Motto zajęć: "za złoty dukat co w słońcu błyszczy" Bankowość Zajęcia nr 5 i 6 Ryzyko bankowe Ryzyko płynności Rola bilansu i cash flow; Metoda luki: Aktywa określonego rodzaju (AOR), Pasywa określonego rodzaju (POR), Pozycja bilansowa zamknięta (AORPOR) brak luki; Pozycja bilansowa długa (AOR>POR) dodatnia luka bilansowa; Pozycja bilansowa krótka (AOR<POR) ujemna luka bilansowa. Złota reguła bankowa, reguła osadzania się wkładów, reguła przesunięć, reguła maksymalnego obciążenia.
Ryzyko walutowe Pozycję walutową banku ustala się porównując aktywa walutowe i pozabilansowe należności walutowe z jednej strony, z pasywami walutowymi i pozabilansowymi zobowiązaniami walutowymi z drugiej strony; Pozycje walutowe: indywidualna, globalna, całkowita, absolutna. Zadanie: Wypełnij tabelę ustalając wysokość pozycji walutowych w złotych. Dane: Kursy USD PLN, EUR 4 PLN; Przyjęte lokaty w walutach obcych: 000 USD, 9000 EUR; Gotówka w kasie: 500 USD, 00 EUR; Roczny koszt funkcjonowania oddziału zagranicznego banku: 0000 USD; Udzielone gwarancje bankowe w walucie obcej: 5000 USD; Nabyte kontrakty futures w walucie obcej: 000 EUR; Inne pasywa w walutach obcych: 000USD, 000 EUR; Udzielone kredyty w walutach obcych: 5000USD, 000EUR. Dla pozycji krótkiej w tabeli poprzedź odpowiednią pozycję znakiem minus.
Pozycja walutowa Pozycje indywidualne USD EUR Pozycja globalna Pozycja całkowita Pozycja absolutna Bilansowa Pozabilansowa Łączna 500-4000 -5000 000-500 8000 9500-000 6500 500-5000 8000 7500 7000 9500 Ryzyko stopy procentowej Wrażliwość aktywów i pasywów na zmiany stóp procentowych; Metody pomiaru ekspozycji stopy procentowej: Metoda luki; Metoda duracji; Metoda elastyczności stopy procentowej; Metody symulacyjne. D( duracja) n t n t t t t
Zadanie. Oblicz durację i podaj jej interpretację dla obligacji o wartości nominalnej 0 zł, terminie zapadalności lata i stałym oprocentowaniu na poziomie % (kupon płatny co rok). + 0, ( + 0,) ( + 0,) + + 0, ( + 0,) D 0 + ( + 0,),755 Odp. Przeciętny okres oczekiwania na wpływy z obligacji (okres zwrotu inwestycji) wynosi,755 lat. Co się stanie, gdy rynkowa stopa procentowa wzrośnie do %? zatem + r nowa Dnowa + 8,985 + 7,979 + 78,958 ( 8,985 + 7,979 + 78,958 ) / 95,96,787 + + ( + r ) r % 0, + ( + r ) 95,96 Duracja uległa skróceniu, gdy rynkowa st. proc. wzrosła z % do %. Można policzyć wrażliwość instrumentu finansowego na zmianę st. proc. stosując wzór: procentowa zmiana ceny instrumentu finansowego (-duracja) x zmiana rynkowej stopy procentowej 4
W przykładzie -,755 x,0-5,47% Zatem wartość instrumentu finansowego (obligacji) na skutek -procentowego wzrostu stopy procentowej spadłaby ze 0 do 94,59. W rzeczywistości spadła do 95,96. Błąd wyliczenia 0,667. W celu zminimalizowania błędu oszacowania (wyliczenia) stosuje się tzw. zmodyfikowany wskaźnik duracji (modified duration określany także jako duration Hicksa): r ( D) + r zmiana wartości bieżącej instrumentu finansowego, wartość bieżąca (cena) instrumentu finansowego, r zmiana stopy procentowej. W przykładzie: 0x(-,755)x(0,0)/,-4,885. Zatem wartość instrumentu finansowego (obligacji) na skutek -procentowego wzrostu stopy procentowej spadłaby ze 0 do 95,5. Obliczony wynik jest więc bardziej zbliżony do faktycznej nowa i różni się od niej jedynie o 0,08 (bo 95,96-95,50,08). Obliczając wrażliwość ceny instrumentu finansowego (np. kursu papieru wartościowego o stałej stopie procentowej) na zmiany stopy procentowej zakłada się, że zmiana ceny jest funkcją liniową zmian stopy procentowej. W rzeczywistości zależność ta ma przebieg nieliniowy, stąd przybliżoność wyników. Faktycznie zmiany ceny instrumentu