Wymagania edukacyjne do działów Tajemnice przyrody. Klasa 4

Transkrypt

1 Dział 1. Poznajemy warsztat przyrodnika Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, II.1, II.2, VI.1, VI.2 wymienia składniki przyrody opisuje rolę poszczególnych wymienia cechy ożywionych nieożywionej i ożywionej ; zmysłów w poznawaniu składników przyrody ; podaje trzy przykłady świata ; przyporządkowuje wyjaśnia znaczenie wytworów działalności przyrząd do obserwowanego obserwacji w poznawaniu człowieka ; wymienia obiektu przyrody ; opisuje etapy zmysły człowieka ; wyjaśnia, co to jest doświadczenia ; podpisuje na wymienia źródła informacji o widnokrąg ; wyznacza schemacie poszczególne przyrodzie ; wyjaśnia, czym kierunki geograficzne za części mikroskopu ; opisuje jest obserwacja, a czym pomocą kompasu rysuje sposób wyznaczania doświadczenie ; podaje różę głównych i pośrednich kierunku geograficznego za nazwy przyrządów służących kierunków geograficznych ; pomocą gnomonu ; opisuje do prowadzenia obserwacji rozpoznaje obiekty w terenie budowę kompasu ; wyjaśnia w terenie ; podaje nazwy przedstawione na planie i zasadę tworzenia nazw głównych kierunków opisuje je za pomocą kierunków pośrednich ; geograficznych ; odszukuje znaków kartograficznych ; oblicza rzeczywiste wymiary na planie lub mapie określa położenie innych przedmiotu przedstawionego wskazany obiekt obiektów na mapie w różnych skalach ; w stosunku do podanego wyjaśnia, na czym polega obiektu ; oblicza wymiary orientowanie mapy biurka w skali planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie ; określa przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu ; opisuje sposób przygotowania obiektu do obserwacji mikroskopowej ; porównuje sposoby wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu 1 : 10; Dział 2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: II.9, II.10, II.11, III.1, III.2, III.3, III.4, III.5, III.6, V.3 wymienia stany skupienia, w ciał wyjaśnia, popierając klasyfikuje ciała stałe ze których występują stałych, cieczy i przykładami, na czym polega względu na właściwości ; substancje ; gazów ;wyjaśnia zasadę zjawisko rozszerzalności porównuje właściwości ciał działania termometru cieplnej ; wymienia czynniki fizyczne ciał stałych, cieczy i plastycznych, kruchych i cieczowego ; zapisuje wpływające na szybkość gazów sprężystych w swoim temperaturę dodatnią i parowania ; opisuje sposób podpisuje na mapie kierunek otoczeniu ; ujemną ; opisuje, w jakich powstawania chmur ; wiatru; wykazuje związek wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego składnika przyrody może wpłynąć na pozostałe wybrane składniki; planuje i prowadzi doświadczenie ; wyjaśnia, dlaczego do niektórych doświadczeń należy używać dwóch zestawów ; wymienia nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji (odległych obiektów, głębin) ; opisuje sposób wyznaczania kierunku północnego za pomocą Gwiazdy Polarnej oraz innych obiektów w otoczeniu opisuje obieg wody w przyrodzie wyjaśnia różnice między opadami a osadami atmosferycznymi ; wymienia fenologiczne pory roku, czyli te, które wyróżnia się na podstawie fazy 1

