Niezależny Ośrodek Badań Ekonomicznych NOBE Szkoła Biznesu Politechniki Warszawskiej

Transkrypt

1 str.1 Niezależny Ośrodek Badań Ekonomicznych NOBE Szkoła Biznesu Politechniki Warszawskiej Rola inwestorów z przemysłu farmaceutycznego w rozwoju gospodarczym Polski Synteza raportu Raport przygotowany na zlecenie firm: Sanofi-Aventis, GlaxoSmithKline, Novartis Warszawa, wrzesień 2010

2 str.2 Zawartość raportu Synteza raportu RYNEK FARMACEUTYCZNY Globalny rynek farmaceutyczny Stan i perspektywy polskiego rynku farmaceutycznego PRZEMYSŁ FARMACEUTYCZNY Rola przemysłu farmaceutycznego we współczesnej gospodarce Globalizacja i inwestycje zagraniczne w przemyśle farmaceutycznym Znaczenie przemysłu farmaceutycznego dla polskiej gospodarki Polski przemysł farmaceutyczny na tle Europy ROLA WIODĄCYCH INWESTORÓW Z SEKTORA FARMACEUTYCZNEGO Charakterystyka działalności wiodących inwestorów - Grupa Sanofi-Aventis - Grupa Novartis - Grupa GlaxoSmithKline Wpływ wiodących inwestorów na rozwój polskiego przemysłu farmaceutycznego Wpływ inwestorów sektora farmaceutycznego na rozwój regionów Polski POTENCJAŁ DLA INWESTYCJI W POLSKIM SEKTORZE FARMACEUTYCZNYM Potencjał dla inwestycji w przemyśle farmaceutycznym w Polsce Czynniki hamujące inwestycje w przemyśle farmaceutycznym w Polsce Rekomendacje dotyczące wspierania inwestycji w przemyśle farmaceutycznym Cytowana literatura Niniejszy raport stanowi syntezę wyników badania przeprowadzonego na zlecenie firm: Sanofi-Aventis, GlaxoSmithKline, Novartis przez Niezależny Ośrodek Badań Ekonomicznych NOBE oraz Szkołę Biznesu Politechniki Warszawskiej. Raport przygotował zespół w składzie: prof.dr hab.witold M.Orłowski (kierownik projektu), prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, mgr inż. Aleksandra Drozdowska. Autorzy dziękują za pomoc dr Adamowi Czyżewskiemu oraz drjoannie Lis. Cytowanie możliwe w przypadku podania źródła. Pełny raport jest dostępny na stronach: Niezależny Ośrodek Badań Ekonomicznych NOBE/Szkoła Biznesu Politechniki Warszawskiej

3 str.3 Synteza raportu Wartość polskiego rynku farmaceutycznego, wyniosła w 2009 roku ponad 19,4 mld PLN (3,3% rynku farmaceutycznego UE). Rynek ten systematycznie rośnie, a perspektywy jego rozwoju są dobre. Dzięki zmianom demograficznym i rozwojowi wiedzy medycznej, przemysł farmaceutyczny rozwija się szybciej od reszty gospodarki. Na świecie dominują w nim wielkie globalne firmy, obecne również w Polsce. Odgrywa on wiodącą rolę w wydatkach na badania i rozwój - relacja nakładów na B+R do sprzedaży, sięgająca przeciętnie 16,5%, należy do najwyższych we wszystkich sektorach gospodarki. Choć przemysł farmaceutyczny stosunkowo późno włączył się do procesów globalizacyjnych, obecnie offshoring nabiera tu rozpędu. Do typowych działań zalicza się: przenoszenie za granicę procesów biznesowych (BPO), badań klinicznych, działalności produkcyjnej oraz rozwijanie za granicą sieci sprzedaży. Polski przemysł farmaceutyczny stanowi ważną część gospodarki narodowej. Jego łączna produkcja sprzedana stanowiła 1,5% produkcji polskiego przemysłu przetwórczego, a wytwarzana wartość dodana stanowiła 0,27% PKB Polski. Lokował się wyraźnie powyżej średniej pod względem dynamiki, wydajności pracy, kwalifikacji pracowników i technicznego uzbrojenia Indeks, średnia dla przemysłu przetwórczego = Źródło: GUS Podstawowe charakterystyki polskiego przemysłu farmaceutycznego, 2008 Wydajność pracy Przeciętne wynagrodzenie Środki trwałe na zatrudnionego Przemysł przetwórczy pracy. Polski przemysł farmaceutyczny jest również poważnym pracodawcą, tworzącym stabilne miejsca pracy i liderem w zakresie wydatków na badania i rozwój. Jego łączne wydatki rozwojowe (wydatki inwestycyjne oraz na B+R) stanowiły w roku 2008 blisko 2,0% wydatków rozwojowych polskiego przemysłu przetwórczego, a więc odsetek zdecydowanie wyższy od udziału branży w produkcji i zatrudnieniu.. Mimo odnotowanego w ciągu ostatnich lat postępu, udział Polski w produkcji farmaceutycznej Europy pozostaje stosunkowo niski, a produkcja krajowa zaspokaja ok. 33% krajowego zapotrzebowania na leki. Dominuje produkcja tańszych leków generycznych, a aktywności w których specjalizuje się polski przemysł farmaceutyczny, charakteryzują się umiarkowaną wartością dodaną na głowę zatrudnionego. Zjawisko to może być uznane za rezultat wielu dekad zaniedbań w dziedzinie rozwoju polskiego przemysłu farmaceutycznego. W celu poprawy sytuacji potrzebne są dalsze, znaczne inwestycje, możliwe jedynie w przypadku stworzenia dobrych warunków do dalszego rozwoju przemysłu farmaceutycznego w Polsce.

