Złoto Raport rynkowy Cena, 30 września 2016: Prognoza na IV kw. 2016: Prognoza na II kw. 2017: 1330 USD/oz Cena 1350-1400 USD/oz Cena 1450-1500 USD/oz Maciej Kołodziejczyk Zarządzający w Investors TFI Październik 2016
Hossa rodzi się w pesymizmie, wzrasta w sceptycyzmie, dojrzewa w optymizmie i umiera w euforii Sir John Templeton założyciel grupy funduszy inwestycyjnych Templeton
Główne wnioski Wiele wskazuje na to, że od początku roku na rynku metali szlachetnych obserwujemy kształtowanie się trendu wzrostowego. Inwestor, który kupił złoto w minionych dwunastu miesiącach, notuje obecnie przeciętnie ok. 9% zysku. Reakcja rynków finansowych na wyniki referendum w Wielkiej Brytanii potwierdza tezę o istotności złota jako stałego składnika portfela inwestycyjnego. W ostatnich trzech kwartałach widoczny był silny napływ środków do funduszy ETF lokujących w złoto fizyczne. Co więcej, korekty ceny kruszcu nie skutkują umorzeniami, co wskazuje na przekonanie inwestorów o trwałości trendu średnioterminowego. Na rynek kontraktów terminowych futures napłynął kapitał spekulacyjny. Bazując na historycznych zależnościach można oczekiwać jego odpływu w najbliższych miesiącach skutkującego pogłębieniem korekty i nerwowymi reakcjami inwestorów. Przykładem takiej sytuacji była sesja 4 października, na której kurs złota zniżkował o ponad 3%. Analiza techniczna kursu złota w USD wskazuje na wybicie z trzyletniego trendu spadkowego i zakończony sukcesem testujący ruch powrotny pod koniec maja 2016 roku. str. 2
Spis treści Główne wnioski 2 Kształtowanie się trendu wzrostowego na rynku złota 4 Złoto jako ubezpieczenie przypadek referendum brytyjskiego 6 Analiza bieżących wydarzeń 7 Popyt na złoto fizyczne 7 Fundusze typu ETF 8 Rynek futures 8 Sentyment inwestorów 9 Analiza techniczna 10 Podsumowanie i prognoza 11 str. 3
Wrześniowe posiedzenie Zarządu Rezerwy Federalnej nie przyniosło zmiany stóp procentowych w USA. Kolejne odbędzie się w tygodniu poprzedzającym wybory prezydenckie, co oznacza, że prawdopodobieństwo podjęcia wtedy decyzji o podwyżce jest bardzo niskie. W 2016 roku Fed pozostałoby więc jedynie posiedzenie grudniowe, co oznacza, że w przypadku podniesienia wtedy stóp procentowych, upłynąłby rok pomiędzy decyzjami o zacieśnianiu polityki pieniężnej. Dla porównania, w poprzednim cyklu (w latach 2004-06) podwyżki o 0,25pp były wprowadzane na siedemnastu kolejnych posiedzeniach amerykańskiego banku centralnego. Dla ceny złota kluczowe są nie nominalne, lecz realne stopy procentowe. Niskie oprocentowanie depozytów byłoby do zaakceptowania dla oszczędzających w przypadku zerowej inflacji lub deflacji. Gdy pieniądze realnie tracą na wartości, część oszczędzających i inwestorów zwraca się ku złotu, które ma długą historię utrzymywania, a w ostatnich kilku dekadach nawet pewnego wzrostu wartości realnej. Tabela 1 przedstawia obecny poziom krótkoterminowych stóp procentowych najważniejszych walut świata na tle inflacji w ostatnich 12 miesiącach. Tabela 1. Stopy procentowe pięciu największych walut krajów rozwiniętych na tle wskaźnika inflacji konsumenckiej. Stopa procentowa banku centralnego 12-miesięczny wskaźnik inflacji Realne stopy procentowe Dolar USA 0,5% 1,1% -0,6% Euro 0,0% 0,4% -0,4% Jen japoński -0,1% -0,5% +0,4% Funt brytyjski 0,25% 0,6% -0,35% Kanada 0,5% 1,1% -0,6% Źródło: tradingeconomics.com Realne stopy procentowe pozostają ujemne w czterech z pięciu najważniejszych krajów lub stref walutowych. Jedynie w Japonii, która boryka się z deflacją, są dodatnie. Warto w tym miejscu