Zestawy Ćwiczeń w Czytaniu i Pisaniu

Jolanta Posłuszna Zestawy Ćwiczeń w Czytaniu i Pisaniu Gotowa pomoc do pracy z dzieckiem dyslektycznym w domu Część pierwsza ISBN 978-83-934682-0-1

SPIS TREŚCI: Wskazówki do pracy dla rodziców 3 Zestaw 1 - Martynka, Jaś i Calineczka rozdział II..5 Zestaw 2 - Martynka, Jaś i Calineczka rozdział III..14 Zestaw 3 - Mieszkania zwierząt cz.i 22 Zestaw 4 - Mieszkania zwierząt cz.ii.29 2

Wskazówki do pracy dla rodziców Celem tego opracowania jest doskonaleniu umiejętności czytania i poprawności pisania pod względem ortograficznym oraz wzbogacanie słownictwa i lepsze rozumienie tekstu. Są też ćwiczenia umiejętności wypowiadania się na piśmie. Można powiedzieć, że ćwiczone będą wszystkie umiejętności potrzebne do płynnego czytania, rozumienia czytanego tekstu oraz poprawnego pisania pod względem ortograficznym. Nie uwzględniam w Zestawach ćwiczeń związanych z brzydkim pismem, czyli dysgrafią. Byłby to zbyt duży materiał dla dziecka na jeden dzień pracy. Mam nadzieję że efektem ubocznym pracy z Zestawami będzie rozwój zainteresowań czytelniczych. Wszystkie ćwiczenia podporządkowane są jednemu tekstowi, który ma zostać w danym tygodniu wyćwiczony do poziomu automatyzmu. Praca zaczyna się od poznania słów, które wystąpią w tekście. Teksty uwzględniają słowa najczęściej używane w języku polskim. Dwa pierwsze teksty są o lekkiej tematyce, aby zachęcić dziecko do pracy. Kolejne dwa - o tematyce przyrodniczej, aby pogłębić wiedzę dziecka i rozszerzyć jego słownictwo. (Wiem z doświadczenia, że dzieci bardzo lubią tematy związane z przyrodą.) Pewne wyrazy powtarzają się w każdym kolejnym tekście, przez co są utrwalane. Jeden Zestaw Ćwiczeń przeznaczony jest na jeden tydzień. Pracujesz z dzieckiem przez 6 dni w tygodniu (oprócz niedzieli). Wszystkie ćwiczenia oparte są na jednym tekście. Fajnie, by było gdybyś miała możliwość wydrukować teksty do czytania na papierze w kolorze lekko żółtym lub kremowym. Zbadano, że takie tło jest najbardziej przyjazne do czytania. Ale może być też papier biały. Wielkość czcionki i jej kształt dobrałam w taki sposób, aby maksymalnie ułatwić dziecku czytanie. Teksty do czytania i niektóre ćwiczenia trzeba wydrukować. Pamiętaj, że najważniejsza w pracy z dzieckiem z dysleksją, jest systematyczność i różnorodność ćwiczeń. Poniżej podaję parę wskazówek, jak pracować z dzieckiem: 1. Codziennie przed odrabianiem lekcji, zapisz wspólnie z dzieckiem, jakie lekcje i w jakiej kolejności będzie odrabiało. Niech w tym planie znajdzie się miejsce na dodatkowe ćwiczenia, czyli właśnie te przedstawione poniżej. Pomiędzy jedną porcją nauki, a kolejną, musi być krótka 10-15 minutowa przerwa (tylko niech Twoja pociecha nie siada w tym czasie do komputera). 3

2. Ustal ze swoim dzieckiem, że dopiero po zrobieniu wszystkich obowiązków związanych z nauką, będzie mogło zająć się czymś, co bardzo lubi robić, np. pograć na komputerze. 3. Najlepiej by było, gdyby obrabianie lekcji odbywało się zawsze o tej samej porze. Taki system pracy wbrew pozorom oszczędza czas. Na początku systematyczność i trzymanie się pewnych zasad może być trudne, ale na pewno się opłaci. 4

1. Zestaw Ćwiczeń w Czytaniu i Pisaniu Praca z tekstem pt. Martynka, Jaś i Calineczka rozdział II Martynka, Jaś i Calineczka rozdział II Kiedy rodzice poszli do pracy, Jaś i Martynka znów udali się na strych. Jaś otworzył książkę, ale Calineczki tam nie było. - Musiała chyba wyjść z książki powiedział Jaś. - Nie mogła wyjść, bowiem ona żyje tylko w bajce odpowiedziała mu Martynka. Nagle zaszeleściły kartki i przed dziećmi stanęła maleńka dziewczynka. - Cieszę się, że znów was widzę powiedziała. Pierwszy raz jestem w takiej sytuacji. - W jakiej sytuacji? zapytała Martynka. - Ludzie przychodzą do mnie, żeby się ze mną spotkać. - Szkoda, że jesteś taka mała, bo moglibyśmy się pobawić powiedział Jaś. - Możemy odpowiedziała Calineczka. - W co? Jaś aż otworzył usta z zaciekawienia. - Nie możemy się bawić w zabawy ruchowe, bo moglibyście na mnie nadepnąć, ale możemy pobawić się w skojarzenia. Dużo 5

