ANALIZY MAKROEKONOMICZNE KOMENTARZ TYGODNIOWY 19 grudnia 2016 Poprawa sytuacji na krajowym rynku finansowym pomimo bardziej jastrzębiej retoryki FOMC W minionym tygodniu najważniejszym wydarzeniem rynkowym było posiedzenie Komitetu Otwartego Rynku Fed (FOMC). Zgodnie z powszechnymi oczekiwaniami komitet podwyższył stopy procentowe Fed o 25 pkt. baz. Z kolei FOMC zaskoczył bardziej jastrzębią od oczekiwań retoryką. Pomimo dotychczas jednoznacznie globalnego oddziaływania decyzji Fed na rynki finansowe, ubiegłotygodniowa reakcja rynkowa na podwyżkę stóp i ostrzejszą retorykę FOMC ograniczyła się do rynku finansowego w USA oraz niektórych rynków wschodzących, przy wyraźnie słabszym jej wpływie na rynki europejskie, także na rynek polski. Na grudniowym posiedzeniu Komitet Otwartego Rynku Fed (FOMC) o 25 pt. baz. w efekcie przedziałowy cel dla stopy funduszy federalnych wzrósł do 0,50-0,75. Decyzja komitetu zapadła jednomyślnie. Podwyższenie stóp na grudniowym posiedzeniu FOMC było zgodne z powszechnymi oczekiwaniami. Największą niespodzianką grudniowego posiedzenia FOMC było przesunięcie w górę o 25 pkt. baz. oczekiwanej ścieżki stóp procentowych wyznaczonej przez medianę oczekiwań członków FOMC na l. 2017 2019. Zgodnie z projekcją przedstawioną przez członków FOMC nieznacznie w górę (o 0,125 pkt. baz.) przesunęła się także mediana oczekiwań dot. długookresowej stopy procentowej, co wskazywałoby na trwały efekt oceny poprawy sytuacji gospodarczej w USA oraz osiągnięcia celów polityki pieniężnej. Podwyżka oczekiwań co do ścieżki stóp w przyszłości miała miejsce po raz pierwszy w historii publikacji projekcji makroekonomicznych FOMC - jeszcze we wrześniu miało miejsce obniżenie oczekiwań FOMC co do przyszłej ścieżki stóp procentowych. Co ważne, podwyższenie w górę oczekiwanej ścieżki stóp procentowych nastąpiło pomimo praktycznie braku zmiany oczekiwań członków FOMC co do PKB i inflacji. Podczas konferencji prasowej wypowiedzi prezes Fed Janet Yellen nie były jednoznaczne, niemniej okazały się zdecydowanie mniej gołębie na tle wcześniejszych wypowiedzi Yellen po poprzednich posiedzeniach FOMC oraz wobec naszych i rynkowych oczekiwań. BIURO ANALIZ MAKROEKONOMICZNYCH bosbank.analizy@bosbank.pl ŁUKASZ TARNAWA Główny Ekonomista +48 696 405 159 lukasz.tarnawa@bosbank.pl ALEKSANDRA ŚWIĄTKOWSKA Ekonomista +48 515 111 698 janina.swiatkowska@bosbank.pl W reakcji na decyzję FOMC najsilniej zareagował rynek amerykański. Wyraźnie w skali tygodnia USA o 15 pkt. baz. wzrosły rentowności 10-letnich obligacji skarbowych. Jednocześnie silnie zyskał na wartości dolar blisko 1 w skali tygodnia. W relacji do euro dolar
okresowo umocnił się w okolice 1,04 dolara za euro, tj. do najsilniejszego poziomu od stycznia 2003 r. Po odnotowanej w ostatnich tygodniach silnej poprawie koniunktury na amerykańskim rynku akcji (ponad 5- procentowy wzrost indeksów od wyborów prezydenckich w USA) i osiągnięciu w tym czasie kolejnych rekordów notowań przez amerykańskie indeksy giełdowe, miniony tydzień przyniósł już wyhamowanie ostatniej hossy, do czego pretekstem zapewne była ubiegłotygodniowa decyzja FOMC i retoryka po posiedzeniu, choć należy zauważyć, że już przed posiedzeniem FOMC indeksy giełdowe w USA wytraciły impet wzrostowy. Wpływ ubiegłotygodniowego posiedzenia FOMC, oprócz rynku amerykańskiego, dotknął także część rynków wschodzących. W minionym tygodniu wyraźnie na wartości straciły indeksy