przypomnieć o efektach bazy związanych z wahaniami cen surowców. W styczniu i lutym 2016 roku średnia cena ropy naftowej wynosiła około 31-32 dolarów za baryłkę, co oznacza, że w przypadku utrzymania się obecnego kursu (ok. 48 dolarów za baryłkę), za kilka miesięcy na wskaźnik inflacji wpływać będzie około 50-proc. wzrost ceny surowca w stosunku rocznym. W USA może to zwiększyć inflację o ok. 0,6-0,7 pp. W przypadku stabilizacji cen żywności, realne stopy procentowe stałyby się wtedy mocno ujemne, z czego amerykański bank centralny doskonale zdaje sobie sprawę. Na wrześniowym posiedzeniu Fed aż trzech gubernatorów złożyło zdanie odrębne, optując za podwyżką stóp procentowych. Rynek kontraktów terminowych Fed Funds szacuje prawdopodobieństwo podwyżki grudniowej na ok. 60%. Co prawda po jednorazowej podwyżce stóp procentowych w USA o 0,25 pp realne stopy procentowe pozostaną ujemne, jednak taki ruch Fed kontrastowałby z polityką realizowaną przez inne znaczące banki centralne (m.in. ECB oraz Banku Japonii), co z kolei mogłoby przełożyć się na umocnienie dolara amerykańskiego. Jako że złoto jest na rynkach wyceniane w walucie amerykańskiej, jej umocnienie mogłoby wywrzeć presję na notowania kruszcu. Kształtowanie się trendu wzrostowego na rynku złota Siła oraz długotrwałość tegorocznych wzrostów ceny złota może coraz szersze rzesze inwestorów utwierdzać w przekonaniu, że na rynku metali szlachetnych rodzi się nowy trend wzrostowy. Jednym ze sposobów sprawdzenia czy dany rynek można określić mianem rynku byka jest badanie, czy przeciętny inwestor osiągnął zysk podczas ostatnich 12 miesięcy (roczny horyzont jest jednym z częściej stosowanych kresów sprawdzania rentowności inwestycji). Metoda ta została zobrazowana na wykresie 1. Przedstawia on kurs złota (linia niebieska) wraz ze średnią cenę zakupu w roku poprzedzającym dane notowanie (linia zielona). W przypadku, gdy linia niebieska jest ponad linią zieloną większość inwestorów notuje zyski, więc w myśl przyjętego założenia mamy do czynienia z hossą. Pokrewnym sposobem określania, czy dana klasa aktywów znajduje się w cyklu hossy, jest sprawdzenie czy średnia cena zakupu przez inwestorów z ostatniego roku rośnie. Jeśli tak jest, to oznacza to, że kupujący mają przewagę nad sprzedającymi. Jeśli średnia roczna cena zakupu spada, wtedy sprzedający mają większą skłonność do pozbywania się danego instrumentu finansowego i mamy do czynienia z bessą. Na wykresie odczytalibyśmy hossę w tych okresach, w których linia zielona pnie się do góry, a okresy bessy wiązalibyśmy z linią opadającą. str. 4
Wykres 1. Kurs złota na tle średniej ceny zakupu w poprzedzających 12 miesiącach. 2000 Kurs złota Średnia cena zakupu z 12 mies. 1000 USD/uncję 500 Źródło: Bloomberg 250 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Obie metody sugerowałyby, że obecnie (październik 2016 roku) mamy do czynienia z hossą na rynku złota. Cena kruszcu wynosi ok. 1330 USD/uncję i jest o ok. 9% wyższa niż średnia cena zakupu w ostatnich 12 miesiącach (1220 USD/uncję). Zielona linia obrazująca tę właśnie średnią cenę od końca lutego 2016 roku pnie się w górę. Klasa aktywów będąca w fazie hossy jest często postrzegana jako bezpieczniejsza, bowiem wzrosty mijających miesięcy wskazują na stałe zainteresowanie kupujących. Niemniej, nawet podczas hossy są lepsze i gorsze okresy do zajmowania pozycji. Bardzo silne wzrosty mogą skłonić część inwestorów do realizacji zysków. Na wykresie 2. do danych z wykresu 1. dodaliśmy poziom cen, przy którym przeciętny inwestor kupujący w ciągu poprzedniego roku zanotowałby 20% zysku (linia czerwona). Zakładamy, że większość uczestników rynku jest zapewne skłonna uznać taką stopę zwrotu uznać za bardzo wysoką, szczególnie w otoczeniu niskich lub zerowych stóp procentowych. Wykres 2. Notowania złota na tle strefy spokojnego wzrostu. Źródło: Bloomberg str. 5
