Wytyczne. Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych:

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Wytyczne Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych: Działanie / Poddziałanie: 2.1.6 6.4 6.5 Opracowanie wykonane na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Szczecin, grudzień 2009

Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych: Działanie / Poddziałanie: 2.1.6 6.4 6.5 Spis treści SPIS TREŚCI 2 WPROWADZENIE 4 STRESZCZENIE STUDIUM WYKONALNOŚCI 5 1. WYKONALNOŚĆ TECHNICZNO-TECHNOLOGICZNA 9 1.1. STAN AKTUALNY 9 1.1.1. Opis stanu aktualnego (przed realizacją projektu) 9 1.1.2. Opis potrzeby realizacji projektu w kontekście wykonalności technicznej 11 1.1.3. Opis celów projektu 14 1.2. MOśLIWE WARIANTY 16 1.2.1. NajwaŜniejsze warianty realizacji projektu (inne moŝliwe sposoby osiągnięcia celu projektu) 16 1.2.2. Analiza wariantów projektu 17 1.2.3. Optymalny wariant projektu 20 1.2.4. Rozwiązanie technologiczne 21 1.3. REALIZACJA PROJEKTU 22 1.3.1. Opis lokalizacji / miejsca realizacji projektu 22 1.3.2. Niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług 22 1.3.3. Planowany harmonogram realizacji projektu 23 1.4. STAN PO REALIZACJI PROJEKTU 25 1.4.1. Opis stanu po realizacji projektu 25 1.4.2. Matryca logiczna projektu 27 1.5. WYKONALNOŚĆ PRAWNA ZGODNOŚĆ Z POLITYKĄ OCHRONY ŚRODOWISKA 29 1.5.1. Kwestie prawne związane z realizacją projektu 29 1.5.2. Kwestie prawne związane z pomocą publiczną 30 1.5.3. Wpływ na środowisko regionu 33 1.5.4. Wpływ na siedliska i gatunki zamieszkujące tereny Natura 2000 i inne o znaczeniu krajowym 33 2. WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA 36 2.1. WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA PROJEKTU 36 2.1.1. Opis stanu aktualnego organizacji wdraŝającej projekt 36 2.1.2. Opis wdraŝania projektu 37 2.1.3. Finansowanie pracy komórki odpowiedzialnej za wdroŝenie projektu 38 2.2. TRWAŁOŚĆ REZULTATÓW PROJEKTU 39 3. WYKONALNOŚĆ FINANSOWO-EKONOMICZNA 40 3.1. ZAPROPONOWANA METODOLOGIA PRZEPROWADZENIA ANALIZ 41 3.1.1. Przyjęte załoŝenia przeprowadzanych analiz 41 3.1.2. Przyjęte załoŝenia analizy finansowej 44 3.1.3. Przyjęte załoŝenia analizy ekonomicznej 47 3.2. NAKŁADY INWESTYCYJNE NA REALIZACJĘ PROJEKTU 50 3.3. PRZYCHODY ZE SPRZEDAśY KALKULACJA PRZYCHODÓW 51 3.3.1. Prognozowana liczba uŝytkowników dla wariantu bazowego 51 3.3.2. Prognozowana liczba uŝytkowników po realizacji projektu 51 3.3.3. Kalkulacja przychodów dla wariantu bazowego 52 3.3.4. Kalkulacja przychodów po realizacji projektu 52 3.3.5. Kalkulacja zmiany przychodów wywołanych realizacją projektu 53 2

Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych: Działanie / Poddziałanie: 2.1.6 6.4 6.5 3.4. PROGNOZA KOSZTÓW EKSPLOATACYJNYCH INWESTORA 54 3.4.1. Kalkulacja kosztów eksploatacyjnych dla wariantu bazowego 54 3.4.2. Kalkulacja kosztów eksploatacyjnych po realizacji projektu 54 3.4.3. Kalkulacja zmiany kosztów wywołanych realizacją projektu 55 3.4.4. Plan amortyzacji 55 3.5. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT DLA PROJEKTU 55 3.6. RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘśNYCH PROJEKTU W OKRESIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI PROJEKTU 56 3.6.1. Kalkulacja zapotrzebowania na kapitał obrotowy 56 3.6.2. Rachunek przepływów pienięŝnych dla projektu w okresie realizacji i eksploatacji projektu 57 3.6.3. Źródła pokrycia deficytu 58 3.7. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROJEKTU 58 3.7.1. Źródła finansowania. 58 3.7.2. Kalkulacja luki finansowej. Poziom dofinansowania 58 3.7.3. Podstawowe parametry kredytów i poŝyczek 61 3.7.4. Ocena moŝliwości finansowych inwestora. Wnioski z analizy zdolności inwestycyjnej inwestora 62 3.8. ANALIZA KOSZTÓW-KORZYŚCI ANALIZA FINANSOWA PROJEKTU 63 3.8.1. Wskaźnik FNPV/C i FRR/C 64 3.8.2. Wskaźnik FNPV/K i FRR/K 67 3.8.3. Trwałość finansowa projektu 68 3.9. ANALIZA KOSZTÓW-KORZYŚCI ANALIZA EKONOMICZNA PROJEKTU 68 3.9.1. Wskaźnik ENPV i ERR 68 3.9.2. Wskaźnik B/C 69 4. REKOMPENSATA ZA ŚWIADCZENIE USŁUG W TRANSPORCIE PUBLICZNYM 70 4.1. IDENTYFIKACJA WNIOSKODAWCY I PROJEKTU NA POTRZEBY DALSZYCH WYLICZEŃ 72 4.2. IDENTYFIKACJA ZAŁOśEŃ WYLICZANIA REKOMPENSATY 77 4.3. IDENTYFIKACJA OPCJI 80 5. ZAŁĄCZNIKI 81 3

Wytyczne do studiów wykonalności w zakresie infrastruktury transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych: Działanie / Poddziałanie: 2.1.6 6.4 6.5 Wprowadzenie Wytyczne są przeznaczone dla osób piszących studia wykonalności dla projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013. Celem wytycznych jest ujednolicenie zasad przygotowywania i pisania studiów wykonalności, w szczególności przyjmowania załoŝeń, parametrów, a takŝe metodologii prowadzenia obliczeń. Zadaniem studium wykonalności jest wybór takiego rozwiązania techniczno-technologicznego, które nie dość, Ŝe umoŝliwi realizację postawionych wcześniej celów, przyczyni się do rozwiązania problemów zidentyfikowanych w danej jednostce, to jeszcze wykorzystywać będzie istniejące zasoby i środki oraz zagwarantuje trwałość wybranego rozwiązania. Niniejsze wytyczne w duŝej mierze opierają się na wytycznych do studiów wykonalności w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, ale mimo tego studia wykonalności przygotowane w okresie 2004-2006 wymagają aktualizacji, poniewaŝ przyjęto inne załoŝenia wynikające z dokumentów unijnych, w tym konieczność liczenia luki finansowej, stosowania innych załoŝeń finansowych i ekonomicznych (m.in. innych stóp dyskontowych), nieco inną strukturę studium i inny podział dokumentu, a takŝe większy nacisk na badanie wariantowości inwestycji. Pisząc studium wykonalności naleŝy korzystać z gotowych formularzy (dołączonych w oddzielnych plikach), które bazują na tabelach i opisach niniejszych wytycznych. JeŜeli dany punkt nie dotyczy danego projektu, naleŝy wpisać nie dotyczy. Wszystkie dokumenty składające się na studium wykonalności muszą być wydrukowane w sposób umoŝliwiający ich odczytanie (minimalny rozmiar czcionki 8). NaleŜy rozsądnie podchodzić do wymagań stawianych w wytycznych z uwagi na wielkość i róŝnorodność przedmiotów projektów jeŝeli nasz projekt nie wpisuje się w dany wymóg naleŝy to napisać i opuścić opisywanie danego punktu. Niniejsze wytyczne do studiów wykonalności naleŝy stosować do infrastruktury transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych w następujących działaniach i poddziałaniach: Poddziałania 2.1.6. Działanie 6.4. Działanie 6.5. Zintegrowany system transportu publicznego Zintegrowany system transportu publicznego Inteligentne systemy transportowe 4