giełdowe na rynkach Ameryki Południowej (ponad 3) oraz w Azji (blisko 2 w skali tygodnia), przy mniej jednoznacznych zmianach na rynku walutowym. Z kolei na rynkach europejskich, zarówno rozwiniętych, jak i wschodzących, wpływ ubiegłotygodniowego posiedzenia FOMC okazał się bardzo ograniczony. Na rynkach strefy euro miniony tydzień przyniósł wyraźną poprawę nastrojów na giełdach, z ponad 1,5-procentowym wzrostem syntetycznego indeksu giełdowego MSCI EMU. Zbliżony co do wartości, choć nieco słabszy, tygodniowy wynik odnotował także indeks MSCI europejskich rynków wschodzących. Równolegle w skali tygodnia lekko obniżyły się rentowności 10-letnich obligacji skarbowych w Niemczech. Euro, choć straciło na wartości wobec dolara, to w ujęciu efektywnym (ważonym udziałami partnerów EMU w wymianie handlowej ze strefą euro) kurs wspólnej waluty w skali tygodnia praktycznie nie zmienił się. Najprawdopodobniej nad negatywnym wpływem na europejskie rynki wyniku posiedzenia FOMC górował pozytywny wpływ dalszej stabilizacji sytuacji politycznej we Włoszech, wraz z jednoznacznym oddaleniem perspektywy wcześniejszych wyborów parlamentarnych. Świadczyć o tym może blisko 4-proc. wzrost na włoskiej giełdzie oraz wyraźne zawężenie spreadu rentowności włoskich papierów skarbowych wobec ich niemieckich odpowiedników. Ponadto czynnikiem, wspierającym europejskie rynki mogły być: kolejne korzystne odczyty wskaźników koniunktury gospodarczej PMI ze strefy euro oraz opóźniony efekt decyzji podjętych przez radę EBC na posiedzeniu z początku grudnia, biorąc pod uwagę trudny do jednoznacznej interpretacji przez rynek fakt jednoczesnego mocniejszego wydłużenia w czasie oraz ograniczenia skali programu skupu aktywów finansowych. Na polskim rynku, podobnie jak na pozostałych rynkach europejskich, wpływ posiedzenia FOMC był ograniczony, z wyjątkiem wyraźnego osłabienia złotego wobec dolara będącego efektem zmian 2 2016-12-19
notowań dolara wobec euro. Miniony tydzień przyniósł kontynuację wzmocnienia notowań krajowych aktywów finansowych. W skali tygodnia o ok. 1 wzmocnił się indeks warszawskiej giełdy WIG, o blisko 15 pkt. baz. obniżyły się rentowności 10-letnich złotowych papierów skarbowych, przy spadku speadu wobec rentowności ich odpowiedników na rynkach bazowych. Takie zachowanie polskiego rynku trudno jednoznacznie wytłumaczyć, szczególnie, że w ostatnich tygodniach krajowy rynek silnie negatywnie reagował na wzrosty rentowności w USA. Potencjalnie pozytywnie oddziaływać mogła ogólna poprawa nastrojów rynkowych w strefie euro oraz oddziałujący z opóźnieniem efekt stabilizacji nastrojów rynkowych w kontekście czynników krajowych (m.in. podwyższenie z negatywnej do stabilnej perspektywy ratingu Polski przez S&P). Jednocześnie, podobnie jak w poprzednim tygodniu, na tle poprawy na rynkach akcji obligacji, reakcja kursu złotego nie była spektakularna - w relacji do euro złoty zyskał jedynie 1 grosz (przy osłabieniu wobec dolara). Podobnie jak przed tygodniem słabą reakcję złotego (na tle pozostałych aktywów) można potencjalnie tłumaczyć utrzymującym się wpływem perspektywy przepływu kapitału w następstwie planowanego na II kw. przyszłego roku odkupu przez PZU i Polski Fundusz Rozwoju od UniCredit ok. 30 akcji banku Pekao S.A. Tak jak wskazaliśmy w komentarzu po posiedzeniu FOMC pomimo zaskoczenia grudniową retoryką komitetu, podtrzymujemy oczekiwania, że polityka FOMC w 2017 r. będzie mniej