Szkolenie współfinansowane w 75% przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz w 25 % przez BudŜet Państwa w ramach projektu pn. Opracowanie innowacyjnego planu rozwoju Gminy sosnowica opartego na posiadanym potencjale i czynnym wykorzystaniu transferu wiedzy Przetwórstwo, rstwo, znakowanie produktów w ekologicznych Beata Studzińska Unia Europejska 1
Motywem zakupu Ŝywności ekologicznej jest: - Dobry smak - Jest zdrowa 2
autentyczna Nie jest modyfikowana genetycznie Jakość Ŝywności ekologicznej Jakość zewnętrzna Wartości odŝywcze Witaminy, sole mineralne, itp.. Jakość biologiczna 3
Jakość etyczna Ochrona środowiska Jakość Ŝywności ekologicznej Metoda produkcji zaufanie klienta 4
Autentyczna W produkcji Ŝywności ekologicznej nie moŝna stosować organizmów modyfikowanych genetycznie 5
Jakość zewnętrzna produktu (sensoryczna, technologiczna) jest określana przez odbiorcęŝywności. Takie parametry jak wielkość, smak, zapach, dojrzałość są uzaleŝnione od przeznaczenia produktu oraz od indywidualnych preferencji odbiorcy. śywność ekologiczna musi spełniać takie same normy jak Ŝywność konwencjonalna. Straty w trakcie przechowywania ziemniaków konwencjonalnych wynosiły 27%, a ekologicznych - 14%. 6
7
Szefowie wielu europejskich kuchni podkreślają dobrą jakość organoleptyczną ekologicznych produktów tzn. strukturę, zapach, smak 8
Wartości odŝywcze badania porównawcze wykazują, Ŝe produkty ekologiczne zawierają więcej suchej masy, witamin, soli mineralnych, a mniej azotanów i innych niepoŝądanych składników. Nie moŝna jednak w sposób uproszczony stwierdzić, Ŝe nie zawierają pozostałości pestycydów 9
Wyniku badań porównujących Ŝywność ekologiczną i konwencjonalną przeprowadzonych na następujących produktach: zboŝa, ziemniaki, warzywa, owoce, wino, piwo, chleb ciastka, mleko, mięso, jajka, miód; Polegających na analizie: zawartości witamin, soli mineralnych, azotanów azotynów, pozostałości pestycydów, jak teŝ na testach sensorycznych i eksperymentach na zwierzętach 10
11
WNIOSKI Warzywa uprawiane metodami konwencjonalnymi miały większa zawartość azotanów niŝ z upraw ekologicznych (dotyczy to przede wszystkim warzyw liściowych i korzeniowych) Warzywa z upraw intensywnie nawoŝonych azotem zwierają więcej wody w komórkach oraz posiadają wysoką aktywność enzymatyczną, co przyspiesza ich gnicie i obniŝa ogólną odporność na infekcje podczas przechowywania. Np. straty w trakcie przechowywania ziemniaków konwencjonalnych wynosiły 27%, a ekologicznych - 14%. 12
Pozostałości pestycydów w warzywach i owocach ekologicznych Znaleziono tylko w 6,4% próbek ale ich poziom był 10 razy niŝszy niŝ jakie wartości dopuszczalne przewiduje norma europejska w 3,4 % znaleziono pozostałości pestycydów na granicy oznaczalności 90,4 % próbek nie wykryto pozostałości pestycydów (badania niemieckie) Dr Stankiewicz podaje, Ŝe 93% badanych warzyw i owoców z gospodarstw ekologicznych nie zawierało wykrywalnych ilości pestycydów, a w 7% ich pozostałość była poniŝej dopuszczalnej normy. Natomiast 49% warzyw i owoców z upraw konwencjonalnych nie zawierało wykrywalnych pozostałości pestycydów, a w 48% odnotowana ich ilość była poniŝej dopuszczalnej normy, zaś 3% przekraczało ją. 13
Ekologiczne warzywa wykazują większą zawartość suchej masy Produkty ekologiczne zawierają mniej protein w stosunku do produktów ekologicznych. Badania wykazały, Ŝe pszenica ekologiczna posiada mniej protein, glutenu i gorszą sedymentację o ok. 30%. JednakŜe jakość protein w produktach ekologicznych jest wyŝsza. Produkty ekologiczne zawierają więcej cukru Produkty ekologiczne mają większą zawartość witaminy C Mięso zwierząt z gospodarstw ekologicznych posiada ładniejsze wybarwienie i więcej korzystnych kwasów tłuszczowych 14
