lek. Monika Szafarowska ROLA WYBRANYCH BIOMARKERÓW NIEPOWODZEŃ ROZRODU U KOBIET Z ZESPOŁEM POLICYSTYCZNYCH JAJNIKÓW 1. STRESZCZENIE Wstęp: Zespół policystycznych jajników jest bardzo heterogenną fenotypowo grupą zaburzeń endokrynologiczno-metabolicznych. Dotyczy około 4-12% kobiet w wieku reprodukcyjnym. Jest najczęstszą przyczyną niepłodności wynikającej z zaburzeń owulacji. W PCOS obserwuje się także zwiększone ryzyko powikłań w czasie ciąży (poronienia, cukrzyca ciążowa, nadciśnienie w ciąży, stan przedrzucawkowy) oraz powikłań u noworodków (hipotrofia płodu). W PCOS obserwuje się jakościowo gorsze oocyty, co wiąże się z mniejszą zdolnością do zapłodnienia, nieprawidłową budową zarodka oraz brakiem jego zdolności do dalszego rozwoju. Ponadto w PCOS obserwuje się obniżoną receptywność endometrium będącą przyczyną zaburzeń implantacji. Jak dotąd nie znaleziono pojedynczego czynnika odpowiedzialnego za niepowodzenia rozrodu w PCOS. Ocena rezerwy jajnikowej oraz ocena prawdopodobieństwa uzyskania ciąży jest jednym z najważniejszych elementów diagnostyki i leczenia niepłodności. Diagnostyka w nowoczesnym wydaniu obejmuje również ocenę biomarkerów niepowodzeń rozrodu. Prezentowana praca jest kontynuacją wcześniej prowadzonych badań i wpisuje się w światowe trendy poszukiwania nowych istotnych klinicznie przydatnych biomarkerów, które pozwolą na ocenę jakości komórki jajowej, jej zdolności zapładniającej oraz umożliwią ocenę predykcyjną powodzenia ciąży. Zakładając, że niepowodzenia rozrodu w PCOS mogą mieć związek z zaburzeniami układu krzepnięcia-fibrynolizy oraz gorszą jakością komórki jajowej za cel pracy przyjęto ocenę wartości predykcyjnej wybranych biomarkerów w przebiegu ciąży w grupie badanych kobiet. Materiał i metody: Prospektywne badanie zostało przeprowadzone w Klinice Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej Wojskowego Instytutu Medycznego we współpracy z Instytutem Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. L. Hirszwelda Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu oraz z Medycznym Laboratorium Diagnostycznym Kliniki Leczenia Niepłodności Invicta w Gdańsku.
Badaniem objęto 44 niepłodne kobiety (w przedziale wieku 25-44 lata) z zespołem policystycznych jajników (PCOS) rozpoznanym wg kryteriów rotterdamskich opublikowanych w 2003 r. (ESHRE/ASRM). W tej grupie znalazło się 36 kobiet mających co najmniej 2 poronienia nawykowe w wywiadzie oraz 8 kobiet z niepłodnością pierwotną. Informacje uzyskane z dokumentacji medycznej pacjentek oraz z przeprowadzonej ankiety wykluczyły inne przyczyny niepowodzeń rozrodu (genetyczne, anatomiczne oraz trombofilie). Grupę kontrolną (n=20) stanowiły płodne kobiety, bez obciążonego wywiadu położniczoginekologicznego oraz internistycznego. Wszystkie oznaczenia, zgodnie z założeniami badania, wykonano w surowicy krwi żylnej pobranej od pacjentek pomiędzy 3-5 dniem cyklu miesiączkowego. Metodą ELISA przeprowadzono analizę stężeń wybranych biomarkerów niepowodzeń rozrodu: aneksyny V, AMH, Inhibiny B oraz przeciwciał przeciwko aneksynie V. Po 18 miesiącach od włączenia do badania przeprowadzono w grupie badanej mailową ankietę końcową, zawierającą pytania dotyczące ciąży oraz jej przebiegu. Analiza statystyczna została przeprowadzona przy pomocy pakietu statystycznego R 3.1.2 (R Core Team (2014). Założenie o normalności rozkładu zmiennych ciągłych sprawdzano testem Shapiro-Wilka; zmienne ciągłe porównywano odpowiednio testem t-studenta lub Manna-Whitneya, zmienne kategoryczne za pomocą dokładnego testu Fishera. Ocenę zależności przeprowadzono z wykorzystaniem korelacji rang Spearmana. Do oceny wartości prognostycznej wybranych biomarkerów wykorzystano analizę krzywych ROC. Wyniki: Analiza wykazała istotnie statystycznie wyższe stężenia aneksyny V u kobiet z zespołem policystycznych jajników w porównaniu do kobiet zdrowych (p=0.016). Zaobserwowano wyższą wartość stężenia AMH w grupie badanej w porównaniu do grupy kontrolnej, jednakże różnica nie jest istotna statystycznie (p=0.136). Nie wykazano istotnych statystycznie zależności pomiędzy stężeniami analizowanych markerów płodności a wybranymi czynnikami demograficznymi i klinicznymi. Znamiennie wyższe wartości stężenia Inhibiny B zaobserwowano u kobiet z PCOS, które zaszły w ciążę w porównaniu do kobiet z PCOS, którym nie udało się zajść w ciążę (p=0.002). Wykazano, że Inhibina B jest czynnikiem istotnie wpływającym na szansę wystąpienia ciąży klinicznej u kobiet z PCOS - wraz ze wzrostem stężenia Inhibiny B o 1 pg/ml, szansa na uzyskanie ciąży klinicznej wzrasta o 3.9% (95%CI 0.7-8.2%). Porównując stężenia badanych biomarkerów wśród kobiet, które zaszły w ciążę zaobserwowano znamiennie wyższe wartości stężenia AMH u kobiet, których ciąża zakończyła
się poronieniem w porównaniu do kobiet, których ciąża zakończyła się urodzeniem zdrowego dziecka (p=0.002). AMH jest więc dobrym predyktorem poronienia w grupie kobiet, które zaszły w ciążę (AUC - 89.75 (95% CI 77.7-100.0%)). Zaobserwowano, że dla punktu odcięcia AMH 6.1 ng/ml, swoistość predyktora poronienia wynosi 100.0%, czułość tak zdefiniowanego predyktora to 76.2%. Wnioski: Wysokie stężenie Inhibiny B jest korzystnym czynnikiem prognostycznym istotnie wpływającym na szansę wystąpienia ciąży klinicznej u niepłodnych kobiet z PCOS. Stężenie AMH w surowicy krwi o wartości progowej 6.1ng/mL jest istotnym negatywnym czynnikiem predykcyjnym powodzenia ciąży klinicznej w grupie kobiet z PCOS..