jastrzębia od tego czego można by się spodziewać na podstawie bieżącej retoryki Fed. Według naszych prognoz FOMC w 2017 r. podwyższy stopy procentowe o 25 50 pkt. baz. Skala tego zacieśnienia będzie zależna od: - bieżącej sytuacji gospodarki globalnej oraz gospodarki amerykańskiej, - konkretnych zapowiedzi gospodarczych nowej administracji prezydenckiej, które pojawią się w zapewne w I poł. 2017 r. i będą miały silniejszy wpływ na gospodarkę USA na przełomie 2017 i 2018 r., - sytuacji rynkowej w tym notowań dolara, które będą miały coraz silniejszy wpływ na wyniki eksportu oraz inflacji w USA. Jednocześnie biorąc pod uwagę naszą ostrożność co do założeń skali poluzowania polityki fiskalnej w USA w kolejnych kwartałach skala oczekiwanego przyspieszenia wzrostu PKB w USA w l. 2017 2018 pozostaje niewielka. Z tego względu wciąż w naszej ocenie scenariuszem bazowym pozostaje ścieżka bardzo powolnych podwyżek stóp procentowych w USA, co powinno przyczynić się do obniżenia rentowności obligacji USA i osłabienia dolara w trakcie 2017 r., sprzyjając wsparciu dla aktywów rynków wschodzących. Jednocześnie jednak w związku z bieżącą ostrzejszą retoryką Fed odsuwa się w czasie moment trwalszej poprawy sytuacji rynkowej 3 2016-12-19
globalnie, na którą liczyliśmy już pod koniec bieżącego roku. Z tego względu pomimo wyraźnej poprawy na krajowym rynku obligacji skarbowych w minionym tygodniu widzimy ryzyko pogorszenia notowań papierów skarbowych na początku roku. Wydaje się, że trwalsze obniżenie rentowności krajowych obligacji wymagałoby trwalszej korekty spadkowej rentowności na rynku USA, a ta póki co odsuwa się w czasie. Z kolei perspektywy dla kursu złotego komplikuje perspektywa wpływu na rynek walutowy przewidywanej transakcji zakupu udziałów Pekao S.A. przez PZU i PFR. Czynnik ten może przyczyniać w najbliższych miesiącach do utrzymywania się kursu złotego na słabszych poziomach. 4 2016-12-19
Dane i wydarzenia w bieżącym tygodniu Stopa bezrobocia w listopadzie (23 grudnia) Oczekujemy, że w listopadzie stopa bezrobocia rejestrowanego wzrosła do 83 z 8,2 w październiku. Przy utrzymującej się generalnie pozytywnej sytuacji na rynku pracy w aspekcie cyklicznym, listopady wzrost stopy bezrobocia będzie wyłącznie efektem wpływu czynników o charakterze sezonowym. Listopad jest pierwszym miesiącem wzrostu stopy bezrobocia z uwagi na ograniczenie zatrudnienia w części sektorów gospodarki związane z mniej korzystnymi warunkami pogodowymi. Wg szacunków resortu pracy stopa bezrobocia w listopadzie utrzymała się na październikowym poziomie 8,2. 5 2016-12-19
Kalendarz publikacji danych i wydarzeń w bieżącym tygodniu środa 21. grudnia poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 14:30 USA Sprzedaż domów na rynku wtórnym, listopad 5,6 mln (annual) 5,5 mln (annual) - czwartek 22. grudnia poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 14:30 USA Wzrost PKB, III kw. (ost.) 3,2 kw/kw (annual) 3,3 kw/kw (annual) - 14:30 USA Zamówienia na dobra trwałego użytku 4,6 m/m -4,7 m/m - 14:30 USA Liczba nowych bezrobotnych w tygodniu kończącym się 10.12 254 tys. 256 tys. - 14:30 USA Dochody gospodarstw domowych, listopad 0,6 m/m 0,3 m/m - 14:30 USA Wydatki gospodarstw domowych, listopad 0,3 m/m 0,3 m/m - 14:30 USA Inflacja PCE, listopad 0,2 m/m; 1,4 - - 14:30 USA Inflacja PCE wskaźnik bazowy, listopad 0,1 m/m; 1,7 0,1 m/m; 1,7 - piątek 23. grudnia poprzednie dane rynkowa* BOŚ Bank 10:00 PL Stopa bezrobocia rejestrowanego, listopad 8,2 8,3 8,3 16:00 USA Wskaźnik nastrojów konsumentów Uniwersytetu Michigan, listopad (ost.) 98,0 pkt. 98,0 pkt. - * dla danych zagranicznych mediana ankiety Reutera, dla danych krajowych mediana ankiety Parkietu 6 2016-12-19
