AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ Ubezpieczenia
ZAŁOŻENIA I CELE STUDENT POWINIEN ZNAĆ : przepisy prawne normujące działalność ubezpieczeniową; rodzaje ubezpieczeń w przedsiębiorstwach; strukturę gałęziową przewozów towarów w Polsce; metody stosowane w nadzorze ubezpieczeniowym; ocenę ryzyka w procesach ubezpieczeniowych. 2
ZAŁOŻENIA I CELE STUDENT POWINIEN UMIEĆ : sprecyzować najważniejsze zjawiska w działalności ubezpieczeniowej; sprecyzować umowę ubezpieczeniową; scharakteryzować rodzaje ubezpieczeń; przedstawiać działanie prawa i prawidłowości ubezpieczeniowe zachodzące w praktyce; śledzić procesy rynku ubezpieczeń na konkretnym materiale źródłowym; porównywać zjawiska, procesy i prawidłowości rynku ubezpieczeń w różnych systemach gospodarczych. 3
TEMATYCZNA STRUKTURA TREŚCI wykłady 1. Rola ubezpieczeń w gospodarce rynkowej 2. Rodzaje ubezpieczeń i ich źródła 3. Pojęcie i istota umowy ubezpieczenia 4. Ubezpieczenia społeczne 5. Komputerowe systemy w ubezpieczeniach 4
LITERATURA Lp. Autor, tytuł, wydawnictwo 1. 2. 3. 4. Ubezpieczenia, podręcznik akademicki, Red. Jerzy Handschke i Jan Minkiewicz, Wyd. Poltext, Warszawa 2010 Ubezpieczenia gospodarcze i społeczne, Red. Elżbieta Kucka, Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2009 Ubezpieczenia. Rynek i ryzyko, Red. Wanda Ronka Chmielowiec, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002. Jedynak P., Ubezpieczenia gospodarcze. Wybrane elementy teorii i praktyki, Księgarnia akademicka, Kraków 2003 5
LITERATURA Lp. Autor, tytuł, wydawnictwo 5.. Propedeutyka finansów, Red. Lech Kościelecki, Konrad Stańczyk, Wyd. AON, Warszawa, 2014 6. Ubezpieczenia społeczne, Red. merytoryczny Jerzy Kuźniar, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2013. 6
LITERATURA UZUPEŁNIĄCA Lp. Autor, tytuł, wydawnictwo 1. Czerwińska K., Nowe prawo ubezpieczeniowe: komentarz, Twigger, Warszawa: 2003 2. Gujski P., Wzory pism w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, Wydaw. Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2003 3. Hryszko A., Podstawy ubezpieczeń: przewodnik, Wydaw. Naukowe US, Szczecin 2002 4. Łazowski J., Wstęp do nauki o ubezpieczeniach, Lex, Sopot 1999 5. Michalski T., Pajewska R., Ubezpieczenia gospodarcze, WSiP 2001 6. Kozłowski R., Wykaz obowiązujących aktów prawnych dotyczących prawa pracy, wynagradzania, ubezpieczenia społecznego, warunków pracy, zatrudnienia i spraw socjalnych Warszawa: Wydaw. Biblioteczka Pracownicza 7. Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej: praca zbiorowa pod red. Andrzeja Wąsiewicza Wydaw. Branta, Bydgoszcz 2004 8. Ubezpieczenia w Unii Europejskiej pod red. Jana Monkiewicza, Poltext, Warszawa 2003 7
WYMAGANIA EGZAMINACYJNE Przedmiot kończy się Egzaminem Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny z ćwiczeń oraz z końcowego testu pisemnego.