15
Eksperymenty ze zwierzętami wyraźnie wskazują, Ŝe preferują one Ŝywność ekologiczną. Karmienie zwierząt paszami ekologicznymi ma widoczny korzystny wpływ na ich zdrowotność, płodność i większą przeŝywalność młodego potomstwa. W badaniach na królikach stwierdzono następujący współczynnik przeŝycia: u Ŝywionych witaminizowaną paszą granulowaną - przeŝyło 50% młodych w miocie, u Ŝywionych świeŝą paszą z upraw konwencjonalnych 49%, Ŝywionych świeŝą paszą z upraw ekologicznych 73%. 16
17
Jakość biologiczna Pojęcie Ŝywności z rolnictwa ekologicznego zawiera w sobie wyróŝnik w postaci potencjału biologicznego oddziaływania w organizmie konsumenta. Chodzi tu o działanie witalizujące produktów wytwarzanych naturalnymi metodami. 18
Patrząc na statystyki, które przedstawiają, Ŝe 30 50 % chorób ma podłoŝe gastrologiczne, nasuwa się pytanie, czy jest ono jedynie wynikiem złej diety, czy teŝ panuje inny pogląd, Ŝe współczesna Ŝywność syci, lecz nie witalizuje; zapewnia przemianę materii, lecz nie gwarantuje pełni zdrowia. śywność współczesna jest martwa. W Ŝywności konwencjonalnej wprowadzono pojęcie Ŝywności funkcjonalnej. śywność funkcjonalna ma udowodniony jej korzystny wpływ na jedna lub więcej funkcji organizmu człowieka ponad efekt odŝywczy 19
20
Metody pomiaru jakości biologicznej Metoda pomiaru biofotonów stosowana od niedawna w analizie całościowej, ukierunkowanej na "wartość wewnętrzną", wykazuje znaczne róŝnice między produktami ekologicznymi a konwencjonalnymi na korzyść tych pierwszych. Analiza biofotonowa polega na pomiarze słabego promieniowania trwałego Ŝywych organizmów. Intensywność promieniowania biofotonów danego produktu zaleŝy od stopniaświeŝości, zawartości substancji szkodliwych i obcych, nawoŝenia i sposobu uprawy 21
Metody obrazowe Są to metody, które przedstawiają w sposób obrazowy witalizujący potencjał produktów. Produkty ekologiczne mają bardziej uporządkowaną strukturę wewnętrzną. metoda krystalizacji chlorku miedzi Pffeifera metoda chromatograficzna Pffeifera i metoda wznoszenia WALA 22
Jakość etyczna (ochrona środowiska) śywność, jako produkt ludzkiej działalności w naturalnym środowisku przyrodniczym, jest zawsze odbiciem stanu i składu tego środowiska. Działalność człowieka, mimo Ŝe zmierza do jak najkorzystniejszych pod kaŝdym względem rezultatów, nie zawsze wytwarza produkt korzystny z punktu widzenia zdrowotności. Produkcja Ŝywności powinna jednocześnie chronićśrodowisko przyrodnicze, jego łańcuch troficzny : słońce woda powietrze gleba roślina zwierzę człowiek powinien być nieprzerwanie zdrowy 23
24
Rolnictwo konwencjonalne sprawia Ŝe, w wodach gruntowych znajdują się azotany i pestycydy, Szereg pestycydów wykazuje działanie luekogenne, a niepokojące w eksperymentach na zwierzętach test to, Ŝe z DDT manifestuje się najsilniej w 4 i 5 pokoleniu Nirtozoaminy powstajace ze związków azotowych mają działanie karcenogenne Antybiotyki znajdują się paszach przedostają się do obornika a z wraz z nim do gleby Monokultury zaburzają równowagę środowiska naturalnego 25
W 2005 roku Inspekcja Handlowa stwierdziła Ŝe: Jakość 24% badanych towarów była znacznie niŝsza od deklarowanej Najgorzej wypadły produkty mleczne. 1/3 nie spełniała norm deklarowanych na opakowaniu. Przetwory owocowe i warzywne miały wady w 26,3% Konserwy rybne w 24,5%, w tym najwięcej wad sardynki konserwowe A przetwory mięsne 24%, w tym najwięcej produkty blokowe (wyroby drobiowe z MOM czyli mięso drobiowe odkostnione: koski, chrząstki, szpik, ściegna) Wg dawnych norm wydajność kabanosów 52%, szynki 86% obecnie wydajność szynki 150% Skontrolowano 157 hurtowni w 82% stwierdzono nieprawidlowości 26
27
