Gry i zabawy ruchowe w nauczaniu i doskonaleniu techniki piłki nożnej Opracowanie: mgr Piotr Nowak trener Akademii Futbolu Tomasza Hajto Gry i zabawy ruchowe mają nieoceniony wpływ na prawidłowy rozwój psychomotoryczny Gry i zabawy ruchowe-typologia (wg E. Piaseckiego) Gry i zabawy ruchowe o charakterze bojowym Gry i zabawy ruchowe o charakterze łowieckim Gry i zabawy ruchowe o charakterze naśladowczym Gry i zabawy ruchowe o charakterze panowania Zabawę definiuję się jako współczesną formę aktywności fizycznej, której głównym założeniem jest potrzeba przeżywania satysfakcji, pozytywnych emocji przez uczestników. Współczesny podział zabaw: zabawy manipulacyjne zabawy konstrukcyjne zabawy twórcze (naśladowczo-tematyczne) zabawy dydaktyczne zabawy ruchowe Gra jest bardziej złożoną formą aktywności fizycznej, w której występuje element współzawodnictwa. Podział gier: gra ruchowa gra drużynowa zespołowa gra drużynowa Aby prawidłowo przygotować trening oparty o gry i zabawy ruchowe należy uwzględnić m.in. poziom umiejętności uczestników, warunki bazowe oraz tematykę zajęć. Różnice pomiędzy grą a zabawą ruchową W grupach najmłodszym formy zabawy stanowią główną część zajęć ruchowych. Poprzez swoją uniwersalność, gry i zabawy ruchowe są wykorzystywane na każdym etapie rozwoju dziecka.
Cechy zabawy: dobrowolność podejmowania aktywności ruchowej, bezinteresowność, czynnik emocjonalny, ograniczenie w czasie i przestrzeni, przepisy i reguły pozwalają poznawać zasady i systemy wartości, element współzawodnictwa indywidualnego odrębna specyfika wyimaginowanego fragmentu, rzeczywistości rządzącej się własnymi regułami i tematyką. Funkcje zabawy: kształcąca poznawcza społeczna wychowawcza hedonistyczna Gry i zabawy ruchowe różnice Zabawa Gra Gry drużynowe Zespołowe gry drużynowe Dowolna liczba Podział na równe grupy Równe drużyny Liczba uczestników określona przez przepisy Dowolny czas trwania Czas zależny od wykonania Przepisy określają czas trwania Przepisy określają czas trwania Proste formy ruchu Proste formy ruchu Złożone ruchy Złożone ruchy Fabuła ustalana wspólnie z prowadzącym Sztywne zasady ustala nauczyciel/prowadzący Przepisy ustalane są z góry, możliwość modyfikacji w zależności od potrzeb Przepisy ustalane przez federację dokładność wykonania zadania oraz kreatywność dokładność oraz szybkość wykonania zadania przez zespół skuteczność skuteczność
Gry i zabawy ruchowe w kontekście społecznym Gry i zabawy ruchowe odgrywają kluczową rolę w prawidłowym rozwoju psychofizycznym dzieci. W wychowaniu do aktywności ruchowej we wczesnym dzieciństwie nieoceniony wpływ mają rodzice. Jest to pierwsze środowisko socjalizacji, wprowadzające dziecko w świat szeroko pojętej aktywności fizycznej. Poprzez gry i zabawy ruchowe kształtujemy nie tylko aktywność fizyczną dzieci, ale także stymulujemy rozwój psychiczny oraz przygotowujemy do życia w społeczeństwie. Jan Kasprzak (polski autorytet w dziedzinie zdrowia) sformułował definicję według, której: zdrowiem nazywamy nie tylko brak choroby czy niedomagań, ale i dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania się biologicznego i społecznego, jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach. Możemy śmiało stwierdzić, iż gry i zabawy ruchowe mają kluczowy wpływ na zdrowie naszego dziecka. Gry i zabawy ruchowe mają nieoceniony wpływ na prawidłowo relację dziecko rodzic. Najważniejszym elementem jest scalenie rodziny, która we współczesnym świecie narażona jest na wiele wpływów dezintegracyjnych. Kształtowanie aktywnego spędzania czasu występuje w różnych fazach rozwoju, jednak dużą uwagę należy zwrócić przy zadaniach związanych z małymi dziećmi. W wieku przedszkolnym dziecko prowokuje rodziców do aktywności