Ubezpieczenie Ubezpieczenie jest instrumentem, którego zadaniem jest łagodzenie lub likwidowanie skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru na wiele jednostek, którym takie zdarzenia zagrażają. Ubezpieczenie opiera się na umowie. 9
Ubezpieczenie rys historyczny W Polsce pierwsze przejawy realizacji idei ubezpieczeń pojawiły się już w XVI i XVII wieku. W niektórych miastach powstały tzw. porządki ogniowe, które stanowiły zorganizowaną pomoc sąsiedzka oraz kasy ogniowe, które można zaliczyć do zaczątków towarzystw ubezpieczeń wzajemnych. Na podstawie dekretu Fryderyka Wilhelma z dnia 21.04.1803 roku powołane zostało Towarzystwo Ogniowe dla Miast w Prusach Południowych a na podstawie dekretu z dnia 9.04. 1804 roku Towarzystwo Ogniowe Wiejskie Prowincji Prus Południowych W zaborze rosyjskim (na terenach utworzonego z części ziem Królestwa Polskiego) w 1816 roku rozpoczęło działalność Towarzystwo Ogniowe. Pierwsza polska, na terenie zaboru austriackiego instytucja ubezpieczeniowa było powołane w 1860 roku Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (tzw. Florianka ) W roku 1900 powołano centralną instytucję ubezpieczeniową z siedzibą w Warszawie: Ubezpieczenia Wzajemne Budowli od Ognia w Królestwie Polskim, która przejęła wszystkie kompetencje ubezpieczeń gubernialnych. Instytucja funkcjonowała 15 lat 10
Ubezpieczenie rys historyczny Na początku XX wieku powstały inne, nowe polskie towarzystwa ubezpieczeniowe, m.in. Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych od gradobicia: Ceres oraz Snop do którego należeli właściciele ziemscy W 1919 roku Józef Piłsudski wydał dekret dotyczący zakresu działania Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli w Królestwie Polskim, na tej podstawie powstało więcej instytucji ubezpieczeniowych. Pod koniec 1921 roku działało 19 spółek akcyjnych oraz 34 towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Zgodnie z rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 maja 1927 roku wprowadzono przymusowe ubezpieczenie od ognia oraz przekształcono Polską Dyrekcję Ubezpieczeń Wzajemnych m.st. Warszawy, który otrzymał monopol na ubezpieczenie od ognia budowli w Warszawie. Rok później w 1928 roku działalność rozpoczęła Pocztowa Kasa Oszczędności, która zajmowała się ubezpieczeniami życiowymi Po roku 1930 zakłady ubezpieczeniowe, zwłaszcza prywatne popadły w kłopoty związane z kryzysem. Tuż przed wybuchem II wojny światowej w Polsce działało 67 zakładów ubezpieczeniowych. Pierwszą grupę tworzyły zakłady publiczne, drugą prywatne zakłady z polskim kapitałem, natomiast trzecią zakłady z udziałem kapitału zagranicznego. Wśród tych 67 zakładów było: 11 spółek akcyjnych, 8 towarzystw wzajemnych dużych, 36 towarzystw wzajemnych małych, 6 zagranicznych towarzystw i 6 publicznych 11
Funkcje ubezpieczeń funkcja kompensacyjna - określana mianem ochrony ubezpieczeniowej; polegająca na wyrównaniu zakłóceń losowych w procesach społeczno - gospodarczych kraju; funkcja finansowa polegająca na tworzeniu funduszów i rezerw, które mogą być wykorzystywane do zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej; 12
Funkcje ubezpieczeń funkcja redystrybucyjna związana z wpływem ubezpieczeń na zmniejszenie napięć na rynku towarowo - pieniężnym; funkcja prewencyjna oddziałująca na zmniejszenie liczby i wysokości szkód losowych. 13
Klasyfikacja ubezpieczeń ubezpieczenia społeczne w których nawiązanie stosunku ubezpieczeniowego następuje z mocy ustawy lub poprzez zgłoszenie, w niektórych określonych prawem przypadkach; podlegają im wszyscy pracownicy (poza wyjątkami), są to ubezpieczenia osobowe. ubezpieczenia gospodarcze - są w przeważającej części ubezpieczeniami dobrowolnymi. 14
15
Ryzyko w ubezpieczeniach gospodarczych ryzyko wynikające z niszczącego działania sił przyrody, niedostatecznie jeszcze poznanych i opanowanych przez człowieka (np. ogień, powódź, gradobicie, trzęsienie ziemi); ryzyko wynikające z przyczyn społecznych (np. strajk, zamieszki wewnętrzne, działania wojenne); ryzyko wynikające z indywidualnych działań ludzkich (np. kradzież, rabunek, zabójstwo, podpalenie). 16
