Tom 2. Źródła prawa karnego. Pod redakcją Tadeusza Bojarskiego

Tom 2 Źródła prawa karnego Pod redakcją Tadeusza Bojarskiego

SYSTEM PRAWA KARNEGO ródła prawa karnego Tom 2

SYSTEM PRAWA KARNEGO ródła prawa karnego Tom 2 REDAKTOR NACZELNY SYSTEMU PRAWA KARNEGO ANDRZEJ MAREK

ródła prawa karnego Tom 2 Redaktor Prof. dr hab. Tadeusz Bojarski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Autorzy prof. dr hab. Tadeusz Bojarski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dr Michał Królikowski Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Tadeusz Maciejewski Uniwersytet Gda ski; dr hab. Jarosław Majewski prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszy skiego w Warszawie; dr hab. Ryszard A. Stefa ski prof. Wy szej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie; prof. dr hab. Wojciech Witkowski Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dr hab. Andrzej Wrzyszcz prof. Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie; prof. dr hab. Eleonora Zieli ska Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Andrzej Zoll Uniwersytet Jagiello ski WYDAWNICTWO C. H. BECK INSTYTUT NAUK PRAWNYCH PAN WARSZAWA 2011

Wydano we współpracy z Instytutem Nauk Prawnych PAN w Warszawie Poszczególne cz ci opracowali: Tadeusz Bojarski rozdz. I 3, rozdz. II, rozdz. VIII Michał Królikowski rozdz. IV Tadeusz Maciejewski rozdz. I 1 Jarosław Majewski rozdz. VI Ryszard A. Stefa ski rozdz. VII Wojciech Witkowski rozdz. I 2 Andrzej Wrzyszcz rozdz. I 4 Eleonora Zieli ska rozdz. V Andrzej Zoll rozdz. III Redakcja: Urszula Danilczuk Wydawca: Dagna Kordyasz Wydawnictwo C. H. Beck 2011 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graiczne ISBN 978-83-255-1309-2 ISBN e-book 978-83-255-2336-7

Przedmowa Tom 2 Systemu Prawa Karnego ródła prawa karnego to kontynuacja ogólnych rozwa a po wi conych cało ci prawa karnego, prezentowanych w tomie 1. Stanowi on kolejn cz stk Systemu. Tom 1 Zagadnienia ogólne przedstawiał problemy prawa karnego w systemie prawa, jego funkcje i zasadnicze poj cia oraz zjawiska z nim zwi zane. Zadaniem Autorów przygotowuj cych tom 2 było ukazanie zasad prawa karnego w jego rozwoju dawniej i bli ej czasów współczesnych oraz na tle europejskiego prawa karnego. Do zespołu zada Autorów nale ało tak e przedstawienie zagadnie obowi zuj cego prawa karnego: budowa przepisu (normy) prawa karnego, wykładnia przepisów tego prawa, zasady obowi zywania ustawy karnej. Prezentacj zespołu tych zagadnie opracowało dziewi ciu Autorów. Du o uwagi po wi cono rozwojowi polskiego prawa karnego z uwzgl dnieniem wyró nienia okresu I Rzeczypospolitej, stanu prawa karnego na ziemiach polskich w okresie zaborów, prawa karnego Polski Niepodległej, prawa czasu kolejnej okupacji Ziem Polskich oraz ustawodawstwa karnego po II wojnie wiatowej. Rozwa ania tomu obj ły równie zagadnienia konstytucyjne wa ne dla zasad prawa karnego oraz mi dzynarodowe i europejskie ustalenia w kwestii reguł odpowiedzialno ci karnej, a tak e istotne problemy budowy przepisu prawno-karnego, reguł wykładni tych przepisów oraz cało ci zasad obowi zywania ustawy. Redaktor niniejszego dzieła wyra a przekonanie, e rozwa- ania te, z konieczno ci zró nicowane pod wzgl dem stopnia szczegółowo ci, mog słu yć praktykom na wszystkich etapach post powania karnego, wyst puj cych w tym post powaniu w ró nym charakterze, teoretykom prawa nie tylko karnego, osobom przygotowuj cym si do zawodów prawniczych, w tym studentom, a tak e innym osobom d cym do zdobycia lub pogł bienia wiedzy ogólnej z zakresu prawa karnego. Lublin, marzec 2011 r. Prof. dr hab. Tadeusz Bojarski

