SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi I. Przedmiot fakultatywny Choroby metaboliczne kości problem współczesnej cywilizacji. Mity i fakty (zajęcia oparte o dane EBM). Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych UM w Łodzi. Ul. Rzgowska 281/289 tel. +48 42 271 17 15 II Informacje bazowe: Sala ćwiczeń Regionalny Ośrodek Menopauzy i Osteoporozy Poradnia Endokrynologiczna Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego nr 3 Pracownia Densytometrii Kliniki Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Sale chorych Kliniki Endokrynologii i Chorób Metabolicznych III. Ogólne cele nauczania: Celem programu nauczania jest przedstawienie studentom patofizjologii, objawów klinicznych, możliwości diagnostycznych oraz terapeutycznych chorób metabolicznych układu kostnego. Choroby metaboliczne kości to problem szczególnie istotny obecnie, gdy oczekiwana długość życia wydłuża się. Koszty leczenia, rehabilitacji oraz opieki pielęgniarskiej związanej bezpośrednio ze złamaniami w przebiegu osteoporozy stanowią bardzo istotną kwotę wydatków na opiekę zdrowotną. Celem współczesnej medycyny powinno być podjęcie wszelkich działań, aby do złamań nigdy nie doszło nacisk powinno położyć się na profilaktykę choroby oraz wczesną diagnostykę i leczenie. Innym istotnym zagadnieniem jest niedobór witaminy D, który przybrał charakter pandemii. Niedobór witaminy D wynika nie tylko z szerokości geograficznej obszaru, na którym się żyje, ale także z coraz bardziej powszechnie stosowanych kremów blokujących promieniowanie ultrafioletowe. Nie można zapominać, że w czasach powszechnej migracji, osoby o ciemnym kolorze skóry, żyjące na
terenach o dużej szerokości geograficznej są szczególnie narażone na jej niedobór. Znaczenie ma również fakt, że witamina D nie tylko uczestniczy w regulacji gospodarki wapniowofosforanowej, ale także odpowiada za proliferację i różnicowanie komórek oraz modulację odpowiedzi immunologicznej. Warto także zwrócić uwagę na choroby metaboliczne kości, które do tej pory nie występowały często w naszej populacji (np. choroba Pageta). Wiedza dotycząca takich chorób może być przydatna, gdyż coraz więcej osób z krajów zachodniej Europy żyje w Polsce. Należy również sądzić, że występowanie takich chorób wcale nie musi być determinowane tylko genetycznie. Bardzo istotny na wystąpienie choroby może być styl życia, który coraz bardziej przypomina styl krajów zachodnioeuropejskich. W takich warunkach należy zakładać, że częstość występowania chorób może się zwiększyć. Diagnozując choroby metaboliczne kości należy pamiętać, że mogą one być sprawą wtórną do innych patologii, w tym szczególnie chorób endokrynologicznych (nadczynność tarczycy, zespół Cushinga, pierwnotna nadczynność przytarczyc). Student, który w przyszłości będzie leczyć pacjenta musi umieć właściwie interpretować wyniki badań laboratoryjnych oraz badań obrazowych, w tym badania dentysometrycznego. Istotą tego kursu jest nauczenie studentów praktycznej umiętności interpretacji badań laboratoryjnych oraz badań obrazowych (np. USG przytarczyc, badanie densytometryczne). IV. Główne formy nauczania z podaniem siatki godzin w semestrach i latach studiów. Ćwiczenia: Ćwiczenia z chorób metabolicznych kości obejmują blok składający się z 5 ćwiczeń, po 4 godziny dydaktyczne łącznie 20 godzin. Rozliczanie godzin / dla jednej grupy / Lp. Seminaria Ćwiczenia Razem Forma zaleczenia Semestr wiosenny 12 8 20 Razem 12 8 20 Egzamin 2
