Z ZAKRESU OCHRONY ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ

Urząd Statystyczny w Katowicach Z ZAKRESU OCHRONY ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 2000-2004 Katowice 2005

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH Kreska (-) - zjawisko nie występuje Zero (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5 Kropka (.) Znak x Znak # (0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05 - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe - oznacza, że dane nie mogą być publikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej W tym - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy SKRÓTY zł - złoty tys. - tysiąc min - milion cd. - ciąg dalszy dok. - dokończenie tj. - to jest np. - na przykład tzn. - to znaczy m. in. - między innymi r. - rok tabl. - tablica Dz. U. - Dziennik Ustaw poz. - pozycja nr (Nr) - numer z późn. zm. - z późniejszymi zmianami Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła

Do użytku służbowego URZĄD STATYSTYCZNY W KATOWICACH PODSTAWOWE DANE Z ZAKRESU OCHRONY ZDROWIA I POMOCY SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W LATACH 2000-2004 ISBN 83-88102-67-2 KATOWICE 2005

/ o a s i? \ y Opracowanie: Jan FRYC, Bożena SKALSKA Projekt okładki: Andrzej MARKS Skład komputerowy, wykresy: Agnieszka KAIM, Daniela ZIĘTEK

Szanowni Państwo Niniejszym przekazujemy publikację zawierającą podstawowe dane dotyczące ochrony zdrowia i pomocy społecznej w województwie śląskim w latach 2000-2004. Dane zaprezentowano w skali województwa oraz w układzie podregionów, powiatów i gmin. Opracowanie przygotowane na podstawie: - bieżącej sprawozdawczości statystycznej Głównego Urzędu Statystycznego, wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002, - sprawozdawczości resortowej oraz innych źródeł poza statystycznych zawiera komentarz analityczny i odniesienie do wskaźników krajowych, ilustrowane wykresami i mapami oraz rozbudowaną o układ podregionów, powiatów i gmin część tabelaryczną. Dodatkowo publikacja została wzbogacona o kierunki działań w zakresie poprawy stanu zdrowia mieszkańców regionu i pomocy społecznej sformułowane w Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020" uchwalonej przez Sejmik Województwa Śląskiego w dniu 4 lipca 2005 r. Wyrażamy nadzieję, że publikacja ta wzbudzi zainteresowanie przybliżając aktualny stan zdrowia społeczeństwa i wskazując na jego problemy i zagrożenia. Dyrektor Urzędu Statvstvczneao w Katowicach WIESŁAWA NOWAK

SPIS TREŚCI Strona Przedmowa...3 Uwagi metodyczne... 6 Uwagi analityczne......13 Ochrona zdrowia...13 Pomoc społeczna... 29 Osoby niepełnosprawne... 39 Podsumowanie... 42 SPIS TABLIC Tablica Strona Dział 1. OCHRONA ZDROWIA Podstawowe dane z ochrony zdrowia (2000, 2001, 2002, 2003, 2004)... 1 44 Wybrany personel medyczny według powiatów i gmin (2000, 2004)... 2 49 Ambulatoryjna opieka zdrowotna według powiatów i gmin (2001, 2004)... 3 58 Porady udzielone w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej według powiatów i gmin (2001, 2004)... 4 64 Szpitale ogólne według powiatów i gmin (2000, 2 004)... 5 70 Apteki i punkty apteczne według powiatów i gmin (2000, 2004)... 6 76 Żłobki według powiatów (2000, 2004)... 7 82 Choroby zawodowe (2003, 2004)... 8 83 Ratownictwo medyczne i pomoc doraźna (2003, 2004)... 9 84 Wydatki na ochronę zdrowia w budżetach samorządów terytorialnych (2001, 2002, 2003, 2 004)... 10 84 Dział II. POMOC SPOŁECZNA Podstawowe dane z pomocy społecznej (2000, 2001, 2002, 2003, 2 00 4).... 1(11) 85 Domy i zakłady pomocy społecznej według powiatów i gmin (2000, 2004)... 2(12) 87 Całodobowe placówki opiekuńczo - wychowawcze dla dzieci i młodzieży według powiatów w 2004 r.... 3(13) 93 Korzystający ze świadczeń pomocy społecznej według wybranych form świadczeń oraz powiatów i gmin w 2004 r... 4(14) 95 Wartość udzielonych świadczeń pomocy społecznej według wybranych form świadczeń oraz powiatów i gmin w 2004 r..... 5(15) 101 Wydatki na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej w budżetach samorządów terytorialnych (2001, 2002, 2003, 6(16) 107 Dział III. NIEPEŁNOSPRAWNI NA PODSTAWIE NARODOWEGO SPISU POWSZECHNEGO LUDNOŚCI I MIESZKAŃ W 2002 R. Niepełnosprawni według płci, miejsca zamieszkania i powiatów w 2002 r... 1(17) 108 Niepełnosprawni pobierający świadczenia z niezarobkowych źródeł według rodzaju świadczeń oraz płci i kategorii niepełnosprawności w 2002 r.... 2(18) 111 Niepełnosprawni w gospodarstwach zbiorowych według rodzaju obiektów zbiorowego zakwaterowania oraz płci i kategorii niepełnosprawności w 2002 r..... 3(19) 113

SPIS WYKRESÓW I MAP Strona Wybrany personel medyczny na 10 tys. ludności (2003, 2004)... 13 Struktura lekarzy specjalistów w 2004 r... 13 Lekarze i pielęgniarki na 10 tys. ludności według powiatów w 2004 r... 14 Struktura ambulatoryjnych zakładów opieki zdrowotnej według rodzajów (2001, 2004) 16 Liczba ludności na 1 ambulatoryjny zakład opieki zdrowotnej według powiatów w 2004 r... 17 Struktura porad lekarskich i stomatologicznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej w 2004 r... 18 Struktura specjalistycznych porad lekarskich w 2004 r... 18 Porady lekarskie i stomatologiczne udzielone na 1 mieszkańca według powiatów w 2004 r... 19 Struktura szpitali ogólnych według rodzajów (2000, 2004)... 20 Udział szpitali i łóżek w szpitalach ogólnych województwa w ich liczbie w kraju (2000, 2001, 2002, 2003, 2004)... 20 Liczba ludności na 1 łóżko w szpitalach ogólnych według powiatów w 2004 r... 21 Struktura placówek lecznictwa uzdrowiskowego w 2004 r... 22 Liczba ludności na 1 aptekę według powiatów w 2004 r... 23 Krwiodawstwo (2000, 2004)... 24 Struktura chorób zawodowych (2003, 2004)... 24 Zachorowania na wybrane choroby zakaźne i zatrucia na 100 tys. ludności (2000, 2004)... 25 Pomoc doraźna na 1000 ludności (2003, 2004)... 25 Struktura wyjazdów jednostek pomocy doraźnej według miejsca zdarzenia (2003, 2004)...... 26 Struktura wydatków na ochronę zdrowia według samorządów terytorialnych (2001.2004) 27 Udział wydatków na ochronę zdrowia w budżetach samorządów terytorialnych (2001.2002.2003.2004) 27 Wydatki na ochronę zdrowia budżetów powiatów i miast na prawach powiatu w 2004 r. 28 Miejsca w zakładach stacjonarnych pomocy społecznej na 10 tys. ludności (2000, 2001, 2002, 2003, 2004)... 29 Struktura mieszkańców zakładów stacjonarnych pomocy społecznej według płci (2000, 2001, 2002, 2003, 2004)...... 29 Struktura mieszkańców zakładów stacjonarnych pomocy społecznej według wieku (2000, 2001, 2002, 2003, 2004)... 30 Mieszkańcy domów i zakładów pomocy społecznej według powiatów w 2004 r... 31 Struktura całodobowych placówek opiekuńczo - wychowawczych dla dzieci i młodzieży według typów placówek w 2004 r... 33 Liczba rodzin zastępczych oraz dzieci w tych rodzinach (2000, 2001, 2002, 2003, 2004)... 34 Struktura udzielonych świadczeń pomocy społecznej według rodzaju świadczeń w 2004 r... 35 Rodziny oraz liczba osób w rodzinach według wybranych powodów przyznania świadczeń pomocy społecznej w 2004 r... 36 Koszt świadczeń pomocy społecznej na 1 mieszkańca według powiatów w 2004 r... 36 Struktura wydatków na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej według samorządów terytorialnych (2001, 2004)... 37 Udział wydatków na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej w budżetach samorządów terytorialnych (2001, 2002, 2003, 2004)... 37 Wydatki na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej budżetów powiatów i miast na prawach powiatu w 2004 r... 38 Niepełnosprawni według powiatów w 2002 r... 40