Spis tre ci Przedmowa..................................................... Wykaz skrótów.................................................. Rozdział I. Rozwój prawa karnego................................. 1 1. Historia prawa karnego w dawnej Polsce (do 1795 r.)............ 8 I. ródła.................................................... 8 II. Przest pstwo............................................... 32 III. Kara...................................................... 75 2. Prawo karne na ziemiach polskich w dobie zaborów i w pierwszych latach II RP (1795 1932)....................... 105 I. ródła.................................................... 105 II. Przest pstwo............................................... 125 III. Kara...................................................... 138 IV. Zmiany w kodyikacjach zaborczych dokonane przez ustawodawc polskiego...................................... 149 3. Kodeks karny z 1932 r...................................... 152 I. Uchwalenie i znaczenie...................................... 152 II. Zało enia ogólne i zasady odpowiedzialno ci..................... 155 III. Kary i rodki zabezpieczaj ce.................................. 159 4. Prawo karne materialne na ziemiach polskich w czasie II wojny wiatowej................................................. 161 I. Wprowadzenie............................................. 161 II. ródła.................................................... 162 III. Przest pstwo............................................... 170 IV. Kara...................................................... 178 Rozdział II. Polskie ustawodawstwo karne po II Wojnie wiatowej...... 185 1. Uwagi ogólne.............................................. 186 2. Nowe akty prawne obowi zuj ce obok Kodeksu karnego z 1932 r... 187 3. Nowe kodeksy karne........................................ 212 Rozdział III. Konstytucyjne aspekty prawa karnego.................. 219 1. Wprowadzenie............................................. 221 2. Ustrojowe uwarunkowania prawa karnego..................... 223 3. Konstytucyjne uzasadnienie kryminalizacji..................... 230 4. Kryminalizacja jako rozwi zanie konliktu warto ci lub dóbr..... 235 5. Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP jako podstawa i ograniczenie kryminalizacji............................................. 237 6. Funkcje prawa karnego w wietle zasad konstytucyjnych......... 241 I. Funkcja ochronna........................................... 241 II. Funkcja gwarancyjna........................................ 253 7. Karnoprawne konsekwencje zasady podziału władzy............ 255 Rozdział IV. Prawo karne w uj ciu mi dzynarodowym................ 267 1. Sposoby uj cia aspektów mi dzynarodowych prawa karnego...... 272 I. Wprowadzenie............................................. 272 II. Prawo karne mi dzynarodowe w uj ciu cisłym i szerokim.......... 272 V XI VII