Możemy pokusić się o wyznaczenie strefy spokojnego wzrostu sytuacji rynkowej charakteryzującej się przyrostem wartości inwestycji o nie więcej niż 20% w stosunku do średniej ceny zakupu z ostatniego roku. Większość inwestorów odnotowuje wtedy zyski, jednak nie na tyle duże, by decydować się na ich realizację. Jednocześnie obserwowane w tej strefie korekty są niezbyt głębokie. Kupno złota powyżej tej strefy wiązało się z ryzykiem znacznie głębszych korekt. Z takimi zdarzeniami mieliśmy do czynienia w maju 2006 r., w marcu 2008 r. oraz w sierpniu 2011 r., kiedy to spadki od szczytu sięgały 20% w ciągu kilku miesięcy. Warto zauważyć, że na początku października 2016 roku znajdujemy się mniej więcej w połowie zasięgu tej strefy. Inwestorzy notują obecnie ok. 9% zysku względem średniej ceny zakupu z ostatniego roku. Jest to solidny zarobek, który może skłaniać kolejnych inwestorów do zainteresowania się lokatą w kruszec, lecz nie na tyle wysoki by zachęcać tych, którzy złoto mają do wyprzedaży powodowanej obawami o prawdopodobną korektę. Podczas obecnej fali wzrostów znaczące zyski (przekraczające 15% w stosunku do ceny zakupu) były notowane jedynie tuż po zawirowaniach rynkowych spowodowanych wynikami referendum w sprawie wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Wcześniej z sytuacją tego typu mieliśmy do czynienia w sierpniu 2011 roku w obliczu kryzysu budżetowego w USA i obniżki ratingu tego kraju, a także w marcu 2008 roku, gdy cena ropy sięgnęła niemal 150 dolarów za baryłkę napędzając globalną inflację. Złoto jako ubezpieczenie przypadek referendum brytyjskiego Inwestycja w metale szlachetne ma dwa zasadnicze zadania zabezpieczenie portfela przed wpływem inflacji i ujemnych realnych stóp procentowych oraz zmniejszenie zmienności, czyli ubezpieczenie na wypadek wszelkiego rodzaju ekonomicznych lub politycznych kryzysów. Wartość złota często rośnie gwałtownie, gdy dochodzi do niespodziewanych negatywnych wydarzeń. Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w przypadku najważniejszego wydarzenia politycznego bieżącego roku, czyli referendum brytyjskiego na temat pozostania w Unii Europejskiej. Sondaże przedreferendalne wskazywały na niewielką przewagę zwolenników pozostania w Unii, stąd zaskoczenie rynków i ich gwałtowna reakcja na ostateczne wyniki referendum. Wykres 3. przedstawia notowania kruszcu podczas godzin nocnych i porannych 23 i 24 czerwca 2016 roku. W ciągu zaledwie kilku godzin kurs poszybował z ok. 1255 USD/uncję do ok. 1355 USD/uncję, czyli o ok. 8%. Wykres 3. Kurs złota podczas ogłaszania wyników referendum brytyjskiego. 1360 1340 1320 USD/uncję 1300 1280 1260 1240 20 21 22 0 1 2 3 4 5 6 7 Godzina zegarowa (czasu polskiego) w nocy z 23-go na 24-go czerwca 2016 Źródło: Bloomberg Przypadek Brexitu wskazuje, że warto utrzymywać złoto w portfelu na stałe, bowiem część ważnych rynkowych wydarzeń dzieje się na tyle szybko, że większość inwestorów nie ma możliwości zareagowania na nie. W przypadku Brexitu data głosowania była znana, lecz zaskoczeniem był wynik referendum. Niestety nad rynkiem cały czas wisi cała gama zdarzeń, którym przypisuje się małe lub bardzo małe prawdopodobieństwo zaistnienia, a mających potencjalnie bardzo duży wpływ na rynek. Obecnie niepokój wywoływać mogą na przykład kłopoty str. 6