2. SUMMARY Introduction: The polycystic ovary syndrome is phenotypically a very heterogeneous group of endocrine-metabolic disorders. It affects approximately 4-12% of women of childbearing age. It is the most common cause of infertility resulting from ovulation disorders. The PCOS is also accompanied by an increased risk of complications during pregnancy (miscarriage, gestational diabetes, gestational hypertension, pre-eclampsia) and complications in newborns (fetal hypotrophy). The PCOS also involves an inferior quality of oocytes, which is associated with a reduced capacity for fertilization and embryo abnormalities as well as its inability of for further growth. In addition, the PCOS also co-occurs with lower endometrial receptivity that causes implantation disorders. To date, a single factor responsible for the reproductive failures in PCOS has not been found. The assessment of ovarian reserve and the assessment of the likelihood of succeeding in getting pregnant is one of the most crucial elements in the diagnosis and treatment of infertility. Diagnosis in a modern version also includes evaluating the biomarkers of reproductive failures. The present paper is a continuation of studies conducted earlier and is in line with the global trends in the search for new clinically relevant biomarkers that may enable the assessment of the quality of the oocyte and its fertilizing capacity, as well as allow a predictive assessment of a successful pregnancy. Assuming that reproductive failures in the PCOS may be associated with disorders of the coagulation-fibrinolytic system and a poorer quality of the oocyte, the aim of the study was to assess the predictive value of selected biomarkers during pregnancy among the participating women. Material and methods: A prospective study was conducted at the Department of Gynecology and Oncological Gynecology, Military Institute of Medicine, Warsaw, in cooperation with the L. Hirszweld Institute of Immunology and Experimental Therapy / Polish Academy of Sciences in Wrocław and the Medical Diagnostic Laboratory, Invicta Fertility Clinic in Gdańsk.
The study included 44 infertile women (aged 25-44 years) with the polycystic ovary syndrome (PCOS) diagnosed according to the Rotterdam criteria published in 2003 (ESHRE / ASRM). Among this group were 36 women with a history of at least 2 recurrent miscarriages and 8 women with primary infertility. Based on the data obtained from the patients medical records and the questionnaire, other causes of reproductive failures (such as genetic, anatomical and thrombophilia) were excluded. The control group (n=20) were fertile women without disorders in the obstetric-gynecologal and internal medicine history. According to the assumptions of the study, all tests were performed on venous blood serum collected from patients between day 3 and 5 of the menstrual cycle. ELISA test was used to analyse the concentration of selected biomarkers of reproductive failures: annexin V, AMH, inhibins B and antibodies against annexin V. 18 months after the enrollment into the study, a final survey containing questions on the pregnancy and its course was conducted by email among the participants. Statistical analyses were performed using the statistical pack R 3.1.2 (R Core Team (2014). The assumption on the normal distribution of continuous variables was verified with the Shapiro-Wilk test; the continuous variables were compared using the t-student test or the Mann-Whitney test respectively, while the categorical variables were analysed with the precise Fisher test. An assessment of the relations was carried out using the Spearman s rank correlation. To evaluate the prognostic value of selected biomarkers, the ROC curve analysis was applied. Results: The analysis showed statistically significant concentrations of annexin V in women with the polycystic ovary syndrome compared to healthy controls (p=0.016). A higher value of AMH concentration was observed in the study group compared to the control group; however, the difference was not statistically significant (p=0.136). There was no statistically significant relationship between the concentrations of the analyzed fertility markers and the selected demographic or clinical factors. Significantly higher values of inhibin B were observed in women with the PCOS who became pregnant compared to women with the PCOS who failed to get pregnant (p=0.002). It has been shown that inhibin B is a major factor affecting the chance of a clinical pregnancy in women with the PCOS alongside with the increasing inhibin B concentration by 1 pg/ml, the chance of a clinical pregnancy increased by 3.9% (95% CI 0.7-8.2%).
Comparing the concentrations of the studied biomarkers among women who became pregnant, significantly higher levels of AMH were observed in women whose pregnancy ended in miscarriage compared to women whose pregnancy ended with the birth of a healthy child (p=0.002). AMH is thus a good predictor of miscarriage in women who become pregnant (AUC 89.75 (95% CI 77.7-100.0%)). It was observed that for the cut-off value of AMH 6.1 ng/ml, the specificity predictor of miscarriage is 100.0%, and the sensitivity of the predictor is 76.2%. Conclusions: High concentration of inhibin B is a favorable prognostic factor, significantly influencing the chance of clinical pregnancy in infertile women with the PCOS. The AMH concentration in the blood serum at the threshold value of 6.1ng/mL is a significant negative predictor of a successful clinical pregnancy in women with PCOS.