Piąty smak umami Obok kwaśnego, gorzkiego, słonego i słodkiego, sprawia, Ŝe potrawa zyskuje bardzo na smaku. Chemiczny odpowiednik tego smaku to glutaminian sodu. Substancja ta spoŝywana w duŝych ilościach jest szkodliwa. Produkty light Sacharoza zastępowana jest słodzikami np. asparta Konserwanty Nadwagogeny 28
Metody produkcji KaŜdy opis jakości Ŝywności powinien zawierać informację o metodzie produkcji 29
Rolnictwo ekologiczne wiąŝe się ze stosowaniem rozmaitych sposobów uprawy i ograniczonego uŝycia nawozów niepochodzacych z syntezy chemicznej i produktów poprawiających właściwości gleby o niskim stopniu rozpuszczalności. Aby zagwarantować przestrzeganie zasad dotyczących produkcji, wszystkie etapy produkcji i marketingu muszą być zasadniczo objęte kontrolą. 30
REGULACJE PRAWNE W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM Zasady funkcjonowania gospodarstw regulują następujące akty prawne: 1. Rozporządzenie Rady 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 roku, określające szczegółowo zasady produkcji ekologicznej, zasady kontroli, przetwórstwa, znakowania i sprzedaŝy produktów. 2. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o rolnictwie ekologicznym /Dz.U. Nr 93 z 2004r./, określająca zadania i właściwość organów i jednostek organizacyjnych w zakresie rolnictwa ekologicznego. 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt, objętej Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr 174). 4. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wzoru wniosku o przyznanie płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt oraz zawartości planu działalności rolnośrodowiskowej (Dz.U. Nr 181). 5. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie współpracy organów administracji rządowej i samorządowej z agencją płatniczą przy realizacji zadań związanych z udzielaniem pomocy finansowej na działania objęte Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich. 6. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 kwietnia 2004 roku w sprawie stawek dotacji przedmiotowych dla róŝnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa / Dz.U. Nr 72 z 2004r /. 31
Rozporządzenie Rady EWG 2092/91 1. Przetwórstwo produktów rolno-spoŝywczych przetworzone produkty roślinne i zwierzęce przeznaczone do spoŝycia dla ludzi uzyskane zasadniczo z jednego lub większej liczby składników pochodzenia roślinnego i/lub zwierzęcego. 32
Oznakowanie lub reklama produktu szczegółowo opisanego w art. 1 ust. 1 pkt b moŝna zawierać informacje nawiązujące do ekologicznych metod produkcji w odniesieniu do opisu handlowego produktu tylko wówczas: a) co najmniej 95% składników pochodzenia rolniczego zawartych w wyrobie jest produktami uzyskiwanymi zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego b) wszystkie pozostałe składniki pochodzenia rolniczego występujące w wyrobie są uwzględnione w rozdziale C załącznika VI c) produktu zawiera jedynie te substancje będące dodatkami nie będącymi produktami rolnymi, wymienione w rozdziale A załącznika VI; d) produktu lub zawarte w nim składniki pochodzenia rolniczego, wymienione w podpunkcie (a) nie były poddawane obróbce z wykorzystaniem substancji, które nie zostały wymienione w rozdziale B załącznika VI; 33
e) produktu lub jego składniki nie zostały poddane procesom obróbki z wykorzystaniem promieniowania jonizującego; f) produktu został przygotowany lub sprowadzony przez producenta posiadającego stosowny certyfikat g) Informacje dotyczące ekologicznych metod produkcji muszą jednoznacznie dawać do zrozumienia, Ŝe odnoszą się do metod produkcji rolnej i muszą być uzupełnione informacją o odnośnych składnikach pochodzenia rolniczego, chyba ze taka informacja jest jednoznacznie podana na liście składników; h) produktu został wyprodukowany bez stosowania organizmów modyfikowanych genetycznie i/lub jakichkolwiek produktów będących pochodnymi takich organizmów. 34