czytam. W końcu książka to miejsce, w którym mieszkam. A wy znacie dużo słów? Jaś trochę się zawstydził, bo on nie lubi czytać. Najbardziej lubi bawić się z kolegami na podwórku, albo biegać z psem. Martynka właśnie skończyła czytać kolejną książkę, więc chętnie weźmie udział w zabawie. - Jaś, a ty będziesz się z nami bawił? Czemu nic nie mówisz? zapytała go Calineczka. - To na pewno będzie nudne odpowiedział Jaś. - Powinieneś spróbować. Żaden człowiek nie wie wszystkiego. - Niech będzie. To wytłumacz nam, o co chodzi w tym zadaniu powiedział Jaś. - Każdy z nas po kolei zapisuje na kartce jakieś słowo. Potem podaje głośno trzy wyrazy, które opisują to słowo, np. zapisujesz słowo godzina a mówisz: zegar, sześćdziesiąt, wskazówka. Pozostałe dwie osoby zgadują kto pierwszy zgadnie zdobywa punkt. - To może być fajna zabawa? ucieszył się Jaś. Zaczęła Martynka. Zapisała na kartce sobie tylko znane słowo, a głośno powiedziała: zielone, drzewo, blaszka. Czy wiesz, o co jej chodziło? 6

Dzień pierwszy: I. Praca z wyrazami najczęściej używanymi w języku polskim, a występującymi w powyższym tekście: 1. Poleć dziecku, aby wyszukało spośród niżej zamieszczonych wyrazów takie, które zawierają litery: n i e (kolejność liter dowolna). Są cztery takie wyrazy. 2. Wytnij poniższe wyrazy. Poproś dziecko, aby wybrało spośród nich 4 następujące: godzina, myśleć, sytuacja, punkt. Ułóż je w dowolnej kolejności i pozwól dziecku przez 1 minutę zapoznać się z nimi. Po czym zakryj je kartką i poproś dziecko, aby zapisało je w takiej samej kolejności. Ćwiczenie można powtórzyć kilka razy, za każdym razem z innymi wyrazami. bowiem chyba często człowiek dziecko godzina musieć myśleć niech pierwszy potem powiedzieć żaden punkt robić 7

słowo sytuacja udział wszystko wziąć zadanie wiedzieć własny właśnie II. Przeczytaj dziecku tekst, ono w tym czasie wodzi po nim wzrokiem wskazując każdy czytany przez Ciebie wyraz palcem (lub jakimś innym wskaźnikiem). Dzień drugi: I. Powtórzenie słów przerobionych wczoraj: 1. poleć dziecku, aby ułożyło 2 zdania z wyrazów znajdujących się w elipsach. Forma wyrazów może być zmieniona i można dodać swoje wyrazy. dziecko zadanie człowiek myśleć pierwsze często 2. Dziecko czyta wyrazy z poprzedniego dnia w taki sposób, że Ty kładziesz przed nim po jednym wyrazie (spośród tych wyciętych poprzedniego dnia). Potem samodzielnie uzupełnia następujące zdania ( wyrazy do wpisania są pod zdaniami): - Andrzej zawsze jest na mecie.. - Na zegarze wybiła trzecia... - Michał zdobył w konkursie tylko jeden... 8

- Znalazłem się w bardzo trudnej. - Lubię rozwiązywać trudne... - Byłem zaskoczony i nie wiedziałem, co.. - Pisząc opowiadanie trzeba umieć dobrać odpowiednie.. punkt, pierwszy, słowa, sytuacja, zadania, powiedzieć, godzina II. Dziecko samo czyta tekst Ty słuchasz i poprawiasz błędnie przeczytane wyrazy. Jeśli dziecko długo się waha, jak przeczytać dany wyraz Ty go przeczytaj. Nie dopuść, aby czytało po literce lub zgadywało. III. Zadaj dziecku następujące pytania. Odpowiedzi udziela ustnie. - Kto zaproponował zabawę w skojarzenia? - Co Jaś najbardziej lubi robić? - Dlaczego Jaś najpierw nie chciał się bawić w skojarzenia? - Kto zaczął zabawę i jakie podał wyrazy? Dzień trzeci: I. Utrwalenie płynności czytania opracowanych w tym tygodniu wyrazów: 1. Poszukaj wyrazów krótszych w dłuższych, np. w słowie zadanie jest ukryte krótsze słowo danie oraz nie. bowiem -. często -. człowiek -.. musieć -. robić - myśleć - niech - pierwszy - potem -.. udział -. 9

2. Wpisz brakujące litery: bowi_m, ch_ba, cz_sto, cz_owiek, dzi_cko, godz_na, m_sieć, my_leć, ni_ch, pie_wszy, p_tem, pow_edzieć, ża_en, p_nkt, r_bić, s_owo, syt_acja, udz_ał, wsz_stko, wzi_ć, zadan_e, wi_dzieć, wł_sny, wła_nie. II. Zapis z pamięci ćwiczonych wyrazów: - pokazujesz dziecku po jednym z wyrazów, - najpierw dziecko czyta dany wyraz, - potem dzieli go ustnie na sylaby, - potem zapisuje dyktując sobie sylabami, czyli pisząc wymawia głośno sylaby, np. godzi-na. Dzień czwarty: I. Wykreślanie wyrazów zbędnych w zdaniu (jednego z wyrazów obok kreski ukośnej): Kiedy rodzice przyszli/poszli do pracy, Jaś i Martynka znów udali się na strych. Jaś otworzył książkę, ale/wcale Calineczki tam nie było. - Musiała chyba wejść/wyjść z książki powiedział Jaś. - Nie mogła wyjść, bowiem on/ona żyje tylko w bajce zapowiedziała/odpowiedziała mu Martynka. Nagle zaszeleściły karki/kartki i przed dziećmi stanęła maleńka/malinka dziewczynka. - Cieszę się, że nów/znów was widzę powiedziała. Pierwszy zez/raz jestem w takiej/jakiej sytuacji. 10

