Polacy na Gwiazdkę praktyczni czy romantyczni? Prezentacja wyników badania świątecznych zwyczajów zakupowych w Polsce i Europie

Polacy na Gwiazdkę praktyczni czy romantyczni? Prezentacja wyników badania świątecznych zwyczajów zakupowych w Polsce i Europie Magdalena Jończak Adam Chróścielewski 8 listopada 2012

Agenda Metodologia badania Ocena sytuacji gospodarczej Strategie zakupowe i tegoroczny budżet świąteczny Najbardziej pożądane i najbardziej popularne prezenty świąteczne Gdzie planujemy zrobić świąteczne zakupy Wnioski 2

Metodologia 16 edycja badania w Europie: 18 krajów (Finlandia, Irlandia, Belgia, Holandia, Dania, Niemcy, Luksemburg, Szwajcaria, Francja, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Grecja,, Czechy, Słowacja, Ukraina, Rosja) 4 edycja badania w Polsce Wielkość próby: 18 587, w tym w Polsce: 784 Respondenci osoby fizyczne powyżej 18 lat Ankieta online zrealizowana we wrześniu 2012 Informacje zostały zebrane przez Internet za pomocą kontrolowanego badania panelowego przeprowadzonego na określonej próbie respondentów. W celu dopasowania badanej próby przez Internet do populacji każdego z krajów zastosowano statystyczną metodę badawczą ex post w oparciu o płeć, dochody i wiek respondentów. Przebadano deklaracje dotyczące zwyczajów konsumenckich w nietypowym okresie Świąt Bożego Narodzenia 3

Ocena sytuacji gospodarczej

Ocena sytuacji gospodarczej Obecnie W przyszłości Europa Indeks oparty o sumę odpowiedzi pozytywnych i negatywnych Sytuacja w gospodarce poprawiła się Sytuacja w gospodarce jest stabilna Sytuacja w gospodarce pogorszyła się Nie mam zdania 3% 13% 13% 13% 25% 38% 46% 49% -6% -22% 0-33% -36% -37% -45% -35% -49% -49% -45% -55% -58% -66% -74% -79% -83% -50% -58% -34% -13% W Europie nadal utrzymują się negatywne nastroje - prawie połowa Europejczyków źle ocenia obecną sytuację gospodarczą. Można jednak odnotować pewien optymizm w ocenie przyszłej sytuacji gospodarczej. Polacy również pesymistycznie oceniają obecną sytuację aż 46 proc. respondentów uważa, że stan gospodarki pogorszył się, a niemal połowa ankietowanych negatywnie widzi przyszłość gospodarczą kraju. Niezadowolenie panuje zwłaszcza w krajach najbardziej dotkniętych kryzysem takich jak Grecja, Włochy czy Hiszpania. Mieszkańcy tych krajów mają jednak wyraźnie nadzieję na poprawę sytuacji i mniej pesymistycznie oceniają perspektywy gospodarki. 5

Sytuacja finansowa polskich gospodarstw domowych Jak oceniasz obecnie swoją sytuację finansową w porównaniu do sytuacji sprzed roku? Jak zmieni się sytuacja finansowa Twojego gospodarstwa domowego w najbliższych 12 miesiącach? 34% 24% 12% 19% 42% 39% 29% Mam więcej pieniędzy Mam mniej pieniędzy Mam tyle samo pieniędzy Poprawi się Pogorszy się Pozostanie bez zmian Nie wiem Sytuacja finansowa w 2013 W Polsce zaznacza się wzrost obaw dotyczących przyszłości: 34 proc. konsumentów uważa, że ich sytuacja finansowa jest gorsza niż w roku poprzednim. Polscy respondenci mniej dotkliwie odczuwają jednak spadek swojej siły nabywczej w porównaniu do Grecji (80 proc. zadeklarowało zmniejszenie budżetu), Włoch (60 proc.) czy Hiszpanii (53 proc.) Znacznie mniej Polaków niż przed rokiem wyraża opinię, że ich sytuacja finansowa poprawi się w ciągu najbliższych 12 miesięcy (7 p.p. spadku do 19 proc.). Nieco więcej sądzi, że w 2013 roku ich warunki ekonomiczne nie ulegną zmianie lub pogorszą się (8 p.p. wzrostu do 68 proc.). 34 proc. Europejczyków jest zdania, że ich budżet w 2013 roku ulegnie dalszej redukcji. Zaledwie 19 proc. przewiduje wzrost. Czterech na dziesięciu Europejczyków głównie z południa Europy twierdzi, że ich siła nabywcza spadła. Niektóre kraje, takie jak Niemcy, Ukraina czy Czechy odczuły nieznaczną poprawę, jeśli chodzi o możliwości finansowe konsumentów. 6