35
Podczas uzgadniania pierwszej kontroli producent musi: sporządzić pełny opis jednostki i/lub obiektu i/lub działalności, podjąć praktyczne kroki konieczne na poziomie jednostki i/lub obiektu i/lub działalności, aby zapewnić zgodność z niniejszym Rozporządzeniem, a zwłaszcza z wymaganiami niniejszego załącznika Opis i stosowne praktyczne działania muszą być umieszczone w deklaracji podpisanej przez producenta. Ponadto deklaracja taka musi zawierać zobowiązanie producenta do: zaakceptowania konieczności poinformowania na piśmie nabywców produktu w celu zagwarantowania, w przypadku naruszenia przepisów informacje dotyczące ekologicznej metody produkcji zostaną usunięte z jego produktów. 36
37
JeŜeli w jednostce produkcyjnej odbywa się produkcja ekologiczna i konwencjonalna to: - jednostka musi w sposób fizyczny lub czasowy oddzielić składowanie produktów ekologicznych od konwencjonalnych (zarówno surowców jak i wyrobów gotowych) - Działania te muszą być wykonywane w sposób ciągły aŝ do całkowitego zakończenia, fizycznie lub chronologicznie oddzielone od produkcji konwencjonalnej - jeŝeli operacje takie nie są prowadzone w sposób regularny lub w wyznaczonym dniu, naleŝy je zgłaszać z wyprzedzeniem w terminie uzgodnionym z jednostką certyfikującą; -naleŝy podjąć wszelkie kroki w celu zapewnienia identyfikacji partii produktów i uniknięcia wymieszania lub zamiany z produktami konwencjonalnymi -przetwórstwo produktów ekologicznych musi być prowadzone dopiero po oczyszczeniu urządzeń. Skuteczność czyszczenia musi być sprawdzona i odnotowana. 38
39
40
Pakowanie i transport produktów ekologicznych do innych producentów Mleko, jaja i produkty jajczarskie uzyskane metodami ekologicznymi są odbierane niezaleŝnie od produktów, które nie zostały otrzymane w sposób zgodny z wymaganiami niniejszego Rozporządzenia. Na drodze odstępstwa i pod warunkiem uprzedniego zatwierdzenia przez jednostkę certyfikującą jednoczesny odbiór jest moŝliwy w przypadku podjęcia stosownych kroków mających na celu unikniecie ewentualnego wymieszania lub podmiany produktów ekologicznych. Producent rejestruje dane dotyczące dni, godzin, tras odbioru oraz daty i czasu przejęcia produktów tak, aby władze lub organ ds. kontroli miały moŝliwość wglądu do nich. 41
Przyjmowanie produktów od innych producentów Po przyjęciu produktu ekologicznego, producent musi sprawdzić zamknięcie opakowania czy kontenera, gdy istnieje taka potrzeba oraz, czy są oznakowania (właściwa etykieta). Producent powinien sprawdzić informacje na etykiecie, oraz informacje w dokumentach towarzyszących. Wynik tej weryfikacji naleŝy jednoznacznie odnotować w dokumentacji księgowej. 42
43
44
Znakowanie produktów ekologicznych Producenci gwarantują, Ŝe produkty ekologiczne mogą być transportowane do innych jednostek, w tym hurtowni i punktów sprzedaŝy detalicznej, wyłącznie w odpowiednim opakowaniach, pojemnikach lub pojazdach zamkniętych w taki sposób, aby podmiany ich zawartości nie mogła nastąpić bez naruszenia lub uszkodzenia zamknięcia, oraz, z zastrzeŝeniem wszelkich innych informacji nakazanych przepisami prawa, posiadających etykietę z: a) nazwiskiem i adresem producenta, właściciela lub sprzedawcy produktu, b) nazwą produktu wraz ze wzmianką o ekologicznej metody produkcji zgodnie z załącznikiem 5, c) nazwą i kodem jednostki certyfikującej; d) w stosownych okolicznościach, znakiem identyfikacyjnym partii towaru spełniającym wymagania systemu znakowania zatwierdzonego w danym kraju lub uzgodnionym z władzami i/lub organem ds. kontroli, przy czym znak ten powinien umoŝliwiać powiązanie partii z ewidencją. 45
Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spoŝywcze muszą być oznakowane w języku polskim, w sposób czytelny, zrozumiały i widoczny, a w odniesieniu do artykułów rolno-spoŝywczych w opakowaniach jednostkowych w sposób nieusuwalny 46
47
48
Nazwa artykułu Powinna precyzyjnie informować konsumenta o rodzaju środka spoŝywczego oraz umoŝliwiać odróŝnienie go od podobnych środków spoŝywczych Nazwie powinny towarzyszyć informacje postaci środka spoŝywczego lub procesów technologicznych stosowanych w produkcji Dane identyfikujące producenta NaleŜy umieścić dane identyfikujące producenta lub wprowadzającego środek spoŝywczy do obrotu w kraju. Musi być podana nazwa firmy ze wskazaniem formy prawnej oraz adres. W przypadku osoby fizycznej imię i nazwisko oraz nazwa, pod którą osoba ta wykonuje działalność, oraz jej adres. 49
50
51
Składniki Na opakowaniu naleŝy podać wykaz składników występujących w tym artykule według ich masy w porządku malejącym. Składniki, z których kaŝdy stanowi mniej niŝ 2 proc. Gotowego artykułu, moŝna wymienić w dowolnej kolejności, po pozostałych składnikach. JeŜeli substancje wchodzące w skład środka spoŝywczego pochodzą ze składników alergennych, na opakowaniu naleŝy podać nazwę takiej substancji wskazującej składnik alergenny, z którego pochodzi. 52
53
54
Termin waŝności Termin przydatności do spoŝycia określa się, podając w kolejności dzień miesiąc i jeŝeli to moŝliwe rok. JeŜeli ze względów technicznych nie jest moŝliwe umieszczenie minimalnej trwałości albo terminu przydatności do spoŝycia po wyraŝeniu słownym odnoszącym się do tej daty albo terminu, po wyraŝeniu tym naleŝy umieścić informację, w którym miejscu opakowania albo etykiety, obwoluty lub zawieszki trwale przymocowanej do opakowania znajduje się ta data albo termin. Kraj pochodzenia W oznakowaniu środka spoŝywczego podaje się kraj, w którym wyprodukowano środek spoŝywczy lub w którym dokonano przetworzenia zmieniającego właściwości środka spoŝywczego, w przypadku gdy brak tej informacji mógłby wprowadzić konsumenta w błąd. 55
56
57
Zawartość netto lub liczba sztuk JeŜeli opakowanie środka spoŝywczego zawiera dwie lub więcej oddzielnie opakowanych porcji (sztuk) tego samego środka spoŝywczego, nieprzeznaczanych do wprowadzania do obrotu pojedynczo, w oznakowaniu tego środka spoŝywczego podaje się masę netto ogółem oraz liczbę porcji (sztuk). Towary paczkowane Oznakowanie artykułów rolno-spoŝywczych znakiem e oznacza, Ŝe podczas paczkowania był stosowany system kontroli wewnętrznej towaru paczkowanego, przyjęty przez paczkującego zgodnie z przedmiotowymi przepisami. 58
Oznaczenie partii produkcyjnej W oznakowaniu środka spoŝywczego podaje się oznaczenie partii produkcyjnej rozumianej jako określona ilośćśrodka spoŝywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego z praktycznie takich samych warunkach. Zgodność z wymaganiami określonymi w Polskich Normach Producent lub osoba wprowadzająca wyroby do obrotu moŝe zadeklarować ich zgodność z Polskimi Normami na własna odpowiedzialność, przy czym wymagania stawiane takiej deklaracji określają Polskie Normy. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe deklaracja zgodności nie upowaŝnia do oznaczenia wyrobu znakiem zgodności 59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
Informacje wymienione w a), b), c) i d) mogą być równieŝ zamieszczone na dokumencie dołączonym do towaru, jeŝeli dokument taki moŝna w sposób niezaprzeczalny powiązać z opakowaniem, pojemnikiem lub pojazdem zawierającym produkt. Dokument towarzyszący zawiera równieŝ informację dotyczącą dostawcy i/lub przewoźnika. Trwałe zamykanie opakowań, pojemników lub pojazdów nie jest jednak wymagane gdy: transport ma miejsce bezpośrednio między producentem i innym operatorem, którzy są objęci systemem certyfikacji, do produktów dołączony jest dokument zawierający dane wymagane w ramach poprzedniego ustępu, władze i/lub organ ds. kontroli nadzorujące zarówno operatora wysyłającego jak i odbierającego zostały poinformowane o takim transporcie i wyraziła zgodę. Taka zgoda moŝe być wydana na potrzeby jednorazowego transportu lub większej liczby przewozów. 73