UWAGI METODYCZNE ŹRÓDŁA DANYCH STATYSTYCZNYCH W publikacji wykorzystano sprawozdawczość Głównego Urzędu Statystycznego. W szczególności zaprezentowano dane pochodzące ze stałych badań statystycznych prowadzonych na formularzach: ZD-2 - sprawozdanie z lecznictwa uzdrowiskowego oraz zakładu leczenia gruźlicy i chorób płuc, ZD-3 - sprawozdanie z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, ZD-4 - sprawozdanie z pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego, ZD-5 - sprawozdanie apteki i punktu aptecznego, ZD-6 - sprawozdanie żłobka, PS-01 - sprawozdanie placówki opiekuńczo - wychowawczej, PS-02 - sprawozdanie rodzin zastępczych, PS-03 - sprawozdanie zakładu stacjonarnego pomocy społecznej. Dodatkowym źródłem informacji były roczniki statystyczne oraz internet. Badaniami w zakresie opieki zdrowotnej objęte są: - wyżej wymienione zakłady działające na terenie kraju, bez względu na formę finansowania usług i podległość organizacyjną podmiotu świadczącego usługi, (m. in. Ministerstwo Zdrowia, Akademia Medyczna, jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli itp.), - placówki niepubliczne, w tym organizacji społecznych, zgromadzeń zakonnych, - indywidualne i grupowe praktyki lekarskie realizujące świadczenia zdrowotne w ramach środków publicznych. W przypadku lecznictwa ambulatoryjnego zbierane są informacje: o liczbie i rodzajach zakładów ambulatoryjnych i praktyk lekarskich oraz porad udzielonych przez lekarzy i lekarzy stomatologów w zakładach opieki zdrowotnej, a także w ramach praktyk lekarskich, w zakresie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, zarówno w miastach jak i na wsi. Badanie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej nie obejmuje praktyk lekarskich i stomatologicznych, działających wyłącznie w ramach środków niepublicznych. Ich działalność jest badana metodą reprezentacyjną za pomocą sprawozdania SP-3 (sprawozdanie o działalności gospodarczej przedsiębiorstw). W badaniu pomocy doraźnej i ratownictwa medycznego gromadzone są m. in. dane o liczbie jednostek systemu, wyjazdach do nagłych wypadków oraz osobach, którym udzielono świadczenia zdrowotnego w miejscu wypadku. W przypadku aptek i punktów aptecznych przedmiotem badania jest rodzaj placówki, zakres świadczonych usług (dyżury nocne, wykonywanie leków recepturowych), a także osoby pracujące.

7 Dla żłobków zbierane są dane o liczbie żłobków oraz oddziałów żłobkowych funkcjonujących przy przedszkolach, miejscach w placówkach, dzieciach przebywających w żłobkach w ciągu roku i według stanu w dniu 31 XII, z uwzględnieniem ich wieku i płci. W przypadku zakładów stacjonarnych pomocy społecznej gromadzone są dane 0 ich liczbie i miejscach, o liczbie mieszkańców według płci i wieku oraz źródłach finansowania Pobytu (np. z emerytury lub renty, zasiłku stałego pomocy społecznej) w poszczególnych rodzajach i typach placówek. Ponadto zbierane są dane o liczbie osób oczekujących na umieszczenie w zakładach, jak również liczbie osób pracujących w placówkach według wybranych zawodów. W badaniu placówek opiekuńczo - wychowawczych gromadzone są dane o ich liczbie według typu, liczbie dzieci i młodzieży przebywających w palcówkach według stanu w dniu 31 XII oraz wybranych cechach społeczno - demograficznych wychowanków. W przypadku rodzin zastępczych przedmiotem badania jest liczba rodzin poszczególnych typów, liczba dzieci przebywających w tych rodzinach według stanu na dzień 31 XII, a także wybrane cechy społeczno - demograficzne dzieci oraz osób pełniących funkcję rodziny zastępczej. W publikacji wykorzystano również dane opracowane m. in. przez niżej wymienione instytucje i jednostki, przy czym jako źródłodawcę podaje się instytucję przekazującą informacje prezentowane za ostatni rok: Śląskie Centrum Zdrowia Publicznego - dane o pracownikach medycznych, lekarzach specjalistach, zakładach stacjonarnej opieki zdrowotnej (z wyjątkiem lecznictwa uzdrowiskowego i sanatorii rehabilitacyjnych), śląski Urząd Wojewódzki - dane o świadczeniach pomocy społecznej, Instytut Hematologii i Transfuzjologii - dane o krwiodawstwie, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna - dane o chorobach zakaźnych i zatruciach oraz o chorobach zawodowych, Ministerstwo Finansów - dane o wydatkach budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Instytut Psychiatrii i Neurologii - dane o zakładach stacjonarnej opieki psychiatrycznej. PODSTAWOWE WYJAŚNIENIA METODOLOGICZNE 1 Prezentowane dane nie obejmują informacji resortu obrony narodowej, resortu spraw wewnętrznych i administracji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego - do 28 VI 2002 r. Urzędu Ochrony Państwa oraz służby zdrowia w zakładach karnych. 2. Podstawę przemian w systemie opieki zdrowotnej stanowią: ustawa z dnia 30 VIII 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408) z późn. zm., na mocy której mogą być tworzone publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej; ustawa z dnia 5 VII 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (jednolity tekst Dz. U. 2001 Nr 57, poz. 602) z późn. zm., na mocy której pielęgniarka lub położna może wykonywać