Strategie zakupowe i budżet świąteczny w roku 2012

Jak scharakteryzujesz swoją strategię zakupową? Europa Skoncentruje się na praktycznych prezentach Będę robić zakupy w tańszych sklepach 86% 81% Skoncentruje się na praktycznych prezentach Na prezenty będę kupować produkty na wyprzedażach 87% 84% Będę kupować tańsze prezenty 76% Będę robić zakupy w tańszych sklepach 78% Kupię prezenty dla mniejszej liczby osób 76% Będę kupować tańsze prezenty 77% Na prezenty będę kupować produkty na wyprzedażach Zamierzam dawać prezenty grupowe, bo mniej się na nie wydaje Ofiaruję prezenty nie biorąc pod uwagę ich ceny Będę dokonywać zakupów pod wpływem impulsu 69% 66% 65% 52% Kupię prezenty dla mniejszej liczby osób Zamierzam dawać prezenty grupowe, bo mniej się na nie wydaje Ofiaruję prezenty nie biorąc pod uwagę ich ceny Będę dokonywać zakupów pod wpływem impulsu 74% 68% 53% 50% Polacy będą w tym roku kupować tańsze, bardziej użyteczne prezenty w sklepach oferujących niższe ceny. Obdarują też mniejszą liczbę osób. Dla Europejczyków cena jest dziś czynnikiem decydującym o wyborze prezentów. W związku z tym 78 proc. badanych planuje zakup upominków świątecznych w tańszych sklepach, wzrosła też skłonność do kupowania mniej kosztownych prezentów (77 proc.) lub artykułów przecenionych (84 proc.). Analogicznie w Polsce planując swoją strategię zakupową, decydujemy się na kupowanie prezentów w sklepach oferujących niższe ceny (81 proc.), prezentów tańszych (76 proc.) lub przecenionych (69 proc.). Podobnie jak większość Europejczyków nie będziemy kierować się impulsem, a użytecznością prezentu i jego ceną. 8

Sposoby finansowania świątecznych zakupów w Polsce W jaki sposób planują Państwo sfinansować tegoroczne wydatki związane z okresem Świąt Bożego Narodzenia i Sylwestra? (proszę wybrać maksymalnie 3 źródła z poniższej listy) Z oszczędności 82% 75% Będę płacił kartą kredytową, którą spłacę po świętach 25% 23% Kredyt w banku Pożyczę pieniądze od rodziny lub znajomych Inny 5% 6% 5% 8% 5% 8% 2012 2011 Polscy konsumenci planują sfinansować tegoroczne wydatki świąteczne z oszczędności (82 proc.) lub z wykorzystaniem karty kredytowej (25 proc.), którą spłacą po świętach. Tylko nieliczni planują zaciągać kredyt w banku ani pożyczać pieniądze od rodziny czy znajomych. W ubiegłym roku podobnie, zdecydowana większość Polaków planowała finansowanie świąt przede wszystkim z oszczędności. 9