JeŜeli producent uwaŝa lub podejrzewa, ze produkt, który wytworzył, konfekcjonował, sprowadził lub który został dostarczony przez innego producenta, nie spełnia wymagań niniejszego Rozporządzenia, bezzwłocznie uruchamia procedury zmierzające do usunięcia z tego produktu wszelkich informacji nawiązujących do ekologicznej metody produkcji lub oddzielenia i zidentyfikowania produktu. MoŜe on przystąpić do przetwarzania lub pakowania produktu lub wprowadzić go na rynek wyłącznie po wyeliminowaniu takich wątpliwości, chyba Ŝe produkt jest wprowadzony do sprzedaŝy bez Ŝadnych informacji nawiązujących do ekologicznej metody produkcji. W razie pojawienia się takich wątpliwości operator bezzwłocznie informuje jednostkę certyfikującą. Jednostka certyfikująca moŝe zakazać wprowadzania produktu do sprzedaŝy z informacją nawiązującą do ekologicznej metody produkcji, dopóki nie uzyska od producenta lub z innego źródła informacji, Ŝe wątpliwości zostały wyeliminowane. 74
ZAŁĄCZNIK VI Składniki pochodzenia pozarolniczego: składniki nie będące pochodzenia rolniczego i naleŝące do co najmniej jednej z poniŝszych kategorii: 1. dodatki do Ŝywności, w tym nośniki dodatków do Ŝywności, 2. substancje smakowo-zapachowe 3. woda i sól; 4. preparaty z mikroorganizmów 5. minerały (w tym pierwiastki śladowe) i witaminy; 75
Dodatki technologiczne stosowane w przetwórstwie: substancje odpowiadające definicji podanej w art. 1 punkt 3 a) Dyrektywy 89/107/EWG w sprawie dostosowania przepisów prawa państw członkowskich dotyczących dodatków do Ŝywności dopuszczonych do stosowania w artykułach Ŝywnościowych przeznaczonych do konsumpcji; 76
ROZDZIAŁ A - SKŁADNIKI POCHODZENIA POZAROLNICZEGO (PRZYWOŁANE W ART. 5(3)(c) ROZPORZĄDZENIA (EWG) Nr 2092/91 ROZDZIAŁ B - DODATKI TECHNOLOGICZNE I INNE PRODUKTY, KTÓRE MOśNA STOSOWAĆ W PRZETWÓRSTWIE SKŁADNIKÓW POCHODZENIA ROLNICZEGO UZYSKANYCH METODAMI EKOLOGICZNYMI, PRZYWOŁANYCH W ART. 5 PUNKT (3)(D) I ART. 5 PUNKT (5A)(E) ROZPORZĄDZENIA (EWG) Nr 2092/91 77
Minerały (w tym pierwiastki śladowe), witaminy, aminokwasy i inne związki azotu dopuszczone do stosowania wyłącznie wówczas, gdy ich zastosowanie w artykułach Ŝywnościowych, do których zostały wprowadzone, jest wymagane z punktu widzenia przepisów prawa. 78
KaŜdy preparat zawierający mikroorganizmy i enzymy zazwyczaj stosowany w charakterze dodatków technologicznych w przetwórstwie Ŝywności, z wyjątkiem mikroorganizmów genetycznie modyfikowanych w znaczeniu przyjętym w art. 2 punkt 2 Dyrektywy 90/220/EWG oraz z wyjątkiem enzymów uzyskanych z mikroorganizmów genetycznie modyfikowanych w znaczeniu przyjętym w art. 2 punkt 2 Dyrektywy 90/220/EWG. 79
80
Rolnictwo biodynamiczne Jakość pierwotna produktu jest następstwem sposobu wytwarzania. JakośćŜywienia powstaje przez rodzaj współbrzmienia odŝywiającego się człowieka z Ŝywnością. 81
Zaufanie klienta Wielu klientów uwaŝa, Ŝe Ŝywność ekologiczna to Ŝywność, której mogą zaufać 82
Ministerstwo Rolnictwa Wydawanie upowaŝnień Nadzór nad systemem rolnictwa ekologicznego Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-SpoŜywczych Polskie Centrum Akredytacji Kontrola i akredytacja Jednostka certyfikująca Ekogwarancja PTRE Kontrola jednostek certyfikujących oraz 5% producentów (rolników) Kontrola i certyfikacja Producent 83
Dziękuję za uwagę Unia Europejska 84