Streszczenie studium wykonalności W streszczeniu powinien się znaleźć skrótowy przegląd kluczowych informacji o projekcie zgodnie z punktami wyszczególnionymi w poniŝszej tabeli. W streszczeniu studium wykonalności (SW) naleŝy stosować następujące zasady: streszczenie naleŝy pisać zawsze na końcu pracy nad studium (kiedy całości dokumentu zostanie przygotowana), streszczenie nie moŝe mieć więcej niŝ 10 stron, jeŝeli istnieje potrzeba omówienia większego fragmentu naleŝy odesłać czytelnika do szczegółowej części studium, przy kaŝdym wniosku, wyniku badań itp. naleŝy podawać stronę (w odpowiednim polu tabeli poniŝej), na której znajdują się analizy lub wyliczenia, aby czytelnik mógł szybko znaleźć ten fragment, kolejność przedstawianych informacji powinna być zgodna ze strukturą studium, język streszczenia powinien być prosty do zrozumienia przez osoby bez przygotowania technicznego. Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego S 0 INFORMACJE OGÓLNE S 0.1 Tytuł projektu Tytuł studium wykonalności powinien być toŝsamy z tytułem wniosku o dofinansowanie. Tytuł powinien być moŝliwie krótki, zwięzły i jednocześnie oddający charakter projektu (inwestycji dla której tworzone jest studium wykonalności) oraz umoŝliwiający odróŝnienie od innych projektów danego projektodawcy. S 0.2 Lokalizacja inwestycji NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.3.1: S 0.3 Powiat(y) Gmina(y) Miejscowość(ci) Planowany okres realizacji projektu Planowana data rozpoczęcia RRRR-MM-DD Planowana data zakończenia rzeczowego Planowana data zakończenia finansowego S 1 WYKONALNOŚĆ TECHNICZNO- TECHNOLOGICZNA S 1.1 S 1.2 Tło i uzasadnienie uzasadnienie potrzeby realizacji Komplementarność z innymi projektami NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.3.3 w odpowiednim formacie (np. 2008-01-01): RRRR-MM-DD RRRR-MM-DD NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.1.1 i 1.1.2. W szczególności naleŝy przedstawić obraz rzeczywistości projektowej i środowisko, w którym będzie realizowany projekt, jasno przedstawić potrzebę realizacji projektu, która wynika z obecnych problemów i niedogodności NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.1.1. W szczególności naleŝy opisać: powiązania z innymi projektami (kontynuacja bądź uzupełnienie) planowanymi do realizacji lub zrealizowanymi, w trakcie realizacji współfinansowanych ze środków polskich lub zagranicznych, czy projekt jest końcowym lub jednym z końcowych elementów wypełniających ostatnią lukę w istniejącej infrastrukturze na danym obszarze lub projekt jest centralnym rozwiązaniem, którego realizacja umoŝliwi realizację 5

Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego kolejnych projektów sferycznie umiejscowionych wobec danego projektu, powiązania z innymi projektami infrastrukturalnymi (np. drogami lokalnymi) oraz kluczowymi z zakresu dziedziny objętej projektem (turystyki, edukacji, zdrowia itd.) mającymi na celu zmniejszyć czas przejazdu i zwiększyć dostępność danego miejsca, wykorzystanie moŝliwości istniejącej infrastruktury, infrastrukturę dostępną na obszarze lokalizacji projektu (wodociągi, kanalizacja, komunikacja itp.) S 1.3 S 1.4 S 1.5 Wyniki analizy wariantów, w tym wybrane rozwiązanie techniczne Zgodność projektu z celami RPO wraz z uzasadnieniem Wkład w realizację Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020 NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.2.2 i 1.2.3. W szczególności naleŝy opisać przeanalizowane warianty, analizę wariantów oraz uzasadnienie wyboru optymalnego wariantu. NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.1.3, 1.4.2. W szczególności naleŝy opisać i uzasadnić zgodność realizacji projektu z celem poddziałania i szczegółowym opisem moŝliwych typów projektów, wydatków i innych obostrzeń NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.1.3, 1.4.2. S 1.6 Matryca logiczna projektu NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.4.2 Logika interwencji Wskaźniki Jedn. Wartość ZałoŜenia (poza projektem) Cel nadrzędny Cel projektu Rezultaty projektu Produkty projektu Działania projektu S 1.7 Wykonalność prawna NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.5.1. W szczególności naleŝy opisać wszelkie kwestie prawne związane z realizacją projektu: uwarunkowania wynikające z procedur prawa budowlanego i zagospodarowania przestrzennego, prawo do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane, zgodność z prawem zamówień publicznych, specyficzne uwarunkowania prawne, S 1.8 Zgodność z polityką ochrony środowiska S 2 WYKONALNOŚĆ INSTYTUCJONALNA NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 1.5.2 i 1.5.3. W szczególności naleŝy opisać, czy projekt: wymaga sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, oddziałuje i w jakim zakresie na poszczególne obszary środowiska, oddziałuje na obszary Natura 2000. S 2.1 Sposób zarządzania projektem NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 2.1.2. W szczególności naleŝy opisać: stan aktualny jednostki oraz zasoby techniczne kadrowe i wiedzę umoŝliwiającą realizację projektu zgodnie z przyjętym harmonogramem, doświadczenie projektodawcy w aktywnej działalności objętej projektem, w jaki sposób zostanie sfinansowana praca komórki odpowiedzialnej za wdroŝenie projektu, podstawowe dane formalno-prawne dotyczące statusu projektodawcy, udokumentowany tytuł prawny do zawarcia umowy cywilno-prawnej na realizację projektu i dysponowanie majątkiem powstałym w wyniku realizacji projektu. S 2.2 Trwałość rezultatów projektu NaleŜy wpisać najwaŝniejsze informacje z pkt 2.2. W szczególności naleŝy opisać: kto będzie ponosić koszty związane z utrzymaniem i eksploatacją rezultatów projektu, w jaki sposób będą zabezpieczone, 6

Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego S 3 WYKONALNOŚĆ FINANSOWO- EKONOMICZNA przez jaki okres projektodawca jest w stanie utrzymać rezultaty projektu od chwili zakończenia jego realizacji, zdolność organizacyjną i finansową do utrzymania rezultatów projektu, innowacyjność technologii, którymi będą wytworzone produkty projektu. S 3.1 Kwalifikowalność podatku VAT NaleŜy skorzystać z informacji zawartych w pkt 3.1.2. NaleŜy tu określić, czy projektodawca ma prawną moŝliwość odzyskania podatku VAT. MoŜliwość odzyskania podatku VAT rozpatruje się w świetle ustawy o VAT. Odzyskanie podatku VAT oznacza odliczenie go od podatku naleŝnego lub zwrot w określonych przypadkach. Zatem zaliczenie podatku, który nie moŝe podlegać odliczeniu od kosztów uzyskania przychodów, nie jest ani odliczeniem, ani uzyskaniem zwrotu VAT, a więc nie jest odliczeniem podatku. JeŜeli beneficjent uzna VAT za kwalifikowany, musi przedstawić szczegółowe uzasadnienie zawierające podstawę prawną wskazującą na brak moŝliwości obniŝenia naleŝnego VAT o VAT naliczony: S 3.2 S 3.3 S 3.4 Analiza moŝliwości wystąpienia pomocy publicznej w momencie składania wniosku o dofinansowanie projektu, w okresie realizacji projektu (i po jego zakończeniu) w związku ze zmianą struktury sprzedaŝy (lub zakupów), albo wykorzystania majątku związanego z projektem. NaleŜy określić przesłanki określające wystąpienie pomocy publicznej oraz uzasadnić wybór, zgodnie z poniŝszą procedurą: Przesłanka Opis Tak/nie Uzasadnienie Przesłanka 1 Przesłanka 2 Przesłanka 3 Przesłanka 4 Zakres zastosowanego crossfinancingu Harmonogram rzeczowofinansowy Czy w projekcie występuje transfer zasobów publicznych? Czy transfer zasobów publicznych jest selektywny uprzywilejowuje określony podmiot lub wytwarzanie określonych dóbr? Czy transfer zasobów publicznych skutkuje przysporzeniem (korzyścią ekonomiczną) na rzecz określonego podmiotu, na warunkach korzystniejszych niŝ rynkowe? Czy w efekcie transferu zasobów publicznych występuje lub moŝe wystąpić zakłócenie konkurencji? Dotyczy jedynie poddziałania 6.5. W przypadku gdy w ramach projektu przewidziane jest przeprowadzenie działań związanych z wykorzystaniem instrumentu cross-financing w punkcie tym naleŝy przedstawić specyfikację oraz ramowy kosztorys planowanych działań. NaleŜy pamiętać, Ŝe zakres działań cross-financing musi być zgodny z zapisami uszczegółowienia RPO dla danych działań. NaleŜy skorzystać z informacji zawartych w pkt 3.2: Wyszczególnienie 20 20 20 20 20 całkowity koszt realizacji inwestycji w [zł] nakłady rozwojowe i modernizacyjne w [zł] zł zł zł zł zł zł zł zł zł zł nakłady odtworzeniowe w [zł] zł zł zł zł zł rezerwy na nieprzewidziane wydatki w [zł] zł zł zł zł zł koszty kwalifikowane w [zł] zł zł zł zł zł 7

Lp. Zakres informacji Opis Strona SW Uwagi oceniającego koszty niekwalifikowane w [zł] zł zł zł zł zł poziom współfinansowania z EFRR [% kosztów kwalifikowanych] kwota współfinansowania ze środków EFRR w [zł] S 3.5 Wielkość luki w finansowaniu Wartości naleŝy pobrać z pkt 3.7: % % % % % zł zł zł zł zł Parametr Definicja Jedn. Wartość DIC suma zdyskontowanych kosztów inwestycyjnych zł DNR suma zdyskontowanych przychodów netto = suma zdyskontowanych przychodów suma zdyskontowanych kosztów operacyjnych + zdyskontowana wartość rezydualna Max EE= DIC-DNR maksymalny wydatek kwalifikowany zł R = Max EE/DIC wskaźnik luki finansowej % EC suma kosztów kwalifikowanych (niezdyskontowanych) zł DA = EC*R kwota decyzji zł Max CRpa maksymalna stopa współfinansowania określona dla działania/poddziałania % Dotacja UE = DA*Max CRpa kwota dotacji zł PD=Dotacja UE/EC poziom dofinansowania % S 3.6 Wyniki analizy finansowej Wartość wskaźników naleŝy pobrać z pkt 3.8: Wskaźnik Wartość Uzasadnienie i interpretacja FNPV/C zł FIRR/C % FNPV/K zł FIRR/K % Trwałość finansowa NaleŜy określić, czy saldo gotówki jest dodatnie w kaŝdym roku realizacji i eksploatacji inwestycji. S 3.7 Wyniki analizy ekonomicznej Wartość wskaźników naleŝy pobrać z pkt 3.9: Wskaźnik Wartość Uzasadnienie i interpretacja ENPV zł EIRR % B/C, zł 8

1. Wykonalność techniczno-technologiczna 1.1. Stan aktualny 1.1.1. Opis stanu aktualnego (przed realizacją projektu) Elementem wyjściowym w poprawnie sporządzonej analizie techniczno-technologicznej jest rzetelny i poprawny opis stanu aktualnego. Jasno opisany stan obecny pozwala w sposób przejrzysty przejść do identyfikacji istniejących problemów oraz potrzeb, a tym samym do uzasadnienia potrzeby realizacji projektu. Opis stanu obecnego powinien przede wszystkim koncentrować się na charakterystyce istniejących elementów, które mogą zostać wykorzystane w projekcie oraz otoczenia z nim związanego. JuŜ na tym etapie powinny być wskazane lub chociaŝ zaakcentowane problemy jakie generuje brak lub niedostateczne działania objęte projektem. Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.1.1.1 Tło projektu Jaki obszar objęty jest potencjalnym oddziaływaniem przyszłego projektu? Ilu mieszkańców go zamieszkuje? Ile stanowią gospodarstw domowych? Ile przedsiębiorstw znajduje się na tym terenie? Jakie są podstawowe dane demograficzne? Jakie są podstawowe dane nt. rozwoju gospodarczego (profil obszaru, liczba przedsiębiorstw, wielkość i ich profil, udział w tworzeniu lokalnego rynku pracy, sposób transportu towarów, dowoŝenia surowców, systemów logistycznych)? Jaki jest poziom motoryzacji na obszarze objętym projektem? Jaka jest sieć drogowa na tym obszarze? Jakie jest jej obciąŝenie ruchem? Jaki jest stan techniczny dróg objętych projektem? 1.1.1.2 Istniejący stan W jaki sposób zorganizowano transport miejski na terenie objętym projektem? Jaki model organizacyjny przyjęto? Jaki jest poziom realizacji rocznej pracy eksploatacyjnej w mln kilometrów przez poszczególnych przewoźników? Jaka jest liczba pojazdów? W jakim stanie technicznym się znajdują? Jaka jest roczna liczba pasaŝerów? jeŝeli opis stanu aktualnego nie w pełni oddaje obraz rzeczywistości projektowej jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) 1.1.1.3 Podstawowe rozwiązania oraz parametry techniczne i technologiczne istniejących rozwiązań JeŜeli projekt dotyczy modernizacji / rozbudowy / przebudowy / remontu istniejącej infrastruktury / środków trwałych, naleŝy ją opisać skupiając się na elementach istotnych z punktu widzenia projektu. JeŜeli projekt dotyczy budowy nowej infrastruktury / środków trwałych, naleŝy skupić się na otoczeniu społecznogospodarczym, ze szczególnym uwzględnieniem otaczającej infrastruktury komplementarnej i substytucyjnej. jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) 9