Na ile ważne są dla konsumentów kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem? Europa Przywiązuję uwagę do informacji na opakowaniu Staram się nie kupować produktów, które mają wpływ na emisję CO2 Nie kupuję artykułów, przy produkcji których pracują dzieci Kupuje głównie produkty krajowe 73% 78% 60% 63% 60% 61% 58% 63% Przywiązuję uwagę do informacji na opakowaniu Nie kupuję artykułów, przy produkcji których pracują dzieci Staram się nie kupować produktów, które mają wpływ na emisję CO2 Kupuje głównie produkty krajowe 78% 82% 73% 76% 67% 70% 64% 60% Moim priorytetem jest najniższa cena, nie zwracam uwagi na pochodzenie produktu Zrównoważony rozwój to pretekst do podnoszenia cen 57% 52% 52% 55% Zrównoważony rozwój to pretekst do podnoszenia cen Moim priorytetem jest najniższa cena, nie zwracam uwagi na pochodzenie produktu 58% 57% 50% 45% 2012 2011 Większość Europejczyków, w tym Polaków, deklaruje, że kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem wpływają na ich decyzje zakupowe. W porównaniu z ubiegłym rokiem wzrosło jednak znaczenie ceny jako kluczowego czynnika wpływającego na wybór danego produktu. Ponad 2/3 Europejczyków deklaruje, że wybiera produkty, przy których produkcji ograniczana jest emisja CO2 i nie są zatrudniani nieletni. Znaczenie tych czynników słabnie jednak wobec rosnącego znaczenia jak najniższej ceny. Również Polacy częściej traktują cenę jako główne kryterium wyboru (57 proc. w porównaniu do 52 proc. w 2011 r.). Co ważne, spada odsetek respondentów, którzy uważają, że zrównoważony rozwój to tylko pretekst do podnoszenia cen (52 proc. wobec 55 proc.), podczas gdy wśród Europejczyków odsetek osób wyrażających taką opinię nieznacznie wzrósł. 10

Na co przeznaczymy w tym roku świąteczny budżet? Europa 20% 16% 34% Artykuły spożywcze Prezenty Świąteczne spotkania towarzyskie 22% 17% 31% 30% Podróże 30% W całej Europie, w tym w Polsce, zakupy żywnościowe pochłoną największą część świątecznego budżetu: 31 proc. europejskich i 34 proc. polskich konsumentów wskazuje, że przede wszystkim kupi produkty spożywcze, w drugiej kolejności przeznaczy swój budżet na prezenty (30 proc.). Upominki będą miały pierwszeństwo w alokowaniu świątecznego budżetu tylko w Niemczech, Francji, Czechach i na Słowacji. Spotkania towarzyskie i podróże będą również stanowiły spory wydatek dla polskich i europejskich konsumentów (ok. 20 proc. spotkania towarzyskie i ok. 17 proc. podróże). 11

Wydatki 2012 Europa Niemcy Francja Grecja Czechy Słowacja Włochy Hiszpania Ukraina Łączne wydatki na prezenty 312 285 378 188 252 314 264 301 146 137 Łączne wydatki na żywność 204 139 197 169 137 168 197 279 139 139 Łączne wydatki na spędzanie czasu z bliskimi 75 62 65 50 37 40 90 99 47 37 Deklarowany budżet 2012 591 485 639 407 426 522 551 680 332 312 Budżet rzeczywiście wydany 2011 596 453 635 485 438 518 572 708 293 280 Deklarowany budżet 2011 587 449 606 319 507 437 625 668 331 463 Zmiana 2011-2012 (%) Łączne wydatki na prezenty -1,3% 5,9% 1,2% -17,2% -6,0% -0,1% -8,6% -4,0% 15,0% 15,5% Łączne wydatki na żywność 0,0% 9,4% 0,6% -12,7% 2,9% 3,0% 2,1% -2,6% 13,1% 9,7% Łączne wydatki na spędzanie czasu z bliskimi -0,7% 8,0% -1,1% -22,9% 2,8% -1,0% -0,3% -6,7% 10,7% 5,5% Zmiana 2011-2012 (%) -0,8% 7,0% 0,7% -16,2% -2,7% 0,8% -3,7% -3,9% 13,5% 11,5% W tym roku Polacy deklarują, że wydadzą łącznie na święta niemal 12 proc. więcej niż wydali w 2011 roku. Co ciekawe, w ubiegłym roku znacznie przeszacowaliśmy swoje poniesione później wydatki. W tym roku na bożonarodzeniowe prezenty, jedzenie oraz spotkania z najbliższymi statystyczna polska rodzina wyda ok. 1 280 zł, a europejska niemal tyle samo, co w ubiegłym, czyli 2 420 zł. Europejczycy deklarują, że w tym roku wydadzą prawie tyle samo, co w ubiegłym. W grupie krajów oszczędzających znaleźli się konsumenci z Hiszpanii (-3.9%) i Czech (-2,7%), którzy w poprzednim roku prognozowali umiarkowany wzrost wydatków. 12

