Sprawozdanie z konferencji dla rodziców i nauczycieli "Zagrożenia cyberprzestrzeni i świata wirtualnego" prowadzący: dr Anna Jędrzejewska, prof. dr hab. Józef Bednarek I. Cyberprzestrzeń wynikiem przemian cywilizacyjnych i informacyjnych Komputer i internet - sprzęt masowej edukacji, zastępuje tradycyjne gadżety: telefon, pocztę, gazetę,telewizję, radio...zastępuje kontakty, rozmowy, bliskość. I pochłania mnóstwo czasu. Dzieci rodzą się z umiejętnością obsługi coraz bardziej skomplikowanych urządzeń, ze znajomością coraz bardziej zaawansowanych technologii. Dla nich cyberprzestrzeń jest oknem na świat, daje nieznane nam dorosłym możliwości, zabawy, poznawania świata, wyszukiwania informacji, zarabiania, rozładowania emocji...nie mają jednak świadomości różnorodnych zagrożeń i braku bezpieczeństwa w sieci. Niestety, my dorośli pozostajemy daleko w tyle, jeżeli chodzi o technologię informacyjną i możliwości cyberprzestrzeni - dlatego nie mamy pojęcia co robią nasze dzieci, siedzące przed komputerem lub z telefonem w dłoni Cyberprzestrzeń: nie jest mitem, a rzeczywistością, ma globalny zasieg, bez względu na miejsce i czas dostępu (wi-fi w szkole) cechuje ją interaktywność, jest substytutem świata rzeczywistego, negatywne skutki przebywania w niej w znacznym stopniu wyprzedzają podejmowane działania, w związku z powyższym brakuje specjalistów, którzy zajęliby się profilaktyką, diagnozą, terapią. II. Cyberprzestrzeń a zagrożenia zdrowia psychicznego Zagrożenia płynące z cyberprzestrzeni działają na podświadomość młodego człowieka, który funkcjonując w nadmiarze w świecie nierealnym, coraz bardziej oddala się od świata rzeczywistego. Autorzy skupiają się na takich zjawiskach jak: infoholizm, wzrost agresji i zachowań przemocowych oraz izolacji od świata realnego. 1. Infoholizm 1
-utrata kontroli nad swoim zachowaniem; uzależnienie od przestrzeni cyfrowej (komputera i internet). Typy infoholizmu: - socjomania internetowa. Uzależnienie od związków wirtualnych, od kontaktów społecznych w sieci. Relacje poza siecią są zachwiane (godzinne rozmowy w sieci), następuje zanik komunikacji niewerbalnej; - erotomania internetowa (cyberseksual)- nałogowe używanie stron dotyczących seksu i pornografii, czaty o tematyce seksualnej; - uzależnienie od komputera - nie trzeba być w sieci, wystarczy, że komputer jest cały czas włączony (nieważne co się robi, pisze, czy gra w pasjansa. Ale najczęściej obsesyjnie gra sie w gry); - uzależnienie od sieci - jak wyżej, tylko musi się być w internecie (cały czas zalogowany, gra on-laine, uczestniczy w aukcjach. Dzieci na swoich grupach, niedostępnych dla innych), - przeciążenie informacyjne - nałogowe sufrowanie w sieci lub przeglądanie baz danych. 2.Gry komputerowe Kreują osobowość zdeterminowaną na osiągnięcie sukcesu za wszelką cenę, nawet za cenę życia. Bardzo łatwo jest ulec manii gier komputerowych (które nazywane są elektronicznym LSD).Problem w tym, że najczęściej ulegają nim nasze dzieci. My przyjmujemy od nich informacje, że grają w strzelanki lub wyścigówki; nierzadko sami kupujemy im gry o które proszą. Tyle tylko, że w strzelankach nie strzela się do tarczy. Dziecko w całym realnym życiu nie doświadcza tylu przypadków agresji i przemocy, ile przez 2-3 godz. agresywnej gry komputerowej. Aktywni gracze są bardziej pobudzeni, szybciej reagują agresją, siłą, nadużywają wulgaryzmów. Spada ich wrażliwość moralna.dziecko oswaja się z przemocą, znieczula na przemocowe zachowania, jest prowokowane do agresywnych zachowań. I przenosi je z wirtualnego do realnego świata. MEDIA ELEKTRONICZNE NIE SĄ NIEBEZPIECZNE. NIEBEZPIECZNA JEST NIEWIEDZA DOROSŁYCH NA ICH TEMAT ORAZ PRZEKONANIE, ŻE DZIECKO NIE POTRAFI SAMODZIELNIE WEJŚĆ W ŚWIAT CYBERPRZESTRZENI. 3. Hikikomori - bunt zamkniętego pokoju To izolacja od realnych kontaktów - wszelkie kontakty społeczne (w tym z najbliższymi) zostają zaburzone lub zerwane. Jest to reakcja na niezrozumiały świat i ucieczka od problemów świata rzeczywistego w swój świat i w świat cyberprzestrzeni. 2