VIII Spis tre ci III. Prawo karne mi dzynarodowe wobec procesu fragmentacji prawa mi dzynarodowego.......................................... 277 IV. Relacje mi dzy prawem krajowym a mi dzynarodowym w zakresie podstaw odpowiedzialno ci karnej i jej egzekucji.................. 282 2. Odpowiedzialno ć jednostki za zbrodnie mi dzynarodowe w systemie podwójnej represji karnej.......................... 284 I. Dekodowanie norm prawa karnego mi dzynarodowego............. 284 II. Podstawowe kategorie normatywne prawa karnego mi dzynarodowego 289 III. Zwi zki z mi dzynarodowym prawem konliktów zbrojnych, mi dzynarodowym prawem humanitarnym i innymi normami praw człowieka................................................. 301 IV. Ius iurisprudendi prawa karnego mi dzynarodowego............... 306 V. Egzekucja mi dzynarodowej odpowiedzialno ci karnej............. 318 VI. Zakres zastosowania zasady nullum crimen sine lege............... 322 VII. Zakres zastosowania zasady indywidualizacji odpowiedzialno ci karnej.................................................... 325 VIII. Podstawy dogmatyki prawa karnego mi dzynarodowego............ 327 3. Transnarodowe prawo karne i system zobowi za do cigania i ukarania................................................. 336 4. Relacja mi dzynarodowej odpowiedzialno ci pa stw do mi dzynarodowego prawa karnego........................... 341 Rozdział V. Europeizacja i harmonizacja prawa karnego w ramach Unii Europejskiej.................................................... 347 1. Wprowadzenie............................................. 352 2. Historia integracji w dziedzinie prawa karnego w UE............ 354 I. Przebieg procesów integracyjnych............................. 354 II. Próba charakterystyki oraz kwaliikacji prawnej procesów integracyjnych............................................. 364 III. Wpływ procesów integracyjnych w UE na polski system prawa karnego................................................... 369 3. Harmonizacja prawa karnego w Unii Europejskiej.............. 372 I. Podstawy traktatowe harmonizacji bezpo redniej i ich interpretacja.... 374 II. Dynamika procesu harmonizacji bezpo redniej i jego charakterystyczne przemiany.................................. 378 III. Zakres harmonizacji bezpo redniej w zakresie minimalnych norm dotycz cych typów przest pstw oraz zasad odpowiedzialno ci........ 386 IV. Strategie zbli ania sankcji.................................... 388 V. Korpus przest pstw europejskich: wybrane przykłady i ich odbicie w prawie polskim........................................... 395 VI. Harmonizacja po rednia...................................... 411 VII. Harmonizacja w wietle Traktatu z Lizbony...................... 413 Rozdział VI. Budowa przepisów prawa karnego i norm w nich zawartych 421 1. Przepis prawa karnego obja nienie terminu................... 422 2. Niejednolity charakter przepisów karnych..................... 424 3. Budowa przepisów typizuj cych pod wzgl dem syntaktycznym.... 426 4. Struktura wewn trzna przepisów typizuj cych ze wzgl du na funkcje poszczególnych ich fragmentów..................... 431 5. O schemacie budowy norm prawa karnego w pi miennictwie karnistycznym............................................ 458 Rozdział VII. Wykładnia przepisów prawa karnego................... 467 1. Wprowadzenie............................................. 472 2. Poj cie wykładni........................................... 472

Spis tre ci 3. Przedmiot wykładni........................................ 475 4. Wykładnia przepisów prawa karnego a zasady prawa karnego.... 476 5. Rodzaje wykładni.......................................... 486 I. Wykładnia autentyczna....................................... 486 II. Wykładnia legalna.......................................... 490 III. Wykładnia operatywna....................................... 493 IV. Wykładnia doktrynalna....................................... 496 V. Wykładnia j zykowa........................................ 497 VI. Wykładnia logiczna......................................... 500 VII. Wykładnia systemowa....................................... 501 VIII. Wykładnia funkcjonalna...................................... 502 IX. Wykładnia historyczna....................................... 503 X. Wykładnia prawnoporównawcza............................... 504 XI. Wykładnia w zgodzie w konstytucj............................ 505 6. Zbieg wykładni............................................ 507 7. Zakres wykładni........................................... 512 8. Moc wi ca wykładni...................................... 514 Rozdział VIII. Zasady obowi zywania ustawy karnej................. 519 1. Uwagi ogólne.............................................. 523 2. Obowi zywanie ustawy karnej w czasie........................ 524 I. Pocz tek obowi zywania ustawy karnej.......................... 524 II. Zako czenie obowi zywania ustawy karnej....................... 526 III. Kolizja ustaw karnych w czasie................................ 528 3. Terytorialny zakres działania ustawy karnej.................... 535 I. Uwagi ogólne.............................................. 535 II. Terytorium pa stwa polskiego. Miejsce popełnienia przest pstwa..... 536 4. Zasada podmiotowa (narodowo ci podmiotowej) obowi zywania ustawy karnej............................................. 539 I. Uwagi ogólne.............................................. 539 II. Przesłanki działania zasady podmiotowej........................ 540 III. Ukaranie obywatela polskiego za granic........................ 546 5. Zasada przedmiotowa (narodowo ci przedmiotowej) obowi zywania ustawy karnej................................ 548 I. Uwagi ogólne.............................................. 548 II. Zakres podległo ci cudzoziemców polskiemu prawu karnemu........ 549 6. Zasada represji wszech wiatowej............................. 552 I. Przesłanki ogólne........................................... 552 II. Podległo ć sprawców przest pstw polskiemu prawu karnemu według zasady represji wszech wiatowej............................... 553 7. Ukaranie za granic a prawo s du polskiego do orzekania........ 556 Indeks rzeczowy................................................ 559 IX