8 indywidualną praktykę albo indywidualną praktykę specjalistyczną, po uzyskaniu zezwolenia właściwej, ze względu na miejsce wykonywania praktyki, okręgowej rady pielęgniarek i położnych; ustawa z dnia 5 XII 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. 1997 Nr 28, poz. 152) z późn. zm., na mocy której tworzy się praktyki lekarskie: indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe. Istotą tej formy jest realizowanie przez prywatne podmioty świadczeń zdrowotnych dla ogółu ludności. Dane o praktykach lekarskich obejmują te podmioty, które świadczą usługi zdrowotne wyłącznie w ramach środków publicznych i wykazywane są łącznie z praktykami lekarskimi przeprowadzającymi badania profilaktyczne w zakresie służby medycyny pracy. ustawa z dnia 23 I 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391) z póżn. zm., utworzonym z dniem 1 IV 2003 r., który zastąpił działające od dnia 1 I 1999 r., kasy chorych. Ustawa nie wprowadziła zmian odnośnie prawa wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (tzn. lekarza pierwszego kontaktu lub rodzinnego). 3. Podmiotami służby medycyny pracy - zgodnie z ustawą z dnia 27 VI 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. Nr 96, poz. 593 z póżn. zm.) są jednostki organizacyjne służb medycyny pracy, do których zaliczamy publiczne zakłady opieki zdrowotnej tworzone i utrzymywane w celu sprawowania profilaktycznej opieki nad pracującymi oraz niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej tworzone i utrzymywane przez pracodawców i inne podmioty, jeżeli profilaktyczna opieka nad pracującymi jest ich zadaniem statutowym; lekarze praktykujący indywidualnie oraz wojewódzkie ośrodki medycyny pracy. 4. Dane o pracownikach medycznych ochrony zdrowia obejmują osoby pracujące w wymiarze pełnego etatu, w wymiarze godzin przekraczającym pełny etat oraz w niepełnym wymiarze godzin w stosunku do czasu pracy określonego obowiązującymi przepisami dla danego rodzaju pracy, w przypadku, jeśli ta praca ma dla nich charakter podstawowy; osoby te niezależnie od wymiaru czasu pracy są liczone raz. Lekarzy, pielęgniarki, położne oraz farmaceutów wykazano łącznie z osobami odbywającymi staż. 5. Dane o zakładach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej obejmują przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie samodzielne oraz poradnie wchodzące w struktury ZOZ, zlokalizowane poza ich siedzibami. Porady udzielone przez lekarzy i lekarzy stomatologów w zakresie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej podaje się łącznie z badaniami profilaktycznymi i z poradami lekarskimi udzielonymi w izbach przyjęć szpitali ogólnych oraz z poradami udzielonymi przez lekarzy i lekarzy stomatologów prowadzących praktykę lekarską. 6. Informacje o szpitalach w tablicy przeglądowej (dział I tabl. 1) podano łącznie z zamiejscowymi oddziałami; oznacza to, że oddziały te nie są wykazane jako odrębne zakłady, a dane o ich działalności zaliczono do macierzystego szpitala, natomiast w tablicy

9 według powiatów i gmin (dział I tabl. 5) informacje o działalności tych oddziałów podano według faktycznej ich lokalizacji. W liczbie szpitali ujęto Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej - Curie Oddział Gliwice. 7 - Dane o łóżkach w zakładach stacjonarnej opieki zdrowotnej dotyczą łóżek znajdujących się stale w salach dla chorych (z pełnym wyposażeniem), zajętych przez chorych lub przygotowanych na ich przyjęcie. Dane o łóżkach w szpitalach ogólnych obejmują również łóżka na oddziałach szpitalnych przy stacjach pogotowia ratunkowego i innych samodzielnych oddziałach, natomiast nie obejmują miejsc (łóżek i inkubatorów) dla noworodków oraz miejsc na oddziałach dziennego pobytu. 8- W szpitalach ogólnych rodzaje oddziałów podano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 27 III 2000 r. (Dz. U. Nr 30, poz. 379). Do oddziałów chirurgicznych zaliczono: chirurgię ogólną, dziecięcą, urazowo - ortopedyczną, neurochirurgię, urologię, chirurgię szczękowo - twarzową, kardiochirurgię oraz inne o charakterze chirurgicznym; do oddziałów zakaźnych - oddziały obserwacyjno - zakaźne; do oddziałów gruźlicy i chorób płuc - oddziały pulmonologiczne. 9. Dane o aptekach dotyczą aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych. Nie wlicza się więc do nich aptek szpitalnych zaopatrujących w leki i środki medyczne stacjonarne zakłady opieki zdrowotnej (np. w szpitalach, sanatoriach). Zgodnie z ustawą z dnia 6 IX 2001 r. 0 prawie farmaceutycznym (Dz. U. Nr 126, poz. 1381 z późn. zm.) punkty apteczne tworzone po dniu wejścia w życie ustawy mogą być usytuowane jedynie na terenach wiejskich. 10. Dane o zachorowaniach podaje się zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych obowiązującą od dnia 1 I 1997 r. (X Rewizja). 11 W roku 2004 liczbę zachorowań na grypę wykazano zgodnie z definicją zachorowań na tę chorobę przyjętą w krajach Unii Europejskiej. Liczba ta obejmuje zachorowania spełniające laboratoryjne kryteria rozpoznania oraz zachorowania, dla których ustalono powiązania epidemiologiczne - przy obrazie klinicznym zgodnym z opisem. Podstawowym aktem prawnym dot. nadzoru nad chorobami zakaźnymi jest Decyzja Nr 2119/98/EC Parlamentu 1 Rady Europejskiej z 24.09.1998 r. - ustanawiająca sieć nadzoru epidemiologicznego i zwalczania chorób zakaźnych we Wspólnocie Europejskiej. Na podstawie tej Decyzji - Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 22 grudnia 1999 r. (z późniejszymi zmianami) określono definicje przypadków zachorowań na choroby zakaźne. 12. Dane o domach i zakładach pomocy społecznej dotyczą placówek, dla których organami założycielskimi i podmiotami prowadzącymi są; jednostki samorządu terytorialnego, stowarzyszenia, organizacje społeczne, kościoły i związki wyznaniowe, fundacje, osoby fizyczne i prawne, pracodawcy.

10 Rodzaje domów i zakładów pomocy społecznej prezentuje się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 IX 2000 r. (Dz. U. Nr 82, poz. 929). 13. Dane o udzielonych świadczeniach pomocy społecznej dotyczą pomocy materialnej i pomocy w formie usług. Dane o zasiłkach pieniężnych i pomocy w naturze dotyczą zadań zleconych gminom, zadań własnych gmin oraz zadań realizowanych przez powiatowe centra pomocy rodzinie łącznie z zadaniami z zakresu administracji rządowej. Nie obejmują zasiłków wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz zapomóg wypłacanych przez zakłady pracy, związki zawodowe itp. W tablicy według powiatów i gmin (dział II tabl. 5 (15) ) dane nie obejmują zadań realizowanych przez powiatowe centra pomocy rodzinie. Pomoc materialna obejmuje m. in. zasiłki pieniężne: stałe i okresowe oraz pomoc w formie żywności, odzieży, a także ochronę macierzyństwa, tj. macierzyński zasiłek okresowy. Pomoc w formie usług dotyczy usług opiekuńczych, specjalistycznych opiekuńczych oraz sprawienia pogrzebu. 14. Informacje o województwie oraz w podziale na miasta i wieś podano w każdorazowym podziale administracyjnym. Dane za lata 2000 i 2001 nie obejmują miasta Sławków. 15. Przy przeliczaniu na 1 mieszkańca (1000 ludności itp.) danych według stanu w końcu roku (np. liczba lekarzy) przyjęto liczbę ludności według stanu w dniu 31 XII, a przy przeliczaniu danych charakteryzujących wielkość zjawiska w ciągu roku (np. korzystający ze świadczeń pomocy społecznej) - według stanu w dniu 30 VI. Uwaga. Dane za lata 2000 i 2001 obliczono przy przyjęciu skorygowanej liczby ludności uwzględniającej wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002; według stanu w każdorazowym podziale administracyjnym. PODSTAWOWE DEFINICJE 1. Średnia liczba łóżek - suma liczby łóżek według stanu na koniec poszczególnych miesięcy podzielona przez 12, tj. liczbę miesięcy w roku. 2. Osobodni - łączna liczba dni pobytu leczonych w zakładzie w ciągu okresu sprawozdawczego. Dzień przyjęcia i wypisania liczy się jako jeden dzień pobytu. W liczbie tej uwzględnia się również dni pobytu chorych na łóżkach czasowo dostawionych. 3. Przeciętny pobyt chorego w dniach - liczba osobodni podzielona przez liczbę leczonych w ciągu roku. 4. Przeciętne wykorzystanie łóżka w dniach - liczba osobodni podzielona przez średnią liczbę łóżek. 5. Umieszczeni (w ciągu roku) w domu (zakładzie) pomocy społecznej - to osoby umieszczone po raz pierwszy w danym roku.