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.1.1.4 Potrzeby mieszkańców Jakie są potrzeby mieszkańców w zakresie kierunków przemieszczania się? W jaki sposób dostają się do pracy, szkoły, centrum itp.? Jaki jest czas dojścia do przystanku? Jaki jest czas oczekiwania na przystanku na środek transportu? Jaki jest czas jazdy? W jakiej odległości od miejsc docelowych znajdują się przystanki? Jaka jest moŝliwość zmiany środka transportu (przesiadania się)? Jak wygląda połączenie z innymi ośrodkami w skali lokalnej / regionalnej / krajowej? jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) 1.1.1.5 Niedogodności i problemy dla mieszkańców Czy z powyŝszego opisu wynikają niedogodności i problemy dla mieszkańców / turystów itp.? Czy obecna infrastruktura jest funkcjonalna dla interesariuszy projektu (chodzi tu o czas podróŝy w relacji drzwi drzwi, dostępność, w tym dla niepełnosprawnych, dostępność parkingów itp.)? Jaka jest jakość i stopień zaspokajania potrzeb beneficjentów oraz utrudnienia wynikające z dotychczasowych rozwiązań/technologii? 1.1.1.6 Uwarunkowania realizacji projektu Uwarunkowania realizacyjne planowanego projektu wynikają z dokumentów strategicznych, uwarunkowań prawnych, warunków środowiskowych, geologicznych i geotechnicznych, ochrony konserwatorskiej terenu i innych warunków. W szczególności naleŝy tu wskazać nawiązania projektu do danego dokumentu strategicznego np. pokazać, Ŝe problemy, które ma rozwiązać projekt oraz narzędzia do ich rozwiązania są w w/w dokumentach wskazane. Jakie są uwarunkowania realizacyjne planowanego projektu wynikające z: planów zagospodarowania przestrzennego (np. sposób zagospodarowania pasa drogowego i terenu przyległego, w tym tereny mieszkaniowe i obiekty chronione oraz odległości od planowanego przedsięwzięcia; charakterystyka istniejącej zieleni), uwarunkowań prawnych (np. własność gruntu), warunków środowiskowych, geologicznych i geotechnicznych, ochrony konserwatorskiej terenu (czy układ urbanistyczny, ruralistyczny lub historyczny (na którym jest projektowany obiekt budowlany) jest wpisany do rejestru zabytków oraz czy podlega ochronie na podstawie ustaleń MPZP)? innych warunków (np.: związanych z bezpieczeństwem budowli i bezpieczeństwem ruchu, przeciwpoŝarowe). jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) jeŝeli projekt nie pokazuje problemów i niedogodności, jakie obecnie występują na danym obszarze w odniesieniu do przedmiotu projektu 1.1.1.7 Komplementarność z innymi projektami Czy uwarunkowania te miały wpływ na przyjęte wcześniej rozwiązania w kontekście istniejącej lub okalającej infrastruktury? W tym punkcie naleŝy opisać: czy projekt stworzy kompleksowe rozwiązania obszarowe projekt zintegrowany (np. planowanie podróŝy, wspólne bilety) realizowany w porozumieniu pomiędzy przedsiębiorstwami, zakładami przemysłowymi, organizatorami wypoczynku zbiorowego, operatorami turystycznymi i przewoźnikami itp. czy projekt stworzy połączenia komunikacyjne centrów miast z lotniskami lub dworcami kolejowymi lub centrami gospodarczymi / kulturalnymi / zabytkowymi itp. czy projekt jest kontynuacją bądź uzupełnieniem projektów zrealizowanych ze środków pomocowych (fundusze strukturalne, przedakcesyjne, kontrakt wojewódzki itp.) czy projekt jest realizowany w porozumieniu? jeŝeli informacje nie są wiarygodne (nie ma źródeł danych) Jednym z waŝniejszych elementów jest wiarygodność podawanych informacji. Wiarygodność wzmacniają: wykorzystane źródła statystyczne, dokumenty strategiczne gminy / powiatu / województwa, 10

analizy prowadzone na potrzeby danego obszaru i projektu, dokumentacja zdjęciowa obszaru. Opis stanu obecnego jest znacznie rozbudowany i szczegółowy, jednakŝe celem opisu jest oddanie pełnego obrazu rzeczywistości projektowej i przedstawienie środowiska, w którym będzie realizowany projekt. Opis stanu obecnego jest równieŝ podstawą oceny potrzeby realizacji projektu. 1.1.2. Opis potrzeby realizacji projektu w kontekście wykonalności technicznej Opis potrzeby realizacji projektu to kluczowy moment studium, który daje podstawę do rozwaŝenia moŝliwości sfinansowania danego projektu. Jest to moment, który uosabia problemy społeczności interesariuszy projektu, które dany projekt ma rozwiązać. Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.1.2.1 Analiza problemów i potrzeb Analiza problemów powinna dotyczyć problemów, które dotykają interesariuszy projektu (ale jedynie w kontekście przedmiotu projektu), a w tym w szczególności: Rozpoznanie problemów Związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy problemami Jakie problemy odczuwają róŝni interesariusze projektu? Jakie są źródła tej analizy? np. przeprowadzenie konsultacji z interesariuszami, wcześniej przeprowadzone badania na danym obszarze lub obszarze o podobnych problemach. NaleŜy pamiętać, Ŝe bardzo waŝne jest przedstawienie dowodów i źródeł wykorzystywanych danych i informacji. Od kiedy istnieją potrzeby realizacji projektu? Dlaczego do tej pory nie zostały zaspokojone? Jakie są związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy problemami? Co z czego wynika? Co jest przyczyną pozostałych problemów? jeŝeli oceniający uzna, Ŝe opis nie jest wiarygodny (nie ma źródeł) jeŝeli opis nie jest przekonywujący jeŝeli z opisu nie wynika potrzeba realizacji projektu lub jeŝeli projekt nie rozwiązuje rzeczywistych potrzeb beneficjentów 1.1.2.2 Powiązanie z opisem stanu obecnego 1.1.2.3 Wybór problemów do rozwiązania przez projekt Jakie są powiązania pomiędzy wykazanymi problemami, a przedstawionym wcześniej opisem otoczenia projektu? Czy wskazane potrzeby realizacji projektu są widoczne (wynikają) z analizy rynku i/lub charakterystyki instytucji? W jaki sposób przeprowadzono selekcję problemów? Jakie problemy wybrano do rozwiązania przez projekt? Do rozwiązania których problemów projekt się przyczyni? Dlaczego? Skąd wynika potrzeba realizacji projektu? czy z potrzeb przedsiębiorców? czy z potrzeb samorządu lokalnego? czy z potrzeb lokalnych mieszkańców (miejsca pracy)? Czy projekt zaspokoi w pełni potrzeby inwestycyjne projektodawcy? Na jaki czas? JeŜeli nie, to w jakim zakresie? Dlaczego wybrano właśnie taki zakres projektu? jeŝeli potrzeba realizacji projektu nie jest zrozumiała i nie wynika z przytoczonych wcześniej problemów i niedogodności jeŝeli wybrano niewłaściwe problemy lub brakuje informacji o sposobie przeprowadzenia selekcji jeŝeli braki i niedogodności dla beneficjentów wynikają w nieodpowiedniego zagospodarowania i wykorzystania 11