1. ródła prawa Wykaz skrótów ABWU............ ustawa z 24.5.2002 r. o Agencji Bezpiecze stwa Wewn trznego oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) AlkU.............. ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trze wo ci i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) BezpImprMas....... ustawa z 20.3.2009 r. o bezpiecze stwie imprez masowych (Dz.U. Nr 62, poz. 504 ze zm.) Bro U............. ustawa z 21.5.1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 ze zm.) CudzU............. ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 ze zm.) EKPCz............ Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolno ci z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) EKZT............. Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poni aj cemu traktowaniu albo karaniu z 26.11.1987 r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 46, poz. 238 ze zm.) EwidLudU.......... ustawa z 10.4.1974 r. o ewidencji ludno ci i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) GryHazU........... ustawa z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.) IPNU.............. ustawa z 18.12.1998 r. o Instytucie Pami ci Narodowej Komisji cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.) KartaNU........... ustawa z 26.1.1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) KC................ ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK............... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKGiP............. Kodeks Kar Głównych i Poprawczych KKKP............. Kodeks Karz cy Królestwa Polskiego KK z 1932 r......... rozporz dzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 11.7.1932 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.) KK z 1969 r......... ustawa z 19.4.1969 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) KKN.............. Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z 1871 r. KKR.............. Kodeks karny rosyjski z 1903 r. KKS............... ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW.............. ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KKWP............. dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 23.9.1944 r. Kodeks karny Wojska Polskiego (tekst jedn. Dz.U. z 1957 r. Nr 22, poz. 107 ze zm.) XI

XII Wykaz skrótów Konstytucja PRL.... Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 22.7.1952 r. (tekst jedn. Dz.U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36 ze zm.) Konstytucja RP...... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm., sprost. Dz.U. z 2001 r. Nr 28, poz. 319) KP................ ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPK............... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks post powania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPK z 1928 r........ Kodeks post powania karnego z 19.3.1928 r. (tekst jedn. Dz.U. z 1950 r. Nr 40, poz. 364 ze zm.) KPK z 1969 r........ ustawa z 19.4.1969 r. Kodeks post powania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) KPrDz............. Konwencja o prawach dziecka przyj ta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20.11.1989 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 ze zm.) KPW.............. ustawa z 24.8.2001 r. Kodeks post powania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KRKU............. ustawa z 24.5.2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.) KRO.............. ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opieku czy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KSH.............. ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KultFizU........... ustawa z 18.1.1996 r. o kulturze izycznej (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675 ze zm.) KurS du........... ustawa z 27.7.2001 r. o kuratorach s dowych (Dz.U. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) KW............... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykrocze (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) mkk.............. dekret z 13.6.1946 r. o przest pstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy pa stwa (tzw. mały kodeks karny) (Dz.U. Nr 30, poz. 192 ze zm.) MPPOiP........... Mi dzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) NielU.............. ustawa z 26.10.1982 r. o post powaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.) ObrRPU............ ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowi zku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze zm.) OchrPrzU.......... ustawa z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.) OchrZwU.......... ustawa z 21.8.1997 r. o ochronie zwierz t (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.) OdpZbiorU......... ustawa z 28.10.2002 r. o odpowiedzialno ci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod gro b kary (Dz.U. Nr 197, poz. 1661 ze zm.) OrdOdzU........... ustawa z 16.10.1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. Nr 90, poz. 450 ze zm.) OrdPod............ ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)