sektora bankowego w Europie Zachodniej czy wynik wyborów prezydenckich w USA. Utrzymywanie złota w portfelu pozwala łagodzić wpływ nieoczekiwanych zdarzeń na wyniki inwestycyjne. Co ważne, złoto jest takim rodzajem ubezpieczenia, którego wartość rośnie w długim terminie, czym różni się od tradycyjnych ubezpieczeń takich, jak komunikacyjne czy też na życie. W tym miejscu warto zamieścić uaktualnioną analizę, którą po raz pierwszy użyliśmy w raporcie z rynku złota z wiosny 2014 roku. Pokazuje ona jaki był optymalny udział kruszcu w portfelach akcyjno-obligacyjnych, składających się z akcji amerykańskich (indeks S&P 500) oraz średnioterminowych obligacji rządu USA. W zależności od celów inwestycyjnych (maksymalizacji zysku, minimalizacji ryzyka lub maksymalizowania relacji zysku do ryzyka), optymalne udziały złota na przestrzeni ostatnich 46 lat kształtowały się na poziomie 15-25%. Domieszka ok. 15% złota pozwala na minimalizowanie ryzyka portfela, pomagając mu w trudnych czasach. Wykres 4. Optymalne udziały złota w portfelach akcyjno-obligacyjnych w latach 1970-2016. 25,0% 0,700 Najwyższy stosunek zysku do ryzyka (20% złota) 0,600 20,0% 0,500 15,0% Najwyższy zysk (25% złota) 0,400 10,0% 0,300 5,0% Najniższe ryzyko (15% złota) Zysk Ryzyko Stosunek zysku do ryzyka (skala prawa) 0,200 0,100 0,0% 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Udział złota w portfelu - Źródło: Bloomberg, symulacje własne Analiza bieżących wydarzeń Popyt na złoto fizyczne Pierwsza połowa 2016 roku przyniosła nadzwyczajne zmiany w popycie na złoto fizyczne. Segment inwestycyjny wzrósł aż o 127%, przy jednoczesnym spadku popytu jubilerskiego i przemysłowego. Należy pamiętać, że podaż złota z kopalń jest mniej więcej stała i znaczący wzrost zainteresowania w jednym segmencie często powoduje wypchnięcie z rynku innych konsumentów o mniejszej skłonności do zakupów. Głównym powodem zmian struktury rynku były zakupy zrealizowane przez fundusze ETF. W I połowie 2016 roku inwestorzy poprzez ETF-y kupili aż 580 ton złota, co stanowiło niemal jedną czwartą całego popytu na złoto fizyczne. Kontrastuje to z sytuacją sprzed roku, kiedy to zasoby złota w ETF-ach niemal nie zmieniły się. Spadły natomiast zakupy netto złota realizowane przez banki centralne, w dużej części było efektem wyprzedaży rezerw przez bank centralny Wenezueli. W ciągu ostatnich 12 miesięcy sprzedał on ponad 100 ton złota stanowiących ok. 1/3 całości rezerw tego kraju w celu wypełnieniu dziury powstałej w wyniku spadku dochodów z eksportu ropy będącego podstawowym źródłem dochodu Wenezueli. str. 7
Tabela 1. Struktura popytu na złoto (I poł. 2016 r. wobec 1 poł. 2015 r.). I - II kw. 2015 (w tonach) Udział I - II kw. 2016 (w tonach) Udział Zmiana Zastosowania jubilerskie 1111 55,9% 925 39,6% -16,7% Zastosowania przemysłowe 166 8,4% 161 6,9% -3,1% Elektronika 132 6,6% 128 5,5% -3,1% Dentystyka 9 0,5% 9 0,4% -3,2% Pozostałe 25 1,3% 24 1,0% -2,8% Zastosowania inwestycyjne 469 23,6% 1064 45,6% 126,8% Sztaby i sztabki 341 17,2% 349 15,0% 2,4% Monety 96 4,8% 111 4,8% 15,5% Medale i imitacje monet 29 1,5% 25 1,0% -16,7% Fundusze ETF 3 0,1% 579 24,8% > 1000% Banki centralne 240 12,1% 185 7,9% -22,8% Suma 1986 100,0% 2336 100,0% 17,6% Źródło: World Gold Council Fundusze typu ETF Wspomniany w poprzedniej sekcji wzrost popytu ze strony funduszy ETF był jednym najważniejszych czynników podtrzymujących wzrost notowań złota. Warto zauważyć, że w 2016 roku niemal nie notowano dni, w