i bezpiecznych narzędzi art. 207 KP........................................ 496 3. Obowiązki pracodawcy z art. 231 KP........................... 497 4. Obowiązek utworzenia palarni w zakładzie pracy art. 233 KP...... 498 5. Obowiązek informowania o ryzyku zawodowym art. 226 KP...... 499 6. Przeniesienie pracownika do innej pracy art. 230 KP............. 501 XVII
7. Prośba pracownika o przesunięcie do innej pracy art. 207 KP...... 502 8. Przyczyny zewnętrzne wypadku przy pracy art. 234 KP........... 503 9. Prawo powstrzymania się od pracy art. 210 KP.................. 504 10. Potwierdzenie na piśmie zapoznania się z zasadami bhp 237 4 KP... 505 CZĘŚĆ DZIESIĄTA. Przedawnienie roszczeń w prawie pracy......... 507 1. Przedawnienie roszczenia o zwrot kosztów szkolenia pracownika.... 509 2. Zarzut przedawnienia uwzględniany tylko na wniosek............. 510 3. Dowiedzenie się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.. 511 4. Przedawnienie roszczenia o udzielenie urlopu wypoczynkowego..... 512 5. Żądanie uznania zdarzenia za wypadek przy pracy nie podlega przedawnieniu............................................. 514 6. Dzień wymagalności roszczenia............................... 515 7. Przedawnienie roszczenia regresowego......................... 516 8. Przedawnienie roszczenia o odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia............................................ 517 9. Ocena przedawnienia przez pryzmat zasad współżycia społecznego... 519 10. Obowiązywanie sprzecznych z Konstytucją przepisów a siła wyższa.. 520 CZĘŚĆ JEDENASTA. Przepisy końcowe Kodeksu pracy............. 523 1. Stosowanie przepisów o nienależnym świadczeniu do świadczeń ze stosunków pracy........................................... 525 2. Stosowanie KC do wadliwego rozwiązania stosunku pracy.......... 526 3. Umowa przedwstępna a przepisy prawa pracy.................... 527 4. Dochodzenie zawarcia umowy o pracę w wyniku zawarcia umowy przedwstępnej............................................. 529 5. Odpowiedzialność pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu pracownika. 530 6. Roszczenie o ustalenie nieważności odwołania ze stanowiska........ 533 7. Waloryzacja świadczeń w prawie pracy......................... 535 8. Klauzula waloryzacyjna wynagrodzenia pracownika............... 538 9. Sankcja nieważności bezwzględnej a jednostronne czynności pracodawcy............................................... 540 10. Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy za naruszenie art. 42 4 KP............................................. 541 11. Możliwość rozwiązania umowy o pracę z datą wsteczną a art. 61 KC. 543 12. Zakres odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy.......... 546 13. Forma zastrzeżona dla zmiany umowy a przepisy prawa pracy....... 548 14. Sprzeczność wysokości wynagrodzenia z zasadami współżycia społecznego............................................... 550 15. Zawarcie umowy o pracę a konstrukcja obejścia prawa............. 552 Indeks rzeczowy............................................... 555 Indeks chronologiczny orzeczeń.................................. 563 Indeks autorów glos i artykułów.................................. 585 XVIII