Wykaz skrótów OrdRGm........... ustawa z 16.7.1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1190 ze zm.) PDPCz............ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10.12.1948 r. PNarkU............ ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 ze zm.) PPK............... Powszechne Prawo Krajowe dla Pa stw Pruskich (Landrecht Pruski) PPrzemRodzU...... ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. Nr 180, poz. 1493 ze zm.) PracUrzPU......... ustawa z 16.9.1982 r. o pracownikach urz dów pa stwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.) PrAdw............. ustawa z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) PrNot............. ustawa z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) PrRDr............. ustawa z 20.6.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) PrUSP............. ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju s dów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) PWKK............ ustawa z 6.6.1997 r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 554 ze zm.) PWKK z 1969 r...... ustawa z 19.4.1969 r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 95 ze zm.) PWKPK........... ustawa z 6.6.1997 r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks post powania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 556 ze zm.) PWKPW........... ustawa z 24.8.2001 r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks post powania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1149 ze zm.) PWKW............ ustawa z 20.5.1971 r. Przepisy wprowadzaj ce Kodeks wykrocze (Dz.U. Nr 12, poz. 115 ze zm.) RachU............. ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowo ci (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.) RSMTK........... Rzymski Statut Mi dzynarodowego Trybunału Karnego sporz dzony w Rzymie 17.7.1998 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708) Ryb ródu.......... ustawa z 18.4.1985 r. o rybactwie ródl dowym (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 189, poz. 1471 ze zm.) RzeczPatU.......... ustawa z 11.4.2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz.U. Nr 49, poz. 509 ze zm.) SamGminU........ ustawa z 8.3.1990 r. o samorz dzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) SłWoj ZU.......... ustawa z 11.9.2003 r. o słu bie wojskowej ołnierzy zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 ze zm.) SwobDziałGospU.... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalno ci gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) wkoru........... ustawa z 25.6.1997 r. o wiadku koronnym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.) UKA.............. ustawa karna (austriacka) o zbrodniach, wyst pkach i przekroczeniach z 1852 r. UKS.............. ustawa karna skarbowa z 26.10.1971 r. (tekst jedn. Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.) XIII

Wykaz skrótów Zasady techniki prawodawczej (Zasady)........... Rozporz dzenie Prezesa Rady Ministrów z 20.6.2002 r. w sprawie Zasad techniki prawodawczej (Dz.U. Nr 100, poz. 908) 2. Organy orzekaj ce ETPCz............ Europejski Trybunał Praw Człowieka ETS............... Europejski Trybunał Sprawiedliwo ci MTK.............. Mi dzynarodowy Trybunał Karny NSA.............. Naczelny S d Administracyjny SA................ S d Apelacyjny SN................ S d Najwy szy SN (IK)............ S d Najwy szy w pełnym składzie Izby Karnej SN (PS)............ S d Najwy szy w pełnym składzie SN (7)............. S d Najwy szy w składzie siedmiu s dziów SO................ S d Okr gowy SP................ S d Powiatowy SR................ S d Rejonowy SW................ S d Wojewódzki 3. Czasopisma i publikatory Apel. Lub.......... Apelacja Lublin Apel. W-wa......... Apelacja Warszawa Arch. Krym......... Archiwum Kryminologii AUL.............. Acta Universitatis Lodziensis AUMCS........... Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska AUNC............. Acta Universitatis Nicolai Copernici AUW.............. Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. GP........... Biuletyn Gelneralnej Prokuratury BMS.............. Biuletyn Ministra Sprawiedliwo ci BPK.............. Biuletyn Prawa Karnego BSN.............. Biuletyn S du Najwy szego CPH.............. Czasopismo Prawno-Historyczne CzPKiNP.......... Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych DPP............... Demokratyczny Przegl d Prawniczy Dz.ROP........... Dziennik Rozporz dze dla obszarów okupowanych w Polsce Dz.RGG........... Dziennik Rozporz dze dla Generalnego Gubernatorstwa Verordnungsblatt für das Generalgouvernement Dz.U.............. Dziennik Ustaw Dz.Urz............. Dziennik Urz dowy Dz.P............... Dziennik Polski ECR.............. European Court Reports EP................ Edukacja Prawnicza XIV