Krajowe dane i wydarzenia makroekonomiczne grudzień Wskaźnik za okres data poprzednie dane realizacja BOŚ Bank Indeks koniunktury PMI przemysł PL listopad 01.12 50,2 pkt. 51,9 pkt. Posiedzenie Rady Polityki Pieniężnej PL grudzień 6-7.12 1,50 1,50 Wskaźnik inflacji CPI (ost.) PL listopad 12.12 (wst.) + Wskaźnik inflacji bazowej CPI PL listopad 13.12-0,2-0,1 Saldo w obrotach bieżących PL październik 14.12-999 mln EUR -393 mln EUR Zatrudnienie w przedsiębiorstwach PL listopad 16.12 3,1 3,1 Wynagrodzenia w przedsiębiorstwach PL listopad 16.12 3,6 3,9 Produkcja przemysłowa PL listopad 19.12-1,3 3,3 Produkcja budowlano-montażowa PL listopad 19.12-20,2-12,8 Wskaźnik cen produkcji w przemyśle, PPI PL listopad 19.12 0,6 1,7 Sprzedaż detaliczna (w cenach stałych) PL listopad 19.12 4,6 7,4 Sprzedaż detaliczna (w cenach bieżących) PL listopad 19.12 3,7 6,6 Stopa bezrobocia PL listopad 23.12 8,2 8,3 Najważniejsze dane i wydarzenia makroekonomiczne z zagranicy grudzień Wskaźnik za okres data poprzednie dane realizacja rynkowa* Indeks koniunktury ISM - przemysł USA listopad 1.12 51,9 pkt.. 53,2 pkt. Zmiana zatrudnienia w gospodarce USA listopad 2.12 161 tys. 178 tys. Stopa bezrobocia USA listopad 2.12 4,9 4,6 Referendum dot. zmian w konstytucji IT - 4.12 - odrzucenie projektu reform Indeks koniunktury ISM usługi USA listopad 5.12 54,8 pkt. 57,2 pkt. Posiedzenie rady EBC EMU grudzień 7.12 - -0,4 / -0,4 wydłużenie programu QE Produkcja przemysłowa CHN listopad 13.12 6,1 6,2 Posiedzenie FOMC USA grudzień 14.12 0,25-0,50 0,50-0,75 Indeks koniunktury PMI - przemysł (wst.) EMU grudzień 15.12 53,7 pkt. 54,9 pkt. Indeks koniunktury PMI - usługi (wst.) EMU grudzień 15.12 53,7 pkt. 53,1 pkt. Wskaźnik inflacji bazowej PCE USA listopad 22.12 1,7 1,7 * ankieta Reutera 7 2016-12-19
Rynki finansowe Krajowe stopy procentowe 4,00 s. referencyjna NBP WIBOR 3M POLONIA (1-mies. średnia ruchoma) 3,25 Rynek FRA - oczekiwania rynkowe dot. stóp proc. 4,00 s. referencyjna NBP FRA 3x6 FRA 6x9 3,25 2,50 2,50 1,75 1,75 1,00 źródło: NBP, ThomsonReuters 1,00 źródło:nbp, ThomsonReuters Rentowności obligacji skarbowych 5,00 4,00 s. referencyjna NBP OS 2L OS 5L OS 10L Rentowności obligacji skarbowych 4,95 USD 10L PL 10L 3,65 GER 10L 3,00 2,35 2,00 1,05 1,00 źródło: NBP, ThomsonReuters -0,25 źródło: ThomsonReuters Notowania kursu złotego Notowania kursów walut na rynku globalnym 4,50 4,38 PLN/EUR PLN/USD (P) PLN/CHF (P) 4,35 4,00 1,40 1,29 125 116 4,25 3,65 1,18 108 4,13 3,30 4,00 2,95 źródło: NBP, ThomsonReuters 1,07 99 USD/EUR CHF/EUR 0,96 JPY/USD (P) 90 źródło: ThomsonReuters Indeksy giełdowe Ceny surowców 2,6 tys. pkt. 2,4 2 tys. pkt. 18,8 125 100 USD/uncję ropa naftowa (BRENT) złoto (P) 1640 1480 2,1 17,6 16,4 75 1320 1,9 WIG-20 15,2 Dow Jones (P) 1,6 14,0 źródło: ThomsonReuters 50 1160 25 1000 źródło: ThomsonReuters 8 2016-12-19