Najbardziej pożądane i najbardziej popularne prezenty świąteczne

Jakie prezenty najbardziej chciałbyś otrzymać? Top 10 (1-10) 2012 Top 10 (1-10) 2011 Książki 41% Książki 48% Gotówka 40% Kosmetyki / Perfumy 45% Kosmetyki / Perfumy 37% Gotówka 41% Laptop / Komputer 31% Biżuteria / zegarki 34% Biżuteria / Zegarek 28% Odzież / obuwie 30% Wycieczki / podróże 27% Wycieczki / podróże 28% Bony podarunkowe 24% Laptop / Komputer 25% Tablety 24% Bilety do teatru / kina / na koncert / mecz 24% Odzież / obuwie 24% Bony podarunkowe 23% Smartphone 22% Czekoladki 23% Europa Pierwsze miejsce 2012 2011 Hiszpania Gotówka Książki Niemcy Gotówka Książki Francja Gotówka Gotówka Grecja Gotówka Książki Książki Książki Czechy Gotówka Książki Słowacja Książki Książki Ukraina Gotówka Gotówka Włochy Gotówka Książki Od kilku lat pierwsze miejsce na liście najbardziej pożądanych prezentów w Europie zajmowały książki. W 2012 roku jednak w rankingu prowadzi gotówka. W tym roku w Polsce książki (41 proc.) i pieniądze (40 proc.) są prawie tak samo często wskazywane jako najbardziej pożądany prezent na święta. Na popularności znacznie zyskały tablety (24 proc. w 2012 roku wobec 14 proc. w 2011 roku) oraz smartfony (22 proc. wobec 13 proc.). 14

Jaki rodzaj prezentu zamierzasz w tym roku kupić rodzinie i przyjaciołom (wyłączając dzieci i nastolatki)? Top 10 (1-10) 2012 Top 10 (1-10) 2011 Książki 40% Kosmetyki / Perfumy 61% Kosmetyki / Perfumy 38% Biżuteria / Zegarki 32% Czekoladki 22% Książki 31% Biżuteria / Zegarek 20% Farmaceutyki 28% Płyty CD 20% Czekoladki 26% Odzież / obuwie 18% Odzież / shoes 26% Gry 15% Płyty CD 25% Gotówka 13% Akcesoria kuchenne (sprzęt i gadżety) Produkty do pielęgnacji ciała, masaże, zabiegi SPA 25% 11% Akcesoria (torebki) 24% Akcesoria (torebki) 10% Pieniądze 24% Europa Pierwsze miejsce 2012 2011 Hiszpania Odzież / obuwie Kosmetyki / Perfumy Niemcy Książki Kosmetyki / Perfumy Francja Książki Czekoladki Grecja Książki Kosmetyki / Perfumy Książki Kosmetyki / Perfumy Czechy Książki Kosmetyki / Perfumy Słowacja Książki Kosmetyki / Perfumy Ukraina Kosmetyki / Perfumy Kosmetyki / Perfumy Włochy Książki Kosmetyki / Perfumy 15 Swoim bliskim Europejczycy najchętniej sprezentują książki (wybiera je 38 proc. ankietowanych). Obecnie o 10 p.p. wyprzedzają one kosmetyki i perfumy, które w latach 2011 i 2010 zajmowały pierwsze miejsce. W tym roku w Polsce najchętniej kupowanymi prezentami będą książki. Na popularności znacznie straciły kosmetyki i perfumy (38 proc. w 2012 wobec 61 proc. w 2011) oraz w mniejszym stopniu biżuteria i zegarki (20 proc. w 2012 wobec 32 proc. w 2011). Na popularności zyskały natomiast akcesoria kuchenne, które nie pojawiły się w Top 10 w ubiegłym roku. Gotówkę jako prezent planuje ofiarować tylko 13 proc. respondentów z Polski, co nie pokrywa się z życzeniem jej otrzymania, które wyraża 40 proc. respondentów. Mimo dużej chęci otrzymania na prezent smartfonów, tabletów i laptopów/komputerów, urządzenia te zajęły zaledwie odpowiednio 28., 29. i 31. miejsce w planach zakupów prezentów świątecznych w 2012 roku.