ruchowej, dzięki temu jest okazja do integracji rodziny. Gry i zabawy ruchowe w rodzinie niosą za sobą szersze konsekwencje w postaci wdrażania do aktywności fizycznej, zamiłowania do wysiłku fizycznego oraz wzmacniają więzi rodzinne. Niektóre formy aktywności ruchowej zaniedbane w młodszym okresie, nie da się zastąpić w życiu dorosłym. Nabywanie przez dzieci nawyków zabawowych pozostawia trwały ślad w życiu dorosłym. Młodzież w miarę dojrzewania chętniej spędza czas z rówieśnikami, jednak nadal rodzina stanowi punkt odniesienia w kwestii systemu wartości. Gry i zabawy ruchowe w rodzinie niosą za sobą wiele wartości wychowawczych, które mają istotny wpływ na kontakty międzyludzkie. W atmosferze wspólnie spędzonego aktywnie czasu, rodzice mogą wychowywać swoje dzieci, kształtować osobowość, pobudzać i rozwijać takie cechy jak: wytrwałość, odpowiedzialność, wspólne działanie w grupie, pomoc partnerowi, szacunek do innych uczestników. Aktywność ta ma nie tylko wpływ na same dzieci, ale także na rodziców, którzy lepiej poznają swoje dzieci, ich potrzeby oraz oczekiwania. Gdy prowadzę gry i zabawy dla dzieci, zawsze staram się angażować również rodziców. Nawet najprostsze czynności typu: sędziowanie, pomaganie w organizacji zabawy czy też udział w samej zabawie, przyczyniają się do wzrostu zainteresowania u dzieci, które chętniej ćwiczą, częściej podejmują wyzwania. Reasumując, uważam że gry i zabawy ruchowe dla dzieci są najlepszą formą aktywności fizycznej oraz kształtują wszechstronny rozwój psychofizyczny dziecka.
Jak prawidłowo przygotować gry i zabawy ruchowe? Formy zabawowe wykorzystuję praktycznie na każdych zajęciach. Niewątpliwą zaletą tej formy aktywności fizycznej jest uniwersalność i dostępność, dzięki czemu można ją stosować w każdej kategorii wiekowej, bez względu na poziom umiejętności. Należy przestrzegać podstawowych zasad dydaktycznych (od form prostszych do trudniejszych, od rzeczy znanych do nieznanych). Szczegółowy podział gier i zabaw: szybkościowe orientacyjno-porządkowe skoczne siłowe bieżne Gry i zabawy ruchowe powinny być zaplanowane w najdrobniejszych szczegółach przez prowadzącego, z uwzględnieniem: warunków bazowych, posiadanego sprzętu, ilości ćwiczących. Poprzez gry i zabawy ruchowe kształcimy POZNANE elementy techniczne i taktyczne. Charakter emocji podczas zabaw, nie wpływa korzystnie na utrwalanie prawidłowych nawyków. Dlatego też gry i zabawy ruchowe, których celem jest doskonalenie elementu technicznego, taktycznego, należy przeprowadzić po ćwiczeniach o charakterze ścisłym. Odpowiednio przygotowane gry i zabawy ruchowe ukierunkowane są na te treści, które wyrabiają prawidłowy bieg i chód, uczą skakać i rzucać. Formy zabawowe stosuję się, aby wprowadzić dziecko w szeroko rozumianą kulturę fizyczną. Należy dobrać tak zabawę, aby nie była ani za trudna, ani za łatwa. Prowadzący musi być elastyczny, w miarę potrzeby modyfikować zabawę, aby była atrakcyjna dla ćwiczących. Nie zmuszamy dzieci do aktywności, które ich nie interesują oraz nudzą. Dzieci bardzo emocjonalnie podchodzą do wykonywanych zadań, a wykluczenie z gry może je skutecznie zniechęcić do dalszej aktywności fizycznej. PAMIĘTAJ! W każdej grze czy też zabawie, dziecko wygrywa, nie ma przegranych. Formy zabawowe mają wywołać tylko pozytywne emocje, zwłaszcza u najmłodszych dzieci. Zajęcia muszą być atrakcyjne, różnorodne oraz wpływać na wzrost zainteresowania działalnością ruchową. Organizacja: 1. Szybko ustawiamy uczestników na pozycjach wyjściowych 2. objaśniamy krótko i zwięźle: a) nazwę zabawy, w jakim celu ją organizujemy b) ograniczenie terenu c) zasady gry, zabawy d) przepisy i błędy. Na samym końcu zadajemy pytanie: Czy wszystko jest zrozumiałe?