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia Problemy i utrudnienia w zakresie transportu publicznego: dezintegracja taryfowa i rozkładowa; brak nowoczesnych węzłów przesiadkowych; naraŝenie pasaŝera na uciąŝliwe towarzystwo innych pasaŝerów; brak kompleksowych informacji o potrzebach i zachowaniach komunikacyjnych; wraŝliwość na kongestię w ruchu drogowym; niekontrolowany wzrost ruchu samochodów osobowych; Problemy i utrudnienia w zakresie inteligentnych systemów transportowych: brak integracji transportu indywidualnego i zbiorowego w węzłach integracyjnych (P+R), brak systemu automatycznego zliczania pasaŝerów w celu lepszego dostosowania rozkładu jazdy do zapotrzebowania, brak systemu uprzywilejowania pojazdów transportu zbiorowego na skrzyŝowaniach z sygnalizacją świetlną, który zmniejsza straty czasu oraz zmniejsza odchylenie standardowe czasów przejazdu środkami komunikacji miejskiej. brak systemu informacji o usługach transportu zbiorowego na przystankach i w pojazdach nie ma informacji o najlepszych moŝliwych połączeniach, najbliŝszych kursach, ewentualnych opóźnieniach, brak jednolitego dostępu do informacji o usługach transportu zbiorowego przed podróŝą, brak systemu dyspozytorskiego który pozwala na uprzywilejowanie transportu zbiorowego na skrzyŝowaniach, kontrolę pozycji pojazdu, ostrzeganie o opóźnieniach i dynamiczne tworzenie rozkładu jazdy jako reakcję na zdarzenia i zakłócenia w ruchu w mieście np. z powodu wypadku lub awarii pojazdu. istniejącej infrastruktury 1.1.2.4 Drzewo problemów przyczyny skutki Krok 1: Identyfikacja głównych problemów charakteryzujących istniejącą sytuację (burza mózgów, konsultacje, analizy). Krok 2: Wybór pojedynczego problemu startowego/głównego. Krok 3: Identyfikacja problemów związanych z problemem startowym. Krok 4: Ustanowienie hierarchii przyczynowo skutkowej: problemy, które bezpośrednio powodują problem startowy umieszczone są na poniŝej; problemy, które są bezpośrednimi efektami problemów startowych są umieszczone powyŝej. Krok 5: Postąpić analogicznie z wszystkimi innymi problemami. Krok 6: Połączyć problemy strzałkami ilustrującymi związki przyczynowo skutkowe. Krok 7: Przejrzeć diagram i weryfikować jego poprawność i kompletność. jeŝeli projekt koncentruje się na problemach ze środka drzewa, poniewaŝ rozwiąŝe je jedynie na czas projektu, bowiem po jego zakończeniu ponownie zaczną oddziaływać problemy będące poniŝej i ponownie powstaną skutki (problemy pośrednie), które projekt chwilowo rozwiązał Na co naleŝy uwaŝać? 12

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia problemy muszą być sformułowane jako negatywne sytuacje; problemy muszą być rzeczywiste a nie przyszłe czy wyimaginowane; pozycja problemu w hierarchii nie odnosi się do jego waŝności; problem nie jest wynikiem braku rozwiązania, ale istniejącą negatywną sytuacją. Źródło: European Commission, Project Cycle Management Guidelines, EuropeAid Co-operation Office General Affairs Evaluation, march 2004. Projekt A Projekt B Skuteczny projekt Nieskuteczny projekt 13

1.1.3. Opis celów projektu W tym punkcie naleŝy przełoŝyć potrzeby i problemy społeczności na cele projektu. NaleŜy przede wszystkim określić takie cele, które: Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.1.3.1 Cele projektu Cele muszą być: opisem przyszłego stanu rzeczy, który zaistnieje po rozwiązaniu problemów (a więc nigdy celem nie moŝe być budowa obiektu ); poŝądane przez inwestora i otoczenie (wynikają z analizy potrzeb); nakierowane na koncentrację środków na tym co waŝne, efektywne kosztowo, a takŝe moŝliwe do zrealizowania; zgodne z metodą SMART, kaŝdy cel powinien być: Przykładowe cele społeczne projektów transportu publicznego: ze społecznego punktu widzenia celem zrównowaŝonego rozwoju transportu jest poprawa jakości Ŝycia poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych, mentalnych i kulturalnych w sposób gwarantujący bezpieczeństwo oraz ochronę zdrowia i Ŝycia, z wykorzystaniem warunków uczciwej konkurencji. Osiąganiu tego celu słuŝy: minimalizacja bezpośrednich i pośrednich negatywnych wpływów na ludzkie zdrowie poprzez: wzrost bezpieczeństwa (pasaŝerów, uŝytkowników infrastruktury transportu), obniŝania zanieczyszczeń powietrza emitowanych przez transport i mających wpływ na ludzkie zdrowie, zmniejszanie zagroŝeń toksycznych i rakotwórczych pochodzących od materiałów produkcyjnych i eksploatacyjnych, obniŝanie poziomu hałasu i drgań emitowanych przez transport. poprawa jakości podróŝowania poprzez: poprawę jakości transportowych przestrzeni publicznych i taboru, tworzenie stref transportowych (korytarze transportowe, strefy ruchu uspokojonego), dostępność miejsc pracy, usług, rekreacji (określona odległością i czasem dostepu), moŝliwość wyboru środka transportu. Cele środowiskowe: dla środowiska celem zrównowaŝonego rozwoju transportu jest poprawa jego jakości poprzez: minimalizację szkodliwego oddziaływania transportu, w tym: redukcja zuŝycia zasobów zwłaszcza nieodnawialnych, zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza, zmniejszenie degradacji gleb i wód, ograniczenie degradacji ekosystemów. racjonalne wykorzystanie materiałów w transporcie: optymalizacja czasu eksploatacji, regeneracja i recykling. zmniejszenie energochłonności środków transportu. ograniczenie terenochłonności infrastruktury transportu. Cele ekonomiczne: ekonomicznym celem rozwoju zrównowaŝonego jest: ustalenie racjonalnego sposobu wyceny poszczególnych kosztów transportu jako składnika cen produkcji, produktów i usług poprzez: ustalenie prawidłowych cen, egzekwowania zasady zanieczyszczający płaci, wprowadzanie częstych innowacji w transporcie. zwiększenie efektywności systemu transportowego: rozwiązania organizacyjno-logistyczne, pozabudŝetowe źródła finansowania modernizacji i rozwoju systemu. Przykładowe cele inteligentnych systemów transportowych to: zapewnienie pierwszeństwa dla transportu publicznego na skrzyŝowaniach ulic, uniknięcie szukania miejsc parkingowych przez pojazdy w ruchu ulicznym, lepsze sterowanie ruchem drogowym, lepsza organizacja ruchu drogowego, lepsza informacja pasaŝerska dla uŝytkowników transportu publicznego. jeŝeli cele będą błędnie określone, np. są opisem działań, a nie przyszłego stanu jeŝeli cele nie wynikają z analizy potrzeb lub jeŝeli projekt w zbyt duŝym stopniu rozprasza środki na róŝne cele, czasami odległe od siebie; lub zakłada działania niewykonalne (lub trudno wykonalne) w kontekście analizy potrzeb 14