- W jakiej sytuacji? zaprzeczyła/zapytała Martynka. - Ludzie przychodzą do mnie, żeby się ze moją/mną spotkać. - Szkoda, że jestem/jesteś taka mała, bo moglibyśmy się pobawić powiedział Jaś. - Możemy opracowała/odpowiedziała Calineczka. - W co? Jaś aż otworzył usta/uszy z zaciekawienia. - Nie możemy się bawić w zakazy/zabawy ruchowe, bo moglibyście na mną/mnie nadepnąć, ale możemy pobawić się w skojarzenia. Dużo chwytam/czytam. W końcu książka to miejsce, w którym myszkom/mieszkam. A wy znacie/macie dużo słów? II. Czytanie w/w fragmentu tekstu na głos przez dziecko. Ty słuchasz i poprawiasz błędnie przeczytane wyrazy. Jeśli dziecko długo się waha, jak przeczytać dany wyraz Ty go przeczytaj. Nie dopuść, aby czytało po literce lub zgadywało. Dzień piąty: Pisanie ze słuchu: - Wybierz 3 zdania z tekstu i daj je dziecku do przeczytania. - A teraz mu podyktuj mu te zdania po jednym. Dłuższe wyrazy lub trudne niech dziecko najpierw przeanalizuje pod względem pisowni, tzn. niech podzieli na głoski, powie jak napisze wyrazy z trudnościami ortograficznymi. - Wyrazy, w których zrobi błędy musicie przeanalizować raz jeszcze, tzn. niech dziecko podzieli wyraz na głoski, powiedz mu jaka zasada pisowni obowiązuje w danym wyrazie. - Potem niech zapisze te wyrazy na dużych paskach papieru czerwonym pisakiem i powiesi nad biurkiem, żeby często na nie patrzeć. 11

Dzień szósty: Dzień szósty powinien wypaść w sobotę a więc mamy weekend. W ten dzień możesz pobawić się z dzieckiem słowami, oczywiście tymi słowami, które są ćwiczone w tym tygodniu. Dziś proponuję grę wymyśloną we Francji, a służącą do pracy z dyslektykami. Nazywa się ona Rodzina słów. Zasady gry: - Rozcinasz poniżej zamieszczone karty. - Tasujesz je i rozdajesz po 4 każdemu. Pozostałe karty leżą z boku. Będziecie z nich korzystać. - Zadaniem każdego z Was jest zebrać wszystkie karty należące do rodziny słów ( rodzina słów jest zapisana po lewej stronie każdej karty, czyli liczy po 4 karty). - Każde z Was patrzy, ile ma kart należących do danej rodziny i prosi drugą osobę o pozostałe karty. Np. Jeśli masz karty: Calineczka, rodzice i Jaś, potrzebujesz karty Martynka. Pytasz więc, czy masz kartę Martynka. Twoje dziecko musi Ci ją dać, jeśli ma. Jeśli nie ma, dobierasz z pozostałych kart leżących z boku. Jeśli trafiłaś właściwą kartę, grasz dalej. Jeśli nie - inicjatywę przejmuje dziecko i pyta Ciebie o kartę potrzebną, aby zebrać rodzinę. Tak długo pytacie siebie nawzajem o karty, aż karty się wyczerpią. Wygrywa ten, kto zbierze więcej kompletów. W tej grze są cztery. 12

Calineczka rodzice Jaś Calineczka Martynka Calineczka rodzice Jaś Martynka Martynka książka bajka słowa słowa czytać potem punkt pierwszy punkt praca robić myśleć powiedzieć robić wziąć robić myśleć powiedzieć wziąć wziąć Calineczka rodzice Jaś rodzice Martynka książka bajka słowa książka czytać książka bajka słowa czytać czytać potem punkt pierwszy pierwszy praca robić myśleć powiedzieć myśleć wziąć Calineczka rodzice Jaś Jaś Martynka książka bajka słowa bajka czytać potem punkt pierwszy potem praca potem punkt pierwszy praca praca robić myśleć powiedzieć powiedzieć wziąć Jeśli nie masz kolorowej drukarki, można wyrazy zapisane na czerwono, zakreślić dowolnym kolorem. 13