11 6. Zakłady opiekuńczo - lecznicze i zakłady pielęgnacyjno - opiekuńcze udzielają całodobowych świadczeń zdrowotnych w zakresie pielęgnacji i rehabilitacji osób niewymagających hospitalizacji oraz zapewniają im środki farmaceutyczne i materiały medyczne. 7. Hospicjum - zakład opieki zdrowotnej, sprawujący wielo - dyscyplinarną opiekę medyczną psychologiczną i społeczną nad chorymi znajdującymi się w terminalnym okresie choroby, oraz opiekę nad rodzinami tych pacjentów. 8- Lecznictwo uzdrowiskowe obejmuje szpitale i sanatoria wykorzystujące w leczeniu, rehabilitacji i profilaktyce przede wszystkim naturalne surowce i właściwości lecznicze klimatu na terenach, na których są położone. 9- W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 25 VII 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 113, poz. 1207) z późn. zm., dane dotyczące ratownictwa medycznego i pomocy doraźnej obejmują jednostki zgłoszone do systemu ratownictwa (m. in. zespoły ratownictwa medycznego, szpitalne oddziały ratunkowe, izby przyjęć, lotnicze pogotowie ratunkowe) oraz udzielone świadczenia zdrowotne przez zespoły ratownictwa medycznego i lotnicze pogotowie ratunkowe w nagłych przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia (z wyjątkiem zachorowań) w miejscu zdarzenia. 10. Placówki opiekuńczo - wychowawcze dla dzieci i młodzieży od 2004 r. prezentuje się zgodnie z ustawą z dnia 12 III 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.). Wyróżnia się placówki: wsparcia dziennego - wspierają funkcje opiekuńczo - wychowawcze rodzin świadcząc opiekę dzienną i zapewniając dziecku m. in. pomoc w nauce, pomoc rzeczową, posiłki, organizację czasu wolnego. Poza wymienionymi, specjalistyczne placówki prowadzą zajęcia: socjoterapeutyczne, korekcyjne, kompensacyjne i logopedyczne, indywidualne programy korekcyjne, udzielają pomocy w kryzysach szkolnych, rodzinnych, rówieśniczych i osobistych, interwencyjne - zapewniają dzieciom znajdującym się w sytuacji kryzysowej doraźną, całodobową opiekę i wychowanie, kształcenie dostosowane do wieku i możliwości rozwojowych. Przygotowują diagnozę stanu psychofizycznego, sytuacji życiowej oraz opis wskazań do dalszej pracy z dzieckiem, rodzinne - zapewniają całodobową opiekę i wychowanie dla dzieci, którym nie znaleziono rodziny zastępczej lub przysposabiającej, umożliwiają wychowanie licznemu rodzeństwu, zapewniają kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, socjalizacyjne - zapewniają całodobową opiekę i wychowanie zaspokajając niezbędne potrzeby dziecka. Zapewniają dzieciom kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych, podejmują działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnej opiece zastępczej, wielofunkcyjne - umożliwiają łączenie dziennych i całodobowych działań interwencyjnych, socjalizacyjnych, terapeutycznych skierowanych na dziecko i rodzinę.

12 Do 2003 r. placówki opiekuńczo - wychowawcze dla dzieci i młodzieży (wsparcia dziennego, interwencyjne, rodzinne, socjalizacyjne, resocjalizacyjne) prezentowane były zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 IX 2000 r. (Dz. U. Nr 80, poz. 900). 11. Rodzina zastępcza to rodzina, w której umieszcza się małoletnie dziecko, w celu sprawowania nad nim opieki i jego wychowania w wypadku, gdy rodzice nie spełniają swojej funkcji. 12. Według metodologii Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 osoba niepełnosprawna to osoba, która posiadała odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony lub osoba, która takiego orzeczenia nie posiadała, lecz odczuwała ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa). Zbiorowość osób niepełnosprawnych została podzielona na 2 podstawowe grupy: osoby niepełnosprawne prawnie, tj. takie, które posiadały odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony, osoby niepełnosprawne tylko biologicznie, tj. takie, które nie posiadały orzeczenia, ale miały (odczuwały) całkowicie lub poważnie ograniczoną zdolność do wykonywania czynności podstawowych. Zgodnie z ustawą z dnia 27 VIII 1997 r. o rehabilitacji zawodowej, społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, dla osób w wieku 16 lat i więcej ustalono 3 stopnie niepełnosprawności: znaczny umiarkowany lekki Znaczny stopień niepełnosprawności ma osoba o naruszonej sprawności organizmu, która jest: niezdolna do podjęcia zatrudnienia, zdolna do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej, wymagająca - niezbędnej w celu pełnienia ról społecznych - stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Umiarkowany stopień niepełnosprawności ma osoba o naruszonej sprawności organizmu, która jest zdolna do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności, wymagająca - w celu pełnienia ról społecznych - częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Lekki stopień niepełnosprawności ma osoba o naruszonej sprawności organizmu, zdolna do wykonywania zatrudnienia, nie wymagająca pomocy innej osoby w pełnieniu ról społecznych.

UWAGI ANALITYCZNE OCHRONA ZDROW IA p r a c o w n ic y m e d y c z n i W 2004 r. (według stanu na koniec roku) w województwie śląskim odnotowano najmniej pracujących lekarzy od kilku lat. W porównaniu z 2001 r. liczba ich zmniejszyła się o 13,4%, a w stosunku do roku poprzedniego o 8,7%. W latach 2001-2004 wzrosła natomiast liczba lekarzy stomatologów (o 11,6%) i wyniosła 2,0 tys. osób. W tym okresie prawie nie zmieniła się liczba pracujących pielęgniarek (25,5 tys. - w 2004 r. wobec 25,6 tys. - w 2001 r.). Udział pracujących lekarzy w województwie w ich liczbie w kraju zmniejszył się z 13,9% w końcu 2003 r. do 13,3% w końcu 2004 r., natomiast wzrósł udział lekarzy stomatologów (odpowiednio z 13,1% do 14,6%) oraz pielęgniarek (z 13,7% do 14,2%). W 2003 i 2004 r. liczba lekarzy, stomatologów i pielęgniarek na 10 tys. ludności w województwie była wyższa niż w kraju. Wybrany personel medyczny na 10 tys. ludności 2003 2004 26,4 lekarze 3.91 U lekarze stomatolodzy 3J HB I I województwo I kraj pielęgniarki W 2004 r. lekarze specjaliści stanowili 84,4% ogółu lekarzy w województwie, tj. 9,6 tys. osób. Najwięcej było m. in. lekarzy chorób wewnętrznych (1,8 tys.), pediatrii (1,0 tys.), 9inekologii i położnictwa (0,8 tys.) oraz chirurgii ogólnej (0,7 tys.). Struktura lekarzy specjalistów a Lekarze, którzy uzyskali uprawnienia specjalistyczne I i II stopnia. 1w 2004 r. 1 specjalizacje: choroby wewnętrzne pediatria ginekologia i położnictwo chirurgia ogólna I neurologia IIIIIII otolaryngologia okulistyka dermatologia i wenerologia psychiatria pozostałe