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.1.3.2 Zgodność projektu z celami RPO wraz z uzasadnieniem 1.1.3.3 Wkład w realizację Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020 Cel Wartość Czas osiągnięcia Źródło pomiaru Cel musi być konkretny, nie ujęty zbyt ogólnie a takŝe realistyczny (moŝliwy do osiągnięcia w załoŝonym czasie). skwantyfikowana RRRR-MM skąd zaczerpniemy informacji, czy cel został osiągnięty? NaleŜy opisać i uzasadnić zgodność realizacji projektu z celem poddziałania i szczegółowym opisem moŝliwych typów projektów, wydatków i innych obostrzeń NaleŜy pokazać, jak cele projektu oddziałują na cele strategiczne obszaru, na którym realizowany jest projekt oraz cele horyzontalne dotyczące danego typu projektu; w szczególności naleŝy pokazać w jaki sposób i w jakim zakresie (np. w kontekście wskaźników realizacji) cele projektu spełniają cele Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego do roku 2020 oraz cele strategii rozwoju sektora transportu województwa zachodniopomorskiego do roku 2015 : jeŝeli projekt wątpliwie wpisuje się w realizację celów RPO jeŝeli projekt wątpliwie wpisuje się w realizację Strategii jeŝeli projekt jest sprzeczny z celami RPO jeŝeli projekt jest sprzeczny z priorytetami zapisanymi w Strategii czy projekt przyczynia się do racjonalnego dostosowania podaŝy do popytu na usługi komunikacji pasaŝerskiej? czy projekt przyczynia się do racjonalizacji sytemu organizacji przewozów pasaŝerskich w samej trakcji autobusowej, ale takŝe w powiązaniu z trakcją kolejową? 15

1.2. MoŜliwe warianty 1.2.1. NajwaŜniejsze warianty realizacji projektu (inne moŝliwe sposoby osiągnięcia celu projektu) Celem studium wykonalności jest pokazanie czy dany projekt jest moŝliwy do zrealizowania biorąc pod uwagę: opinię społeczną, techniczny i ekonomiczny punkt widzenia, a takŝe spodziewane oddziaływanie na środowisko naturalne. Ma ono na celu równieŝ udzielenie odpowiedzi na pytanie, który z rozpatrywanych wariantów realizacji jest najefektywniejszy pod względem skuteczności osiągnięcia zamierzonego celu. Z drugiej strony trudne jest uzyskanie wartościowych wniosków poprzez analizę czysto technicznych moŝliwości, pomijając kontekst środowiskowy, czy przyjmując do porównań niewykonalne opcje lub porównanie wariantu bezinwestycyjnego (oznaczającego brak zgodności z wymogami prawa) z wariantem zapewniającym pełną zgodność. 1 Analiza wariantów projektu jest decydująca dla właściwej identyfikacji zakresu projektu oraz wyboru najbardziej opłacalnego rozwiązania technicznego. Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.2.1.1 Identyfikacja wariantów Wybierając moŝliwe warianty realizacji projektu, naleŝy zwrócić uwagę, czy faktycznie przyczyniają się one do określania róŝnych zakresów i moŝliwości realizacji projektu. NaleŜy skupić się na ograniczonej liczbie istotnych i technicznie wykonalnych opcji. Dla ułatwienia wyboru wariantów, moŝna opowiedzieć na pytanie: w jaki sposób moŝna rozwiązać wcześniej zidentyfikowane problemy oraz potrzeby? Generalnie warianty mogą dotyczyć trzech głównych aspektów realizacji projektu: lokalizacji (modernizacji kilku linii transportu publicznego, którymi mieszkańcy mogą dojeŝdŝać do danego miejsca, budowy, modernizacji szlaków transportowych, którymi przedsiębiorcy przewoŝą towary), zakresu przedmiotowego projektu (czy konieczny jest zakup nowego taboru czy wystarczy modernizacja istniejącego a moŝe zakup uŝywanego), skali projektu (w zaleŝności od zgłaszanych potrzeb oraz prognoz dotyczących przyszłych przewozów towarów i osób). Przede wszystkim naleŝy rozróŝnić warianty moŝliwości realizacji celów od wariantów technicznotechnologicznych. NaleŜy pamiętać, Ŝe zamierzone cele moŝna osiągnąć na wiele sposobów, podobnie jak w róŝny sposób moŝna rozwiązać zidentyfikowane problemy. Z drugiej strony trudne jest uzyskanie wartościowych wniosków poprzez analizę czysto technicznych moŝliwości, pomijając kontekst środowiskowy, czy przyjmując do porównań niewykonalne opcje. Takimi przykładami będzie porównanie: budowa budynku z cegieł z budową budynku z płyt betonowych (zwykle istnieje wystarczające techniczne uzasadnienie wyboru danego materiału); jeŝeli identyfikacja wariantów jest przeprowadzona niejasno lub mało wiarygodnie jeŝeli pokazano jedynie jeden wariant objęty projektem (a istniały oczywiste moŝliwości stworzenia innego wariantu) nie jest moŝliwa ocena efektywności poszczególnych wariantów 1 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013. Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, Warszawa 19 września 2007, s. 32-33. 16

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia wariantu bezinwestycyjnego (oznaczającego brak zgodności z wymogami prawa) z wariantem zapewniającym pełną zgodność. 1.2.1.2 Opis wariantów W jakim stopniu zidentyfikowane warianty odpowiadają na potrzeby społeczności? Czy i jakie działania (które zakłada kaŝdy z wariantów) doprowadzą do osiągnięcia celu i zaspokojenia potrzeb? Czego dany sposób wymaga? jeŝeli opis nie jest pełny nie pokazuje jak projekt spełni cele i zaspokoi potrzeby beneficjentów 1.2.2. Analiza wariantów projektu Projekty z zakresu transportu publicznego i inteligentnych systemów transportowych wymagają analizy DGC dla kaŝdego wariantu. Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.2.2.1 ZałoŜenia analizy DGC NaleŜy w tym przypadku stosować ogólnoprzyjęte miary rezultatów, zgodnie z poniŝszym zestawieniem, poniewaŝ obiektywnie porównywalne projekty muszą posiadać tę samą miarę rezultatu: Warianty Rodzaje korzyści Miara rezultatu (MR) / Efekt ekologiczny (EE) Jednostka Wartość Wariant I poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury MR liczba utrzymanych uŝytkowników (liczba uŝytkowników, którzy przestaliby korzystać z infrastruktury, gdyby nie realizacja projektu) + liczba nowych uŝytkowników osoba/rok jeŝeli załoŝenia są niewiarygodne i/b brakuje źródeł danych redukcja liczby wypadków oszczędność czasu podróŝy MR liczba zredukowanych wypadków drogowych szt./rok MR liczba godzin zaoszczędzonych przez uŝytkowników h/rok zmniejszenie kosztów eksploatacji pojazdów MR wartość kosztów eksploatacyjnych zaoszczędzonych w wyniku realizacji projektu zł/rok zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko EE redukcja emisji spalin Mg/rok Wariant poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury MR liczba utrzymanych uŝytkowników (liczba uŝytkowników, którzy przestaliby korzystać z infrastruktury, gdyby nie realizacja projektu) + liczba nowych uŝytkowników osoba/rok redukcja liczby wypadków MR liczba zredukowanych wypadków drogowych szt./rok 17