Ryzyko wg kryterium liczby możliwości ryzyko czyste - występuje strata, bądź brak straty; jest to ryzyko, które niesie za sobą alternatywę, np. ryzyko wypadku drogowego, pożaru w fabryce lub kradzieży towaru ze sklepu. W żadnej z tych sytuacji nie występuje element zysku. Albo nastąpi wypadek, pożar czy kradzież, albo nie. ryzyko spekulatywne - istnieje szansa straty, ale również szansa zysku. Istnieje także trzecia możliwość, polegająca na kompensacji osiągniętego chwilowo zysku poniesioną w tej samej wysokości stratą, czyli brak zysku i brak straty, np. gry hazardowe. 17
Ryzyko ze względu na wpływ czasu na dane ryzyko ryzyko statyczne - wszystkie te ryzyka, które istnieją i mogłyby wystąpić nawet wtedy, gdy nie byłoby żadnego postępu ekonomicznego, technologicznego i cywilizacyjnego, np. żywioły przyrodnicze oraz starzenie się materiałów i środowiska geologicznego. Jest to ryzyko występujące niezależnie od czasu. ryzyko dynamiczne - są związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, organizacyjnymi i technologicznymi. Są to zmiany cen, moda, gusty konsumenckie, kryzysy gospodarcze. Ryzyko to jest funkcją czasu. 18
Ryzyko ze względu na charakter przedmiotu ubezpieczenia ryzyko osobowe - przedmiotem ubezpieczenia jest życie, zdrowie lub zdolność człowieka do pracy. ryzyko majątkowe - to ryzyko zagrażające dobrom majątkowym. 19
Ryzyko ze względu na charakter następstw ryzyko finansowe - skutek możemy określać w pieniądzach, np. zniszczenie mieszkania, kradzież mienia. ryzyko niefinansowe - np. decyzje o wyborze kariery zawodowej, małżonka, bądź zdecydowanie się na posiadanie dzieci. 20
Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka unikanie ryzyka polega na braku akceptacji określonego ryzyka, jest to indywidualna i świadoma odmowa przyjęcia ryzyka. Podmiot w tej metodzie przyjmuje postawę pasywną. zachowanie ryzyka, zwane także zatrzymaniem, sprowadza się do akceptowania ryzyka i przejmowania na siebie, w całości lub części, jego ewentualnych konsekwencji. Zatrzymanie ryzyka może być świadome (aktywne zatrzymanie ryzyka) lub nieświadome (pasywne zatrzymanie ryzyka). 21
Czynności, jakie podmiot wykonuje wobec ryzyka transfer ryzyka, zwany także przeniesieniem, polega na przekazaniu go innemu podmiotowi na podstawie umowy. Służą temu określone mechanizmy prawne (np. umowa ubezpieczenia, umowa przechowania, umowa o dozorowanie obiektu) oraz działania o charakterze organizacyjnym czy zabezpieczającym, czyli przerzucenie ciężaru na inną osobę. Jest to przykład pozytywne metody manipulacji ryzykiem. 22
Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem kontrola ryzyka - składa się z określonych działań podejmowanych w celu obniżenia częstotliwości następowania strat oraz ich potencjalnych następstw. repartycja strat (dyspersja ryzyka) - polega na rozłożeniu finansowych skutków realizacji ryzyka na grupę. Przykładem jest umowa ubezpieczenia, reasekuracji czy prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki. 23
Metody pozwalające na manipulowanie ryzykiem ubezpieczenie - jako metoda manipulowania ryzykiem jest kombinacją metod omówionych wcześniej, czyli sprowadza się zarówno do transferu ryzyka, jego dystrybucji, jak również kontroli. 24
Ubezpieczenia gospodarcze 25
Rodzaje ubezpieczeń osobowe - chroniące dobra osobiste człowieka - życie, zdrowie oraz zdolność do wykonywania pracy zarobkowej, majątkowe - dotyczące mienia przedsiębiorstwa albo odpowiedzialności cywilnej. 26
Grupy ubezpieczeń gospodarczych I grupa ubezpieczeń Ubezpieczenia na życie, II grupa ubezpieczeń Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. 27
Ubezpieczenia na życie grupa I 1. Ubezpieczenia na życie. 2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci. 3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. 4. Ubezpieczenia rentowe. 5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1-4. 28
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej: 1) świadczenia jednorazowe, 2) świadczenia powtarzające się, 3) połączone świadczenia, o których mowa w pkt 1 i 2, 4) przewóz osób. 2. Ubezpieczenia choroby: 1) świadczenia jednorazowe, 2) świadczenia powtarzające się, 3) świadczenia kombinowane. 29