Sfera realna Wzrost PKB za granicą 18,0 USA Niemcy Chiny strefa euro Japonia Stopy procentowe za granicą 6,0 4,5 stopa funduszy federalnych EBC repo 9,0 3,0 1,5-9,0 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 1q16 źródło: Datastream -1,5 sty 04 lut 06 mar 08 kwi 10 maj 12 cze 14 lip 16 * od 2014 r. środek przedziału źródło: ThomsonReuters Dynamika krajowego PKB i składowych 1 PKB popyt krajowy konsumpcja prywatna 7,5 inwestycje (P) 5,0 2,5 25,0 18,0 11,0 4,0-3,0 Produkcja przemysłowa i sprzedaż detaliczna 20 produkcja sprzedana przemysłu sprzedaż detaliczna (realnie) 10 0-10 -2,5 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 1q16 źródło: GUS -1-20 sty 04 lut 06 mar 08 kwi 10 maj 12 cze 14 lip 16 źródło: GUS Rynek pracy 14,0 10,5 7,0 zatrudnienie w sekt. przedsiębiorstw wynagrodzenie w sekt. przedsiębiorstw stopa bezrobocia (P) 22 19 16 Inflacja 5,0 2,5 3,5 13 10-3,5 7 sty 04 lut 06 mar 08 kwi 10 maj 12 cze 14 lip 16 źródło: GUS -2,5 sty 04 lut 06 mar 08 kwi 10 maj 12 cze 14 lip 16 źródło: GUS inflacja CPI inflacja bazowa netto Sytuacja fiskalna dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (P) wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych -8,0 56 PKB PKB -6,0 52 Równowaga zewnętrzna gospodarki dług zagraniczny długoterminowy 80 dług zagraniczny krótkoterminowy saldo rachunku obrotów bieżących (P) PKB 60-8,0 PKB -6,0-4,0 48 40-4,0-2,0 44 20-2,0 źródło: MF, Eurostat 2004 2006 2008 2010 2012 2014 40 0 1q04 1q06 1q08 1q10 1q12 1q14 1q16 źródło: NBP 9 2016-12-19
Rynek finansowy Wskaźnik lis 16 2016-12-09 2016-12-16 sty 17 lut 17 mar 17 Stopa lombardowa NBP 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 2,50 Stopa referencyjna NBP 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 1,50 Stopa depozytowa NBP 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 WIBOR 3M 1,73 1,73 1,73 1,70 1,70 1,70 Obligacje skarbowe 2L 1,92 2,00 2,05 1,90 1,90 1,90 Obligacje skarbowe 5L 2,88 2,87 2,79 2,80 2,75 2,70 Obligacje skarbowe 10L 3,64 3,62 3,48 3,55 3,50 3,50 PLN/EUR PLN 4,44 4,44 4,43 4,38 4,35 4,35 PLN/USD PLN 4,17 4,18 4,23 4,13 4,08 4,08 PLN/CHF PLN 4,12 4,11 4,12 4,08 4,05 4,05 USD/EUR USD 1,06 1,057 1,046 1,06 1,07 1,07 Stopa Fed 0,50 0,50 0,75 0,75 0,75 0,75 Stopa repo EBC 0 0 0 0 0 0 Obligacje skarbowe USD 5L 1,86 1,90 2,08 1,65 1,60 1,55 Obligacje skarbowe USD 10L 2,40 2,48 2,62 2,40 2,30 2,20 Obligacje skarbowe GER 5L -0,44-0,45-0,49-0,45-0,45-0,45 Obligacje skarbowe GER 10L 0,27 0,36 0,31 0,25 0,25 0,25 Źródła danych historycznych: NBP, Thomson Reuters WAŻNA INFORMACJA: Niniejszy materiał ma charakter prognozy, został opracowany wyłącznie w celu informacyjnym i nie może być traktowany jako doradztwo ani porada inwestycyjna. W szczególności nie może być traktowany jako oferta lub rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Nie jest to forma reklamy ani oferta sprzedaży jakiejkolwiek usługi oferowanej przez BOŚ Bank. Przedstawione w niniejszej publikacji opinie i prognozy są wyrazem niezależnej oceny autorów w momencie ich wydania i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Informacje, w tym dane statystyczne, zawarte w materiale pochodzą z ogólnie dostępnych, wiarygodnych źródeł, jednak BOŚ Bank nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. BOŚ Bank nie ponosi odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale. Niniejszy dokument stanowi własność BOŚ Bank. Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem powołania się na źródło. Bank Ochrony Środowiska Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Żelaznej 32, 00-832 Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: 0000015525 NIP: 527-020-33-13; kapitał zakładowy: 628 732 450 zł wpłacony w całości. 10 2016-12-19