których inwestorzy decydowaliby się na umarzanie jednostek funduszy. Spadek cen złota powodował jedynie stabilizację zasobów w funduszach, a nie wyprzedaż. Stały wzrost zasobów może sugerować, że inwestorzy są przekonani o trwałości średnioterminowego trendu wzrostowego kursu złota i nie decydują się na wyjście z inwestycji podczas kilkuprocentowych korekt. W pierwszej połowie roku inwestorzy odkupili około połowy złota, które odpłynęło z ETF-ów podczas trzech poprzednich lat. Wykres 5. Wysokość zasobów złota w funduszach typu ETF (w mln uncji). 90 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 Źródło: Bloomberg Rynek futures W tygodniu następującym po tzw. Brexicie zaangażowanie funduszy hedgingowych i inwestycyjnych po długiej stronie rynku było najwyższe w historii i przekroczyło 300 tys. kontraktów na dostawę terminową 100 uncji złota każdy. Także zaangażowanie netto (po odjęciu pozycji krótkich funduszy) było rekordowe i wyniosło 273 tys. str. 8
kontraktów. Taka struktura rynku może niepokoić, bowiem szczyt zaangażowania funduszy typu Manged Money często pokrywa się z lokalnymi szczytami koniunktury. Odpływ kapitału spekulacyjnego wywołuje korekty, które zazwyczaj wynoszą od kilku do kilkunastu procent. Pozycje netto wyższe o ok. 25% od poprzedniego rekordu można do pewnego stopnia wytłumaczyć organicznym wzrostem rynku złota. Od 2009 roku globalne zasoby kruszcu w wyniku wydobycia w kopalniach wzrosły o ok. 12%. Jednakże pozostała część napływu kapitału spekulacyjnego jest nadmiarowa w porównaniu z latami 2009-11. Wykres 6. Kurs złota wobec poziomu zaangażowania funduszy Managed Money. 350000 2000 300000 1800 1600 250000 1400 Liczba kontraktów 200000 150000 1200 1000 800 USD/uncję 100000 50000 Fundusze - liczba pozycji długich Fundusze - liczba pozycji krótkich Kurs złota (USD/oz) 600 400 200 0 0 kwiecień 09 lipiec 09 październik 09 styczeń 10 kwiecień 10 lipiec 10 październik 10 styczeń 11 kwiecień 11 lipiec 11 październik 11 styczeń 12 kwiecień 12 lipiec 12 październik 12 styczeń 13 kwiecień 13 lipiec 13 październik 13 styczeń 14 kwiecień 14 lipiec 14 październik 14 styczeń 15 kwiecień 15 lipiec 15 październik 15 styczeń 16 kwiecień 16 lipiec 16 Źródło: CFTC, Bloomberg Podsumowując, należy liczyć się z likwidacją pozycji spekulacyjnych, która w przeszłości trwała od kilku tygodni do kilku miesięcy. Może ona doprowadzić do dalszej kilkuprocentowej przeceny i spadku notowań kruszcu poniżej 1300 USD/uncję. Alternatywą jest przedłużająca się kilkumiesięczna konsolidacja w przedziale 1300-1350 USD/uncję, która spowoduje zniecierpliwienie kapitału spekulacyjnego i decyzję o odejściu z rynku złota w poszukiwaniu innych szans inwestycyjnych. Sentyment inwestorów W poprzednim raporcie z marca 2016 roku pisaliśmy: Wskaźnik nastroju portalu sentimentrader zanotował w marcu najwyższe odczyty od ponad trzech lat, nie osiągnął jednak najwyższych poziomów notowanych podczas hossy kilka lat temu. Wzrost kursu złota w kolejnych miesiącach spowodował, że na początku lipca oraz na początku sierpnia 2016 roku nastroje inwestorów osiągnęły poziom optymizmu typowy dla hossy, notowany ostatnio latem 2011 roku. To sygnał mogący utwierdzać inwestorów, że nastały lepsze czasy na rynku metali szlachetnych. W przypadku kontynuacji rynku byka możemy spodziewać się wahań pomiędzy silnym optymizmem w szczytach koniunktury (odczyty wskaźnika w granicach 70-80 punktów) a niepewnością w dnach korekt (odczyty w przedziale 40-50 punktów). Takie cykle mogą powtarzać się wielokrotnie w trakcie trwania długotrwałego trendu wzrostowego. str. 9