2 występowania wody warunkach zachodzą wyjaśnia, czym jest ciśnienie pomiędzy porą roku w różnych stanach topnienie, krzepnięcie atmosferyczne ; wyjaśnia, jak a występowaniem skupienia ; odczytuje parowanie i skraplanie ; powstaje wiatr ; określa określonego rodzaju opadów wskazania termometru ; wyjaśnia pojęcia: pogoda, aktualne zachmurzenie ; i i osadów ; opisuje zmiany podaje nazwy przemian upał, przymrozek, mróz ; przyporządkowuje trzech długości cienia w ciągu stanów skupienia wody ; podaje nazwy osadów przyrządy do rodzajów dnia ; porównuje wysokość wymienia składniki pogody ; atmosferycznych ; opisuje obserwacji Słońca nad widnokręgiem w rozpoznaje rodzaje opadów ; pozorną wędrówkę Słońca meteorologicznych ; opisuje południe oraz długość cienia wymienia przyrządy służące nad widnokręgiem, zmiany temperatury w poszczególnych porach do obserwacji uwzględniając zmiany powietrza w ciągu dnia w roku meteorologicznych ; długości cienia ; wyjaśnia zależności od wysokości odczytuje symbole pojęcia: równonoc jesienna, Słońca nad widnokręgiem ; umieszczone na mapie równonoc wiosenna, opisuje zmiany w pozornej pogody ; wyjaśnia pojęcia: przesilenie letnie, przesilenie wędrówce Słońca nad wschód Słońca, górowanie, zimowe ; opisuje cechy widnokręgiem zachód Słońca ; wymienia pogody w poszczególnych w poszczególnych porach daty rozpoczęcia porach roku roku kalendarzowych pór roku ; zmian zachodzących w przyrodzie ożywionej w poszczególnych porach roku Dział 3. Poznajemy świat organizmów Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: I.4, IV.1, VI.6, VI.1, VI.7, VI.9 opisuje trzy wybrane wymienia czynności życiowe opisuje hierarchiczną opisuje sposób wytwarzania czynności życiowe organizmów ; podaje nazwy budowę organizmów pokarmu przez rośliny ; organizmów ; wyjaśnia królestw organizmów ; wielokomórkowych ; określa rolę, jaką odgrywają pojęcia organizm charakteryzuje czynności w przyrodzie zwierzęta jednokomórkowy, organizm organizmów roślinożernych i życiowe organizmów ; odżywiające się szczątkami wielokomórkowy ; wyjaśnia mięsożernych ; wyjaśnia, na opisuje cechy przedstawicieli glebowymi ; wyjaśnia, na pojęcia: organizm czym polega poszczególnych królestw czym polega pasożytnictwo ; samożywny, organizm wszystkożerność ; wyjaśnia, organizmów ; opisuje szkodliwość zwierząt rozwoju roślinności uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów ; charakteryzuje wirusy ; pasożytnictwa w świecie roślin, grzybów, bakterii i protistów ; podaje przykłady obrony przed 2

3 cudzożywny ; wymienia, na czym są zależności przyporządkowuje podane zamieszkujących nasze domy podstawie ilustracji, pokarmowe ; podaje nazwy organizmy do grup (przykłady) charakterystyczne cechy ogniw łańcucha troficznych (samożywne, drapieżników ; układa pokarmowego ; podaje cudzożywne) ; wymienia łańcuch pokarmowy z przykłady dzikich zwierząt cechy roślinożerców ; podanych organizmów ; żyjących w mieście wymienia przedstawicieli wymienia korzyści płynące z pasożytów ; wyjaśnia, co to uprawy roślin w domu i w jest sieć pokarmowa ; ogrodzie ; wyjaśnia, jakie znaczenie ma zwierząt hodowanych przez znajomość wymagań człowieka życiowych uprawianych roślin ; wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w domu Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: IV.1, IV.2, IV.3, IV.4, IV.5, IV.6, V.10 wymienia składniki opisuje rolę składników wyjaśnia rolę enzymów pokarmowe ; opisuje produktów pokarmowych trawiennych ; wskazuje znaczenie wody dla spożywczych bogatych w w organizmie ; wyjaśnia narządy, w których organizmu ; wyjaśnia, białka, cukry, tłuszcze, pojęcie trawienie ; opisuje zachodzi mechaniczne dlaczego należy dokładnie witaminy ; opisuje rolę drogę pokarmu i chemiczne żuć pokarm ; uzasadnia poszczególnych układów; w organizmie ; proponuje przekształcanie pokarmu ; konieczność mycia rąk przed wymienia trzy funkcje zestaw prostych ćwiczeń wyjaśnia, na czym polega każdym posiłkiem ; szkieletu ; opisuje rolę poprawiających współdziałanie układów: podpisuje na schemacie poszczególnych narządów funkcjonowanie układu pokarmowego, elementy szkieletu oraz zmysłów wyjaśnia pojęcie krwionośnego ; opisuje oddechowego narządy układów: ciąża ; wymienia zmiany budowę poszczególnych i krwionośnego ( opisuje pokarmowego, fizyczne zachodzące w narządów układu wymianę gazową krwionośnego, okresie dojrzewania u oddechowego, zachodzącą w płucach ; oddechowego, nerwowego, dziewcząt i chłopców ; pokarmowego, wymienia zadania mózgu ; ruchu i rozrodczego ; omawia zasady higieny, krwionośnego, rozrodczego, wyjaśnia, w jaki sposób wymienia zasady higieny których należy przestrzegać nerwowego oraz układu układ nerwowy odbiera wrogami w świecie roślin i zwierząt ; wymienia nazwy kilku roślin leczniczych uprawianych w domu lub w ogrodzie opisuje rolę narządów wspomagających trawienie ; wymienia czynniki, które mogą szkodliwie wpłynąć na funkcjonowanie wątroby lub trzustki charakteryzuje rolę poszczególnych składników krwi ; wyjaśnia, dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać o prawidłową postawę ; 3

4 poznanych układów ; na w okresie dojrzewania (B) ruchu ; rozróżnia rodzaje informacje z otoczenia ; rysunku powskazuje narządy połączeń kości ; podaje uzasadnia, że układ zmysłów ; rozpoznaje na nazwy największych stawów nerwowy koordynuje ilustracji komórki rozrodcze: występujących w organizmie pracę wszystkich męską i żeńską ; wyjaśnia człowieka ; wskazuje na narządów zmysłów ; pojęcie zapłodnienie ; podaje planszy elementy budowy opisuje rozwój nowego przykłady zmian w oka i ucha ; opisuje zmiany organizmu organizmie świadczących o psychiczne zachodzące w rozpoczęciu okresu okresie dojrzewania dojrzewania ; podaje przykłady zmian w funkcjonowaniu skóry w okresie dojrzewania Dział 5. Odkrywamy tajemnice zdrowia Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: V.1, V.2, V.4, V.5, V.6, V.7, V.8, V.9, V.10 wymienia zasady zdrowego podaje zasady prawidłowego wyjaśnia rolę aktywności wyjaśnia, czym jest zdrowy stylu życia ; wyjaśnia, odżywiania ; wyjaśnia, fizycznej w zachowaniu styl życia ; opisuje skutki dlaczego ważna jest czystość dlaczego należy dbać o zdrowia ; opisuje sposób niewłaściwego odżywiania rąk ; higienę skóry ; podaje pielęgnacji skóry ze się ; opisuje skutki niedoboru wymienia drogi wnikania do przykłady wypoczynku szczególnym i nadmiernego spożycia organizmu człowieka czynnego i biernego ; uwzględnieniem okresu poszczególnych składników drobnoustrojów wymienia przyczyny chorób dojrzewania ; wyjaśnia, na pokarmowych; wyjaśnia, na chorobotwórczych ; zakaźnych ; opisuje czym polega higiena jamy czym polega higiena osobista wymienia dwie zasady przyczyny zatruć ; opisuje ustnej ; opisuje objawy wybranych bezpieczeństwa podczas zasady postępowania w wyjaśnia, czym są chorób zakaźnych ; zabaw na świeżym czasie burzy ; podaje szczepionki ; wymienia charakteryzuje pasożyty powietrzu ; wymienia przykłady trujących roślin objawy zatruć pokarmowych wewnętrzne człowieka ; numery telefonów hodowanych w domu ; ze szczególnym wymienia drobnoustroje alarmowych ; wymienia opisuje zasady udzielania uwzględnieniem zatruć mogące wnikać do zasady, których pierwszej pomocy grzybami ; uzasadnia organizmu przez uszkodzoną przestrzeganie pozwoli w przypadku skaleczeń celowość umieszczania skórę ; opisuje sposób uniknąć chorób zakaźnych ; i otarć ; symboli na opakowaniach postępowania po ukąszeniu wyjaśnia istotę działania szczepionek ; wyjaśnia, dlaczego należy rozsądnie korzystać z kąpieli słonecznych i solariów ; wymienia sposoby pomocy osobom uzależnionym ; profilaktyki chorób nowotworowych 4