14 W przekroju terytorialnym w 2004 r. odnotowano w województwie śląskim znaczne zróżnicowanie dostępności do opieki lekarskiej. Najwięcej lekarzy na 10 tys. ludności przypadało w Bielsku - Białej (48,6) i Katowicach (47,6), najmniej w powiecie rybnickim (2,2) oraz częstochowskim (9,0). Lekarze i pielęgniarki na 10 tys. ludności według powiatów w 2004 r. lekarze pielęgniarki ' w 10,6 L 23,7 29,3 21,6 27,2 [16,3 2,2 25,3 I 28,3 16,7 23,0 Będziński Bielski Bleruńsko - lędziński Cieszyński Częstochowski Gliwicki Kłobucki Lubliniecki Mikołowskl Myszkowski Pszczyński Raciborski Rybnicki Tamogórski Wodzisławski Zawierciański m. Rybnik m. Siemianowice Śląskie m. Sosnowiec m. Świętochłowice m. Tychy m. Zabrze m. Żory 15,0 19,6 5,9 35,9 25,6; 29,5 37,5 36,2 37,81 38,7 52,0 46,81 52,0; 57,4 I 48,6 m. Bielsko - Biała 71,3] 24,0 m. Bytom 56,7] [28,9 m. Chorzów 61,3] [34,0 m. Częstochowa 69,7 i 120,7 m. Dąbrowa Górnicza 36,9 I 29,3 m. Gliwice 46,9] 124,7 m. Jastrzębie - Zdrój 70,71 18,8 m. Jaworzno 39,5 47,6 m. Katowice 121,3 15,5 m. Mysłowice 37,6 l 25,0 m. Piekary Śląskie 70,01 44,4!.52 i Najwięcej pracowników medycznych zatrudnionych było w podregionie centralnym śląskim, jednakże w 2004 r. w porównaniu z 2003 r. odsetek ich, z wyjątkiem lekarzy stomatologów zmniejszył się. 31,8! 44,7 56.1 70,3 70,6 72,j

15 Wybrany personel medyczny według podregionów PRACOWNICY MEDYCZNI a - 2003 b - 2004 Ogółem częstochowski bielsko - bialski Podregion centralny śląski rybnicko - jastrzębski W LICZBACH BEZWZGLĘDNYCH L e k a rz e... 12458 1181 1657 8466 1154 b 11379 1160 1701 7308 1210 Lekarze stom atolodzy... 1842 253 259 1161 169 b 1971 274 255 1251 191 Farm aceuci... 3099 411 357 2045 286 b 2543 333 342 1641 227 P ielęgniarki... 25198 2549 3023 16628 2998 b 25453 2502 3109 16692 3150 W ODSETKACH L e k a rz e... 100,0 9,5 13,3 67,9 9,3 b 100,0 10,2 15,0 64,2 10,6 Lekarze stom atolodzy...... a 100,0 13,7 14,1 63,0 9,2 b 100,0 13,9 12,9 63,5 9,7 Farm aceuci... 100,0 13,3 11,5 66,0 9,2 b 100,0 13,1 13,5 64,5 8,9 Pielęgniarki...... a 100,0 10,1 12,0 66,0 11,9 b 100,0 9,8 12,2 65,6 12,4 AMBULATORYJNA OPIEKA ZDROWOTNA W końcu 2004 r. w województwie śląskim prowadziło działalność 1879 zakładów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (15,5% takich zakładów w kraju), a ich liczba zwiększyła się o 187 (o 11,1 %) w porównaniu z 2000 r. i tylko o 12 (o 0,6%) w stosunku do roku poprzedniego. Z ogólnej liczby zakładów 1753 działało jako przychodnie, ośrodki zdrowia lub poradnie ogólnodostępne, a 126 w ramach służb medycyny pracy. Zakłady ambulatoryjnej opieki zdrowotnej według organu założycielskiego w 2004 r. Ogółem Ogólnodostępne Służby medycyny pracy WYSZCZEGÓLNIENIE w liczbach bezwzględnych w odsetkach w liczbach bezwzględnych w odsetkach w liczbach bezwzględnych w odsetkach O G Ó Ł E M 1879 100,0 1753 100,0 126 100,0 utworzone przez: Ministra lub centralny organ administracji rządow e j... 3 0,2 3 0,2 X Państwową uczelnię medyczną lub państw ow ą uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych.. 10 0,5 10 0,6 X

16 Zakłady ambulatoryjnej opieki zdrowotnej według organu założycielskiego w 2004 r. (dok.) Ogółem Ogólnodostępne Służby medycyny pracy WYSZCZEGÓLNIENIE w liczbach bezwzględnych w odsetkach w liczbach bezwzględnych w odsetkach w liczbach bezwzględnych w odsetkach W o je w o d ę... 1 0,1 1 0,1 - X Samorząd te ry to ria ln y... 369 19,6 357 20,4 12 9,5 P racodaw cę... 76 4,0 16 0,9 60 47,6 Fundację, związek zawodowy, kościół, związek wyznaniowy, samorząd zawodowy, stow arzyszenie... 63 3,4 62 3,5 1 0,8 Spółkę nie m ającą osobowości prawnej... 374 19,9 362 20,6 12 9,5 Krajową lub zagraniczną osobę prawną, osobę fiz y c z n ą... 983 52,3 942 53,7 41 32,6 Prawie 85% zakładów opieki zdrowotnej w końcu 2004 r. funkcjonowało w miastach, a ich liczba wzrosła w porównaniu z końcem 2000 r. o 189, natomiast na wsi pozostała prawie na niezmienionym poziomie i wyniosła 285 placówek wobec 287 w końcu 2000 r. W końcu 2004 r. w stosunku do końca 2001 r. odnotowano wzrost liczby niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej (o 46,2%), przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby publicznych zakładów opieki zdrowotnej (o 37,5%). Było to m.in. efektem powstawania w wyniku reorganizacji jednostek samodzielnych z placówek już istniejących, co wpłynęło na zmianę ich struktury według tego kryterium. Struktura ambulatoryjnych zakładów opieki zdrowotnej według rodzajów 2001 2004 publiczne ] niepubliczne Spośród powiatów i miast na prawach powiatu największa liczba ludności na 1 zakład ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (łącznie z praktykami lekarskimi) w końcu 2004 r. przypadała w Rudzie Śląskiej (3071), powiecie rybnickim (3060), natomiast najmniejsza w Bielsku - Białej (1023), Częstochowie (1234) i Katowicach (1306).

17 Liczba ludności na 1 ambulatoryjny zakład opieki zdrowotnej według powiatów w 2004 r. 1662 2580-3071 2060-2580 1540-2060 I I 1023-1540 a Łącznie z praktykami lekarskimi. W latach 2000-2004 na terenie województwa obok zakładów opieki zdrowotnej (publicznych i niepublicznych) w ramach środków publicznych usługi zdrowotne świadczyły również indywidualne i grupowe praktyki lekarskie, z których prawie 99% to praktyki indywidualne. W końcu 2004 r. odnotowano 949 praktyk lekarskich udzielających świadczeń w ramach środków publicznych, tj. o 22,3% więcej niż w końcu 2000 r. oraz o 1,8% więcej w stosunku do roku poprzedniego. Stanowiły one 11,9% tej formy ambulatoryjnej opieki w kraju. Praktyki lekarskie, podobnie jak w kraju, działały głównie w miastach - 84,7% ogółu (w kraju - 81,5%). W zakresie służby medycyny pracy liczba praktyk lekarskich przeprowadzających badania profilaktyczne na koniec 2004 r. wyniosła 312, z czego na miasta przypadało 88,5% takich praktyk. Najwięcej praktyk lekarskich w końcu 2004 r. funkcjonowało w Bielsku - Białej (73), Częstochowie (70), Katowicach (61) oraz w gminach powiatu cieszyńskiego (59).