Wykres 7. Wskaźnik sentymentu inwestorów na tle zmian kursu złota. Źródło: www.sentimentrader.com Analiza techniczna Słaby trend spadkowy z lat 2013-15 został zakończony w lutym 2016 roku gwałtownym wybiciem przy kursie ok. 1180-1200 USD/uncję. Pod koniec maja mieliśmy do czynienia z ruchem powrotnym (tzw. retestem), zakończonym sukcesem. Trend wzrostowy trwa jeszcze stosunkowo krótko, stąd trudno oszacować jego siłę i nakreślić kanał wzrostowy. Dalsze wzrosty napotkają opór przy poziomach 1380, 1400 oraz 1420 USD/uncję, czyli przy lokalnych szczytach z sierpnia 2016 r., marca 2014 r. oraz sierpnia 2013 roku. W przypadku ich pokonania można się spodziewać ataku na poziom 1525 USD/uncję, którego złamanie w 2013 roku zapoczątkowało kilkuletnia bessę. Nieprzekraczalną granicą, która jest niezbędna dla utrzymania trendu wzrostowego to poziom ok. 1220 USD/ uncję. Wykres 8. Wybicie kursu złota z kanału spadkowego. 1800 1700 1600 1500 USD/uncję 1400 1300 1200 1100 1000 Źródło: Bloomberg str. 10
Wykres 9. Kurs złota uśredniony dla USD oraz EUR. 3,0 2,5 2,0 1,5 Źródło: Bloomberg 1,0 2006-12 2007-12 2008-12 2009-12 2010-12 2011-12 2012-12 2013-12 2014-12 2015-12 Kurs złota uśredniony dla waluty amerykańskiej oraz euro (wykres nr 8) jest używany w celu oczyszczenia notowań złota z wpływu wahań tych dwóch najważniejszych walut. Od trzech lat mieliśmy do czynienia z trendem bocznym. W czerwcu 2016 roku doszło do wyjścia górą z tego kanału, co można potraktować jako definitywne zakończenie konsolidacji. Od ważnego oporu dzieli nas ok. 10%, co przekładałoby się na kurs rzędu 1460 USD/uncję. Podsumowanie i prognoza Dotychczasowe zachowanie kursu złota w 2016 roku pozytywnie zaskoczyły inwestorów. We wiosennym raporcie z rynku złota pisaliśmy: W wariancie optymistycznym można spodziewać się kontynuacji nabyć do funduszy typu ETF, odkupienia w pełni pozycji krótkiej na rynku kontraktów terminowych i zwiększenia zaangażowania po długiej stronie rynku przez fundusze hedgingowe. W takiej sytuacji można by w tym roku oczekiwać notowań na poziomie 1350 USD/uncję, co stanowiłoby najprawdopodobniej lokalny szczyt koniunktury. Złoto wypełniło te oczekiwania z nawiązką osiągając na początku lipca cenę 1370 USD/uncję. Było to do pewnego stopnia spowodowane zaskakującymi wynikami referendum we Wielkiej Brytanii i, w konsekwencji, wzrostem ryzyka politycznego w Europie. Wzrost notowań złota był wsparty napływem kapitału spekulacyjnego na rynek kontraktów terminowych futures. Jest to jedno z zagrożeń dla rynku, bowiem odpływ tego kapitału mógłby doprowadzić do pogłębienia trwającej od początku lipca korekty. Stopień likwidacji pozycji przez tę grupę inwestorów będzie kluczowy dla określenia trwałości i tempa wzrostu zanotowanego od początku roku. Dla złota wycenianego w walucie amerykańskiej pewnym zagrożeniem może być umocnienie się dolara względem innych walut w obliczu podwyżki stóp procentowych. Warto jednak zauważyć, że po ewentualnej podwyżce krótkoterminowe realne stopy procentowe pozostaną ujemne, szczególnie w obliczu stabilizacji cen ropy naftowej. Zanotowany w pierwszych 3 kwartałach 2016 roku wzrost notowań złota o ok. 25% w USD był bardzo solidny w porównaniu z długoterminową średnioroczną stopą wzrostu o 8%, stąd nie należy oczekiwać utrzymania się tego tempa w nadchodzących kwartałach. Otoczenie makroekonomiczne pozostaje umiarkowanie pozytywne dla rynku metali szlachetnych, jako że stopy procentowe w wielu krajach rozwiniętych są bliskie zeru lub lekko ujemne. str. 11