5 zjawisk pogodowych, które mogą stanowić zagrożenie ; określa sposób postępowania po użądleniu ; środków czystości, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia ; podaje przynajmniej dwa przykłady negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka ; wyjaśnia, czym jest asertywność substancji, które mogą uzależniać ; podaje przykłady sytuacji, w których należy zachować się asertywnie ; prezentuje właściwe zachowanie asertywne w wybranej sytuacji substancji niebezpiecznych ; wyjaśnia, na czym polega palenie bierne ; wymienia skutki przyjmowania narkotyków ; uzasadnia konieczność zachowań asertywnych przez żmiję ; opisuje zasady postępowania w przypadku oparzeń ; dziko rosnących roślin trujących ; wyjaśnia, czym jest uzależnienie ; Dział 6. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: II.3, II.4, II.5, II.6, II.7, II.8, VI.1, VI.2, VI.3, VI.4, VI.5, VII.1, VII.2, VII.3, VII.4, VII.5, VII.6, VII.7, VII.8 wyjaśnia pojęcie krajobraz ; wymienia składniki, które należy uwzględnić, opisując krajobraz ; wymienia nazwy krajobrazów kulturowych ; rozpoznaje na ilustracji wzniesienia i zagłębienia ; wymienia nazwy grup skał ; wód słonych ; wymienia trzy formy ochrony przyrody w Polsce ; ograniczeń obowiązujących na obszarach chronionych ; wyjaśnia, na czym polega wyjaśnia, do czego odnoszą się nazwy krajobrazów ; podpisuje na rysunku elementy wzniesienia ; podaje po jednym przykładzie skał należących do poszczególnych grup ; wyjaśnia, czym jest próchnica ;wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone ; wymienia rodzaje wód powierzchniowych ; podaje przykłady zmian w krajobrazach kulturowych ; wyjaśnia czym są parki rozpoznaje na zdjęciach rodzaje krajobrazów ; opisuje cechy poszczególnych krajobrazów kulturowych ; opisuje wklęsłe formy terenu ; opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych ; na podstawie ilustracji rozróżnia rodzaje wód stojących i płynących ; opisuje zmiany w krajobrazie najbliższej okolicy wynikające z rozwoju rolnictwa lub związane z rozwojem przemysłu ; klasyfikuje wzniesienia na podstawie ich wysokości ; podpisuje na rysunku elementy doliny ; opisuje proces powstawania i rolę gleby ; opisuje, jak powstają bagna ; charakteryzuje rodzaje wód płynących ; działalności człowieka w najbliższej okolicy, które prowadzą do przekształcenia krajobrazu ; wyjaśnia pochodzenie nazwy swojej miejscowości lub osiedla ; wymienia nazwy: najdłuższej rzeki, największego jeziora, największej głębi oceanicznej ; podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu rzek na życie i gospodarkę człowieka ; wyjaśnia, w jakich warunkach powstają lodowce ; występowania lodowców na Ziemi 5

