W sytuacji zaprzestania (likwidacji) działalności gospodarczej podatnikowi VAT będącemu osobą fizyczną przysługuje prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. W drugiej połowie 2010 r. mam zamiar zlikwidować działalność gospodarczą. Z uwagi na sprzedaż usług ze stawką 7% (zakupy - co do zasady - 22%) posiadam stałą nadwyżkę podatku VAT naliczonego nad należnym. Czy w związku z likwidacją działalności będzie mi przysługiwać prawo do bezpośredniego zwrotu VAT? Czy z tytułu likwidacji działalności jestem zobligowana do złożenia do urzędu skarbowego dokumentów lub wyjaśnień? Jak długo muszę przechowywać dokumentację podatkową związaną z podatkiem VAT? Tak. W sytuacji zaprzestania (likwidacji) działalności gospodarczej podatnikowi VAT będącemu osobą fizyczną przysługuje prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Na mocy art. 14 ust. 9a ustawy o VAT osobom fizycznym przysługuje prawo zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji podatkowej za okres, w którym te osoby były podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. Ponadto do ww. zwrotu podatku VAT stosuje się ogólne przepisy obowiązujące przy zwrocie podatku. Oznacza to, że zwrot podatku następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika na rachunek bankowy banku położonego w Polsce. Jednocześnie, jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanego w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego na podstawie przepisów ordynacji podatkowej lub postępowania kontrolnego na podstawie ustawy o kontroli skarbowej. Różnicę podatku niezwróconą przez urząd skarbowy w ciągu 60 dni traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu właściwemu dla opłaty 1 / 5
prolongacyjnej. W odniesieniu do osób fizycznych ustawa przewiduje, że w przypadku, gdy urząd skarbowy przedłużył termin zwrotu podatku zgodnie z art. 87 ust. 2 i przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu, urząd skarbowy wypłaca tym osobom należną kwotę wraz z odsetkami, w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub rozłożenia go na raty. Mając powyższe na uwadze, w sytuacji zadysponowania zwrotu na rachunek bankowy - kwota podatku VAT będzie podlegać zwrotowi w dalszym ciągu na rachunek firmowy podatnika, co wymaga utrzymywania tego rachunku w banku mimo zakończenia działalności gospodarczej. Jednocześnie - w myśl art. 96 ust. 6 ustawy o VAT - jeżeli podatnik VAT zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, jest on zobowiązany zgłosić zaprzestanie działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Podatnik VAT w ostatnim dniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu VAT ma obowiązek złożyć druk VAT-Z. Jeżeli chodzi o dodatkowe dokumenty podlegające zgłoszeniu do urzędu skarbowego, należy wymienić spis z natury (według danych na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT). Jak stanowi art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów w odniesieniu do osób fizycznych (podatników VAT). Obowiązek, o którym mowa powyżej, dotyczy towarów, wobec których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy ich nabyciu. 2 / 5
Przepisy nie zawierają dodatkowych wytycznych w zakresie definicji towarów" podlegających opodatkowaniu. W związku z tym mogą się pojawić wątpliwości interpretacyjne, czy w spisie z natury należy uwzględnić towary handlowe, czy też wszystkie towary (wykorzystywane przez podatnika do prowadzenia działalności, np. środki trwałe, a niepodlegające dalszej odsprzedaży) będące na stanie danego podatnika. W interpretacjach podatkowych organy skarbowe wskazują, iż obowiązek ten dotyczy wszelkich towarów, tj. zarówno handlowych, środków trwałych, jak i innych towarów danego podatnika: Mając na uwadze definicję towarów zawartą w ustawie, która nie dzieli towarów na te, które zostały nabyte lub wytworzone z zamiarem ich dalszej odsprzedaży, ani na te, które zostały nabyte lub wytworzone bez tego zamiaru, należy stwierdzić, iż w przypadku zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności opodatkowanych, opodatkowaniu podlegają zarówno towary handlowe, jak też środki trwałe czy wyposażenie, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Z treści wniosku wynika, że w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej Wnioskodawczyni skorzystała z prawa do odliczenia podatku naliczonego od zakupów stanowiących środek trwały. Zatem w oparciu o przedstawione zdarzenie przyszłe oraz obowiązujący w tym zakresie stan prawny należy stwierdzić, iż jeżeli Wnioskodawczyni przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia środka trwałego, który na dzień likwidacji działalności gospodarczej będzie znajdował się na stanie firmy Zainteresowanej, to będzie ona zobowiązana do wykazania przedmiotowego środka trwałego w spisie z natury, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy, a tym samym będzie zobowiązana do jego opodatkowania podatkiem od towarów i usług" (interpretacja Ministra Finansów z 29.04.2009 r., IPPP1-443-116/09-4/PR). W art. 14 ust. 1 ustawy ustawodawca wyróżnia wśród towarów dwie kategorie: towary własnej 3 / 5