Investors TFI S.A. tworzy i zarządza funduszami inwestycyjnymi. Niektóre z funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Investors TFI S.A. lokują swoje aktywa m.in. w instrumenty pochodne oparte o metale szlachetne, jak również w akcje lub udziały spółek z branży poszukiwania, rozwoju i eksploatacji złóż metali szlachetnych ( Fundusze ). Przedstawiony komentarz rynkowy opracowany został w związku z zarządzaniem Funduszami. Przedstawiony komentarz rynkowy oraz zawarte w nim prognozy stanowią wyłącznie wyraz poglądów Investors TFI S.A., przy czym Investors TFI S.A. zastrzega sobie możliwość zmiany przedstawionych opinii, w tym w przypadku zmiany sytuacji rynkowej, bez konieczności powiadamiania o niej adresatów niniejszego komentarza. Dane przedstawione w niniejszym komentarzu (historyczne i prognozowane) nie stanowią gwarancji osiągnięcia podobnych wyników w przyszłości. Investors TFI S.A. nie gwarantuje ziszczenia się scenariuszy lub prognoz przedstawionych w niniejszym komentarzu. Przedstawiony komentarz oraz zawarte w jego treści prognozy oparte zostały na informacjach pozyskanych z powszechnie dostępnych i uznanych za wiarygodne źródeł. Wnioski wyciągnięte na podstawie przedstawionych komentarzy i prognoz nie powinny stanowić samodzielnej podstawy jakichkolwiek decyzji inwestycyjnych. Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zawiera pełnych informacji niezbędnych do oceny ryzyka związanego z inwestycją w metale szlachetne lub instrumenty powiązane z metalami szlachetnymi oraz nie stanowi przekazu reklamowego dotyczącego metali szlachetnych lub instrumentów powiązanych z metalami szlachetnymi. Przedstawiony komentarz nie stanowi informacji reklamowej dotyczącej któregokolwiek z Funduszy. W szczególności informacje zawarte w niniejszym komentarzu nie powinny stanowić podstawy dla jakichkolwiek decyzji inwestycyjnych dotyczących inwestowania w Fundusze. Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zawiera informacji niezbędnych do oceny ryzyka związanego z inwestycją w Fundusze. Decyzje inwestycyjne co do inwestowania w Fundusze powinny być podejmowane w oparciu o informacje obejmujące w szczególności opis czynników ryzyka, zasady sprzedaży jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych Funduszy, tabelę opłat manipulacyjnych oraz szczegółowe informacje podatkowe zawarte w Prospekcie Informacyjnym/Prospekcie Emisyjnym Funduszy, dostępnych w punktach dystrybucji Funduszy, w siedzibie Towarzystwa oraz na stronie www.investors.pl. Dotychczasowe wyniki Funduszy nie stanowią gwarancji osiągnięcia podobnych wyników w przyszłości. Investors TFI S.A. ani Fundusze nie gwarantują osiągnięcia założonych celów inwestycyjnych Funduszy. Przy nabyciu jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych Funduszy pobierana jest opłata manipulacyjna na zasadach i w wysokości określonej w Prospekcie Informacyjnym/Prospekcie Emisyjnym Funduszy. Prezentowane stopy zwrotu z inwestycji nie uwzględniają opłat manipulacyjnych pobieranych przy nabyciu jednostek uczestnictwa/certyfikatów inwestycyjnych lub konwersji jednostek uczestnictwa. Zyski osiągnięte z inwestycji w jednostki uczestnictwa/certyfikaty inwestycyjne Funduszy obciążone są podatkiem od dochodów kapitałowych. na podst. Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.: Dz.U. z 2012361 z późn. zm.). Investors Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Zebra Tower ul. Mokotowska 1 00-640 Warszawa tel. +48 22 378 9100 fax +48 22 378 9101 investors.pl office@investors.pl