18 W 2004 r. ogółem w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej udzielono 35,0 min porad (łącznie z poradami lekarskimi udzielonymi w izbach przyjęć szpitali ogólnych pacjentom niehospitalizowanym oraz w ramach służby medycyny pracy), co stanowiło 13,6% porad w kraju. Struktura porad lekarskich i stomatologicznych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej w 2004 r. 2,0% porady podstawowej opieki zdrowotne/ ITt~t1 lekarskie I stomatologiczne 44,9% 53,1% 2] porady specjalistyczne I jjlu lekarskie stomatologiczne porady udzielone w izbach przyjęć szpitali ogólnych pacjentom niehospitalizowanym Z ogólnej liczby porad w 2004 r. ponad 1,1 min udzielonych było przez służby medycyny pracy, w tym 0,8 min w ramach badań profilaktycznych. Na każde 100 osób objętych opieką przychodni medycyny pracy przypadało 150 porad. Od 2000 do 2002 r. liczba porad wykazywała tendencję spadkową, dopiero od 2003 r. odnotowano jej wzrost. Mimo to w 2004 r. nadal nie osiągnęła ona poziomu z 2000 r. (o 1,4% mniej porad), natomiast w porównaniu z rokiem 2003 udzielono nieznacznie więcej porad (o 0,2%). W 2004 r. w ogólnodostępnej podstawowej opiece zdrowotnej lekarze udzielili 15,8 min porad (bez porad udzielonych w izbach przyjęć szpitali ogólnych), a w specjalistycznej - 13,8 min. W podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej lekarze stomatolodzy udzielili 3,7 min porad, w tym 1,2 min w poradniach specjalistycznych. Struktura specjalistycznych porad lekarskich 1 w 2004 r. K 4,0% J 7,3% I 7,9% L 3,6%, Ł 11,8% A6'1% B 4,6% h \ ^SSS i m co/ ^ W v l _' E 2,6% u r 6.8% 2,3% 1 W ogólnodostępnej opiece zdrowotnej. C 13,7% D 18,8% porady: A - chorób wewnętrznych B - kardiologiczne C - ginekologiczno - położnicze D - chirurgiczne E - urologiczne F - gruźlicy i chorób płuc G - dermatologiczne H - okulistyczne I - otolaryngologiczne J - neurologiczne K - zdrowia psychicznego L - rehabilitacyjne Ł - pozostałe

19 Z ogólnej liczby 33,3 min porad udzielonych w 2004 r. przez lekarzy i lekarzy stomatologów w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej (ogólnodostępnej, bez porad udzielonych w izbach przyjęć szpitali ogólnych) 88,8% przypadało na miasta, a 11,2% na wieś. Ponad 4% tych porad udzielono w ramach praktyk lekarskich. Łączna liczba porad lekarskich i stomatologicznych na 1 mieszkańca w województwie śląskim w 2004 r. wyniosła 7,4 (w kraju 6,7). Porad lekarskich na 1 mieszkańca udzielono 6,6 wobec 6,5 w 2000 r. natomiast taki sam wskaźnik dla porad stomatologicznych nie osiągnął poziomu z 2000 r. (0,8 wobec 0,9). Porady lekarskie i stomatologicznea udzielone na 1 mieszkańca według powiatów w 2004 r. Rybnicki E I a Bez porad lekarskich udzielonych w izbach przyjęć szpitali ogólnych pacjentom niehospitalizowanym. Liczba porad lekarskich i stomatologicznych na 1 mieszkańca była znacznie większa w miastach niż na wsi. W 2004 r. było to 8,0 porad na 1 mieszkańca w miastach i 3,8 na wsi (w ogólnodostępnej opiece zdrowotnej, bez porad udzielonych w izbach przyjęć szpitali ogólnych). Biorąc pod uwagę podregiony województwa śląskiego, najwięcej zakładów opieki zdrowotnej w końcu 2004 r. znajdowało się w podregionie centralnym śląskim, tutaj też największa była liczba porad lekarskich na 1 mieszkańca. Wybrane dane z ambulatoryjnej opieki zdrowotnej według podregionów WYSZCZEGÓLNIENIE a - 2003 b - 2004 Ogółem częstochowski bielsko - bialski Podregion centralny śląski rybnicko - jastrzębski Zakłady Opieki Zdrowotnej (stan w dniu 31 X II)... a 1867 228 253 1170 216 b 1879 233 261 1156 229 Porady udzielone w zakresie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej na 1 mieszkańca: le k a rs k ie... a 6,6 6,2 6,1 6,9 6,0 b 6,6 6,4 6,3 6,8 6,4 stom atologiczne... a 0,8 1,0 0,8 0,9 0,6 b 0,8 0,9 0,8 0,8 0,6

20 STACJONARNA OPIEKA ZDROWOTNA Według stanu na koniec 2004 r. w województwie śląskim można było uzyskać pomoc medyczną w 109 szpitalach ogólnych, w tym w 10 prywatnych. Ich liczba ogółem spadła w stosunku do 2000 r. o 5 szpitali. Na przestrzeni 5 lat zmniejszyła się liczba szpitali publicznych o 12, natomiast wzrosła szpitali niepublicznych o 7, co było skutkiem m. in. przekształcenia szpitali publicznych w niepubliczne. Struktura szpitali ogólnych według rodzajów 2000 2004 4,2% Od 2000 r. ilość łóżek ogółem w szpitalach ogólnych (łącznie z oddziałami) systematycznie malała. Na koniec 2004 r. ich liczba wynosiła 27,3 tys. (w 2000 r. - 29,0 tys.). Wskaźnik łóżek na 10 tys. ludności spadł w tym czasie z 61,0 w 2000 r. do 58,1 w 2004 r. Udział szpitali i łó żeka w szpitalach ogólnych województwa w ich liczbie w kraju szpitale ogólne kraj = 100 łóżka w szpitalach 15,9% 2000 15,2% : 15,5% 15,3% 1 2001 2002 15,1% 14,9% 14,9% 2003 13,8% 2004 14,9% a Łącznie z zamiejscowymi oddziałami szpitalnymi. W 2004 r. w stosunku do 2000 r. (według stanu na koniec roku) zmniejszyła się liczba łóżek w szpitalach publicznych (o 2,1 tys.). Odmienna tendencja wystąpiła w przypadku szpitali prywatnych. W 2004 r. szpitale niepubliczne dysponowały 672 łóżkami, a ich liczba wzrosła o 383 (ponad dwukrotnie) w porównaniu z 2000 r.

