ROZKŁAD TREŚCI NAUCZANIA W KLASACH 4 6 klasa 4 (3 godz. tyg.) Podstawa programowa kształcenia ogólnego Nr Treści nauczania działu Nr lekcji Podręcznik Działy i tematy lekcji 1 O czym będziemy się uczyć na lekcjach przyrody? Organizacja pracy na lekcjach przyrody 1. JA I MOJE OTOCZENIE. UCZEŃ: JA I MOJE OTOCZENIE 1.6) 3.1) 1.7) 5.1) 1.1) 1.2) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych; obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje obserwacje; podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody (lupa, mikroskop, lornetka), opisuje ich zastosowanie, posługuje się nimi podczas prowadzonych obserwacji; prowadzi obserwacje i proste doświadczenia wykazujące zanieczyszczenie najbliższego otoczenia (powietrza); wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na jego samopoczucie; wyjaśnia znaczenie odżywiania się w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu; 2 4 Przyroda i sposoby jej poznawania 5 Czy jestem dobrym obserwatorem 6 Obserwacje wschodów lub zachodów Słońca (nauka posługiwania się instrukcjami) 7 Obserwacja i pomiary stanów pogody (nauka posługiwania się instrukcjami) 8 Obserwacje wzrostu i rozwoju fasoli (nauka posługiwania się instrukcjami) 9 Posługiwanie się mikroskopem 10 Przygotowanie preparatu i wykonanie rysunku spod mikroskopu 11 Podstawowe potrzeby człowieka 14
1.1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na swoje samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych. 1.3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w życiu; 1.4) opisuje prawidłowo urządzone miejsce do nauki ucznia szkoły podstawowej; 1.2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu; 1.5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w ciągu dnia; 1.8) podaje przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi; 1.9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny (w tym doniczkowe), rozpoznaje niektóre rośliny zawierające substancje trujące lub szkodliwe dla człowieka i podaje zasady postępowania z nimi; 12 Co wpływa na nasze samopoczucie? 13 Zasady właściwego uczenia się 14 15 Właściwe wykorzystanie czasu wolnego od pracy 16 Opieka nad hodowanymi zwierzętami 17 18 Opieka nad roślinami 19 Poznajemy własne otoczenie powtórzenie materiału 20 Poznajemy własne otoczenie 2. ORIENTACJA W TERENIE. UCZEŃ: ORIENTACJA W TERENIE 2.2) obserwuje widomą wędrówkę Słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca, w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia; 21 Widnokrąg i sklepienie niebieskie 22 Skąd się bierze cień i o czym świadczy? 23 Obserwacje wędrówki Słońca po niebie 24 Dzienna wędrówka Słońca po niebie. Dzień i noc 15
2.1) 10.7) 10.8) 2.3) 2.4) 2.6) 2.5) wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu; bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje; buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu. orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą; identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i w terenie; wykonuje pomiary, np. taśmą mierniczą, szacuje odległości i wysokości w terenie; posługuje się podziałką liniową do określania odległości, porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w terenie. 25 Wyznaczanie kierunków w terenie za pomocą gnomonu 26 Właściwości magnesu. Wykonanie kompasu 27 Wyznaczanie kierunków za pomocą kompasu 28 Orientacja w terenie 29 Orientacja w terenie PLAN I MAPA 30 Widok terenu a plan 31 Plan miasta 32 Czytanie mapy topograficznej 33 Mapa Polski. Kierunki na planach i mapach 34 Orientowanie planu i mapy w terenie za pomocą obiektów 35 Orientowanie planu i mapy za pomocą kompasu 36 Mierzenie odległości w terenie i na mapie 37 Mierzenie odległości za pomocą podziałki liniowej 38 Czytanie planu mapy 39 Czytanie planu mapy 16
3. OBSERWACJE, DOŚWIADCZENIA PRZYRODNICZE I MODELOWANIE. UCZEŃ: 6.1) wymienia znane właściwości substancji (woda, cukier, sól kuchenna) i ich mieszanin (ocet, sok cytrynowy) występujące w jego otoczeniu; 14.5) odróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych, podaje przykłady takich mieszanin z życia codziennego; 3.4) posługuje się pojęciem drobina jako najmniejszym elementem budującym materię, prezentuje za pomocą modelu drobinowego trzy stany skupienia ciał (substancji); 3.5) opisuje skład materii jako zbiór różnego rodzaju drobin tworzących różne substancje i ich mieszaniny; 3.6) prezentuje na modelu drobinowym właściwości ciał stałych, cieczy i gazów (kształt i ściśliwość); 