Realizacja strategii Pharma 2020 w Rosji 2011-10-12 13:55:30
2 W październiku 2009 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu Federacji Rosyjskiej zatwierdziło strategię rozwoju przemysłu farmaceutycznego FR do 2020 r. (Pharma 2020). Celem strategii jest: W październiku 2009 roku Ministerstwo Przemysłu i Handlu Federacji Rosyjskiej zatwierdziło strategię rozwoju przemysłu farmaceutycznego FR do 2020 r. (Pharma 2020). Celem strategii jest: poprawa zaopatrzenia w leki; stymulowanie produkcji leków generycznych i innowacyjnych na terenie Rosji (zwiększenie udziału leków innowacyjnych produkowanych w Rosji do 80%, opracowanie 200 nowych rosyjskich środków leczniczych); dostosowanie rosyjskich standardów produkcji leków do wymagań międzynarodowych (obowiązkowe przejście rosyjskich zakładów farmaceutycznych na standardy GMP do 2011 roku); wsparcie eksportu leków rosyjskich, ochrona rynku wewnętrznego (8-krotny wzrost eksportu w 2020 roku w stosunku do 2008 roku, zwiększenie udziału w rynku wewnętrznym leków produkcji rosyjskiej do 50%); opracowanie metod finansowania badań nad nowymi lekami, stymulowanie produkcji na leków i substancji biochemicznych w oparciu o najnowsze technologie; unowocześnienie zakładów produkcyjnych i laboratoriów; udoskonalanie systemu rejestracji leków, zmniejszenie barier administracyjnych przy rejestracji leków rosyjskich; poprawa przygotowania kadr dla przemysły farmaceutycznego. Na realizację strategii przewiduje się 177 620 mln rubli, z których ponad połowa ma być wykorzystana na badania nad opracowywaniem leków. Przykładem działań skierowanych na realizację strategii jest utworzenie klastera farmaceutycznego w pobliżu Sankt Petersburga. Na 18 hektarach położonych tuż obok linii kolejowej z Moskwy do Sankt Petersburga (w pobliżu miasta Puszkin) zostaną zbudowane fabryki pięciu producentów: Gerofarm, Biokad, Samson-Med, Neon i Farm-Holding. Spółki te zamierzają zainwestować w Puszkinie od 20 do 50 mln USD. Działają one w różnych segmentach rynku: Biokad produkuje generyki i leki oryginalne dla urologii, onkologii i neurologii (w sumie ok. 50 preparatów), Gerofarm wytwarza dwa preparaty lecznicze wykorzystywane w oftalmologii i neurologii i insulinę ludzką metodą inżynierii genetycznej. Farm-Holding specjalizuje się w preparatach peptydowych, które uważane są za bardzo perspektywiczne wobec stagnacji w dziedzinie syntezy tradycyjnej. Samson-Med produkuje formy liofilizowane preparatów do iniekcji, a także BAD-y, które mogą być wykorzystywane również przez producentów klastera. Spółka Neon zamierza wybudować duży zakład produkcyjny, nie precyzuje jednak, o jakie preparaty chodzi. Wicegubernator Petersburga uważa, że klaster przyciągnął liderów rosyjskiego przemysłu farmaceutycznego, którzy są w stanie wytwarzać preparaty innowacyjne. Analitycy rynku zwracają uwagę, że naprawdę wielcy gracze, tacy jak Farmstandart i Werofarm nawet nie zgłosili się do udziału w projekcie. Firmy zgrupowane w Puszkinie otrzymają ulgi podatkowe, państwo proponuje też spłatę odsetek od kredytów przeznaczonych na zakup wysokospecjalistycznych urządzeń zagranicznych. Zatwierdzony został spis urządzeń, które zwolnione będą od VAT i cła. Nowopowstały klaster pod Petersburgiem ma jednak raczej charakter specjalnej strefy ekonomicznej, gdyż spółki nie są powiązane technologicznie. Podobne projekty tworzone są w Moskwie, Jarosławiu, Jekateringburgu i Stawropolu. Rynek farmaceutyczny