21 Zróżnicowana była dostępność do szpitali ogólnych, w przekroju terytorialnym, np. w końcu 2004 r. w Katowicach przypadało 89 mieszkańców na 1 łóżko, podczas gdy przeciętna dla województwa wynosiła 172 osoby na łóżko. Liczba ludności na 1 łóżko w szpitalach ogólnych ' według powiatów w 2004 r. 172 województwo A a Łącznie z zamiejscowymi oddziałami szpitalnymi. U w a g a. W powiecie rybnickim nie występowały szpitale ogólne. Z lecznictwa stacjonarnego w szpitalach ogólnych (łącznie z międzyoddziałowym ruchem chorych) korzystało w 2004 r. 881,0 tys. osób, głównie na oddziałach: chirurgicznych (26,5%), wewnętrznych (17,7%) oraz ginekologiczno-położniczych (13,0%). Nadal utrzymywała się tendencja skracania przeciętnego pobytu chorego w szpitalu. Średnio w 2004 r. pacjent przebywał w szpitalu 8,6 dnia, podczas gdy w roku poprzednim 9,4 dnia, a w 2000 r. - 10,8 dnia. Na terenie województwa śląskiego w końcu 2004 r. obok szpitali ogólnych funkcjonowało 5 szpitali dla nerwowo i psychicznie chorych, w których leczyło się 21,5 tys. osób (bez ruchu międzyoddziałowego). Ich liczba od 2000 r. nie zmieniła się, wzrosła natomiast liczba pacjentów (o 18,0%). Oprócz szpitali działały również zakłady stacjonarnej opieki psychiatrycznej, takie jak: 4 ośrodki leczenia odwykowego alkoholowego, 7 ośrodków rehabilitacyjnych dla uzależnionych od substancji psychoaktywnych oraz 1 ośrodek MONAR. W województwie śląskim na koniec 2004 r. funkcjonowało 46 zakładów świadczących opiekę długoterminową, z tego 20 opiekuńczo - lecznicze, 23 pielęgnacyjno - opiekuńcze i 3 hospicja. Na przestrzeni roku liczba placówek zwiększyła się o 7,0%. Łącznie zakłady tego typu oferowały 2,5 tys. miejsc, tj. o 2,6% więcej niż przed rokiem. W ciągu roku w zakładach tych przebywało 5,6 tys. osób, czyli o 3,8% więcej niż w roku poprzednim.

22 Usługi lecznictwa uzdrowiskowego w końcu 2004 r. świadczyło 12 placówek, w tym 9 to sanatoria i szpitale uzdrowiskowe, w których na koniec 2004 r. było 2,3 tys. łóżek, tj. o 26,0% więcej niż w 2000 r., ale o 7,8% mniej w porównaniu z rokiem poprzednim. W sanatoriach uzdrowiskowych w 2004 r. przebywało 31,6 tys. kuracjuszy, czyli o 43,5% więcej niż w 2000 r. Struktura placówek lecznictwa uzdrowiskowego w 2004 r. [ ] szpitale uzdrowiskowe sanatoria uzdrowiskowe zakłady przyrodolecznicze Ponadto w końcu 2004 r. w województwie działalność prowadziły 2 sanatoria rehabilitacyjne, tj. o 3 mniej niż w analogicznym okresie 2000 r. Omawiane placówki lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacyjnego na koniec 2004 r. zlokalizowane były w dwóch powiatach: cieszyńskim (71,4% ogółu) oraz pszczyńskim (28,6%). Wybrane dane z zakresu stac onarnej opieki zdrowotnej według podregionów WYSZCZEGÓLNIENIE a - 2003 b - 2004 Ogółem częstochowski bielsko - bialski Podregion centralny śląski rybnicko - jastrzębski Szpitale ogólne (stan w dniu 31 XII)..... a 109 10 13 76 10 b 109 11 16 72 10 Łóżka w szpitalach ogólnych (stan w dniu 31 XII) ogółem... 27498 2276 3714 18574 2934 b 27313 2279 3871 18279 2884 na 10 tys. lu d n o ś c i..... a 58,3 42,1 57,6 64,3 45,6 b 58,1 42,3 59,9 63,6 44,9 Leczeni w szpitalach ogólnych na 10 tys. ludności (w ciągu ro k u )..... a 1684,7 1383,2 1561,6 1838,9 1368,4 b 1807,7 1544,3 1622,7 1976,0 1460,4 APTEKI I PUNKTY APTECZNE W latach 2000-2004 w województwie śląskim systematycznie poprawiała się dostępność do aptek i punktów aptecznych. Na terenie województwa w końcu 2004 r. działało 1115 aptek (11,4% w kraju) i 59 punktów aptecznych. W porównaniu z analogicznym okresem 2000 r. przybyło 71 aptek i 47 punktów aptecznych. W 2004 r. wszystkie apteki stanowiły własność prywatną, natomiast w 2000 r. przeszło 95%. Lepiej kształtowała się sytuacja w miastach w obrębie, których funkcjonowało ponad 86% ogółu aptek, natomiast na terenach wiejskich funkcjonowały 152 apteki i 59 punktów aptecznych (w 2000 r. 145 aptek i 9 punktów

23 aptecznych). Dyżury nocne pełniło 416 aptek, spośród których dyżury nocne stałe pełniły 52 apteki, natomiast okresowe - 364 apteki. Sprzedaż leków gotowych i recepturowych prowadziło 938, a wyłącznie gotowych 177 aptek. W aptekach i punktach aptecznych w końcu grudnia 2004 r. pracowało 2390 magistrów farmacji (z tego 86,2% to kobiety) oraz 2062 techników farmaceutycznych. O Liczba ludności na 1 aptekę według powiatów w 2004 r. Biorąc pod uwagę podregiony województwa śląskiego, najwięcej aptek w końcu 2004 r. znajdowało się w podregionie centralnym śląskim, natomiast największa liczba ludności na 1 aptekę była w podregionie rybnicko - jastrzębskim. Apteki według podregionów WYSZCZEGÓLNIENIE Podregion a - 2003 b - 2004 Ogółem częstochowski bielsko - bialski centralny śląski rybnicko - jastrzębski Apteki... a 1112 171 139 695 107 b 1115 170 148 693 104 Liczba ludności na 1 aptekę... a 4240 3159 4638 4154 6014 b 4216 3169 4366 4147 6172 KRWIODAWSTWO Na terenie województwa śląskiego w końcu 2004 r. funkcjonowały 2 regionalne centra krwiodawstwa oraz 14 oddziałów terenowych. W porównaniu do 2000 r. liczba regionalnych centrów krwiodawstwa pozostała na tym samym poziomie, natomiast spadła o 9 liczba

24 oddziałów. W latach 2000-2004 zanotowano wzrost pobranej krwi w jednostkach krwi pełnej. W 2000 r. pobrano jej 96,8 tys., a w 2004 r. więcej o 28,9%, czyli o 28,0 tys. Krwiodawcy Krwiodawstwo 2000 2004 Pobrana krew w tys. jednostek krwi pełnej 31 s s s. 96 ' / / / / / / CHOROBY ZAWODOWE ORAZ ZACHOROWANIA NA NIEKTÓRE CHOROBY ZAKAŹNE I ZATRUCIA W województwie śląskim w 2004 r. stwierdzono 1029 przypadków zachorowań na choroby zawodowe. Było to o 20,7% mniej niż w 2003 r. Prawie 43% w 2004 r. stwierdzonych chorób to pylice płuc. Co 4 chory na choroby zawodowe miał obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem, natomiast prawie co 17 osoba miała przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym. Struktura chorób zawodowych 2003 2004 choroby zawodowe: EKfiJ pylice płuc lllllll obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem M przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym I I choroby skóry IjjjjjjjjiSli przewlekle choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy zespół wibracyjny :: : : : I choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa pozostałe