3.7) podaje przykłady ruchu drobin w gazach i cieczach (dyfuzja) oraz przedstawia te zjawiska na modelu lub schematycznym rysunku; 3.3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody; 3.8) obserwuje proste doświadczenia wykazujące rozszerzalność cieplną ciał stałych oraz przeprowadza, na podstawie instrukcji, doświadczenia wykazujące rozszerzalność cieplną gazów i cieczy; 3.9) podaje przykłady występowania i wykorzystania rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia zasadę działania termometru cieczowego; MATERIA I JEJ STANY SKUPIENIA 40 Właściwości różnych substancji i ich zastosowanie 41 Sporządzamy mieszaniny jednorodne i niejednorodne 42 Cały świat zbudowany jest z drobin 43 Właściwości ciał stałych, cieczy i gazów 44 Stany skupienia materii 45 46 Rozszerzalność cieplna ciał stałych, cieczy i gazów 47 Na Ziemi istnieje materia nieożywiona i żywa 48 Materia i jej stany skupienia 49 Materia i jej stany skupienia 17
3.10) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w prowadzeniu obserwacji; 3.11) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii; 3.12) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody; 3.2) obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce; 3.13) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku, dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku. POGODA I JEJ WPŁYW NA CZŁOWIEKA I PRZYRODĘ 50 Powietrze i jego właściwości 51 Pogoda. Ciśnienie atmosferyczne i wiatr 52 Pomiar kierunku i prędkości wiatru 53 Pomiar temperatury powietrza 54 Woda, para wodna i lód w przyrodzie 55 Osady atmosferyczne i ich rozpoznawanie 56 Zachmurzenie i opady atmosferyczne 57 Burza, tęcza 58 Zmiany długości dnia i nocy oraz wysokości Słońca w ciągu roku 59 Pogoda w różnych porach 60 roku 61 Pogoda i jej wpływ na człowieka powtórzenie materiału 62 Pogoda i jej wpływ na człowieka 4. NAJBLIŻSZA OKOLICA. UCZEŃ: NAJBLIŻSZA OKOLICA 4.1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje zależności między nimi; 2.7. rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe; 4.13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla okolicy; 63 64 Rozpoznawanie składników krajobrazu 65 Rozpoznawanie form rzeźby terenu w okolicy szkoły 66 67 Rozpoznawanie skał w okolicy szkoły 18
4.9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych; 4.8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i lewy brzeg; 4.2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie; 4.3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego; 4.7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące w nich warunki abiotyczne; 4.14) opisuje glebę, jako zbiór składników nieożywionych i ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby; 4.4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów; 4.5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się; 4.6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub schematem; 4.10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie; 4.11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia; 68 Rozpoznawanie rodzajów wód powierzchniowych 69 Środowisko i jego mieszkańcy 70 Warunki życia organizmów 74 w lesie, na polu i na łące 75 Warunki życia organizmów w lesie, na polu i na łące (cd.) 76 Nieożywione i żywe składniki gleby 77 Wpływ podłoża na warunki życia organizmów 78 79 Wpływ warunków środowiska na organizmy przystosowania roślin i zwierząt do życia w środowisku lądowym 80 Zależności między organizmami 81 84 85 86 Czynniki warunkujące życie w wodzie Rośliny i zwierzęta w środowisku wodnym. Przystosowania 19
4.12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem; 87 Zależności między organizmami w środowisku wodnym 88 Krążenie materii w przyrodzie 89 Najbliższa okolica 90 Najbliższa okolica 5. CZŁOWIEK A ŚRODOWISKO. UCZEŃ: CZŁOWIEK A ŚRODOWISKO 5.1) 5.5) 5.2) 5.3) 5.4) prowadzi obserwacje i proste doświadczenia wykazujące zanieczyszczenie najbliższego otoczenia (powietrza, wody, gleby); podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka; wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska; proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu; podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem działalności człowieka. 91 Zanieczyszczenie powietrza 92 a działalność człowieka 93 Jakość wody a działalność człowieka 94 Zanieczyszczenie gleb a działalność człowieka 95 Wpływ codziennych zachowań na stan środowiska 96 Człowiek a środowisko 97 Człowiek a środowisko 20