OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO dr inż. Zofia Pawłowska
1. Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego 2. Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego 3. Podstawowe problemy przy wdrażaniu oceny ryzyka zawodowego 4. Dynamiczna ocena ryzyka zawodowego 5. Informacje i narzędzia wspomagające ocenę ryzyka zawodowego
1. Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego
RYZYKO ZAWODOWE Prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
Dyrektywa 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989r. o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy Podstawowym narzędziem wykorzystywanym przez pracodawcę w celu poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników powinna być ocena ryzyka zawodowego
Podstawowym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie pracownikom możliwie najlepszej ochrony przed zagrożeniami występującymi w procesie pracy
Ocena ryzyka zawodowego jest systematycznym badaniem wszystkich aspektów pracy, które jest przeprowadzane w celu stwierdzenia: jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia pracownika, czy zagrożenia te można wyeliminować, a jeżeli nie jakie środki ochronne należy podjąć w celu ograniczenia ryzyka związanego z tymi zagrożeniami.
KODEKS PRACY Rozdział VI: Profilaktyczna ochrona zdrowia art. 226 Pracodawca: 1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, 2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
KODEKS PRACY Rozdział XI: Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy Art. 23711a. 1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności: przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, przy doborze stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych zmianie organizacji pracy
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Uwaga! Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac
Zgodnie z orzeczeniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ocena ryzyka zawodowego powinna obejmować wszystkie czynniki, które mogą w sposób negatywny oddziaływać na zdrowie pracowników Zdrowie jest stanem dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego oraz socjalnego, a nie tylko brakiem choroby
Zarządzanie ryzykiem zawodowym należy do podstawowych obowiązków pracodawcy Obowiązki pracodawcy w zakresie zarządzania ryzykiem zawodowym obejmują w szczególności: ocenę ryzyka zawodowego i dokumentowanie jej wyników jako podstawę opracowywania programów prewencyjnych i wprowadzania środków profilaktycznych (technicznych i organizacyjnych) ograniczających ryzyko, regularne sprawdzanie skuteczności środków profilaktycznych i ich ciągłe udoskonalanie, zapewnienie współudziału pracowników i/lub ich przedstawicieli.
2. Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego
Ocenę ryzyka zawodowego należy przeprowadzić w możliwie prosty sposób KROK 1: Zbieranie informacji KROK 2: Identyfikacja zagrożeń KROK 3: Ocena ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami (oszacowanie prawdopodobieństwa i ciężkości następstw zagrożeń oraz decydowanie, czy ryzyko jest dopuszczalne) KROK 4: Planowanie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko zawodowe Przegląd oceny ryzyka zawodowego KROK 5: Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego
Jak przygotować ocenę ryzyka zawodowego? 1. POZNAJ WYMAGANIA PRAWA DOTYCZĄCE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO 2. UŚWIADOM SOBIE PODSTAWOWE CELE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO 3. WYZNACZ OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA ZORGANIZOWANIE OCENY I OSOBY DO JEJ PRZEPROWADZENIA 4. ZAPEWNIJ, ŻE OSOBY PRZEPROWADZAJĄCE OCENĘ MAJĄ ODPOWIEDNIE KOMPETENCJE 5. ZAPEWNIJ UDZIAŁ PRACOWNIKÓW W OCENIE RYZYKA ZAWODOWEGO
Jak przygotować ocenę ryzyka zawodowego? 6. Ustal sposób postępowania podczas przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego: Określ, jakie informacje są potrzebne do oceny ryzyka zawodowego i w jaki sposób powinny być pozyskiwane Ustal metody identyfikowania zagrożeń na stanowiskach pracy. Zapewnij, że zostały przygotowane i są dostępne narzędzia wspomagające proces identyfikacji zagrożeń Określ metodę oszacowania ryzyka zawodowego związanego z każdym ze zidentyfikowanych zagrożeń. Pozyskaj informacje potrzebne do określenia potencjalnych skutków zagrożeń i prawdopodobieństwa ich wystąpienia. Ustal kryteria wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego dla każdego z zagrożeń.
Jak przygotować ocenę ryzyka zawodowego? 7. OKREŚL ZASADY PLANOWANIA DZIAŁAŃ PROWADZĄCYCH DO OGRANICZENIA POZIOMU RYZYKA ZAWODOWEGO. ZAPEWNIJ REALIZACJĘ PLANÓW TYCH DZIAŁAŃ. 8. ZAPEWNIJ MONITOROWANIE SKUTECZNOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY WPROWADZONYCH W WYNIKU OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. 9. USTAL ZASADY PRZEPROWADZANIA PRZEGLĄDÓW OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W CELU ZAPEWNIENIA JEJ AKTUALNOŚCI.