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 3. Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w: 1) pojazdach samochodowych, 2) pojazdach lądowych bez własnego napędu. 4. Ubezpieczenia casco pojazdów szynowych, obejmujące szkody w pojazdach szynowych. 5. Ubezpieczenia casco statków powietrznych, obejmujące szkody w statkach powietrznych. 30
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 6. Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej, obejmujące szkody w: 1) statkach żeglugi morskiej, 2) statkach żeglugi śródlądowej. 7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu. 31
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 8. Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nie ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez: 1) ogień, 2) eksplozję, 3) burzę, 4) inne żywioły, 5) energię jądrową, 6) obsunięcia ziemi lub tąpnięcia. 32
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8. 10. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. 33
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 11. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. 12. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową, wynikającej z posiadania i użytkowania statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z ubezpieczeniem odpowiedzialności przewoźnika. 13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ogólnej) nie ujętej w grupach 10-12. 34
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 14. Ubezpieczenia kredytu, w tym: 1) ogólnej niewypłacalności, 2) kredytu eksportowego, spłaty rat, kredytu hipotecznego, kredytu rolniczego. 15. Gwarancja ubezpieczeniowa: 1) bezpośrednia, 2) pośrednia. 35
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym: 1) ryzyka utraty zatrudnienia, 2) niewystarczającego dochodu, 3) złych warunków atmosferycznych, 4) utraty zysków, 5) stałych wydatków ogólnych, 6) nieprzewidzianych wydatków handlowych, 7) utraty wartości rynkowej, 8) utraty stałego źródła dochodu, 9) pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi, 10) innych strat finansowych. 36
Pozostałe ubezpieczenia grupa II 17. Ubezpieczenia ochrony prawnej. 18. Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania. 37
Jeśli zdecydujesz się podjąć ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, pamiętaj, że nie jesteś w stanie przewidzieć wszystkiego. Klęska żywiołowa, niewypłacalność kontrahenta, kradzież, awaria - mogą przydarzyć się także i Tobie. I choć w żaden sposób nie zabezpieczysz się przed rynkową klapą, inne straty możesz zminimalizować, zawierając umowę ubezpieczenia.
Świadczenie ubezpieczyciela polega na wyrównaniu poniesionej przez ubezpieczonego szkody majątkowej albo na zapłacie innej osobie za wyrządzoną przez przedsiębiorcę szkodę. Ponieważ nie da się z góry przewidzieć, jak duża będzie to szkoda, w żadnej umowie nie podaje się jej wielkości - towarzystwa ubezpieczeniowe określają jedynie maksymalną wielkość wypłacanych świadczeń. 39
W działalności gospodarczej przedsiębiorca może być narażony na straty spowodowane: działaniem drugiego człowieka: włamanie, sabotaż, zniszczenie itp., żywiołami natury: pożarem, powodzią, uderzeniem pioruna, huraganem itp., nieuczciwością kontrahenta, sam stać się nieumyślnym sprawcą czyjejś szkody 40
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC) dzieli się na: ubezpieczenie odpowiedzialności deliktowej, ubezpieczenie odpowiedzialności kontraktowej. 41
Ubezpieczenie odpowiedzialności deliktowej chroni przedsiębiorcę przed następstwami nieszczęśliwych zdarzeń w życiu prywatnym, wyrządzonych osobom trzecim Ochroną ubezpieczeniową objęte są takie zdarzenia: spowodowanie śmierci, uszkodzenie ciała zniszczenie mienia poszkodowanego (np. samochodu). 42
Polisa OC chroni także bliskich przedsiębiorcy: współmałżonka, dzieci inne osoby będące na jego utrzymaniu. Towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci też odszkodowanie za szkody nieumyślnie wyrządzone wskutek zalania mieszkania sąsiadowi w wyniku pęknięcia rury lub awarii pralki, wybuchu gazu, nieumyślnego zaprószenia ognia, za szkody wyrządzone przez dzieci lub zwierzęta domowe, itp. 43