Prezenty dla dzieci (do lat 12) i nastolatków (12-18 lat) Pierwsza 10 kupowanych prezentów dla dzieci do lat 12 Zabawki edukacyjne i naukowe (gry edukacyjne, zestawy naukowe, globusy) 2012 30% Książki 24% Gry / Puzzle 24% Lalki / Zabawki pluszowe 18% Zabawki konstrukcyjne (np. klocki) 18% Zabawki kreatywne i artystyczne (np. artykuły do prac plastycznych, artykuły malarskie, modelarstwo) 16% Artykuły dla niemowląt / małych dzieci 15% Odzież / Obuwie 14% Zabawki techniczne (np. modele kolejek i akcesoria, wyścigi samochodowe i akcesoria, samochody na baterie) 13% Zabawki sportowe i gry na świeżym powietrzu 9% Pierwsza 10 kupowanych prezentów dla nastolatków 2012 Gry wideo 24% Książki 24% Czekoladki 20% Płyty CD 13% Gotówka 11% Odzież / Obuwie 10% Kosmetyki / Perfumy 8% Konsole do gier, urządzenia 7% Gry / Puzzle 7% Zabawki kreatywne i artystyczne (np. artykuły do prac plastycznych, artykuły malarskie, modelarstwo) 7% Gry edukacyjne nadal dominują wśród prezentów najchętniej kupowanych dla dzieci do lat 12. Czołowa trójka to zabawki edukacyjne, książki oraz gry (gry planszowe, puzzle itp.). W tym roku w pierwszej dziesiątce zabrakło samochodów, lalek i gier wideo. Polacy wybierając zabawki stawiają na rozwój dziecka, szukają propozycji o charakterze edukacyjnym. Wśród najbardziej popularnych upominków pojawiły się odzież i obuwie, co potwierdza chęć zakupu prezentów o wartości użytkowej. Trzy najpopularniejsze prezenty dla nastolatków to gry wideo, książki i słodycze. W Europie gry wideo i książki również znalazły się na czele listy, na trzecim miejscu uplasowały się natomiast słodycze. W pierwszej dziesiątce prezentów dla nastolatków w 2012 pojawiły się kosmetyki i perfumy. W porównaniu z 2011 rokiem zabrakło natomiast zabawek sportowych. 16

Gdzie planujemy zrobić świąteczne zakupy?

Jak znajdujemy i gdzie kupujemy prezenty Europa Wyszukiwanie 29% 31% 40% Wyszukiwanie 25% 33% 42% Porównywanie 23% 20% 57% Porównywanie 22% 29% 48% Zakup 44% 56% Zakup 33% 67% Internet Tradycyjny sklep Oba kanały sprzedaży Internet Tradycyjny sklep Oba kanały sprzedaży W Europie nadal znacznie więcej badanych konsumentów deklaruje zakup upominków w sklepach tradycyjnych, niż w sieci Nieco więcej klientów wyszukuje prezenty w Internecie niż je tam porównuje. Na dwóch pierwszych etapach procesu zakupowego (wyszukiwanie i porównywanie) niezależnie od rodzaju produktów konsumenci wybierają oba kanały sprzedaży. Dwóch na trzech Europejczyków kupuje w tradycyjnych sklepach, które nadal są najpopularniejszym kanałem sprzedaży. Dwie trzecie kupujących udaje się do sklepów tradycyjnych po zakup prezentów z kategorii kosmetyków, mody, zabawek i gospodarstwa domowego. W 2012 roku w Polsce zakup w sieci znacznie zyskał na popularności. Polacy chętniej niż Europejczycy deklarują wykorzystanie Internetu nie tylko do wyszukania czy porównania cen, ale również do sfinalizowania zakupów. 18

