Konspekt lekcji języka polskiego w klasie szóstej szkoły podstawowej Temat: DLACZEGO POWIEŚĆ HISTORYCZNA NIE JEST PODRĘCZNIKIEM HISTORII? Cele ogólne: kształcenie umiejętności wskazywania cech, podobieństw i różnic między pojęciami; korelacja wiedzy polonistycznej i historycznej; doskonalenie umiejętności pracy w grupie. Cele operacyjne: Uczeń: pamięta pojęcia: powieść, powieść historyczna, podręcznik, prawda historyczna, fikcja literacka; wskazuje różnice między powieścią historyczną a podręcznikiem historii; odszukuje w świecie przedstawionym powieści elementy historyczne i fikcyjne (zdarzenia, postacie, miejsca); uzasadnia własne zdanie przez odwołanie się do tekstu powieści; współpracuje z grupą. Formy i metody pracy: praca w grupach; metoda problemowa tworzenie zbioru cech podanych pojęć, szukanie podobieństw i różnic; elementy heurezy. Środki dydaktyczne: tekst powieści Krzyżacy H. Sienkiewicza słownik terminów literackich; podręcznik historii; rozsypanka cechy powieści; arkusze papieru; mazaki; magnesy; tablica.
PRZEBIEG LEKCJI Faza lekcji Czynności nauczyciela Czynności ucznia (oczekiwane) Czas
WSTĘPNA 1. Czynności organizacyjne Zajmują wyznaczone miejsca. 3 min. - powitanie - podział uczniów na 3 grupy - sprawdzenie listy obecności 2. Objaśnienie celów i problematyki zajęć. 5 min. Nauczyciel informuje uczniów, że celem lekcji będzie zebranie i podsumowanie wiadomości na temat epoki i wydarzeń przedstawionych w Krzyżakach H. Sienkiewicza; określenie przynależności gatunkowej utworu oraz wskazanie podobieństw i różnic powieści historycznej i podręcznika historii. 3. Odpowiedzi uczniów na pytania nauczyciela. -Czym jest historia? -Jakie są wyznaczniki historii? -Jakie elementy historii możemy dostrzec w Krzyżakach? -Gdzie jeszcze możemy odnaleźć te elementy? -Czy Krzyżacy przekazują nam takie wiadomości jak podręcznik historii, czy zawsze są to fakty historyczne? -W jakich utworach może pojawiać się fikcja literacka? -Do jakiego rodzaju literackiego należą Krzyżacy? -Jaki to gatunek literacki? -Jakie znamy odmiany powieści? -Do jakiej odmiany należy utwór Sienkiewicza? -Nauka o przeszłości, o dawnych wydarzeniach, ludziach. -Zdarzenia, bitwy, wojny, ludzie, kultura, poglądy, zwyczaje, tradycja, stroje, architektura. -Wojna z zakonem, bitwa pod Grunwaldem, zwyczaje i obyczaje średniowieczne, rycerstwo. -W podręczniku historii. -Obok faktów historycznych występuje fikcja literacka, zmyślenie autora występują postaci historyczne i wymyślone przez Sienkiewicza. -Opowiadania, powieści, legendy... -Epika. -Powieść. -Obyczajowa, przygodowa, kryminalna, historyczna... -Historyczna. 8 min.
WŁAŚCIWA 4. Przydzielenie i objaśnienie zadań dla poszczególnych grup. -grupa 1: wybrać z rozsypanki cechy powieści i umieścić je na arkuszu papieru; -grupa 2: wskazać cechy podręcznika historii, wnioski zanotować na arkuszu; -grupa 3: wskazać cechy powieści historycznej, wnioski zanotować na arkuszu. Pracują w grupach nad przydzielonymi zadaniami. 6 min. 5. Prezentacja wyników pracy poszczególnych grup. Po wykonaniu zadania przedstawiciel grupy wiesza swój arkusz na tablicy. Wspólnie z grupą omawia efekty swojej pracy. Uczniowie zapoznają się z pracą pozostałych grup. 7 min. 6. Zapisanie notatki w oparciu o prace poszczególnych grup. Uczniowie zapisują w formie zestawienia cechy podręcznika historii i powieści historycznej. Podręcznik: -książka, -przeznaczony do nauki, -zawiera zbiór podstawowych wiadomości z jakiejś dziedziny, -posługuje się językiem precyzyjnym, przejrzystym, -nie dopuszcza fikcji literackiej Powieść historyczna: -gatunek epicki, wielowątkowy, obszerny, -łączy prawdę historyczną z fikcją literacką, -przedstawia dzieje odległe pisarzowi, -opiera się na wydarzeniach historycznych, -obok postaci autentycznych występują fikcyjne -język dostosowany do opisywanego okresu (stylizacja, archaizmy) -szerokie tło historyczne: rozrywki i zwyczaje rycerskie, ubiory, sposoby walki, uzbrojenie, 5 min.
zamki, dwory, obyczaje. PODSUMO- WUJĄCA 7. Wnioski. Omówienie przez nauczyciela prac uczniów. Ocena. Uczniowie wskazują elementy różniące powieść historyczną i podręcznik historii prawda i fikcja literacka, sposób opisu faktów, przeznaczenie. 3 min. 8. Podanie tematu lekcji: Dlaczego powieść historyczna nie jest podręcznikiem historii? 9. Zanotowanie wniosków z lekcji. Nauczyciel podaje uczniom do zanotowania krótkie wnioski. Pisarz historyczny stawia sobie za cel wzruszenie wydarzeniami historycznymi. Literatura jest sztuką słowa. (H. Sienkiewicz) Czyli na pierwszym miejscu pisarz stawia sobie emocjonalnie zaangażować czytelnika, a dopiero potem przekazać mu jakąś wiedzę. Krzyżacy stanowią dla nas cenne źródło wiedzy o epoce, w której rozgrywa się akcja powieści. Nie należy jednak uczyć się od Sienkiewicza historii stosunków polsko krzyżackich, choć powieść stanowi pomoc w wyobrażeniu sobie tych odległych czasów. 10. Zadanie pracy domowej. Opisz wydarzenie z powieści, które najbardziej podziałało na Twoje uczucia. Uzasadnij wybór. Zapisują temat lekcji. Zapisują notatkę. 1 min. 6 min. 1 min.
Załącznik ZADANIA DLA GRUPY 1. ŚWIAT PRZEDSTAWIONY NIE OBFITUJE W ZDARZENIA UTWÓR JEDNOWĄTKOWY KRÓTKI UTWÓR WIERSZOWANY GATUNEK DRAMATYCZNY SWIAT PRZEDSTAWIONY JEST WYPOSAŻONY W FABUŁĘ WYSTĘPUJĄ OPISY POSTACI, ZDARZEŃ, PRZEŻYĆ GATUNEK PROZY EPICKIEJ MOŻE WYSTĘPOWAĆ FIKCJA LITERACKA O ŚWIECIE PRZEDSTAWIONYM OPOWIADA PODMIOT LIRYCZNY GATUNEK LIRYCZNY WYSTĘPUJE NIEWIELU BOHATERÓW ŚWIAT PRZEDSTAWIONY OBFITUJE W WYDARZENIA, JEST WIELOWĄTKOWY UTWÓR ROZBUDOWANY WYSTĘPUJE WIELU BOHATERÓW OPOWIEŚĆ O ŚWIECIE PRZEDSTAWIONYM PROWADZI NARRATOR NIE DOPUSZCZA SIĘ FIKCJI LITERACKIEJ