4 str.4 Mianem wiodących inwestorów określamy w raporcie grupy spółek należące do: (a) Sanofi-Aventis, (b) Novartis, (c) GlaxoSmithKline. Firmy te dokonały w Polsce największych inwestycji wśród inwestorów zagranicznych oraz zajmują obecnie czołowe miejsca na polskim rynku farmaceutycznym. Wiodący inwestorzy zatrudniają w sumie w Polsce 4,1 tys. osób. Ich poziom wykształcenia i kwalifikacji, jak również wysokość płac są wyższe, niż przeciętnie w sektorze. Wiodący inwestorzy inwestują również intensywnie w rozwój kapitału ludzkiego, stosując przemyślane strategie zarządzania zasobami ludzkimi. Przodują też w dziedzinie B+R, głównie w zakresie badań klinicznych, rozwijając współpracę z polskimi instytucjami naukowymi. Rozwijają tez działania z zakresu CSR. W zakresie aktywności gospodarczej (produkcja, inwestycje kapitałowe, zatrudnienie, efekty dla wzrostu PKB) wiodący inwestorzy reprezentują ok % potencjału polskiego przemysłu farmaceutycznego. Udział ten jest jednak większy w zakresie płaconych podatków (20%), nakładów na prace badawczo-rozwojowe (30%) i eksportu produktów farmaceutycznych (29%). Wiodący inwestorzy zajmują czołowe pozycje na polskim rynku farmaceutycznym (22% sprzedaży), dostarczając (według wartości sprzedaży) 30% leków innowacyjnych, 16% leków generycznych i 56% szczepionek. Znaczenie wiodących inwestorów dla rozwoju polskiego przemysłu farmaceutycznego Przemysł farmaceutyczny W liczbach bezwzględnych* Wiodący inwestorzy w procentach Produkcja farmaceutyków % Eksport farmaceutyków (2008) % Zapłacone podatki (CIT i VAT) % Inwestycje - nakłady na środki trwałe % - nakłady na B+R (2008) % Zatrudnienie (w tys.osób) % Wpływ na PKB (w % PKB) - efekt bezpośredni +0.27% +0.05% 17% - efekt łączny** +0.51% +0.09% 18% * Jeśli nie zaznaczono inaczej dane w mln PLN, za rok 2009 ** Wraz z szacunkowymi efektami pośrednimi Uwaga: część danych ma charakter szacunkowy Źródło: NOBE Aktywność wykazywana w badaniach oraz import leków innowacyjnych zapewniają polskim pacjentom dostęp do najnowszych osiągnięć nauki i najskuteczniejszych terapii. Z kolei inwestycje dokonane w kraju przez wiodących inwestorów przyczyniają się do ukształtowania wizerunku Polski jako miejsca atrakcyjnego dla prowadzenia działalności gospodarczej i życzliwego dla ponadnarodowych firm. Atut