2. Zestaw Ćwiczeń w Czytaniu i Pisaniu Praca z tekstem pt. Martynka, Jaś i Calineczka rozdział III Martynka, Jaś i Calineczka rozdział III Jaś i Martynka to bliźnięta. Chodzą do tej samej klasy, czyli do drugiej. Martynka lubi się uczyć. W domu czyta książki, dlatego, że lubi zwierzęta i przyrodę w ogóle. Chce jak najwięcej dowiedzieć się na te tematy. Jaś z kolei lubi sport. Często gra w piłkę z kolegami. Rodzice często mu mówią, że rozwija głównie nogi, a zapomina o głowie. Czuje, że mają rację, zwłaszcza kiedy pani na lekcji każe mu coś przeczytać, a on duka literka po literce. Zabawa ze słowami wymyślona przez Calineczkę podobała mu się. Dziś znowu pójdzie z siostrą na strych. Ich maleńka koleżanka ma ciekawe pomysły i z nią nikt się nie może nudzić. Zawsze po powrocie ze szkoły idą na górę. Jak zwykle otwierają książkę i czekają na swoją koleżankę. Dziś Jaś jako pierwszy zaproponował zabawę. - Chodźmy na spacer powiedział. - Jak to? zdziwiła się Calineczka. - Wejdziesz do koszyka, a ja ostrożnie będę go niósł. 14

- To stanowi pewien problem powiedziała Calineczka. Ludzie mogą mnie zauważyć i nie dadzą mi spokoju. - Zrobię wszystko, żeby cię ochronić. Lubię takie zadania z pewnym ryzykiem oświadczył Jaś. - On często ryzykuje, a potem inni mają problem - odpowiedziała Martynka. - Mam pomysł powiedziała Calineczka. Jeśli ktoś mnie zauważy będę udawała lalkę. - Dobrze rodzeństwu spodobał się ten sposób rozwiązania problemu. Poprosili ją, aby weszła do koszyka. Dzieci szły ulicą w kierunku parku. - Uwaga idzie Marcin zauważył Jaś. Koledzy powiedzieli sobie tylko cześć. Kilka kroków dalej był koniec ulicy i weszli do parku. Usiedli na ławce i Jaś zapytał Calineczkę, jak się czuje. Nagle zobaczyli nad sobą głowę swojego taty. To dopiero się zdziwili. - Co macie w tym koszyku? zapytał. - Lalkę odpowiedziała Martynka. - Ale ty nie miałaś takiej lalki. Skąd ją masz? - Znalazłam ją przed chwilą w parku powiedziała Martynka. 15

- Trzeba ją odnieść na posterunek policji. Może zgłosi się po nią jakieś dziecko, które pewnie teraz płacze, że zgubiło swoją ulubioną zabawkę. - Nie! krzyknęła Calineczka. Tata zaniemówił ze zdziwienia. - Co to jest? zapytał i stanął jak wryty. Dzień pierwszy: I. Praca z wyrazami najczęściej używanymi w języku polskim, a występującymi w tekście: 1. Wytnij poniższe wyrazy. Przeczytaj dziecku każdy wyraz po kolei i poproś, aby dodało do niego wyraz (lub wyrazy), który mu się z nim kojarzy. Np. chodzić prosto. 2. Podziel wyrazy na 2 części. Rozłóż przed dzieckiem pierwszą część. 3. Pytaj dziecko, gdzie leży dany wyraz, np. pokaż słowo dlatego. Tak samo postępuj z pozostałymi wyrazami. 4. Potem rozłóż drugą część i postępuj tak samo. chodzić dlatego dobrze głowa ludzie nikt problem sposób stanowić 16

szkoła ulica zawsze kilka cześć dopiero pewnie rozwijać stać trzeba uwaga prosić II. Przeczytaj dziecku tekst, ono w tym czasie wodzi wzrokiem po tekście wskazując każdy czytany przez Ciebie wyraz palcem (lub jakimś innym wskaźnikiem). Dzień drugi: I. Powtórzenie słów przerobionych wczoraj poleć dziecku, aby zakreśliło w ciągu liter wyraz, który znajduje się po lewej stronie: chodzić codzićchodzichodzićchodzeniechodźcie dlatego..dlaczegodlatdlatedlateetgodlategodla dobrze.dobradobredorbredobrzadobrzedobre głowa glowagłowgłowaglawglowyglowigłów ludzie..ludludydzieludzikkudzieludzieludzi nikt nicnikonikaktoniknitaniktnikinitnikot problem.porbleprablemproblaproblemprablem sposób.sposobysposabpsosobsposóbsóbapasob 17

stanowić stanywicstaniwićstanowistanowićniwić szkoła.slokałaskolaszkolaszkołszokszkołaszakła II. Dziecko samo czyta tekst Ty słuchasz i poprawiasz błędnie przeczytane wyrazy. Jeśli dziecko długo się waha, jak przeczytać dany wyraz Ty go przeczytaj. Nie dopuść, aby czytało po literce lub zgadywało. III. Zadaj dziecku następujące pytania. Odpowiedzi udziela ustnie. - Jakie książki lubi Martynka? - Co robi rodzeństwo zaraz po przyjściu ze szkoły? - Gdzie poszły dzieci razem z Calineczką? - W jaki sposób podróżowała Calineczka? - Kogo dzieci spotkały po drodze? Dzień trzeci: I. Dziecko samodzielnie uzupełnia następujące zdania ( wyrazy do wpisania w miejsce kropek są pod zdaniami): To jest bardzo długa. Marek powinien.. swoje zdolności. Żołnierz musi. na warcie. Karol zrobił błędów. Dziś jest wtorek. rozwijać stać ulica dopiero kilka II. Poleć dziecku, aby opisało w kilku zdaniach spacer dzieci z Calineczką do parku. 18