3 należy do najbardziej dochodowych i najlepiej rozwijających się w Rosji (w 2009 roku, mimo kryzysu, wartość rynku wzrosła o 23%). Wydaje się jednak, że nie uda się doprowadzić wszystkich projektów do końca, jeśli udział w nich będą miały wyłącznie spółki rosyjskie, gdyż praktycznie wszystkie nowoczesne zakłady, których produkcja odpowiada standardom GSM, znajdują się w rękach koncernów międzynarodowych. Potęga farmaceutyczna ZSRR, który dostarczał substancje do produkcji leków dla całej Europy Środkowo- Wschodniej, skończyła się wraz z jego rozpadem. Od 1992 do 2008 roku produkcja substancji spadła prawie 18- krotnie (z 17,5 tys. ton umownych do 1 tys. ton umownych, ok 7 tys. ton pochodzi z importu). Praktycznie każdy duży producent rosyjski mógłby rozpocząć produkcję API, jednak okazuje się, że jest to nieopłacalne lub że wystarczy im produkcja na własne potrzeby. Eksperci uważają, że warto rozważyć zakup istniejącego dużego zakładu w Indiach czy Chinach, które są potentatami API. Zwraca się też uwagę na to, że rosyjskie zakłady farmaceutyczne nie mają środków wystarczających do opracowania leków innowacyjnych, dlatego należy skupić się na zachęcaniu wielkich koncernów do budowania swoich fabryk w Rosji, a także na rozwijaniu niszowych segmentów rynku, takich jak produkcja dodatków aktywnych biologicznie. Rosja importuje 60-70% wszystkich sprzedawanych w niej leków. Na terenie Rosji własne fabryki, produkujące na rynek wewnętrzny, mają Gedein Richter, KRKA, Servier, STADA i Polpharma, wkrótce dołączą do nich Nycomed, Sanofi-Aventis, Berln-Chemie i Novo Nordisk. Biorąc pod uwagę ogromny potencjał Rosji, w której wydatki na leki statystycznego pacjenta są znacznie niższe, niż w Europie, Ameryce, Japonii i Australii, stanowi ona atrakcyjny teren inwestycyjny, zwłaszcza, że konieczność importu leków znacznie je podraża (cło, VAT, certyfikacja, ryzyko walutowe etc.). Dyrektor AIPM (Association of International Pharmaceutical Manufacturers) zauważa jednak, że w związku z polityką Rosji w obszarze państwowej regulacji cen na leki, niektóre firmy farmaceutyczne inwestują na rynku tylko ze względu na perspektywę długofalową, gdyż obecnie produkcja staje się całkowicie nieopłacalna. Roszdrawnadzor (agenda rządowa nadzorująca m.in. rynek farmaceutyków) uważa, że kryzys finansowy w Rosji doprowadził do nieuzasadnionego wzrostu cen leków na rynku, co doprowadziiło do wprowadzenia obowiązkowej rejestracji cen na leki niezbędne do życia i leki najważniejsze. Lista obejmuje ponad 6,5 tys. nazw handlowych (500 nazw międzynarodowych). Porównanie cen w rejestrach 2009 i 2010 r. wskazuje, że ceny zarejestrowane wg nowych zasad są niższe prawie o jedną czwartą. W rzeczywistości jednak odnotowano spadek w wysokości 2-3 punktów procentowych (jest to jednak tendencja pozytywna, biorąc pod uwagę stale rosnącą dynamikę cen leków w 2009 roku). Wydaje się więc, że nowe uregulowania doprowadziły do stabilizacji cen, nie wiadomo jednak, jakie będą ich długofalowe skutki. Istnieją obawy, że apteki i producenci będą rekompensować zmniejszenie zysków ze sprzedaży leków z listy podwyższając ceny inych preparatów. Co więcej, apteki muszą w jakiś sposób zrekompensować straty wynikłe z tego, że część zakupionych przez nie leków nie została zarejestrowana (producenci nie są zobowiązani do wycofania swoich leków, ale apteki nie mogą już ich sprzedawać). Ponadto sprzedaż tanich leków staje się coraz mniej opłacalna, co odczuwalne jest zwłaszcza w dalej położonych regionach. Zaczynają docierać informacje o brakach np. soli fizjologicznej czy preparatów do iniekcji, które są tanie, a kłopotliwe w transporcie. Odgórna regulacja cen na leki jest tylko jednym z przejawów nowej polityki Rosji w stosunku do rynku farmaceutycznego. Zachęty w postaci ulg podatkowych dla inwestorów zagranicznych mogą okazać się niewystarczające wobec problemów z ochroną praw własności intelektualnej, dlatego nie wydaje się prawdopodobne, aby międzynarodowe koncerny zdecydowały się na produkcję w Rosji substancji chronionych
4 patentem. Nowa strategia Pharma 2020 jest kolejnym przykładem protekcjonizmu w rosyjskiej gospodarce. Źródła: Strategia rozwoju przemysły farmaceutycznego do 2020 r. Kommiersant - Farmacewtika, dodatek do gazety Kommiersant, 15 czerwca 2010 r. N 104/B Ekspert nr 22, 7-13 czerwca 2010 opr. Anna Madej WPHI Moskwa
5