Ocena ryzyka zawodowego: Nie jest działaniem jednorazowym nie może być traktowana jako zadanie powierzane służbie bhp wyłącznie w celu spełnienia wymagań obowiązujących przepisów powinna być zawsze przeprowadzana przy aktywnym udziale pracowników
W ocenie ryzyka zawodowego należy uwzględnić: uwagi pracowników odnośnie zagrożeń występujących na ich stanowiskach pracy, płeć, wiek oraz stan zdrowia pracowników, dla których jest przeprowadzana ocena ryzyka zawodowego.
Wyniki oceny ryzyka zawodowego należy wykorzystać do planowania i realizacji działań ograniczających to ryzyko
Zgodnie z obowiązującym prawem: Działania zmierzające do wyeliminowania lub ograniczenia ryzyka powinny być zintegrowane z ogólną działalnością przedsiębiorstwa na wszystkich szczeblach struktury organizacyjnej i dostosowywane do zmieniających się okoliczności Ocena ryzyka zawodowego powinna być punktem wyjścia i zarazem zasadniczym elementem proaktywnego, skierowanego na zapobieganie zagrożeniom, zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, traktowanego jako nieodłączna część zarządzania przedsiębiorstwem.
Należy pamiętać, że w wielu przypadkach ograniczenie ryzyka zawodowego może być proste i nie wymagać dużych nakładów
3. Podstawowe problemy przy wdrażaniu oceny ryzyka zawodowego
Podstawowe problemy związane z realizacją obowiązku oceny ryzyka zawodowego w UE-15: Pomijanie czynników psychospołecznych Niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na substancje chemiczne Pomijanie czynników związanych z organizacją pracy Traktowanie oceny ryzyka zawodowego jako jednorazowego obowiązku Brak sprawdzania skuteczności środków ograniczających ryzyko zawodowe Komisja Europejska, COM(2004) 62 final
Brak udziału w ocenach ryzyka zawodowego pracowników lub ich przedstawicieli. Brak ustalonych zasad przeprowadzania i dokumentowania oceny ryzyka zawodowego. Brak ustalonych zasad informowania pracowników o ryzyku zawodowym. Brak ustalonych zasad (procedur/zarządzeń) określających sposób inicjowania, przeprowadzania i dokumentowania wyników oceny ryzyka zawodowego.
Brak ustalonych zasad oceny ryzyka zawodowego na etapie zakupów Brak oceny ryzyka zawodowego przy zmianie organizacji pracy Brak oceny ryzyka zawodowego dla stanowisk niestacjonarnych Nieuwzględnianie przy ocenie dopuszczalności ryzyka zawodowego w wielu przedsiębiorstwach opinii pracowników, jeszcze częściej opinii lekarzy medycyny pracy, a także wieku, stanu zdrowia i płci pracownika
4. DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO - ocena ryzyka zawodowego przeprowadzana w zmieniającym się otoczeniu
DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 1. Zbierz informacje: oceń sytuację, określ zadania i osoby do ich wykonywania. Zwróć uwagę: Jakie informacje są dostępne (np. plany ewakuacji, karty zagrożeń)? Czy informacje są aktualne i wiarygodne? Jakie zadania należy zrealizować? Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem tych zadań w istniejącej sytuacji? Jakie ryzyka są związane z tymi zagrożeniami: dla strażaków i innych osób zaangażowanych w działania ratownicze? Jakie zasoby są dostępne (np. doświadczony personel, wyposażenie, doradztwo specjalistyczne)?
DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 2. Określ sposób wykonania zadań: Rozważ możliwe sposoby wykonania zadań i wybierz najbardziej odpowiednie do sytuacji Punktem wyjścia powinny tu być procedury określone podczas planowania akcji i przekazywane podczas szkoleń Upewnij się, że personel ma odpowiednie kompetencje do wykonania powierzonych mu zadań
DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 3. Oceń wybrany sposób wykonywania zadań: Czy ryzyko jest proporcjonalne do korzyści? Jeśli tak, decyduj o wykonaniu zadań po upewnieniu się, że: cele akcji są prawidłowo rozumiane odpowiedzialności są jasno określone zasady i procedury bezpieczeństwa zostały zrozumiane.
DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO 3. Oceń wybrany sposób wykonywania zadań: Czy ryzyko jest adekwatne do korzyści? Jeśli nie: wyeliminuj lub ogranicz ryzyko do poziomu akceptowalnego, na przykład przez zastosowanie środków ochrony indywidualnej lub zastosowanie sprzętu specjalistycznego oraz ponownie dokonaj oceny ryzyka
5. Informacje i narzędzia wspomagające ocenę ryzyka zawodowego
DZIĘKUJĘ!