Podczas tłumaczenia najmłodszym dzieciom, należy ciągle kontrolować ich zachowanie, koncentrację. Objaśniamy krótko, bez zbędnych opisów (dzieci nie potrafią skoncentrować się przez dłuższy okres). Jak prawidłowo przeprowadzić gry i zabawy ruchowe? Gry i zabawy mają wielowymiarowy charakter, wpływają pozytywnie na uczestników, pod warunkiem właściwego przygotowania oraz należytego przeprowadzenia przez trenera/nauczyciela. Niewątpliwie gry i zabawy ruchowe polecane są dla każdej grupy wiekowej. Przeprowadzenie gier i zabaw ruchowych wymaga od nauczyciela przestrzegania kilku zasad. Przede wszystkim obowiązkiem nauczyciela jest doprowadzenie do rozpoczęcia zabawy, a następnie w odpowiednim momencie zakończenie jej (na sygnał głosowy lub dźwiękowy). Prowadzący musi być aktywny podczas prowadzenia zabaw i gier ruchowych, poruszać się po boisku, dokładnie obserwować uczestników, czuwać nad przestrzeganiem zasad fair play. Gry i zabawy ruchowe powinny przebiegać w przyjaznej atmosferze. Zadaniem prowadzącego jest czuwanie nad odpowiednim natężeniem zajęć m.in. poprzez: -skrócenie lub wydłużenie czasu trwania gry lub zabawy zmiany wymiarów boiska -zmiany składów drużyn -wprowadzenie ograniczeń -zmianę rozmieszczenia przeszkód. Gry i zabawy ruchowe są świetną okazją do socjalizacji dziecka, które uczy się współpracować w grupie, pomagać współćwiczącym, wyrabiać poczucie odpowiedzialności przed drużyną. Będę zawsze powtarzał, że tylko na lekcji wychowania fizycznego/treningu można zaobserwować charakter dziecka, jego temperament oraz w jakim stopniu współpracuje z innymi. Nie tolerujemy brutalnego zachowania, kłótni. Zajęcia przerywamy tylko wtedy, gdy widzimy, że dalszy jej przebieg może mieć ujemny wpływ na uczestników. Należy odpowiednio wcześnie informować o zakończeniu gry lub zabawy. Nie możemy przerywać gry lub zabawy nagle, może to wywołać nieoczekiwane reakcje oraz niezadowolenie uczestników. Gry i zabawy ruchowe wymagają od prowadzącego umiejętności prawidłowej organizacji pracy, aktywności podczas zajęć oraz stałej obserwacji (ewentualnych modyfikacji). Zajęcia mają przynosić pozytywne emocje, dlatego KAŻDE DZIECKO WYGRYWA, niezależnie od wyników rywalizacji. Piśmiennictwo: Bondarowicz M.: Gry i zabawy ruchowe