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia oszczędność czasu podróŝy MR liczba godzin zaoszczędzonych przez uŝytkowników h/rok zmniejszenie kosztów eksploatacji pojazdów MR wartość kosztów eksploatacyjnych zaoszczędzonych w wyniku realizacji projektu zł/rok zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko EE redukcja emisji spalin Mg/rok 1.2.2.2 Analiza wariantów Liczba korzystających, którzy nie zrezygnowali / liczba utrzymanych uŝytkowników musi być wyliczona na podstawie róŝnicy trendu liczby uŝytkowników w okresie poprzedzającym realizację projektu oraz korzystnej zmiany trendu w okresie po zrealizowaniu projektu. Dla uproszczenia i ujednolicenia podejścia, wielkość ta moŝe dotyczyć jedynie zahamowania niekorzystnego trendu, bowiem trend wzrostowy dotyczy juŝ nowych uŝytkowników, co przedstawia poniŝszy wykres: jeŝeli analiza wariantów jest niejasna (lub wyliczenia są wątpliwe) jeŝeli analizę wariantów przeprowadzono inną metodą niŝ wskazaną lub w analizie są błędy Liczba uŝytkowników Liczba nowych uŝytkowników przedłuŝenie trendu Liczba utrzymanych uŝytkowników NaleŜy tu pamiętać, Ŝe na tym etapie (analizy wariantów) większość elementów szacowana jest wstępnie (przy czym źródłem szacunku kosztów nie musi być dokument typu ZałoŜenia techniczno-ekonomiczne inwestycji lub kosztorys inwestorski. Szacunki na tym etapie mogą opierać się na doświadczeniach i wiedzy ekspertów branŝowych). W zaleŝności od rodzaju projektu dokładność oszacowań moŝe wahać się w granicach od ± 10% do ± 30%. Natomiast celem analizy jest wykazanie celowości realizacji danego projektu, a w szczególności danych wariantów. NaleŜy podać stopień dokładności szacunku nakładów i kosztów wraz z uzasadnieniem i źródłem szacunku kosztów. Analizę wariantów prowadzimy metodą wielokryterialnej analizy DGC. Syntetyczna cena róŝnych rezultatów będzie przedstawiać się następującym wzorem: DGC = n DGC Si w i i = 0 gdzie: DGC DGC Si w i 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 syntetyczna cena kaŝdego z rezultatów wariantu projektu re-skalowana cena i-tego rezultatu waga i-tego rezultatu Re-skalowania poszczególnych i-tych cen dokonujemy następująco: 18

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia DGC Si DGC = max i min( DGCi ) ( DGC ) min( DGC ) i i, gdzie: DGC Si wartość re-skalowanej ceny i-tego rezultatu DGC i wartość początkowa re-skalowanej ceny i-tego rezultatu min(dgc i) wartość minimalna dla wszystkich i-tych cen rezultatu max(dgc i) wartość maksymalna dla wszystkich i-tych cen rezultatu Tak określony wskaźnik syntetyczny wymaga, aby badano przynajmniej dwa warianty, ale ciekawe rezultaty osiąga się przy więcej niŝ dwóch wariantach (przy dwóch wariantach i-te re-skalowane wskaźniki przyjmują wartość albo 0, albo 1). Przy określeniu wag, jeŝeli ich suma wyniesie 1, to syntetyczne DGC będzie w zakresie od 0 do 1, a zatem im bliŝej zera, tym wariant osiąga lepsze rezultaty w więcej rodzajów korzyści. JeŜeli wariant jest najlepszy we wszystkich rodzajach korzyści syntetyczny DGC wyniesie dokładnie 0. Analogicznie najgorszy wariant (we wszystkich rodzajach korzyści) osiągnie dokładnie 1. Dynamiczny koszt jednostkowy DGC (Dynamic Generation Cost) jest równy cenie, która pozwala na uzyskanie zdyskontowanych przychodów 2 równych zdyskontowanym kosztom 3, a więc minimalnej cenie, która powoduje, Ŝe przedsięwzięcie staje się rentowne. Zatem: ZP = ZKC p EEi DGC gdzie: i t = n t = 0 = p ZP ZKC p EEi KI t KE t i t EE ti EE ( 1 + i) EEi ti = t t = n t = 0 = t = n t = 0 t = n t = 0 KI t KI + KE ( 1 + i) EE ( 1 + i) + KE ( 1 + i) ti t t t t t t zdyskontowane przychody zdyskontowane koszty całkowite cena za jednostkę miary i-tego rezultatu nakłady inwestycyjne poniesione w danym roku; koszty eksploatacyjne poniesione w danym roku; stopa dyskontowa; rok, przyjmuje wartości od 0 do n miara i-tego rezultatu. Inaczej mówiąc DGC pokazuje, jaki jest techniczny koszt uzyskania jednostki miary rezultatu (np. efektu ekologicznego). Koszt ten jest wyraŝony w złotówkach na jednostkę miary rezultatu. Wariant I Zdyskontowane Zdyskontowane Zdyskontowane DGC i DGC Si Waga DGC Sixw i 2 3 wartość zdyskontowanych przychodów (ZP) jest sumą iloczynów rezultatów osiąganych przez projekt w kaŝdym roku (EEt) oraz ceny jednostkowej danego rezultatu (pee). zdyskontowane koszty całkowite (ZKC) są sumą zdyskontowanych kosztów inwestycyjnych i kosztów eksploatacyjnych poniesionych w kaŝdym roku z całego okresu trwania rezultatów projektu. 19

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia nakłady koszty eksploatacyjne MR / EE poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury redukcja liczby wypadków 0,20 oszczędność czasu podróŝy 0,25 zmniejszenie kosztów eksploatacji pojazdów zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko DGC wariantu Wariant poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury Zdyskontowane nakłady Zdyskontowane koszty eksploatacyjne Zdyskontowane MR / EE 0,35 0,10 0,10 DGC i DGC Si Waga DGC Sixw i redukcja liczby wypadków 0,20 oszczędność czasu podróŝy 0,25 zmniejszenie kosztów eksploatacji pojazdów zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko DGC wariantu 0,35 0,10 0,10 1.2.3. Optymalny wariant projektu Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.2.3.1 Optymalny wariant projektu Po przeprowadzeniu analizy wariantów danego projektu, naleŝy dokonać wyboru najlepszego wariantu projektu. Jest to juŝ zadanie stosunkowo łatwe, bowiem w przypadku metody DGC optymalny wariant charakteryzuje się najniŝszą ceną rezultatu. JednakŜe bywają przypadki, w których moŝna próbować uzasadniać wybór innego wariantu, pomimo uzyskania odmiennych wyników analiz. MoŜe się tak stać, kiedy np. pewne specyficzne warunki środowiskowe uniemoŝliwiają wykorzystanie danej technologii lub obecnie dana technologia jest droga, koszt konserwacji elementów infrastruktury wysoki, ale technologia jest przyszłościowa i przewiduje się spadek kosztów eksploatacyjnych (naleŝy przecieŝ pamiętać, Ŝe analizy są prowadzone w cenach stałych z roku rozpoczęcia projektu). jeŝeli brakuje uzasadnienia jeŝeli wybrano inny wariant, a uzasadnienia nie jest przekonywujące i wiarygodne w kontekście danych warunków środowiskowych, technologicznych i społecznogospodarczych jeŝeli błędne załoŝenia powodują, Ŝe powinien być 20