5 str.5 ten, właściwie wykorzystany, może służyć dalszemu wzrostowi inwestycji dokonywanych w Polsce przez globalne firmy farmaceutyczne i ich przesuwaniu się w górę łańcucha wartości, w stronę tych jego części które wiążą się z najwyższą wartością dodaną. Wiodący inwestorzy są silnie obecni w 4 Główne lokalizacje wiodących inwestorów w Polsce regionach Polski, wszędzie w znaczący sposób przyczyniając się do wzrostu PKB, zatrudnienia i dochodów Główne biura podatkowych. Główne biura wiodących inwestorów znajdują się w Warszawie, a GlaxoSmithKline Zakłady produkcyjne również w Poznaniu. Jeśli chodzi o zakłady produkcyjne, w których ulokowana jest znaczna część zatrudnienia w grupach, to Sanofi-Aventis jest właścicielem fabryk w Rzeszowie i Chociwiu koło Łodzi, Novartis w Strykowie koło Łodzi, a GlaxoSmithKline w Poznaniu. Szacunkowe dane na temat wpływu aktywności wiodących inwestorów na sytuację gospodarczą województw wskazują, że efekt ten należy uznać za poważny. Zatrudnienie w trzech grupach stanowiło przeciętnie 0,06% łącznej liczby pracujących w województwach, w których znajdują się siedziby i fabryki koncernów. Można szacować, że dzięki ich inwestycjom łącznie w regionach tych powstało ok.10 tys. miejsc pracy (efekty bezpośrednie i pośrednie), a PKB wzrósł od 0,4% w województwie mazowieckim do 1,5% w podkarpackim. Dalsze inwestycje w przemyśle farmaceutycznym mogłyby w znaczący sposób wpłynąć na rozwój regionów Polski, promując nowoczesną gospodarkę lepiej wykorzystującą ich kapitał ludzki. Wpływ wiodących inwestorów na regiony (%) Efekt dla PKB w regionie Efekt dla zatrudnienia Bezpośredni Efekt łączny* Bezpośredni Efekt łączny* łódzkie +0.2% +0.5% +0.03% +0.08% mazowieckie +0.2% +0.4% +0.07% +0.19% podkarpackie +0.8% +1.5% +0.05% +0.14% wielkopolskie +0.4% +0.9% +0.08% +0.22% *Wraz z szacunkowymi efektami pośrednimi Źródło: NOBE

6 str.6 Potencjał dla inwestycji w przemyśle farmaceutycznym w Polsce można uznać za duży we wszystkich obszarach, w których mamy do czynienia z offshoringiem. Punktem wyjścia dla analizy jest stwierdzenie, że istnieje silna nierównowaga pomiędzy skalą polskiego rynku farmaceutycznego, a skalą zlokalizowanej w Polsce produkcji farmaceutycznej. Największe nadzieje można wiązać z inwestycjami dotyczącymi przenoszenia procesów biznesowych, działalności produkcyjnej oraz badań klinicznych. Szanse na duże sukcesy w dziedzinie przenoszenia badań przedklinicznych są w najbliższych latach niewielkie, ale Polska ma tu pewne długookresowe atuty. Polska branża farmaceutyczna niewątpliwie może atrakcyjnym obszarem inwestycji. Specyfika funkcjonowania sektora, zdominowanego przez globalne firmy i stosunkowo konserwatywnego jeśli chodzi o podejmowanie decyzji o offshoringu, oznacza jednak że o inwestycje takie trzeba intensywnie zabiegać, stwarzając dla nich odpowiednie warunki i zachęty. Warunkiem zwiększenia inwestycji w przemyśle farmaceutycznym jest to, by klimat inwestycyjny w Polsce uległ dalszej poprawie, zwłaszcza na styku pomiędzy inwestorem a instytucjami publicznymi. Brak stałego mechanizmu konsultacji pomiędzy polskimi instytucjami rządowymi, a branżą farmaceutyczną, który pozwalałby na identyfikowanie przeszkód i poszukiwanie możliwości poprawy warunków dla inwestycji należy uznać za poważny hamulec dla rozwoju branży w Polsce. Do listy głównych postulatów dotyczących wspierania inwestycji w przemyśle farmaceutycznym można zaliczyć: Uproszczenie prawa, usprawnienie i zwiększenie transparentności procedur administracyjnych, skrócenie czasu podejmowania decyzji. Bardziej sprzyjające rozwojowi rynku regulacje i polityka dotycząca refundacji leków, która ułatwiłaby wzrost innowacyjności dostępnej farmakoterapii. Wsparcie dla edukacji wysoko wykształconych specjalistów, potrzebnych sektorowi farmaceutycznemu. Zachęty do rozwoju badań fazy przedklinicznej, w tym w szczególności zapewnienie zgodnego z unijnymi zasadami konkurencji, budżetowego wsparcia badań nad rozwojem leków innowacyjnych. Utworzenie stałego forum dialogu pomiędzy instytucjami rządowymi i inwestorami sektora farmaceutycznego, w celu wspólnej analizy pojawiających się problemów hamujących rozwój sektora w Polsce. Nawiązanie ściślejszej współpracy instytucji rządowych z inwestorami sektora farmaceutycznego w celu wspólnej promocji Polski jako lokalizacji inwestycji.