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej kontraktowe chroni przed szkodami powstałymi w skutek niewykonania bądź nienależytego wykonania przyjętego zobowiązania. 44
Obowiązek posiadania przymusowej polisy adwokatów, radców prawnych, notariuszy, osób wykonujących świadczenia zdrowotne, osób prowadzących biura rachunkowe, doradców podatkowych, zarządców nieruchomości, pośredników w obrocie nieruchomościami, rzeczoznawców majątkowych, organizatorów imprez masowych, organizatorów turystyki, rzeczników patentowych, architektów i inżynierów budownictwa, detektywów, ratowników medycznych, agentów i brokerów ubezpieczeniowych. 45
Jeśli chcesz mieć pewność, że kupujesz polisę w bezpiecznym towarzystwie asekuracyjnym, w pierwszej kolejności powinieneś sprawdzić, czy ma ono: pełne, a więc ponad 100-proc. pokrycie marginesu wypłacalności, ponad 100-proc. pokrycie lokatami funduszu ubezpieczeniowego. 46
Uwzględniane wskaźniki ekonomicznofinansowe ubezpieczyciela: poziom kapitałów własnych, udział w rynku, wartość zebranych składek, wysokość wypłaconych odszkodowań, poziom lokat, wynik techniczny z działalności ubezpieczeniowej, wynik finansowy netto. 47
Umowa ubezpieczenia Jest kontraktem zawieranym między towarzystwem ubezpieczeniowym (czyli "ubezpieczycielem") a klientem pragnącym uzyskać ochronę (czyli "ubezpieczonym"). Na jej podstawie firma ubezpieczeniowa zobowiązuje się do wypłacenia swojemu klientowi odszkodowania pieniężnego, gdy wydarzy mu się nieszczęście opisane w umowie. Szczegółowe warunki tej umowy zawarte są w dokumencie określanym jako "ogólne warunki ubezpieczenia". 48
Co do zasady umowa ubezpieczenia ma charakter adhezyjny (tzn. zawiera się ją przez przystąpienie do niej). Towarzystwo ubezpieczeniowe określa w umowie (polisie) warunki, na jakich może ją zawrzeć, a klient ma prawo jedynie przyjąć ją lub odrzucić. W praktyce jednak większość towarzystw dopuszcza możliwość negocjowania przynajmniej niektórych elementów umowy 49
Umowa ubezpieczenia powinna być zawarta na piśmie, powinny też być do niej dołączone ogólne warunki ubezpieczeń. 50
Warunki umowy ubezpieczenia - jednoznaczne sformułowanie - zrozumiałe Powinna posiadać - przedmiot i zakres ubezpieczenia To informacja o rodzaju ochrony ubezpieczeniowej, a więc kiedy zakład ubezpieczeń musi wypłacić odszkodowanie. Nie zawsze jest ona wyodrębniona. Najczęściej musisz przejrzeć cały tekst, aby znaleźć te zapisy, które informują o ograniczeniu lub wyłączeniu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Chodzi o takie sytuacje, gdy pomimo zajścia zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową nie dojdzie do wypłaty odszkodowania ze względu na szczególne (nadzwyczajne) okoliczności. 51
Dodatkowe warunki ubezpieczenia: na jaki okres zawierana jest umowa ubezpieczenia, od kiedy zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność z tytułu umowy - czy dopiero po zapłaceniu składki, czy wcześniej, czy zakład respektuje możliwość odstąpienia od umowy ubezpieczenia w okresie 30 dni od dnia zawarcia umowy, jeżeli umowa ubezpieczenia zawierana jest na dłużej niż 6 miesięcy (odstąpienie od umowy ubezpieczenia nie zwalnia od obowiązku zapłaty składki za okres, w którym ubezpieczyciel udzielał ochrony ubezpieczeniowej), czy podano warunki i terminy wypowiedzenia umowy przez obie strony, odstąpienia od umowy albo inny tryb jej rozwiązania, sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej - jakie są konsekwencje nieopłacenia składki w terminie (często niezapłacenie raty składki powoduje automatyczne rozwiązanie umowy!), rodzaje i wysokość świadczeń, przysługujących z ubezpieczenia, czy zakład ubezpieczeń pokryje każdą szkodę, czy może drobne szkody nie przekraczające określonej kwoty (np. 300 zł) trzeba pokryć samodzielnie, czy też jest tak, że część każdej szkody trzeba pokryć samodzielnie. 52
Musisz też dowiedzieć się, czego oczekuje zakład ubezpieczeń w razie powstania szkody - jakich formalności musisz dopełnić, aby uzyskać świadczenia (trzeba zawiadomić zakład ubezpieczeń o szkodzie, a w określonych przypadkach także policję, złożyć stosowny wniosek, przedstawić wymagane przez zakład dokumenty) i w jakim terminie otrzymasz wypłatę 53
Dziękuję za uwagę Zapraszam na kolejny wykład 54