W jakich miejscach w Internecie szukasz informacji o usługach i produktach? Porównywarki internetowe Wyszukiwarki internetowe 5% 6% 95% 94% Europa Sklepy internetowe(z jednym bądź kilkoma punktami sprzedaży poza siecią) Wyszukiwarki internetowe 10% 11% 90% 89% Strona internetowa sklepu Sklepy internetowe (z jednym bądź kilkoma punktami sprzedaży poza siecią) Sklepy działające wyłącznie w Internecie 6% 9% 10% 94% 91% 90% Sklepy działające wyłącznie w Internecie Strony internetowe dostawców/ marek Porównywarki internetowe 14% 15% 16% 86% 85% 84% Strony internetowe dostawców/ marek 12% 88% Strony internetowe z kuponami i ofertami 21% 79% Strony internetowe z kuponami i ofertami Elektroniczne newslettery, informacje otrzymane pocztą elektroniczną Fora i blogi 16% 21% 31% 69% 79% 84% Strona internetowa sklepu Elektroniczne newslettery, informacje otrzymane pocztą elektroniczną Fora i blogi 23% 26% 42% 58% 77% 74% Media społecznościowe (Facebook, Twitter etc.) 41% 59% Media społecznościowe (Facebook, Twitter etc.) 51% 49% Korzystam Nie korzystam W Polsce, podobnie jak w całej Europie, strony internetowe poszczególnych marek i sklepów zyskują na popularności, jednak to wyszukiwarki są najpopularniejszym narzędziem, za pomocą którego szukamy i porównujemy oferty świąteczne. Dwa najpopularniejsze narzędzia online wykorzystywane przez Polaków to porównywarki internetowe, wyszukiwarki i strony www sklepów (korzystanie z nich deklaruje ponad 90 proc. konsumentów). Tytko w w trzech krajach (Włochy, i Ukraina) porównywarki internetowe mieszczą się w czołowej trójce. Ostatnie miejsce nadal zajmują media społecznościowe i fora, choć zainteresowanie tymi kanałami komunikacji wzrosło o 9 p.p. w porównaniu z ubiegłym rokiem. Częściej korzystają z nich młodsi konsumenci. Starsi z kolei są bardziej wrażliwi na reklamy przesyłane pocztą elektroniczną. Tendencja do poszukiwania i porównywania towarów w Internecie utrzymuje się niezależnie od pokolenia, płci czy kraju. 19

W jaki sposób korzystasz z sieci społecznościowych? Europa Czytam recenzje 56% Czytam recenzje 59% Szukam pomysłów na prezent 56% Szukam rabatów 54% Szukam rabatów 54% Szukam pomysłów na prezent 52% Oglądam produkty 37% Oglądam produkty 41% Sprawdzam, jakie prezenty chcieliby dostać przyjaciele lub członkowie rodziny 26% Sprawdzam, jakie prezenty chcieliby dostać przyjaciele lub członkowie rodziny 29% Na stronie dla fanów sklepu 17% Na stronie dla fanów sklepu 21% W okresie świątecznym w sieciach społecznościowych poszukujemy głównie inspiracji oraz recenzji Chętniej korzystamy z informacji przekazywanych przez innych użytkowników Internetu niż z informacji producentów. Europejczycy korzystają z mediów społecznościowych w celu sprawdzenia opinii (59 proc.), uzyskania rabatów na towary (54 proc.) i znalezienia pomysłów na prezent (52 proc.). 20

Gdzie zamierzasz nabyć prezenty, jeśli nie kupisz ich w Internecie? Europa Tradycyjne sklepy wielobranżowe 30% 28% Specjalistyczne sieci sklepów (np. odzieżowe, księgarnie itp.) 24% 32% Specjalistyczne sieci sklepów (np. odzieżowe, księgarnie itp.) 19% 26% Hipermarkety / Supermarkety 24% 21% Hipermarkety / Supermarkety 21% 20% Tradycyjne sklepy wielobranżowe 23% 23% Tradycyjne sklepy lokalne 10% 10% Tradycyjne sklepy lokalne 12% 12% Markowe sklepy luksusowe 9% 6% Markowe sklepy luksusowe 4% 4% Sklepy wysyłkowe 2% 11% Outlety 3% 9% Outlety 1% 7% 2012 2011 Sklepy wysyłkowe 1% 7% Konsumenci europejscy kupują prezenty przede wszystkim w sklepach specjalistycznych, hipermarketach i tradycyjnych sklepach Pierwsza trójka jest taka sama, jak w roku 2011, przy czym hipermarkety awansowały na drugie miejsce. Zjawisko to wystąpiło w dziesięciu z osiemnastu badanych krajów. W bieżącym roku sklepy specjalistyczne zyskały na atrakcyjności i zajmują czołowe miejsce w Grecji, Czechach i Słowacji. W ośmiu kategoriach prezentów (książki, zabawki, gry wideo, technologie, artykuły sportowe, związane z czasem wolnym, filmy DVD/BluRay) pierwsze miejsce w Europie zajmują sieci specjalistyczne. Jest to szczególnie widoczne w odniesieniu do zabawek i artykułów sportowych. We Francji i Włoszech prowadzą natomiast hipermarkety. Ich rosnąca popularność potwierdza przedświąteczną atrakcyjność sklepów mieszczących wszystkie branże pod jednym dachem oraz poszukiwanie przez konsumentów okazji do tanich zakupów (dzięki rabatom). Hipermarkety mieszczą się w pierwszej trójce we wszystkich klasach prezentów oprócz ubrań i dodatków. Tradycyjne sklepy wielobranżowe zajmują pierwsze miejsce w Polsce, Niemczech i Hiszpanii. Nadal cieszą się one szczególną popularnością w grupie wiekowej 18-24, gdzie zajmują drugie miejsce. Taki rodzaj sklepów jest preferowany jako miejsce zakupu kosmetyków, ubrań i dodatków. Polscy konsumenci, którzy nie skorzystają z zakupów online, wybiorą się do tradycyjnych sklepów wielobranżowych, specjalistycznych sieci sklepów oraz hipermarketów W tym roku na popularności znacznie zyskały specjalistyczne sieci sklepów. Polacy coraz chętniej robią zakupy świąteczne w księgarniach, sklepach odzieżowych, zabawkowych itp. niż w hipermarketach czy supermarketach Coraz rzadziej polscy konsumenci wybierają sklepy wysyłkowe oraz outlety, natomiast markowe sklepy luksusowe nieznacznie rosną na popularności. 21