25 Biorąc pod uwagę zachorowania na niektóre choroby zakaźne i zatrucia w 2004 r. odnotowano najwięcej przypadków zachorowań na takie choroby, jak: grypa (zbadana laboratoryjnie) - 12,1 tys. i świnka - 11,7 tys. Rzadkie natomiast były przypadki odry (3 osoby), czerwonki bakteryjnej (6 osób) i zapalenia mózgu (67 osób). W porównaniu do 2000 r. w większości przypadków wskaźnik zachorowań na choroby zakaźne i zatrucia na 100 tys. ludności spadł, przy czym najbardziej w przypadkach zachorowań na różyczkę (z 320,7 w 2000 r. do 13,0 w 2004 r.). Natomiast największy wzrost zachorowań na 100 tys. ludności odnotowano na świnkę (z 33,4 w 2000 r. do 248,0 w 2004 r.). Zachorowania na wybrane choroby zakaźne i zatrucia na 100 tys. ludności krztusiec wirusowe zapalenie wątroby różyczka szkarlatyna (płonica) zapalenie opon mózgowych świnka (zapalenie przyusznicy nagminne) świerzb zatrucia związkami chemicznymi RATOWNICTWO MEDYCZNE I POMOC DORAŹNA W 2004 r. funkcjonowało 86 zespołów ratownictwa medycznego (9,2% w kraju) z czego 58,1% stanowiły zespoły wypadkowe, a 30,2% - reanimacyjne. Pomoc doraźna na 1000 ludności 2003 2004 I I województwo K B kraj Jednostki pomocy doraźnej dokonały w ciągu 2004 r. 416,7 tys. wyjazdów, czyli o 1,1% mniej niż w 2003 r. Najczęstszym miejscem docelowym wyjazdu był dom pacjenta (343,7 tys. wyjazdów). Liczba osób, które otrzymały pomoc medyczną udzieloną przez powyższe jednostki wyniosła 414,6 tys., w tym 341,6 tys. osób otrzymało ją w domu, a 26,2 tys. w ruchu uliczno - drogowym.

26 Struktura wyjazdów jednostek pomocy doraźnej według miejsca zdarzenia 2003 2004 ŻŁOBKI W latach 2000-2004 obserwuje się zmniejszenie zainteresowania oferowanymi formami opieki nad dziećmi w wieku do 3 lat. Sprawujące ją żłobki i oddziały żłobkowe są likwidowane w wyniku czego ich ogólna liczba systematycznie maleje. W końcu 2004 r. funkcjonowały 54 żłobki i 12 oddziałów żłobkowych. W porównaniu z 2000 r. liczba żłobków wzrosła o 4, natomiast liczba oddziałów żłobkowych spadła o 15. Łącznie w żłobkach i oddziałach żłobkowych w końcu 2004 r. przebywało 2018 dzieci i było to o 17,2% mniej niż w 2000 r. Wśród tych dzieci, w żłobkach najwięcej było dzieci w wieku 2 lat - 47,6% całej zbiorowości, następną liczną grupę stanowiły dzieci w wieku 1 roku (27,5%) oraz 3 - łatki (15,2%). Najwięcej placówek na koniec 2004 r. funkcjonowało w Katowicach (10). Po 4 żłobki łącznie z oddziałami posiadały takie miasta jak: Gliwice, Sosnowiec, Zabrze oraz powiaty: będziński i cieszyński. Żłobki i dzieci w żłobkach według podregionów WYSZCZEGÓLNIENIE a -2003 b - 2004 Ogółem częstochowski bielsko - bialski Podregion centralny śląski rybnicko - jastrzębski Żłobki i oddziały żłobkowe... a 70 4 8 51 7 b 66 3 8 49 6 Dzieci w żłobkach i oddziałach ż ło b ko w ych... a 2182 94 256 1643 189 b 2018 90 250 1477 201

27 WYDATKI NA OCHRONĘ ZDROWIA W BUDŻETACH SAMORZĄDÓW TERYTORIALNYCH W 2004 r. samorządy terytorialne województwa śląskiego wydatkowały na ochronę zdrowia kwotę 290,8 min zł, co stanowiło 2,7% ich wydatków ogółem. W porównaniu z 2001 r. było to prawie o 35% mniej, natomiast o 6,7% więcej niż w 2003 r. Najwięcej na ochronę zdrowia wydatkowały samorządy miast na prawach powiatu - 164,1 min zł. Struktura wydatków na ochronę zdrowia według samorządów terytorialnych 2001 2004 gminy H H powiaty EKKiH miasta na prawach powiatu województwo W latach 2001-2004 udział wydatków na ochronę zdrowia w budżetach samorządów terytorialnych generalnie zmniejszał się z wyjątkiem gmin gdzie utrzymywał się na podobnym poziomie. Udział wydatków na ochronę zdrowia w budżetach samorządów terytorialnych gminy powiaty / / / \ miasta na prawach powiatu województwo 2001 2002 2003 2004 Udział wydatków na ochronę zdrowia w budżetach powiatów i miast na prawach powiatu w 2004 r. zawierał się w granicach od 0,1% (powiat bieruńsko - lędziński i rybnicki) do 22,6% (powiat raciborski).

Wydatki na ochronę zdrowia budżetów powiatów i miast na prawach powiatu w 2004 r. w tys. zł w % wydatków ogółem Będziński Bielski Bieaińsko - iędziński Cieszyński Częstochowski Gliwicki Kłobucki Lubliniecki Mikołowski Myszkowski Pszczyński Raciborski Rybnicki Tamogórski Wodzisławski Zawierciański Żywiecki m. Bielsko - Biała m. Bytom m. Chorzów m. Częstochowa m. Dąbrowa Górnicza m. Gliwice m. Jastrzębie - Zdrój m. Jaworzno m. Katowice m. Mysłowice m. Piekary Śląskie m. Ruda Śląska m. Rybnik m. Siemianowice Śląskie m. Sosnowiec m. Świętochłowice m. Tychy m. Zabrze m. Żory

29 POMOC SPOŁECZNA ZAKŁADY STACJONARNE POMOCY SPOŁECZNEJ W latach 2000-2004 w województwie śląskim funkcjonowało 115 stacjonarnych zakładów pomocy społecznej. Liczba ich jedynie zwiększyła się w latach 2002-2003 do 116 zakładów. Łącznie w końcu 2004 r. zakłady pomocy społecznej dysponowały 9,5 tys. miejsc, czyli o 3,2% więcej niż w 2000 r. (9,2 tys.). Rzeczywista liczba miejsc w domach i zakładach pomocy społecznej w 2004 r. była mniejsza od liczby mieszkańców o 2, natomiast w 2000 r. odnotowano większą liczbę miejsc niż mieszkańców o 152. Wskaźnik mieszkańców w zakładach stacjonarnych pomocy społecznej na 10 tys. ludności wzrósł z 19,1 w 2000 r. do 20,3 w 2004 r. Miejsca w zakładach stacjonarnych pomocy społecznej na 10 tys. ludności 2000 2001 2002 2003 2004 19,4 20,0 20,1 20,4 20,2 W końcu 2004 r. w domach i zakładach pomocy społecznej przebywało 9,5 tys. mieszkańców, czyli o mieszkańców zakładów stacjonarnych pomocy społecznej w latach 2000-2004 większość stanowiły kobiety. Biorąc pod uwagę wiek mieszkańców najmniej liczną była grupa osób młodych do 18 roku życia, stanowiąca w 2004 r. - 3,7% ogółu mieszkańców, a w 2000 r. - 5,2%. Natomiast najbardziej liczną grupą były osoby w wieku 75 lat i więcej. Jedynie w 2004 r. osoby w wieku 41-60 lat stanowiły większość (29,4%) wśród ogółu mieszkańców zakładów pomocy społecznej. Struktura mieszkańców zakładów stacjonarnych pomocy społecznej według płci 5,0% więcej niż