Dzień czwarty: I. Utrwalenie płynności czytania opracowanych w tym tygodniu wyrazów: 1. Podziel ciąg liter na wyrazy: chodzićdlategodobrzegłowaludzieniktproblemsposóbstanowićkilka szkołaulicazawszecześćdopieropewnierozwijaćstaćtrzebauwagaprosić 2. Łączenie za pomocą strzałki wyrazu po lewej i po prawej stronie: chodzić dobrze kilka uwaga zawsze ludzie śpiewam zadań prosto punktualny niebezpieczeństwo wolni II. Zapis z pamięci ćwiczonych wyrazów: - pokazujesz dziecku po jednym z wyrazów, - najpierw dziecko czyta dany wyraz, - potem dzieli go ustnie na sylaby, - potem zapisuje dyktując go sobie sylabami, czyli pisząc wymawia głośno sylaby, np. go-dzi-na. Dzień piąty: I. Układanie zdań z wyrazów znajdujących się w ramce. Jaś i do klasy drugiej Jaś i Martynka chodzą do drugiej klasy. Martynka chodzą 19

lubi Martynka książki. przyrodnicze czytać. Zawsze ze idzie po szkoły na strych powrocie rodzeństwo spotkały W parku kolegę z bliźnięta klasy.. II. Pisanie ze słuchu: - Wybierz 3 zdania z tekstu i daj je dziecku do przeczytania. - A teraz mu podyktuj te zdania po jednym. Dłuższe wyrazy lub trudne niech dziecko najpierw przeanalizuje pod względem pisowni, tzn. niech podzieli na głoski (np. g-odzi-n-a), powie jak napisze wyrazy z trudnościami ortograficznymi. - Wyrazy, w których zrobi błędy, musicie przeanalizować raz jeszcze, tzn. niech dziecko podzieli wyraz na głoski, powiedz mu jaka zasada pisowni obowiązuje w danym wyrazie. - Potem niech zapisze te wyrazy na dużych paskach papieru czerwonym pisakiem i powiesi nad biurkiem, żeby często na nie patrzeć. Dzień szósty: I. Domino sylabowe ułóżcie (ustnie) wspólnie z dzieckiem łańcuch wyrazów, gdzie każdy następny rozpoczyna się sylabą poprzedniego, np. karta-targi-gitararabarbar-barbara-rady-dynia-itd. 20

II. Zapamiętywanie ciągów wyrazowych. Niech dziecko przeczyta po jednym ciągu wyrazów, potem postara się je zapamiętać. Teraz niech zasłoni je kartką i zapisze z pamięci: 1. Martynka, Calineczka, kolega, ludzie. 2. park, ulica, ławka, szkoła. 3. chodzić, prosić, cześć, kilka. 4. dopiero, dlatego, dobrze, druga. 21

3. Zestaw Ćwiczeń w Czytaniu i Pisaniu Praca z tekstem pt. Mieszkania zwierząt - cz.i Mieszkania zwierząt - cz.i Mieszkania zwierząt bardzo różną się wielkością, dużo bardziej niż mieszkania ludzi. Na przykład mszyca ma za mieszkanie liść, a niedźwiedź polarny ogromne śniegowe pola. Ptaki mieszkają w gniazdach. Mogą robić je same lub zajmować gniazda po innych ptakach. Największe gniazda buduje ptak żyjący w Afryce. Nazywa się on wikłacz. Jego gniazdo przypomina stóg siana. Buduje je na drzewach. Jest ono tak wielkie, ponieważ mieszka w nim wiele ptasich rodzin. Czasami pod ciężarem takiego gniazda łamie się drzewo. Znane nam dobrze bociany budują swoje gniazda na drzewach, słupach i dachach domów. Takie gniazda często mają wiele lat. Bociany powracają na wiosnę do tych samych gniazd. Po śmierci rodziców, dzieci bocianie zajmują gniazda po swoich rodzicach. 22

Niektóre ptaki budują gniazda na wodzie lub pod wodą, jak na przykład perkoz lub rybitwa. Na wodzie budują też swoje domy bobry. Ścinają drzewa ostrymi zębami. Powstaje w ten sposób tama na rzece. Pośrodku tego rozlewiska budują swój dom zwany żeremie. Jest to wielka kupa gałęzi zlepionych mułem. Wejście do tego domu znajduje się pod wodą, ale miejsce do spania leży nad powierzchnią wody. Innym rodzajem domku dla zwierząt są kopce. Budują je mrówki i termity. Najbardziej doskonałe są kopce termitów. Są to wieże dochodzące czasami do 7 metrów wysokości. Są zbudowane z roślin i gliny. Wewnątrz takiego domu znajdują się liczne komory i korytarze. Mrówki budują kopce, ale w nich nie mieszkają. Stanowi on ochronę przed wrogami mrówek oraz przed zimnem. Mrówki mieszkają pod ziemią. Budują tam gniazda i sieć korytarzy. 23