Gdzie zamierzasz kupować artykuły spożywcze? Europa Hipermarkety 70% Hipermarkety 62% Supermarkety 61% Supermarkety 56% Tradycyjne sklepy (mięsny, piekarnia itp.) 45% Tradycyjne sklepy (mięsny, piekarnia itp.) 31% Sklepy całodobowe 11% Sklepy całodobowe 16% Luksusowe sklepy spożywcze 9% Luksusowe sklepy spożywcze 7% Przez Internet 9% Przez Internet 6% W Polsce, podobnie jak w całej Europie, świąteczne produkty spożywcze kupimy głównie w hipermarketach i supermarketach Hipermarkety, które od dawna zajmują pierwsze miejsce w Hiszpanii, Włoszech i Słowacji, zdobyły wiodącą pozycję również w Polsce (w 2011 roku więcej respondentów z naszego kraju deklarowało zakup produktów spożywczych w supermarketach). Im młodsi konsumenci, tym więcej zakupów robią w hipermarketach. I odwrotnie: im starsi, tym więcej zakupów robią w tradycyjnych sklepach (np. w mięsnych). 22

Wnioski

Wnioski 1. Ocena sytuacji gospodarczej nastroje konsumentów pogarszają się, ale jednocześnie coraz więcej Europejczyków deklaruje nadzieję na lepszą przyszłość W większości krajów europejskich przeważają konsumenci, którzy przewidują pogorszenie sytuacji gospodarczej w kolejnym roku. Obecną sytuację gospodarczą najbardziej pesymistycznie oceniają Grecy, Włosi i Hiszpanie. Te kraje wykazują natomiast największe przekonanie o możliwości poprawy sytuacji gospodarczej w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Polacy również pesymistycznie oceniają obecną sytuację gospodarczą; 46 proc. respondentów uważa, że gospodarka jest w złym stanie. Prawie połowa respondentów również negatywnie ocenia przyszłość gospodarczą kraju. Opinie Europejczyków zaczynają się różnić, ponieważ trudno przewidzieć, jak rozwinie się sytuacja w poszczególnych państwach i na całym kontynencie. Dominuje jednak niepokój. Poczucie zagrożenia powoduje, że konsumenci jeszcze staranniej planują swoje zakupy, a czynnikiem decydującym staje się cena. 24

Wnioski c.d. 2. Strategie zakupowe - cena głównym kryterium zakupu Od roku 2008 zaznacza się zdecydowana zmiana zachowania nabywców, którzy poszukują prezentów o wartości użytkowej po okazyjnych cenach. Postawy te znalazły potwierdzenie w obecnym badaniu, gdzie wyraźnie zaznacza się dominacja ceny. 78 proc badanych planuje zakup prezentów w tańszych sklepach, wzrosła też skłonność do kupowania mniej kosztownych prezentów (77 proc.) lub artykułów przecenionych (84 proc.). Analogicznie Polacy planując swoją strategię zakupową decydują się w tym roku na odwiedzenie tańszych sklepów (81 proc.) i poszukiwanie tańszych (76 proc.) lub przecenionych (69 proc.) upominków. 25