produkcji (wytworzone przez podatnika) oraz towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy (nabyte przez podatnika). W obydwu tych grupach mogą mieścić się zarówno towary, które stanowią środki obrotowe, jak również towary, które zostały zaliczone przez podatnika do jego środków trwałych, czy też wyposażenia" (interpretacja Ministra Finansów z 2.10.2007 r., IPPP1-443-158/07-4/RK). Podatnik powinien przesłać informację do właściwego urzędu skarbowego o sporządzeniu spisu z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, i dołączyć ją do deklaracji podatkowej składanej za ostatni okres prowadzenia działalności gospodarczej (do dnia zaprzestania wykonywania czynności objętych zakresem przedmiotowym przepisów o VAT). Ustawa o VAT nie stanowi, jak ma wyglądać spis z natury". W praktyce obrotu gospodarczego można przyjąć, iż spis z natury (remanent likwidacyjny) powinien zawierać co najmniej: oznaczenie towarów, podstawę opodatkowania, kwotę podatku należnego. Jednocześnie z uwagi na to, że uwzględnieniu w spisie podlegają wyłącznie towary, w stosunku do których przysługiwało prawo do odliczenia VAT, celowe wydaje się również odniesienie do faktur zakupowych (oznaczenie faktury zakupowej i wartości netto), ponieważ podstawą opodatkowania jest kwota nabycia (w kwocie bez podatku). W przeciwnym razie urząd skarbowy (organ kontroli skarbowej) może zażądać przedłożenia wykazu dokumentów źródłowych stanowiących podstawę do określenia kwoty podatku należnego. W tym miejscu należy zaznaczyć, że - jak wspomniano wyżej - spis z natury nie podlega odrębnemu zgłoszeniu do urzędu skarbowego. Przepisy jednoznacznie wskazują, iż informacja o dokonanym spisie z natury podlega załączeniu do deklaracji VAT, składanej za ostatni okres rozliczeniowy (kwota podatku należnego wynikająca ze spisu z natury podlega wpisaniu w poz. 43 deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-7D). Podstawą opodatkowania towarów w spisie z natury jest wartość towarów podlegających spisowi z natury, ustalona według ceny nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia określony w momencie dostawy 4 / 5
tych towarów. Dodatkowo warto wspomnieć, iż dostawa towarów przez osoby fizyczne będące podatnikami VAT, której przedmiotem są towary objęte spisem z natury, podlegają zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania czynności objętych VAT, pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury. Oznacza to w praktyce, że podatnik, sprzedając towary po zakończeniu działalności gospodarczej, ma prawo do zwolnienia z podatku VAT (przy jednoczesnym zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych). Natomiast w odniesieniu do sprzedaży towarów po upływie 12 miesięcy od dnia zakończenia wykonywania czynności w charakterze podatnika VAT - sprzedaż towarów objętych spisem z natury podlega opodatkowaniu podatkiem PCC na zasadach wynikających z przepisów odnoszących się do tego podatku. Jeśli chodzi o przechowywanie dokumentacji i ewidencji dla celów VAT, przepisy wskazują, że podatnicy mają obowiązek przechowywać ww. dokumenty do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Oznacza to konieczność odwołania do regulacji o zobowiązaniach podatkowych z ordynacji podatkowej. Co do zasady, zgodnie z przepisami o zobowiązaniach podatkowych, rozliczenie podatku przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Tytułem przykładu - w przypadku likwidacji działalności gospodarczej z dniem 30 czerwca 2010 r. jest Pani zobowiązana do przechowywania dokumentacji i ewidencji dla celów VAT do 31 grudnia 2015 r. Podstawa prawna: art. 14 ust. 1 pkt 2, ust. 4-8, 9a, 9d; art. 29 ust. 10; art. 96 ust. 6; art. 112 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.); rozporządzenie Ministra Finansów z 5.04.2004 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 55, poz. 539 ze zm.); art. 70 1 ustawy z 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.). 5 / 5