Dzień pierwszy: I. Praca z wyrazami, które mogą być dla dziecka trudne w tekście: 1. Wytnij wyrazy i postępuj w następujący sposób: - Połóż 10 (lub 5 w zależności od możliwości dziecka) wyrazów przed dzieckiem. - Przeczytaj dziecku każdy wyraz oddzielnie wskazując go palcem i każ mu go powtórzyć (niech spróbuje zobaczyć ten wyraz w wyobraźni). 2. Wymieszaj wyrazy i rozłóż je ponownie. 3. Pytaj dziecko, gdzie leży dany wyraz, np. pokaż słowo niedźwiedź. Tak samo postępuj z pozostałymi wyrazami. mieszkanie mszyca liść niedźwiedź polarny gniazdo Afryka wikłacz stóg powracają perkoz rybitwa przykład bóbr ścinają pośrodku rozlewiska żeremie 24

powierzchnia zlepione termity II. Przeczytaj dziecku tekst, ono w tym czasie wodzi wzrokiem po tekście wskazując każdy czytany przez Ciebie wyraz palcem (lub jakimś innym wskaźnikiem). III. Połóż przed dzieckiem tekst. Pokazuj mu po jednym wyrazie przerobionym w ćwiczeniu I, dziecko wyszukuje w tekście wskazany wyraz i go podkreśla. Dzień drugi: I. Powtórzenie słów przerobionych wczoraj: Rozłóż przed dzieckiem 10 wczoraj przerobionych wyrazów. Czytaj mu po 3 wyrazy. Ono układa te wyrazy w takiej kolejności, w jakiej mu przeczytałaś. Np. Mówisz: pośrodku, rozlewiska, żeremie i dziecko z rozłożonych karteczek z wyrazami wyjmuje te trzy i układa przed sobą we właściwej kolejności. Oto zestawy do układania: 1. mieszkanie, gniazdo, stóg 2. niedźwiedź, bóbr, polarny 3. Afryka, wikłacz, powierzchnia 4. stóg, termity, zlepione 5. rozlewiska, żeremie, ścinają. II. Praca z pozostałymi wyrazami (zostało ich jedenaście): 1. Połóż 11 wyrazów przed dzieckiem. 2. Przeczytaj dziecku każdy wyraz oddzielnie i każ mu go powtórzyć (niech spróbuje zobaczyć ten wyraz w wyobraźni). 3. Wymieszaj wyrazy i rozłóż je. 4. Pytaj dziecko, gdzie leży dany wyraz, np. pokaż słowo perkoz. Tak samo postępuj z pozostałymi wyrazami. 25

III. Dziecko samo czyta tekst Ty słuchasz i poprawiasz błędnie przeczytane wyrazy. Jeśli dziecko długo się waha, jak przeczytać dany wyraz Ty go przeczytaj. Nie dopuść, aby czytało po literce lub zgadywało. IV. Quiz na temat przeczytanego opowiadania. Porozcinaj poniższe pytania. Daj dziecku losować po jednym. Za każdą dobrą odpowiedź zdobywa 1 punkt. Jeśli zdobędzie 5 punktów daj mu jakąś drobną nagrodę. 1. Gdzie mieszka mszyca? 2. Do czego jest podobne największe ptasie gniazdo? 3. Gdzie budują gniazda bociany? 4. Co to są żeremie? 5. Ile metrów może mieć kopiec zbudowany przez termity? Dzień trzeci: I. Powtórzenie wszystkich wyrazów zapis z pamięci: - pokazujesz dziecku po jednym z 21 wyrazów przerobionych w ciągu dwóch poprzednich dni, - najpierw dziecko czyta wyraz, - potem dzieli go ustnie na sylaby, - potem zapisuje dyktując sobie sylabami, czyli pisząc wymawia głośno sylaby, np. miesz-ka-nie. 26

II. Samodzielne pisanie zdań: - daj dziecku do wylosowania 3 wyrazy spośród tych 21, - dziecko z każdym z tych wyrazów układa zdanie, najpierw ustnie, potem zapisuje. Dzień czwarty: I. Dziecko dzieli ciąg liter na poszczególne wyrazy za pomocą pionowych kresek, np. mieszkaniemszycaliśćniedźwiedźpolarnygniazdoafrykawikłaczstógpo wracająperkozrybitwaprzykładbóbrścinająpośrodkurozlewiska żeremiepowierzchniazlepionetermity II. Wykreślanie wyrazów zbędnych w zdaniu (jednego z wyrazów obok kreski ukośnej): Mieszkania zwierząt bardzo/bard różną się wielkością, dużo bardziej niż/wyż mieszkania ludzi. Na przykład mszyca ma/na za mieszkanie kiść/liść, a niedźwiedź polarny ogromne śniegowe pale/pola. Ptaki mieszkają w gwiazdach/gniazdach. Mogą robić je same/sami lub zajmować gniazda po innych ptakach. Największe gniazda buduje/brakuje ptak żyjący w Afryce. Nazywa się na/on wikłacz. Jego gniazdo przypomina stóg/stąd siana. Buduje je na drzewach. Jest ono lak/tak wielkie, ponieważ mieszka w nich wolę/wiele ptasich rodzin. Czasami pod/nad ciężarem takiego gniazda łamie się drzewo. 27