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia wybrany inny wariant (analiza zrobiona bezbłędnie wykazała, Ŝe lepsze jest rozwiązanie inne niŝ wybrane) 1.2.4. Rozwiązanie technologiczne Dopiero po analizie dostępnych wariantów inwestycji i wyborze optymalnego wariantu realizującego postawione cele, moŝna wybrać i przedstawić koncepcję techniczno-technologiczną. NaleŜy oczywiście uzasadnić wybraną przez nas technologię. Opis koncepcji techniczno-technologicznej powinien ograniczyć się do elementów mających rzeczywisty wpływ na koszty czy funkcjonowanie infrastruktury w przyszłości. Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.2.4.1 Optymalne rozwiązanie technologiczne Opisując optymalne rozwiązanie technologiczne naleŝy skupić się na odpowiedzi na np. następujące pytania: czy rozwiązanie technologiczne cechuje nowatorstwo rozwiązań w skali krajowej; czy rozwiązania zastosowane w projekcie promują na polskim rynku najlepsze oraz sprawdzone technologie; czy rozwiązania spełniają wymogi wynikające z obowiązujących europejskich i polskich norm i przepisów ochrony środowiska; czy rozwiązania te wpływają znacząco na zmniejszenie zagroŝeń dla zdrowia ludzkiego. jeŝeli opis jest lakoniczny, brakuje uzasadnień wyboru poszczególnych technologii itd. wybrane rozwiązanie technologiczne nie jest zgodne z normami i przepisami prawa 1.2.4.2 Opis wybranych rozwiązań technologicznych Opisując poszczególne elementy techniczno-technologiczne, naleŝy kaŝdorazowo uzasadniać wybór poszczególnych technologii, przy czym elementem uzasadnienia moŝe być zgodność z normami PN dla odpowiednich parametrów infrastruktury, standardami polskimi i unijnymi, moŝliwymi trudnościami wynikającymi z zastosowaniem urządzeń technicznych, czy teŝ rozwiązań technologicznych, negatywnym wpływem na środowisko itp. Po wybraniu konkretnych rozwiązań technologicznych przedstawiamy ich opis (naleŝy pamiętać, Ŝe opisy mogą zawierać równieŝ inne elementy lub nie zawierać z przyczyn obiektywnych niektórych elementów) zgodne z opisem stanu obecnego punkt 1.1.1. W przypadku kaŝdego elementu infrastruktury, naleŝy określić, czy jest to element: nowy, modernizowany, adaptowany, nie podlegający modernizacji. jeŝeli opis jest szczątkowy lub brakuje opisów elementów infrastruktury 21

1.3. Realizacja projektu 1.3.1. Opis lokalizacji / miejsca realizacji projektu Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.3.1.1 Lokalizacja inwestycji Powiat(y) Gmina(y) Miejscowość(ci) Bardziej szczegółowa lokalizacja NaleŜy odnieść się do lokalizacji względem ciągów/korytarzy komunikacyjnych określonych w Planie Rozwoju Transportu Publicznego. 1.3.1.2 Charakterystyka lokalizacji Analizując planowaną lokalizację, naleŝy wziąć pod uwagę (szczegółowość opisów moŝe być dostosowana do istniejących dokumentów etapu przygotowywania projektu): wszystkie warunki fizyko-topograficzne mające wpływ na projekt, powiązanie z innymi obiektami infrastrukturalnymi, zapotrzebowanie na media i ich dostępność w danej lokalizacji, moŝliwość prowadzenia i zabezpieczenia budowy, stref ochronnych itp. 1.3.1.3 Mapy / szkice / zdjęcia NaleŜy tu umieścić stosowne mapki i szkice, sytuujące dane przedsięwzięcie zarówno w skali mikro jak i makro: mapę poglądową (plan orientacyjny w skali umoŝliwiającej pokazanie projektowanej inwestycji w otoczeniu), na której powinniśmy nanieść planowane zmiany transportu publicznego, powiązać je z istniejącym, bądź planowanym układem komunikacyjnym, w szczególności wskazać odcinki dróg i urządzeń sfinansowane i planowane do sfinansowania w ramach ZPORR, programów przedakcesyjnych (Phare, Sapard) oraz kontraktów wojewódzkich. dodatkowo, mapa powinna zawierać inwestycje towarzyszące (węzły przesiadkowe, parkingi, miejsca pracy, nauki itp.), granice administracyjne miast i dzielnic (wraz z nazwami waŝniejszych ulic) opcjonalnie na mapie powinny się znaleźć przepływy pojazdów w całym układzie komunikacyjnym z zaznaczeniem miejsc docelowych (powiązań z obiektami infrastrukturalnymi, szkołami, miejscami pracy itp.) i wielkości globalnych SDR w wyszczególnionych kierunkach rok po zakończeniu inwestycji. jeŝeli lokalizacja projektu nie jest jednoznaczna jeŝeli nie załączono map / zdjęć i przez to opis lokalizacji jest nieczytelny lub niejednoznaczny 1.3.2. Niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.3.2.1 Niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług W tym punkcie naleŝy obligatoryjnie przedstawić (w zaleŝności czy dane pozycje są adekwatne do projektu): niezbędne prace, czynności, materiały (np. budowlane), usługi zlecane na zewnątrz, jeŝeli niezbędne rodzaje czynności / materiałów / usług nie zostały odpowiednio jeŝeli projekt zakłada działania niewykonalne (lub trudno wykonalne) w kontekście 22

Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia maszyny i urządzenia, wykorzystywane w okresie realizacji projektu i będące podstawą do późniejszego określenia wartości niezbędnych nakładów inwestycyjnych. Jest to o tyle waŝne, gdyŝ zestawienie to w połączeniu z uzasadnieniem stanowi podstawę do zaszeregowania danego wydatku jako kosztu kwalifikowanego. przedstawione jeŝeli nie wzięto pod uwagę wszystkich elementów lub występują pewne nieścisłości z poprzednimi punktami analizy potrzeb 1.3.3. Planowany harmonogram realizacji projektu Lp. Zakres informacji Opis Do wyjaśnienia Do odrzucenia 1.3.3.1 Harmonogram realizacji projektu Harmonogram musi być wykonany przynajmniej w układzie kwartalnym. Harmonogram musi zawierać wszystkie wskazane niŝej elementy składowe procesu inwestycyjnego. Harmonogram musi być przejrzysty. Przyjęte w harmonogramie terminy realizacji muszą być moŝliwe do osiągnięcia i zgodne z obowiązującym prawodawstwem, muszą one uwzględniać czas niezbędny na wykonanie odpowiednich czynności przez wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Harmonogram powinien uwzględniać w miarę moŝliwości róŝne cykle realizacyjne kaŝdego z elementów składowych zadania inwestycyjnego: minimalny, przeciętny i maksymalny (np. z uwzględnieniem ryzyka opóźnień np. związanych z sezonowością) lub teŝ naleŝy omówić w formie opisowej warunki realizacji kaŝdego elementu składowego w cyklu minimalnym, przeciętnym i maksymalnym. Powinien być wykonany harmonogram (diagram) minimalny, przeciętny i maksymalny oraz przeprowadzona analiza elementów krytycznych. Muszą być wskazane czynniki mogące wpłynąć na opóźnienia w realizacji projektu czynniki ryzyka, naleŝy równieŝ pokazać potencjalne sposoby i moŝliwości zredukowania zagroŝeń związanych z opóźnieniami projektu. Zakres prac 2007 2008 2009 2010 uzyskanie decyzji o ustaleniu lokalizacji projektu inwestycyjnego uzyskanie prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane Wariant minimalny uzyskanie pozwolenia na budowę ogłoszenie przetargu na wykonanie zadania inwestycyjnego i podpisanie umowy z wykonawcą robót wykonanie robót w poszczególnych etapach realizacyjnych [wyszczególnić] I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV Wariant przeciętny Wariant maksymalny uzyskanie prawa jest elementem krytycznym (mogą powodować opóźnienia) dlatego naleŝy je dokładniej omówić jeŝeli planowany harmonogram realizacji projektu nie zawiera wszystkich najwaŝniejszych elementów składowych procesu inwestycyjnego lub jest nieprzejrzysty 23