Hikikomori to choroba cywilizacyjna o podłożu psychiczno-emocjonalnym; rodzaj depresji, syndrom skrajnego wycofania się z życia społecznego. Nie towarzyszą jej żadne dodatkowe zaburzenia psychiczne. Dotyczy młodych ludzi, którzy nie mogą sprostać wymaganiom stawianym przez szkołę lub rodziców. To nie lenistwo, to lęk przed ludźmi. Hikikomori mają roszczeniowy stosunek do świata, nie potrafią sobie radzić z problemami, ponieważ rodzice wyręczali ich w różnych sytuacjach. Termin pochodzi z Japonii, omówił go psychology Tamaki Saito w 1998r. W Polsce pierwszy przypadek zanotowano w 2001 r. Zdecydowanie częściej izolują się chłopcy, niż dziewczynki. Charakterystyczne zachowania (aby odróżnić hikikomori od innych zachowań depresyjnych): osoby pozostają na utrzymaniu rodziców ( nie uczą się, nie pracują), pomieszczenie w którym przebywają traktują jak twierdzę, potrzeby fizjologiczne załatwiane są w taki sposób, aby nie spotkać nikogo po drodze (ponieważ nic nie sprawia im większego bólu, niż spotkanie twarzą w twarz z drugim człowiekiem) najczęściej nocą, posiłki spożywają w pokojach, (jedzenie dostarcza im rodzina, nierzadko zostawiając pod drzwiami pokoju), jedyną formą kontaktu jest internet lub telefon, często prowadzą odwrócony tryb życia - śpią za dnia, w nocy przebywają w wirtualnym świecie, w zetknięciu z rodzicami mogą wykazywać zachowania agresywne, zdarza się, że przejawiają zachowania autoagresywne. Zasłonięte okna, nie pościelone łóżko, brudne naczynia, często załatwianie się do wazonów, doniczek... Taka izolacja może trwać kilka miesięcy odnotowano przypadek nawet dwuletniej izolacji. Przyczyny: 1. Słabsza psychika 2. Nadmierna opiekuńczość rodziców w połączeniu z brakiem uczuć 3. Brak trwałej więzi dzieci z rodzicami 4. Zachwiane poczucie stabilizacji w rodzinie 5. Presja na indywidualny rozwój, sukcesy 3
6. Nieumiejętność przystosowania się do norm społecznych 7. Nieumiejętność wyrażania o odbieraniu uczuć, emocji 8. Nieumiejętność budowania i podtrzymywania prawidłowych relacji z rówieśnikami. 70 % uzależnionych od hikikomori udaje się wyjść z choroby, jednak 30% potem wraca. III. Zagrożenia moralne i społeczno-wychowawcze wynikające z użytkowania cyberprzestrzeni. 1.Pedofilia. 2.Cyberprzemoc (cyberbullying) prześladowanie, zastraszanie, nękanie i wyśmiewanie innych osób za pomocą technologii informacyjnej (sms,mms, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne,blogi,gg, czaty). Formy: włamania na konta pocztowe i konta komunikatorów, rejestrowanie bez zgody zdjęć, filmów, tworzenie ośmieszających stron www, podszywanie się pod kogoś w sieci. Trzeba pamiętać, ze to co raz włożymy do komputera POZOSTAJE W SIECI NA ZAWSZE. 3.Seksting - wysyłanie wiadomości tekstowych o erotycznych treściach, swoich nagich zdjęć lub filmików na różne strony internetowe. Młodzież często zagląda na specjalnie w tym celu utworzone portale : www.sekxting.pl, czy www.fotka.sex.pl. Z powodu naszej, dorosłych niewiedzy, nienadążania za szaleńczym tempem rozwoju przestrzeni wirtualnej nie mamy skutecznego narzędzia do prowadzenia profilaktyki i leczenia tego typu uzależnień. Dlatego tak niezbędna jest kontrola rodzicielska, podglądanie przez dorosłych gier, w które grają dzieci (np. GTA), odrywanie pociech od komputera na rzecz wspólnych wyjść, czy rozmowy. Im bardziej poznamy swoje dziecko, im lepszy kontakt nawiążemy z nim w realnym, rzeczywistym świecie tym spokojniej będziemy spoglądali w coraz bardziej skomputeryzowaną przyszłość. Poniżej przedstawiam reklamy zachęcające dzieci dosięgnięcia po gry GTA, które dzieci określają, jako wyścigówki. Pozostawiam bez komentarza. Nasze GTA gry przeniosą Cię w sam środek akcji najlepiej sprzedającej się serii gier wideo. Możesz dołączyć do gangu przestępców ulicznych lub wejść w ekskluzywny krąg przestępstw 4
mafijnych... Siej zniszczenie w mieście Vice, zabijaj członków wrogich gangów i prowadź życie przestępcy... Już dziś zacznij kraść wirtualne samochody. Walcz niebezpieczną bronią, kradnij szybkie samochody, i pędź po mieście w naszych grach w kategorii GTA. Poczujesz się jak prawdziwy przestępca uciekając przed gliniarzami i próbując uniknąć FBI. Możesz jeździć pojazdami mafii, pomagać innym członkom gangu uciec z miejsca przestępstwa i zabijać każdego na swej drodze! Przy tak wielu dostępnych wyzwaniach GTA będziesz mógł wcielić w życie każde marzenie o życiu gangstera Pedagog, Maria Wytrykowska 5