Wykaz skrótów EPS............... Europejski Przegl d S dowy Gł. S d............. Głos S downictwa GP................ Gazeta Prawna GPr............... Gazeta Prawnicza GS................ Gazeta S dowa GSP............... Gda skie Studia Prawnicze GSiPen............ Gazeta S dowa i Penitencjarna GSW.............. Gazeta S dowa Warszawska IN................ Ius Novum Iuris Effectus....... Iuris Effectus. Kwartalnik Krajowej Szkoły S downictwa i Prokuratury Jur................ Jurysta KF................ Kwartalnik Filozoiczny KHKM............ Kwartalnik Historii Kultury Materialnej KPCiK............ Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego KPPubl............ Kwartalnik Prawa Publicznego KSP............... Krakowskie Studia Prawnicze KZS.............. Krakowskie Zeszyty S dowe M.P............... Monitor Polski Med............... Mediator MHI.............. Miscellanea Historica-Iuridica MoP.............. Monitor Prawniczy NP................ Nowe Prawo OJ................ Oficial Journal ONSA............. Orzecznictwo Naczelnego S du Administracyjnego ONSAiWSA........ Orzecznictwo Naczelnego S du Administracyjnego i Wojewódzkich S dów Administracyjnych OSA.............. Orzecznictwo S dów Apelacyjnych OSG.............. Orzecznictwo w Sprawach Gospodarczych OSN.............. Zbiór Orzecze S du Najwy szego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach 1933 1952), Orzecznictwo S du Najwy szego (w latach 1953 1961: Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach 1963 1981: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpiecze Społecznych, w latach 1982 1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpiecze Społecznych, w latach 1990 1994: Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpiecze Społecznych, w 1995 roku: Izby Cywilnej) OSNKW........... Orzecznictwo S du Najwy szego Izba Karna OSNPG........... Orzecznictwo S du Najwy szego Prokuratura Generalna OSNwSK.......... Orzecznictwo S du Najwy szego w Sprawach Karnych OSP............... Orzecznictwo S dów Polskich Orzecznictwo S dów Polskich (1921 1939), Orzecznictwo S dów Polskich i Komisji Arbitra owych (1957 1989), Orzecznictwo S dów Polskich (od 1990) OTK.............. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A............ Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego seria A PAK.............. Prawo Administracja Ko ciół Pal................ Palestra XV

XVI Wykaz skrótów PES............... Problemy Egzekucji S dowej PiM............... Prawo i Medycyna PiP................ Pa stwo i Prawo PiZS.............. Praca i Zabezpieczenie Społeczne Pi................ Prawo i ycie PL................ Przegl d Legislacyjny PnD............... Paragraf na Drodze PPE............... Przegl d Prawa Europejskiego PPen............... Przegl d Penitencjarny PPiA.............. Przegl d Prawa i Administracji PPH............... Przegl d Prawa Handlowego PPK.............. Przegl d Prawa Karnego PPKrym............ Przegl d Penitencjarny i Kryminologiczny PPod.............. Przegl d Podatkowy PPol............... Przegl d Policyjny PPow.............. Przegl d Powszechny Prob. Krym.......... Problemy Kryminalistyki Prob. Pr. Karn........ Problemy Prawa Karnego Prob. Praw.......... Problemy Praworz dno ci Prob. WS........... Problemy Wymiaru Sprawiedliwo ci Prok............... Prokurator Prok. i Pr........... Prokuratura i Prawo Pr. Sp.............. Prawo Spółek PS................ Przegl d S dowy PSiA.............. Przegl d S dowy i Administracyjny PSejm............. Przegl d Sejmowy PUE............... Przegl d Ustawodawstwa Europejskiego PUG............... Przegl d Ustawodawstwa Gospodarczego PWP.............. Przegl d Wi ziennictwa Polskiego RGBl.............. Reichsgesetzblatt RPE............... Ruch Prawniczy i Ekonomiczny RPEiS............. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr............... Radca Prawny RT................ Rocznik Toru ski Rzeczp............. Rzeczpospolita SE................ Studia Europejskie SI................. Studia Iuridica SKKiP............. Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne SP................ Studia Prawnicze SPC............... Studia Prawa Cywilnego SPE............... Studia Prawno-Ekonomiczne SSoc.............. Studia Socjologiczne ST................ Samorz d Terytorialny Tyg. Pow........... Tygodnik Powszechny