Dzień piąty: Pisanie ze słuchu: wybierz 3 zdania z tekstu. Daj je dziecku do przeczytania. A teraz mu podyktuj te zdania po jednym. Dłuższe wyrazy lub trudne niech dziecko najpierw przeanalizuje pod względem pisowni, tzn. niech podzieli na głoski, powie jak napisze wyrazy z trudnościami ortograficznymi. Wyrazy, w których zrobi błędy musicie przeanalizować raz jeszcze, tzn. niech dziecko podzieli wyraz na głoski, powiedz mu, jaka zasada pisowni obowiązuje w danym wyrazie. Potem niech zapisze te wyrazy na dużych paskach papieru czerwonym pisakiem i powiesi nad biurkiem, żeby często na nie patrzeć. Dzień szósty: Dzień szósty powinien wypaść w sobotę a więc mamy weekend. W ten dzień możesz pobawić się z dzieckiem słowami, oczywiście tymi słowami, które są ćwiczone w tym tygodniu. I. 21 wyrazów z pierwszego dnia niech dziecko podzieli na zbiory według dowolnego klucza, np. może powstać zbiór zwierząt, zbiór czynności, zbiór wyrazów rozpoczynających się na literę p, itd. Najpierw pozostaw dziecku inicjatywę. Jeśli nie będzie wiedziało, o co chodzi, podpowiedz mu. W ten sposób uczy się przy okazji logicznego myślenia. II. Wytnij zdania i wymieszaj. Każ dziecku ułożyć je według logicznej kolejności: Największe gniazda buduje ptak żyjący w Afryce. Nazywa się on wikłacz. Jego gniazdo przypomina stóg siana. Buduje je na drzewach. Czasami pod ciężarem takiego gniazda łamie się drzewo. 28

4. Zestaw Ćwiczeń w Czytaniu i Pisaniu Praca z tekstem pt. Mieszkania zwierząt - cz.ii Mieszkania zwierząt - cz.ii Nora to dom dla kreta, węża, jaszczurki, tchórza, dzikiego królika i lisa. W Europie najwięcej nor buduje dziki królik. My najczęściej możemy obserwować podziemne korytarze kreta w ogródku. Mieszka on w norze wielkości piłki nożnej. Dziupla to miejsce spoczynku nie tylko dla dzięcioła, ale także wiewiórki, nietoperza, sikorki, kowalika i szpaka. Jeśli szpak opuści dziuplę, oznacza to, iż jest w niej już tak brudno, że nikt tam nie zamieszka. Myszy mieszkają w kulach z trawy. Niektóre zwierzęta noszą swoje domki przy sobie. Są to: żółwie i ślimaki. Dom pszczół i os zakłada królowa. Osa buduje z masy papierowej jedną komórkę, w której składa jajo. Potem buduje następne komórki i w każdej 29

składa jajo. Kiedy młode dorosną, też zaczynają budować komórki. Papier do wyrobu komórek wyrabiają same przeżuwając na miazgę drewno. Te gniazda zawieszone są na gałęziach, ale też mogą budować je w norach lub dziuplach. Pszczoły z kolei budują gniazdo z wosku. Domek pszczół nazywamy plastrem. Wosk powstaje z cukru zawartego w nektarze, a nektar zbierają z kwiatów. Pszczoły mieszkające w ulu wieszają swój domek, czyli gniazdo pod sufitem ula. Dzikie pszczoły wieszają go na drzewie lub w dziupli. W komórkach plastra królowa składa jaja, a w pozostałych - pszczoły przechowują miód i pyłek kwiatowy. Dzień pierwszy: I. Praca z wyrazami, które mogą być dla dziecka trudne w tekście. 1. Wytnij wyrazy i postępuj w następujący sposób: - Połóż 9 (lub 5 w zależności od możliwości dziecka) wyrazów przed dzieckiem. - Przeczytaj dziecku każdy wyraz oddzielnie wskazując go palcem i każ mu go powtórzyć (niech spróbuje zobaczyć ten wyraz w wyobraźni). 2. Wymieszaj wyrazy i rozłóż je ponownie. 3. Pytaj dziecko, gdzie leży dany wyraz, np. pokaż słowo jaszczurka. Tak samo postępuj z pozostałymi wyrazami. 30

jaszczurka tchórz dziki obserwować podziemne dziupla dzięcioł nietoperz kowalik szpak wyrabiają przeżuwają miazga plaster sufit nektar przechowują wosk II. Przeczytaj dziecku tekst, ono w tym czasie wodzi wzrokiem po tekście wskazując każdy czytany przez Ciebie wyraz palcem (lub jakimś innym wskaźnikiem). III. Połóż przed dzieckiem 9 wyrazów wybranych do ćwiczenia nr I, np. w takiej kolejności, jak poniżej. Niech przez 1 minutę postara się zapamiętać, gdzie leży każdy z wyrazów. Po czym odwróć karteczki z wyrazami do góry nogami i pytaj dziecko, gdzie leży np. wyraz podziemne. Dziecko odwraca karteczkę z wyrazem. Jeśli się pomyli-odwraca z powrotem kartkę do góry nogami, jeśli odpowie dobrze zostawia ją odkrytą. Tak postępuj, aż wszystkie wyrazy zostaną odkryte. 31

jaszczurka tchórz dziki obserwować podziemne dziupla dzięcioł nietoperz kowalik Dzień drugi: I. Powtórzenie słów przerobionych wczoraj niech dziecko dopasuje wyrazy do ich graficznego schematu, np. d z i ę c i o ł - schemat wyrazu dzięcioł p o p i ó ł - schemat wyrazu popiół 32