V. Metody nauczania: Podstawę bloku ćwiczeń stanowią seminaria (12 godzin) i ćwiczenia (8 godzin). Tematyka prelekcji obejmuje zagadnienia związane z patofizjologią najczęstszych chorób metabolicznych kości. Jest to konieczne do lepszego zrozumienia patomechanizmu chorób, ich objawów oraz celu leczenia. Zamierzeniem jest, aby strategie diagnostyczne i lecznicze przedstawić w oparciu o dane Evidence Based Medicine. W sytuacjach, gdy nie ma takich danych, polegano na wytycznych opracowanych przez międzynarodowe towarzastywa, rady naukowe i eksperckie. Ćwiczenia mają na celu zapoznanie studentów z umiejętnością praktycznej analizy badań biochemicznych, obrazowych, w tym badania densytometrycznego. Studenci w czasie odrabiania ćwiczeń uczestniczą w obchodach klinicznych, referują hisotrię choroby chorych, proponują badania diagnostycze. Ponadto uczestniczą w pracy poradni oraz w pracowni badań densytometrycznych. Ćwiczenia odbywają się w Klinice Endokrynologii i Chorób Metabolicznych UM w Łodzi oraz w Regionalnym Ośrodku Menopauzy i Osteporozy poradni endokrynologicznej., z godnie z harmonogramem opracowanym przez Dziekanat Wydziału Wojskowo Lekarskiego. Czas trwania ćwiczeń 8.15 11.25 (4 godziny dydaktyczne). Każda grupa studencka dzielona jest po 2 godzinie seminarium na dwie podgrupy, które ćwiczą praktycznie pod kierunkiem nauczycieli akademickich. VI. Rygory dydaktyczne: Zajęcia z chorób metabolicznych kości kończą się egzaminem. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie bloku ćwiczeniowego oraz udział w wykładach. Treści programowe: Ćwiczenie I Seminarium 1 (1 godzina) Temat: Osteoporoza. Epidemiologia, zachorowalność i śmiertelność, aspekty ekonomiczne, etiologia. 3
Seminarium 2 (1 godzina) Temat: Diagnostyka osteoporozy. Ocena czynników ryzyka choroby oraz ryzyka złamań. Przydatność FRAX w ocenie ryzyka złamań. analiza czynników ryzyka w oparciu o algorytm FRAX ocena ryzyka złamań, ocena ryzyka upadków w oparciu o próby: wstań i idź, pomiaru ciśnienia tętniczego, próby ortostatycznej. Ćwiczenie II Seminarium 3 (1 godzina) Temat: Osteoporozy wtórne. Seminarium 4 (1 godzina) Temat: Rola witaminy D w organizmie. Krzywica i osteomalacja. analiza leków mogących przyczynić się do zaburzeń równowagi. Ćwiczenie III Seminarium 5 (1 godzina) Temat: Metody densytometryczne (z użyciem promieniowania X, metody ultradźwiękowe) Seminarium 6 (1 godzina) Temat: Zastosowanie densytometrii w diagnostyce osteoporozy podstawy. Analiza definicji WHO, pojęcie T score i Z score. Zasady diagnostyki mężczyzn, dzieci I biała. (pracownia densytometrii klinicznej) aspekty bezpieczeństwa radiologicznego i kontroli jakości, zasady kontroli jakości, 4
zasady prawidłowo wykonanego badania densytometrycznego (pozycjonowanie pacjenta, analiza skanów, zasady interpretacji wyników), pułapki interpretacyjne. Ćwiczenie IV Seminarium 7 (1 godzina) Temat: Profilaktyka choroby. Niefarmakologiczne leczenie osteoporozy. Seminarium 8 (1 godzina) Temat: Farmakologiczne leczenie osteoporozy. ocena wyników densytometrycznych. Ćwiczenie V Seminarium 9 (1 godzina) Temat: Choroba Pageta. Seminarium 10 (1 godzina) Temat: Nowe strategie w diagnostyce i leczeniu chorób metabolicznych kości. uczestnictwo i analiza obrazu ultrasonograficznego szyi i jamy brzusznej, ocena wyników densytometrycznych. Zaliczenie ćwiczeń część praktyczna. część teoretyczna. 5