Wykaz skrótów Wok............... Wokanda WPP.............. Wojskowy Przegl d Prawniczy ZKA.............. Zagadnienia Karno-Administracyjne ZNASW........... Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewn trznych ZNBAS............ Zeszyty Naukowe Biura Analiz Sejmowych ZNIBPS............ Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa S dowego ZNUGd............ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gda skiego ZNUJ.............. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiello skiego ZNU l............. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu l skiego ZNWSO Szczytno.... Zeszyty Naukowe Wy szej Szkoły Oicerskiej w Szczytnie ZPUKSW.......... Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszy skiego ZStW.............. Zeitschrift für die Gesamte Strafrechtswissenschaft ZW............... Zagadnienia Wykrocze 4. Pi miennictwo Andrejew, Prawo karne, 1970 (1971, 1973, 1976, 1978, 1980, 1983, 1986, 1989)......... I. Andrejew, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1970, 1971, 1973, 1976, 1978, 1980, 1983, 1986, 1989 Andrejew, wida, Wolter, KK z komentarzem...... I. Andrejew, W. wida, W. Wolter, Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973 Baia, Mioduski, Siewierski, Komentarz KK, 1977 (1987)......... J. Baia, K. Mioduski, M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1977, 1987 Bojarski, Giezek, Sienkiewicz, Prawo karne, 2004 (2006, 2007, 2010)... M. Bojarski, J. Giezek, Z. Sienkiewicz, Prawo karne materialne. Cz ć ogólna i szczególna (pod red. M. Bojarskiego), Warszawa 2004, 2006, 2007, 2010 Bojarski, Komentarz KK, 2006 (2008, 2009, 2011)... T. Bojarski, A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, M. Szwarczyk, Kodeks karny. Komentarz (pod red. T. Bojarskiego), Warszawa 2006, 2008, 2009, 2011 Bojarski, Polskie prawo karne, 2002 (2006, 2008)........ T. Bojarski, Polskie prawo karne. Zarys cz ci ogólnej, Warszawa 2002, 2006, 2008 Bogunia, Pawela, Praktyczny komentarz KKW..... L. Bogunia, S. Pawela, Kodeks karny wykonawczy. Praktyczny komentarz, Warszawa 1999 XVII