nietoperz jaszczurka dziupla kowalik tchórz dziki obserwować podziemne II. Praca z pozostałymi wyrazami (zostało ich dziewięć): 1. Połóż te wyrazy przed dzieckiem. 2. Przeczytaj dziecku każdy wyraz oddzielnie i każ mu go powtórzyć (niech spróbuje zobaczyć ten wyraz w wyobraźni). 3. Wymieszaj wyrazy i rozłóż je. 4. Pytaj dziecko, gdzie leży dany wyraz, np. pokaż słowo szpak. Tak samo postępuj z pozostałymi wyrazami. III. Dziecko samo czyta tekst Ty słuchasz i poprawiasz błędnie przeczytane wyrazy. Jeśli dziecko długo się waha, jak przeczytać dany wyraz Ty go przeczytaj. Nie dopuść, aby czytało po literce lub zgadywało. 33

IV. Ćwiczenie na temat rozumienia tekstu Wytnij poniższe zdania i daj dziecku do przeczytania. Zdania prawdziwe niech podkreśli na zielono, a fałszywe na czerwono. ( Zdania prawdziwe to 1, 2, 5 : nieprawdziwe 3, 4, 6 ) 1. Szpak jako ostatni opuszcza dziuplę. 2. Osy same wyrabiają papier na budowę swojego gniazda. 3. Pszczoły budują swój domek z drewna. 4. Wosk pszczoły robią z gliny i trawy. 5. Domek pszczół to plaster zrobiony z wosku. 6. Pszczoły wieszają swój domek na słupach lub kominach. Dzień trzeci: I. Powtórzenie wszystkich wyrazów zapis z pamięci: - pokazujesz dziecku po kolei 18 wyrazów przerobionych w ciągu dwóch poprzednich dni, - najpierw dziecko czyta wyraz, - potem dzieli go ustnie na sylaby, - potem zapisuje dyktując sobie sylabami, czyli pisząc wymawia głośno sylaby, np. miesz-ka-nie. II. Uzupełnienie zdań brakującymi wyrazami. Wyrazy do uzupełnienia są pod tekstem. Trzeba zmienić ich formę wpisując w miejsce kropek. Szpak jako ostatni opuszcza. Osy same. papier na budowę swojego gniazda. Pszczoły budują swój domek z.. 34

Wosk pszczoły robią z. Domek pszczół to.. zrobiony z wosku. Pszczoły przechowują miód w.. plastra. komórki dziupla plaster wyrabiać nektar wosk Dzień czwarty: I. Dziecko dzieli ciąg liter na poszczególne wyrazy za pomocą pionowych kresek, np. jaszczurkatchórzdzikiobserwowaćpodziemnedziupladzięcioł nietoperzkowalikszpakwyrabiająprzeżuwająmiazgaplaster sufitnektarprzechowująwosk II. Dziecko wpisuje wyraz z nawiasu we właściwej formie. Nora to dom dla kreta, (wąż)..., jaszczurki, (tchórz)..., dzikiego królika i lisa. W Europie najwięcej nor (budować). dziki królik. My najczęściej możemy obserwować podziemne korytarze (kret) w (ogródek)... Mieszka on w norze wielkości piłki (nożna).. 35

Dziupla to miejsce spoczynku nie tylko dla (dzięcioł)., ale także wiewiórki,(nietoperz).., sikorki, kowalika i szpaka. Jeśli szpak (opuścić).. dziuplę, oznacza to, iż jest w niej już tak brudno, że nikt tam nie (zamieszkać)... Dzień piąty: Pisanie ze słuchu: wybierz 3 zdania z tekstu. Daj je dziecku do przeczytania. A teraz mu podyktuj te zdania po jednym. Dłuższe wyrazy lub trudne niech dziecko najpierw przeanalizuje pod względem pisowni, tzn. niech podzieli na głoski, powie jak napisze wyrazy z trudnościami ortograficznymi. Wyrazy, w których zrobi błędy, musicie przeanalizować raz jeszcze, tzn. niech dziecko podzieli wyraz na głoski, powiedz mu jaka zasada pisowni obowiązuje w danym wyrazie. Potem niech zapisze te wyrazy na dużych paskach papieru czerwonym pisakiem i powiesi nad biurkiem, żeby utrwalić wzrokowo ich pisownię. Dzień szósty: Zabawy z wyrazami przerobionymi w tym tygodniu: I. Gra w Piotrusia. Możesz wykorzystać wyrazy z tabeli z dnia pierwszego. Będą potrzebne dwie takie tabele, gdyż wyrazy muszą występować parami. Wyrazy wytnij. Jeden musi być Piotrusiem (dlatego drugi taki sam trzeba odłożyć). I gramy: - potasuj karty - rozdaj po równo sobie i dziecku - ułóżcie karty w wachlarz - każdy po kolei losuje kartę od przeciwnika 36

- jeśli masz parę, odkładasz ją - wygrywa osoba, która jako pierwsza pozbędzie się wszystkich kart. II. Domino sylabowe, czyli każdy kolejny wyraz musi zaczynać się sylabą, na którą skończył się poprzedni. Zabawa odbywa się ustnie. Np. ćwiczenie niebo bogaty tyły łysy sylaba baton tonfa fason sonda data tablica cały łyko itd. Jeśli ktoś nie ma pomysłu na wyraz przegrywa i zaczynamy zabawę od początku. 37