finansowego, szczególnie dla niewielkich zmian stopy procentowej, nie różnią się na ogół znacznie od wielkości obliczonych wg powyższej formuły. Przy większych zmianach st. proc. błąd oszacowania wzrasta. Większą dokładność oszacowania można by uzyskać obliczając pochodne wyższych stopni i wykorzystując je do lepszego przybliżenia funkcji nieliniowej za pomocą rozwinięcia w szereg Taylora, co komplikowałoby jednak znacznie obliczenia. Jakość przeprowadzonego szacunku wrażliwości danego instrumentu finansowego na zmiany rynkowej stopy procentowej poprawia w dosyć istotny sposób obliczenie wypukłości, czyli convexity. 5
Wskaźnik duracji dla portfela papierów wartościowych o stałej st. proc. D p w i u i D i D p duracja portfela D i wskaźnik duracji dla i-tego papieru wartościowego, w liczba papierów wartościowych w portfelu, u i udział i-tego papieru wartościowego w portfelu, i, w Zadanie. Policz durację dla portfela skarbowych papierów wartościowych, które składają się w równych częściach z dwóch rodzajów obligacji skarbowych:. Obligacja A, -letnia o rocznym oprocentowaniu 9% i kursie 0%,. Obligacja B, 5-letnia, o rocznym oprocentowaniu % i kursie 0%. D A,974 D B 4,696 D p /x,974+/x4,696,045. Przeciętny okres oczekiwania na wpływy z portfela wyniesie lata. 6
Analiza duracji dla całego bilansu Analizę duracji można także rozszerzyć na wszystkie aktywa i pasywa o stałej stopie procentowej (ew. również na pozycje pozabilansowe). Oblicza się wówczas wskaźnik duracji osobno dla aktywów D A oraz pasywów D P. Ryzyko stopy procentowej można wówczas wyrazić jako: Ryzyko stopy procentowej duracja zmiana st. proc. gdzie duracja aktywa D A pasywa D P Jeżeli wskaźnik duracji aktywów o stałej stopie procentowej przewyższa wskaźnik duracji pasywów o stałej stopie procentowej, to wówczas nastąpi zagrożenie dla banku w przypadku rosnących stóp procentowych. Przy wyższej duracji dla aktywów niż pasywów, bank otrzyma zwrot z aktywów później niż pasywów, a więc będzie zmuszony refinansować te aktywa po podwyższonych stawkach. Metoda elastyczności stopy procentowej Elastyczność dopasowania aktywów do zmiany rynkowej st. procentowej (E ra ); Elastyczność dopasowania pasywów do zmiany rynkowej stopy procentowej (E rp ); E E ra rp zmiana średniej stopy oprocentowania portfela aktywów zmiana rynkowej stopy procentowej zmiana średniej stopy oprocentowania portfela pasywów zmiana rynkowej stopy procentowej 7
Metoda elastyczności stopy procentowej c.d. Na dochód odsetkowy banku wpływ ma zróżnicowanie elastyczności oprocentowania aktywów i pasywów: Jeżeli E ra E rp, wówczas dochód odsetkowy banku nie zależy od zmiany rynkowej stopy procentowej, bank nie ponosi ryzyka jej zmiany. Jeżeli E ra > E rp, wówczas dochód odsetkowy banku rośnie w przypadku wzrostu rynkowej stopy procentowej i spada w przypadku jej spadku. Jeżeli E ra < E rp, wówczas dochód odsetkowy banku rośnie w przypadku spadku rynkowej stopy procentowej i spada w przypadku jej wzrostu. Metody symulacyjne Ryzyko stopy procentowej przy wykorzystaniu metod symulacyjnych mierzy się Prawdopodobną Maksymalną Stratą (PMS), jaką bank może ponieść na skutek niekorzystnych zmian stopy procentowej. Jest to metodologia odpowiadająca obliczaniu wartości zagrożonej (value at risk) przy ryzyku walutowym. Porównuje się rynkową wycenę aktualnej pozycji bilansowej z wyceną najgorszego przypadku, t.j. przy uwzględnieniu najmniej korzystnych, lecz potencjalnie możliwych zmian rynkowych stóp procentowych. Ekspozycja ryzyka stopy procentowej jest mierzona w zakresie waluty krajowej oraz głównych walut zagranicznych: USD, EUR, CHF. 8
Dziękuję za uwagę www.jgorka.pl 9