Wykaz skrótów Buchała, Komentarz KK, cz. ogólna, 1990 (1994) K. Buchała, Z. Ćwi kalski, M. Szewczyk, A. Zoll, Komentarz do kodeksu karnego, cz ć ogólna (pod. red. K. Buchały), Warszawa 1990, 1994 Buchała, Prawo karne, 1980 (1989)... K. Buchała, Prawo karne materialne, Warszawa 1980, 1989 Buchała, Zoll, Komentarz KK, cz. ogólna, t. 1 (2), 1998 (2001), cz. szczególna, t. I (II), 1999 (2001).. K. Buchała, A. Zoll, Kodeks karny. Komentarz. Cz ć ogólna, Kraków 1998, 2001; Cz ć szczególna, t. 1 i 2, Kraków 1999, 2001 Buchała, Zoll, Polskie prawo karne, 1995 (1996)......... K. Buchała, A. Zoll, Polskie prawo karne, Warszawa 1995, 1996 Cie lak, Polskie prawo karne, 1990 (1994)......... M. Cie lak, Polskie prawo karne. Zarys uj cia systemowego, Warszawa 1990, 1994 Filar, Komentarz KK, 2008 (2010).......... M. Bojarski, M. Filar, W. Filipkowski, O. Górniok, S. Hoc, P. Hofma ski, M. Kalitowski, M. Kulik, L. K. Paprzycki, E. Pływaczewski, W. Radecki, Z. Sienkiewicz, Z. Siwik, R.A. Stefa ski, L. Tyszkiewicz, A. W sek, L. Wilk, Kodeks karny. Komentarz (pod red. M. Filara), Warszawa 2008, 2010 Gardocki, Prawo karne, 1994 (1996, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010).... L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 1994, 1996, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010 Giezek, Komentarz KK...... J. Giezek, N. Kł czy ska, G. Łabuda, Kodeks karny. Komentarz. Cz ć ogólna (pod red. J. Giezka), Warszawa 2007 Glaser, Mogilnicki, Komentarz KK...... S. Glaser, A. Mogilnicki, Kodeks karny komentarz: prawo o wykroczeniach, przepisy wprowadzaj ce, tezy z orzecze S du Najwy szego, wyci gi z motywów ustawodawczych, Warszawa 1934 Góral, Praktyczny komentrz KK, 1996 (1998, 2002, 2005)... R. Góral, Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 1996, 1998, 2002, 2005 Górniok, Komentarz KK 2004 (2006)......... M. Bojarski i in. Kodeks karny. Komentarz (pod red. O. Górniok), Warszawa 2004 XVIII

Wykaz skrótów Górniok i in., Komentarz KK, t. I (II)............. O. Górniok, S. Hoc, S.M. Przyjemski, Kodeks karny. Komentarz, t. 3, Gda sk 1999; O. Górniok, S. Hoc, M. Kalitowski, S.M. Przyjemski, Z. Sienkiewicz, J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. W sek, Kodeks karny. Komentarz, t. I, art. 1 116; t. II, art. 117 363, Gda sk 2005 Grze kowiak, Prawo karne, 2009 (2007)... F. Ciepły, M.K. Gał zka, A. Grze kowiak, R. Hałas, S. Hyp, D. Szeleszczuk, K. Wiak, Prawo karne (pod red. A. Grze kowiak), Warszawa 2007 (2009) Hołda, Postulski, Komentarz KKW.... Komentarz do kodeksu karnego wykonawczego, Gda sk 2005 Lelental, Komentarz KKW.... S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy, Komentarz, Warszawa 1999, 2001, 2010 Lernell, Wykład, t I [II]...... L. Lernell, Wykład prawa karnego, cz. ogólna, t. I, Warszawa 1969; t. II Warszawa 1971 Królikowski, Zawłocki, Komentarz KK, cz. ogólna, t. 1 (2).... M. Błaszczyk, J. Długosz, M. Królikowski, J. Lachowski, B. Namysłowska-Gabrysiak, A. Sakowicz, R. Skarbek, A. Walczak- ochowska, W. Zalewski, R. Zawłocki, S. ółtek, Kodeks karny. Cz ć ogólna. Komentarz, t. 1 i 2 (pod red. R. Zawłockiego, M. Królikowskiego), Warszawa 2009 Makarewicz, Komentarz KK, 1935 (1938)......... J. Makarewicz, Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1935, 1938 Makarewicz, Prawo karne........ J. Makarewicz, Prawo karne wykład porównawczy, Lwów Warszawa 1924 Makowski, Komentarz KK 1933 (1937)......... W. Makowski, Kodeks karny z 1932 r. Komentarz, Warszawa 1933, Warszawa 1937 Marek, Komentarz KK, 2004 (2005, 2006, 2007, 2010)......... A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004, 2005, 2006, 2007, 2010 Marek, Prawo karne, 1997 (2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009).... A. Marek, Prawo karne, Warszawa 1997, 2000, 2001, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 Marek, Prawo wykrocze, 1999 (2002, 2004, 2006, 2008)......... A. Marek, Prawo wykrocze, Warszawa 2002, 2004, 2006, 2008 XIX