Wnioski c.d. 3. Budżet oraz sposoby finansowania Świąt święta finansujemy z oszczędności W tym roku bożonarodzeniowy budżet statystycznej europejskiej rodziny wyniesie tyle co w roku ubiegłym, czyli 2 420 zł. Na bożonarodzeniowe prezenty, jedzenie oraz spotkania z najbliższymi polska rodzina wyda ok. 1 280 zł, a to oznacza, że w porównaniu z wydatkami na Gwiazdkę 2011 Polacy planują zwiększyć swój budżet o prawie 12 proc. Polscy konsumenci planują sfinansować tegoroczne wydatki świąteczne z oszczędności (82 proc.) lub z wykorzystaniem karty kredytowej (25 proc.). Niewielu rozważa pożyczanie pieniędzy z banku, od rodziny lub znajomych. 4. Co znajdziemy w tym roku pod choinką? Nie będzie romantycznie Europejczycy najbardziej chcieliby dostać na święta gotówkę. W Polsce najbardziej pożądanymi prezentami są książki oraz gotówka. W tym roku pod choinką Polacy znajdą najwięcej książek, kosmetyków oraz słodyczy. Większość Europejczyków jako prezent kupi książki, kosmetyki oraz odzież. Wśród najbardziej pożądanych prezentów na popularności zyskały tablety oraz smartfony (odpowiednio 24 proc. i 22 proc.). Trudno będzie je jednak znaleźć pod choiną - te prezenty zamykają listę deklarowanych zakupów. Jeżeli chodzi o prezenty dla dzieci najczęściej zdecydujemy się na zakup zabawek edukacyjnych, książek oraz gier tradycyjnych. Według deklaracji europejskich respondentów walor edukacyjny jest najistotniejszym czynnikiem decydującym o wyborze upominku dla dzieci. Polskie nastolatki w tym roku pod choinką znajdą gry wideo, książki oraz słodycze. 26

Wnioski c.d. 5. Św. Mikołaj będzie korzystał z Internetu Internet jest pomocny na każdym etapie zakupów świątecznych. Polscy konsumenci relatywnie często wykorzystują internetowe kanały sprzedaży we wszystkich etapach procesu zakupowego tj. podczas wyszukiwania informacji o produkcie, porównywania oraz nabycia. Na etapie wyszukiwania produktów i porównywania cen, rośnie popularność cross-channel, czyli wykorzystania Internetu i sklepów tradycyjnych 33 proc. Europejczyków kupi prezenty w Internecie. Mimo to pierwszeństwo pod względem popularności zachowają tradycyjne sklepy. Podobnie postępować będą Polacy, których 44 proc. deklaruje zakup prezentów w sieci. W zakupach online cenimy sobie dostęp do informacji niedostępnych w sklepie (np. opinie innych klientów), możliwość dokonania zakupu o dowolnej porze oraz porównania cen i produktów. W tym roku do czołowej piątki korzyści płynących z Internetu dołączyły niskie ceny. Główną zaletą tradycyjnych sklepów jest możliwość wymiany zakupionego towaru, obsługa po sprzedaży i bezpieczeństwo płatności, które w tym roku znów zyskało na znaczeniu. Inne korzyści to możliwość poradzenia się sprzedawcy oraz sama przyjemność płynąca z zakupów. Przy wyszukiwaniu i porównywaniu produktów klienci będą korzystali głównie ze stron internetowych sklepów, wyszukiwarek i stron producentów. Rzadziej korzysta się z sieci społecznościowych czy blogów. W okresie świątecznym w sieciach społecznościowych głównie poszukujemy inspiracji oraz recenzji. Chętniej korzystamy z informacji przekazywanych przez innych użytkowników Internetu, niż z informacji producentów. 27

Kontakt Magdalena Jończak Dyrektor Konsulting Tel: +48 (22) 511 0033 Email: mjonczak@deloittece.com Adam Chróścielewski Dyrektor Audyt Tel: +48 (22) 5110319 Email: achroscielewski@deloittece.com 28

Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie www.deloitte.com/pl/onas