6 ochrona ścisła narodowe i pomniki wyjaśnia cel ochrony wskazuje różnice między przyrody ; opisuje sposób przyrody ; wyjaśnia czym są parkiem narodowym a zachowania się na obszarach rezerwaty przyrody wyjaśnia parkiem krajobrazowym chronionych różnice między ochroną ścisłą a ochroną czynną Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: VI.5, VI.7, VI.11, VI.8, VI.7, VI.6, VI.13, VI.10 wymienia przystosowania opisuje, popierając wymienia cechy, którymi porównuje świat roślin i ryb do życia w wodzie ; przykładami, różnią się poszczególne zwierząt w górnym, opisuje schemat rzeki, przystosowania zwierząt odcinki rzeki ; opisuje środkowym i dolnym biegu wymieniając: źródło, bieg do życia w wodzie ; przystosowania organizmów rzeki ; wyjaśnia pojęcie górny, środkowy, dolny, opisuje, popierając żyjących w biegu górnym, plankton ; układa z ujście ; podpisuje, np. na przykładami, środkowym i dolnym rzeki ; poznanych organizmów schematycznym rysunku, przystosowania roślin do charakteryzuje łańcuch pokarmowy strefy życia w jeziorze ; ruchu wody ; podaje nazwy przystosowania roślinności występujący w jeziorze ; organizmów żyjących strefy przybrzeżnej jeziora ; charakteryzuje wymianę organizmów żyjących w w biegu górnym, charakteryzuje gazową u roślin ; opisuje poszczególnych strefach środkowym i dolnym rzeki przystosowania ptaków i przystosowania roślin do jeziora ; wymienia czynniki roślin ssaków do życia w strefie wykorzystania światła; warunkujące życie na lądzie ; strefy przybrzeżnej przybrzeżnej ; charakteryzuje poszczególne opisuje przystosowania jeziora ; charakteryzuje warstwy lasu, uwzględniając zwierząt do zmian wskazuje przystosowania przystosowania roślin i czynniki abiotyczne oraz temperatury ; wpisuje na roślin do ochrony przed zwierząt zabezpieczające rośliny i zwierzęta żyjące w schemacie warstwy lasu ; niekorzystną (zbyt niską przed utratą wody ; opisuje tych warstwach ; przyporządkowuje po dwa lub zbyt wysoką) sposoby wymiany gazowej u drzew gatunki organizmów do temperaturą ; wymienia zwierząt lądowych ; opisuje rosnących w lasach poszczególnych warstw nazwy przykładowych wymagania środowiskowe liściastych, iglastych i lasu ; opisuje zasady organizmów żyjących wybranych gatunków mieszanych ; zachowania się w lesie ; w poszczególnych zwierząt żyjących przyporządkowuje nazwy rozpoznaje na ilustracji dwa warstwach lasu ; w poszczególnych gatunków roślin do drzewa iglaste i dwa drzewa porównuje wygląd igieł warstwach lasu ; porównuje charakterystycznych barw liściaste ; wyjaśnia znaczenie sosny i świerka ; wymienia drzewa liściaste z iglastymi ; łąki ; uzasadnia, że łąka jest opisuje przystosowania dwóch trzech gatunków zwierząt lub roślin do życia w ekstremalnych warunkach lądowych ; charakteryzuje bory, grądy, łęgi i buczyny ; wyjaśnia, czym jest walka biologiczna ; wymienia korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania chemicznych środków zwalczających szkodniki 6

7 łąki dla ludzi ; wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw ; podaje nazwy zbóż uprawianych na polach ; warzyw uprawianych na polach ; wymienia dwa szkodniki upraw polowych ; cechy łąki ; wymienia zwierzęta mieszkające na łące i żerujące na niej ; opisuje sposoby wykorzystywania roślin zbożowych ; uzupełnia brakujące ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów żyjących na polu rozpoznaje rosnące w Polsce rośliny iglaste i pospolite drzewa liściaste rozpoznaje pięć gatunków roślin występujących na łące ; przedstawia, w formie łańcucha pokarmowego, proste zależności pokarmowe między poznanymi organizmami żyjącymi na łące ;wyjaśnia, czym różnią się zboża ozime i jare ; wymienia sprzymierzeńców człowieka w walce ze szkodnikami upraw polowych środowiskiem życia wielu zwierząt, przykłady innych upraw niż zboża, warzywa, drzewa i krzewy owocowe, wskazując sposoby ich wykorzystywania ; przedstawia zależności występujące na polu w formie co najmniej dwóch łańcuchów pokarmowych 7